CHHÜL CHHUNG BÃWK (ABCESS, BARTHOLIN’S CYST) 

CHHÜL CHHUNG BÃWK

-Dr. C. Lalrampana

A  AWMZIA LEH NIH PHUNG:

Hetiang natna hi hmeichhia, mihring panngaia piang chhuak tawh phawt chuan a vei thei a; chuvangin, hetiang natna neia inhriate emaw inrinhlelna emaw a awm a nih chuan Doctor hnenah kal vat ang che. Mizovi’n thalbe kan tih, Bartholin’s Glands-te hi Serh chhung tawntirh sir tawn tawnah hian hna pawimawh tak thawkin an awm hmunah rinawm takin an awm a. Hei hian Serh  chhungah tuihhnang (fluid) siamin serh hriselna thlentu pawimawh tak a ni. Mahse, he thalbeah hian tuihnang (fluid) a awm loh emaw a tlem emaw, a awm mumal lo emaw, a ro emaw a nih chuan Bartholin’s Glands chuan hna a thawk tha thei lova, Serh chhung tuihnanga luan naltu tur a tlem tial tial a; a tawpa a ro lutuk phei chuan Serh chhung ro lutuk avangin serh na a rawn siam/awmtir thei a; chuvangin, awm nuam lo a siam nasa thei hle. A chang chuan na chhuak lem lovin Serh vung a siam thei bawk a, na awm si lova Serh chhung emaw Serh biang vungte a awm thei bawk. Hetiang dinhmun hi a thleng a nih chuan ngawi mai lovin Daktawr hnenah inentir vat tur a ni.
Hetiang natna hi in lamah mahnia inenkawl theih a ni a; natna hrik thattu (antibiotic) damdawi hmanga enkawl chi a ni.

A lan chhuah dan:
Hetiang natna hi a nasat vak loh chuan na chhuak kher lovin serh chhungah vung a siam thei a; na nei lo ang maia awm theih a ni. A lo rei hnuah erawh chuan thalbe bawk (Bartholin’s cyst) a siam puitlin hnu chuan Serh chhung tawntirhah vung a siam a; a na chhuak thin a ni. He natna lan chhuah dan tlangpuite chu:
1.  Serh chhung tawntirhah a na emaw, a vung emaw, a thak a, a nuam lo hle thin.
2. Thut leh vei vel a nuam lo thei hle thin
3. Mipa/pasalte nena inpawl (sexual intercourse) laiin a nain a hrehawm hle thin a; nuam tihna pawh a awm tak tak thei lo.
4. Khawsik awm nuam lo a thlen thei.

Bartholin’s cyst hi Serh chhung tawntirh khing lehlam chauh atangin a awm tlangpui thin.

Daktawr rawn hun:
In lamah tuilum thuta ni 2-3 mahnia inenkawl hnuah pawh a la dam lo cheu a nih chuan Daktawr rawn vat a hun tih hriat a tha. Kum 40 tlin tawh hnua hetiang natna nei tan phei chuan tihdam vat a tul lehzual. Hetiang hi a lo nasat viaua ngaihsak lawk loh phei chuan panchhia (cancer)-ah a chang thei a; Panchhia a chan tawh chuan enkawl dam a harsa hle tawh thin. Chuvangin, enkawl dam vat tur a ni.

A lo awm chhan:
Mithiamte hmuh dan chuan Serh vung/bawk (Bartholin’s Cyst) lo awm theihna chhan nia lang chu inhliam palh vang emaw, natna hrik atanga inkaichhawn vang emaw a ni thei a; chutiang a lo nih chuan Serh chhung tawntirh lehlam lehlama thalbe (Glands) pahnih atanga tuihnang kalna dawtah khan serh tinaltu tuihnang kal tluang tha tur a dan pin avangin a lo ro tial tial a; tuihnang luanna dawtah tuihnang a luang zung zung thei lova chu chuan na leh vung a thlen thin a ni. Hei hi natna hrik te reuhte te (bacteria)-in a thlen  a nih avangin   fimkhur a ngai hle a ni.

Tin, hmeichia leh mipa inpawl (sextual intercourse) atangin natna hrik te reuhte te chihrang tam tak inkaichhawn avanga awm thei a ni bawk a; chu chu ‘Escherichia Coli (E-Coli)’ emaw ‘Gonorrhea’ leh ‘Chlamydia’ an tih thin hi a ni.

A zualzawpui (Complication):
Serh vung/bawk natna (Bartholin’s cyst/abcess) hi enkawl dam a nih hnuah pawh a awm nawnleh thei a; enkawl nawn fo a ngai thei. Chuvangin, mahni infinfiah fo a pawimawh a; hetiang natna vei thin tan chuan engemaw hlek a awm a nih chuan inenkawl vat vat thin tur a ni.

Enge tih theih awm?
Hmeichhe lam Daktawr thiam Gynecologist rawn dawnah tih ve theih tam tam tak Damlovi’n a nei a; a inbuatsaih lawk theih nan a hnuaia mite hi hre reng a tur a ni.

1. A nat dan tlangpui felfai takin ziak la, a hmaa tawn ngai loh thilte a awm phei chuan chhinchhiah tlat tur.

2. Eng damdawi nge a ei, vitamin emaw, food supplement emaw pawh ni se, ei rei tawh chin leh ei zat (dose) ziak thlap tur.

3. Daktawr  rawn huna thil pawimawh chhinchhiahna tur lehkhapuan bute inchhawp thlap tur.

4. Natna chungchanga Daktawr thurawn leh thusawite chu fiah takin zawh chian a; a indawta felfai taka ziah nghal zel tur.

Daktawr hnena zawhna zawh tur tam tak a awm thei a, zawhna zawh dan tur tlangpuite hetiang hi a ni a; timna nei hauh lovin zawh thin tur a ni.

1. Enge ka natna lo awm chhan ber?

2. Finfiah nan enge ka mamawh?

3. Amahin a reh fel mai thei em, eng ang inenkawlna nge ka mamawh?

4. Enkawl ka nih hnuah eng chen nge inpawl lova awm ngai?

6. A dam vat theih nan enge tih ve theih chin ka neih?

7. He natna hi vei nawn theih a ni em?

8. He natna kaihnawiha hriat tur pawimawh ziahna lehkhabu emaw min pek theih i nei em? eng website nge tlawh ila tha ber min rawn tur i nei em?
9. Enge a huat zawng ei leh in insum ngai a awm em?

10. I damdawi min chawh hian nghawng tha lo eng enge a neih?

11. Damdawi ei theihnghilh palh (missed dose) chang a awm thei a; engtia ei zawm tur nge?

Daktawr rawn reng rengin mahni nat dan fiah fai takin zep nei lovin sawi thin a tha a; zawhna leh hriat duhte chu timna nei miah lovin engkim fiah fai taka zawh thin tur a ni.

Daktawrin damlote laka a beiseite chu:
Daktawrin dam lo inentirte lakah hriat duh tam tak a nei a; a tlangpuiin zawhna engemaw zat a zawt thin. Chung zawhna a zawh thin tlangpuite chu chhang thei  tura  inbuatsaih a ngai thin. Chungte chu:


1. Engtik atangin nge i nat/dam loh tan?

2. Engang chiahin nge a nat?

3. Inpawl laiin a na thin em?

4. Nitin a na thin em?

5. I thiltih/hnathawh laiin, hnathawh zawngin a na thin em?

6. Nitin a na a zual zel nge a ziaawm zel?

7. Enge nangmahah a nghawng dan che?

8. Zanah mutthilh a harsat phah em?

9. A nat laiin tawrh a har viau em?

10. Hlauhthawnna i nei thin em?

CHIANG ZAWKA FINFIAHNA (TEST AND DIAGNOSIS)


Bartholin’s cyst chu chiang zawka hmuh chhuah leh finfiah a nih theih nan Daktawrin a tih thin tlangpuite:

1. A nat dan (Medical history) chungchanga  hriat duh a neihte a zawt hmasa chawk thin.

2. Inpawl atanga lo awm nge tih a hriat theih nan Serh chhung pangti them a hleh a ngai thin.

3. Kum 40 tling tawhte chu a tlangpuiin panchhia (cancer) hlauhawm a ni nge ni lo tih finfiah a nih theih nan biopsy hmanga finfiah turin a rawn a ngai thin.

4. Panchhia (cancer) a nih a rinhlelh emaw, a ni ngei tih a hriat chuan hmeichhe Daktawr thiam bik Gyneocologist hnena kal turin a rawn thin.

DAMDAWI LEH A ENKAWLNA:

He natna hi a nasat hle lem loh chuan enkawl vak a ngai lem lova, a nasat viau emaw, nun khua tinuam lo khawpa a awm erawh chuan a enkawl nan Daktawrin hetiang hian thurawn a pe fo thin:

1.Tuilum thut (Sitz baths) : Chawhtawlhah tuilum daha thut tur, serh chiah pil tawkin nitin vawi 2-3 thutin ni 4-5 thleng tih thin tur. Hei hian serh chhunga bawk/ruh chu a chiah zawpin a tikehsawm thei a; damdawi tha tak a ni.

2. Zaia hip chhuah (Surgical drainage): Serh chhung bawk (cyst) chu a len tawh lutuk emaw, a nasat tawh chuan zai keha a chhunga hlawm awm khawm chu zaidarha pai fai a tha ber.
Hip chhuah zawh hnuah thelret tube (catheter) vuah tur a ni a; Catheter hi chawlhkar 6 thleng vuah a ngai thin. Hei hian a bawlhlawh hlawm chhuahna tur kawngka a lo hawn zau sak a; a vaiin fai takin a chhuah phah thei a ni.

3. Natna hrik dotu damdawi (Antibiotic): A tlangpuiin inpawl vang (sexually transmitted) a nih chuan natna hrik tihlumtu (antibiotic) damdawi hman a ngai fo thin. Mahse, zai dam that a nih erawh chuan antibiotic ei kher ngai lovin a tha hlen hlauh thei bawk.

4.Bawmte vuah (Masupialization): Kangaroo-in a dula note paina bawm a nei ang hian Serh chhung bawk tifai tura Bawm vuah (marsupialization) hi thil tangkai tak a ni bawk. Daktawr chuan Serh chhung sir tawn tawnah awmze neia kawngka a inhawn reng theih nan 1/4inch (6 milillimetr) a thui a zai kak thin a; chutah chuan bawmte chu a vuah thin a; hetianga zai zawh hnua engemawchen vuah hian bawk lo awmleh tur a veng tha hlea ngaih a ni.

Khitianga enkawl dam hleih theih loh mi tlemte an awm thei. Chutiang a nih chuan Damdawi inah zai a ngai chawk. Hetianga zai a ngaih hian Bartholin’s cyst gland chu paih a ngai tihna a ni. Amaherawhchu, hetianga gland paih a nih hian thisen chhuak a tam duh em em a; fimkhur hle a ngai thin.

NUNPHUNG LEH MAHNIA INEKAWLNA:
Serh chhung bawk (Bartholin’s Cyst) laka invenna hi a awm tak tak lova, chuvangin, mahni in lama khawsak dan phung leh chetzia tihdanglam theih hi invenna tha tak a ni. Chung zinga pawimawh zualte chu:

1. Inpawl/sex hman uar lutuk loh tur
2. A lawnga inpawl aiin Condom hman fo tur
3. Inpawl (Sex) hman dawn leh hman zawh apiangin fai takin Serh silfai ngei ngei tur
4. Zun/ek zawh apiangin serh silfai ziah tur
5. Zun/ek zawh kher lovah pawh a khat tawkin Serh silfai fo tur.

INEKAWLNA DANG:
Serh chhung bawk a thlen loh nan, Zai emaw natna hrik dotu anti-biotic hman a ngaih loh nan Nu leh paten an hriat fo tur chu a bikin hmeichhe naupang kum 5-15 inkar an nih laiin an kutah leh ke atangin Reflexology hmangin an sex gland adjust sak theih a ni tih hriat reng a tha hle. Conventional treatment pe turin Physician an pawimawh ang bawkin Reflexology lama thiamna nei pan tur a ni tih hriat reng a tha hle. Duhthusam chuan a rei lo berah ni 7-10 thleng nitin zing leh tlaiah adjust sak thin tur a ni. Hetianga nitin khel lova adjust sak a nih chuan a vanduai chungchuang hle a nih loh chuan a damchhungin Serh chhung bawk natnain a bawh buai khat hle tawh tura ngaih theih a ni.

A TLANG KAWMNA:
Khawvela kan cham chhungin hringmite hian natna chihrang hrang engemawti talin kan neiin kan tawk fo thin. Mi hrisel tak anga lang leh harh vang tak pawh hi uluk taka finfiah chuan engemaw tal tlakchham a nei ngei ngei thin ti ila a dik mai awm e. Mahse, nasa em em lo, damdawi ei kher ngai lem lova tawrh dam theih a nih chuan ngaimawh em em lo pawhin rei tak a khawsak theih thin. Amaherawhchu, natna reng reng a nasat leh benvawn hmaa ngaihsak hma hi thil tha ber leh kan tih makmawh a ni. Hetianga kan inngaihven vat zel thin a nih chuan natna khirhkhan tak tak  lakah kan fihlim thei a ni tih hriain tute pawhin mahni taksa enkawl uluk ila, kan taksa theuh hi Pathian in a ni tih hriain invawng thianghlim sauh sauh ila mi hrisel kan lo ni theuh thei a ni tih I hre tlang ang u. 

Post a Comment

Powered by Blogger.