HIV/AIDS HRILENG LAKAH MIZORAM THAWKTUTE LEH MIPUI TANRUAL NGAI

Vawiin khan Aizawl District bawrhsap Pisa-ah District AIDS Prevention and Control Committee(DAPCC), Aizawl chu an thu khawm a. He hunah hian Aizawl District chhunga HIV/AIDS  hrileng laka darh chak chho zel do let dan tur leh engtia hmalak dan tur nge tih  te ngaihtuah a ni a. Inzirtirna, hnathawktute thawm chak  dan tur bakah AIDS vei leh an chhungkaw tanpui dan tur kawng te sawiho a ni.
MIZORAM AIDS
DAPCC, Aizawl meeting hi Aizawl Bawrhsap Pu Vanlalngaihsaka chuan a kaihruaia. Agenda sawiho a nih hmain Dr R. Zonunmawii, District Programme Manager, DAPCU hnen atangin a bika AIDS vei zinga mi thenkhatte zirchianna kimchang tak - an khawsakdan, an chhungkaw chanchin, an mimal nun, an vantlang nun leh eizawnna te huamin, ngaihthlak a ni a. Dr.Lalthlengliani, Project Director, MSACS, Dr. Chawnglungmuana, CEO,SHALOM leh HIV/AIDS vei te enkawlna leh invenna kawnga hmalatute atangin an thil hmuh leh zirchianna te ngaihthlak a ni.

Meeting kaihruaitu Aizawl Bawrhsap Pu Vanlalngaihsaka chuan HIV kai awlsam thei deuh bika ngaih, High Risk Group chauh ni lo, Sawrkar, kohhran leh khawtlanga in hmang tak tak te leh zelin an vei chu kan dinhmun thatloh zia ti lang tu a ni tih a sawi a. "Risk Group zinga awm kher lo te leh Thingtlang kilkhawr ber bera mi te leh zel pawh kan him bik tawh lo tih a chiang a. He thilah hian a thawktute zawng zawng bakah mipui vantlang te nen kan zavaiin kan in phungbawm tawna, tan kan lak a ngai tak zet a ni", a ti. 

AIDS/HIV chungchanga  Ramdang te dinhmun, Mizoram pum bakah Aizawl District bik zirchianna chungchang sawiin Dr R. Zonunmawii, District Programme Manager, DAPCU chuan Mizoram leh Swaziland, Africa khaikhinna a nei a. "Swaziland-ah  tuna Mizoram dinhmun ang, Adult HIV Prevalence (a ram chhung mi za zela AIDS vei) chu Kum 1992 khan 2.9% a ni a; Sawrkar leh a ram mipui ten  an ngaihthah avangin kum 2017 a lo thlen meuh chuan an rama cheng mipui  zat nuai 13  zinga 27.21% ngawtin HIV/AIDS an vei tawh a. Chuvangin, tun anga HIV/AIDS vei a pun chhoh dan leh hmalak harsat dan en chuan Mizoram dinhmun hi a him tawh lo hle a ni", a ti. HIV/AIDS donna kawnga hmalatu hrang hrang aiawh te pawn harsatna an tawh dan te an sawi bawk a. A tlangpui thuin AIDS/HIV vei te khawtlangin an hmuhdan chu thlak ngai niin an sawi a.

Mizoramah chuan  AIDS/HIV vei te dinhmun chu dinhmun zahthlak tawp a la ni chhunzawm a. Malaria dona hmanrua thosilen miin an lei hreh loh laiin Condom, AIDS laka himna pakhat lei chu thil zahthlak a ni leh thunga. Inenkawlna hmun pantu nih a zah thlaka, veng tam takah Drop In Centre te awm khap a ni a. AIDS/HIV chungchanga inzirtirna Poster tar ringawt pawh veng tam takah phalloh a nih bakah Condom leh Syringe pai te pawh mi thenkhat ten an la chhuhsak zel avangin hmabak a la thui hlea mipuite rilru a inhawn phawt loh chuan hmalak a har hle tih sawi a ni.

Mizoram chhunga AIDS/HIV chungchanga statistics atan hian Testing Centre pahnih - Aizawl Civil Hospital leh Synod Hospital, Durtlang a mi te hman a ni a. Hei hian Mizoram dinhmun a tarlang chiang tawkah ngaih a ni. High risk group-ah pawh ngaih pawimawh fal bik, Nu Naupai enkawl lai te -HIV Sentinel Surveillance - Antenatal Clinic/Care( HSS -ANC), kum 2017-a an Test atangin Mizorama Naupai za zela 1.19 chu HIV hrik pai a ni a; hei hi India ramah a sang bera. Hetih laiin  India ram puma naupai, HIV hrik pai chu 0.28% a ni thung. Kum 2017-a zirchiannaah tho, India ram puma puitling zingah HIV hrik pai 0.11% an awm a, Mizoramah chuan he natna hrik pai hi 2.04% niin hei pawh hi India ramah a sang fal hle niin mithiamte chuan an sawi a ni. 

Mizoram dinhmun a him loh zia ti langtu pakhat chu India ram hmun dangah AIDS/HIV vei an tlem telh telh laiin Mizoramah chuan a pung hret hret zawk niin a lang a. Kum bi thliaha AIDS/HIV vei  chhinchiah dan ang chuan Mizoram chhunga he natna vei zinga a tam ber chu thalai hnathawka chhungkaw din chho thei rual, kum 25-34-mi te an ni a, Positive zinga 39.8% a ni. A tam ber dawttu chu chhungkaw din tawh leh khawtlang tana tangkai taka thawk thei tura ngaih, kum 35-49 a ni a, Positive zinga  28.13 % a ni a. Tin, tleirawl, nulat tlangval hmang chho rual, kum 15-24 zingah Positive zinga 24.17% an awm bawk a ni.  

Mizoram chhunga AIDS/HIV inkaichhawnna ber chu Mipat Hmeichhiatna fimkhur lo taka hman vang a ni a, he thil avanga AIDS/HIV inkaichhawnna chu 65% a ni a. Inchiuna hriau thianghlimlo inhmantawm avangin 30.37%, Nu leh Pa atanga Naupangin an vei 1.65%, a chhan hriatloh 0.29%. Mahni anpui kawpna tanga inkaichhawn pawh kum 2015-16-ah 1.8% niin kum 2018-19-ah chuan 2.59%-ah a pung chho dawrh a ni.

Vawina DAPCC meeting-ah hian  HIV/AIDS  Natna vei te leh Ruihlo hmangsualtute chanvo, Birth certificate, Bank Account, Aadhar Card etc an mahni leh an tu leh faten  an neih theih dan tur chungchang sawi ho a ni a. A bik takin heng mi te tan hian Birth certificate lakna tura economic and Statistic Department lama Fee chawi ngaite concession siam sak theih a nih leh nihloh sawi ho a ni. Aizawl Khawpui Chhunga Sawrkar Department hrang hrang hnathawktu te tan HIV/AIDS awareness campaign neih chung chang leh Sorkar Department Office tin ah HIV/AIDS  IEC Material tar te bakah Office tinah Condom a thlawn a lak mai theih tura dah chung chang te sawi a ni. Tin, Aizawl khawpui Chhunga Damdawi zuar zawng zawng te HIV/AIDS chungchanga zirtirna pek leh Harm Reduction chungchang zirtirna pek a that thu sawi a ni bawk a ni. ~DIPR

Post a Comment

Powered by Blogger.