– Rev. Dr. K. Lalrinthanga

Thu hma: Bible hun lai hian tunlaia zu chi hrang hrang; zu tuitling, rakzu, Rum, whisky etc. kan tithe hi a la awm ve lova. Bible-in zu a sawi ber chu grep rah atanga siam, Hebrai tawngin “Yayin” (Wine), kan Mizo tawng Bible-a “Uain” kan tih te, “Sekar” (Strong Drink) (buhtun atanga siam), Mizo tawng Bible-a “Zupui” kan tit e leh “Tiros” (New or Sweet Wine) te an ni ber. “Tiros” phei hi chu grep tui, um loh ruih theih loh, thlum tui tak sawina ni maiin alang. Thuthlunghluiah ngawt pawh hian “Wine” (Zu) tih hi vawi 194 lai kan hmu a. Thuthlung Thar-ah hian vawi 40 kan hmu thung (NIV Exhaustive Concordance, p. 1256).

Thuthlunghluia a lan:

dan tlangpui lo en hmasa ila: Genesis 14:18-ah hian induhsakna leh inzahna entir nan Melkisedeka, Pathian chungnungbera Puithiam khan Abrahama kha chhang leh uain a hlui tih kan hmu a. Isak’an Jakoba mal a sawm khan Pathianin “Buh tam tak leh uain tam tak pe che rawh se” (Genesis 27:28b) tiin a chham a. Heta tang hian Uain (Zu) hi thil tha, Pathian hnen atanga a malsawmna kan dawn theih te zing ami ni ngeiin a lang. Thufing 9:5 leh Isaia 55:1-ah te hian Pathian ngei pawhin thil tha angin a mite hnenah pek a duh thu kan hmu. In tur thil hlan atan pawh Uain (Zu) hi Pathianin a pawm (Exodus 29:40). Mihring thinlung tihlawmna leh tihnawmna a ni (Sam 104:15, Thuhriltu 10:19b).

Thuthlung Hlui-ah hian Uain (Zu) hi thil tha leh duhawm tak Pathian pawhin a hnena in tur thil hlan atana a lo pawm theih hial anih laiin hman dik loh theih tak anihna leh hmang dik lo fe fe te chungchang sawina pawh kan hmu, hetiangin:-

1. Anchhe dawnna a ni. Nova khan Uain a ruih avangin a mu suala a saruakna tihlanin a awm a. A tupa Kanaana chuan a pu anchhia a dawn phah ta hial anih kha (Genesis 9:20-25).

2. Zawlnei Isaia’an Juda Zawlneite leh Puithiamte zu ruih nasat zia leh a demna kan hmu (Isaia 28:1-10).

3. Uain/Zu that lohna leh a laka inthiarfihlim tura hriattirna leh invengfimkhur tura hriattirna pawh kan hmu hle bawk. Uain a sen kak laiin en suh, no-a a zia a lan lai te, a luan thlak zaih zaih lai tein (Thufingte 23:31)

4. Retheina a ni. Uain leh hriak ngaina mi chu an hausa lovang (Thufingte 21:17b). Uain heh mite zingah leh sa heh mite zingah tel suh; zurui mite leh sa heh mite chu an lo rethei dawn si a, nguinain puanchhia a sin tir ang (Thufingte 23:20, 21).

5. Nuih zabura min siamtu leh midangte nena inrem lohna thlentu a ni. (Thufingte 4:17b). Uain hi nuihzabura min siamtu a ni a, zupui hi insual bung bungna a ni; chumi buma awmte chu an fing lo a ni (Thufingte 20:1).

6. Uain heh mite zingah leh sa heh mite zingah tel suh; zurui mite leh sa heh mite chu an lo rethei dawn si a, nguinain puanchhia a sin tir ang (Thufingte 23:20, 21).

7.  Lalin uain in tur a ni    lova, roreltu ten “khawiahnge rakzu?” an ti tur a ni hek lo (Thufingte 31:4).

8. Zu um tura zing tak taka tho va, uainin a tihruih bung hma lohva zan rei tak tak thleng a, awm thinte chu an chung a pik e! … Lalpa hnathawh chu an ngaisang thin lo va, a kut thil tih chu an ngaihtuah ngai hek lo (Isaia 5:11-13).

9. Uain in kawnga mi chak tak, zu chawhpawlh kawnga thahrui nei mite chu an chung a pik e! (Isaia 5:22).

10. Puithiam ten sakhaw rawngbawlna thil an tih laiin uain leh zu reng reng an in tur a ni lo (Leveticus 10:9). 11. Mipa emaw hmeichhia emaw pawhin eng nge maw, thutiam bik, Lalpa tana inpekna Nazarit thutiam an tiam lai chuan, uain leh zu an nghei tur a ni (Number 6:3).

A chunga kan han tarlan tawite atang pawh hian Uain/Zu hi a duhawmna leh thatna tlemazawng awm ve bawk mah se a that lohna leh a laka invent fimkhur a tul zia kan hmu nasa hle a ni.

Thuthlung Thara a lan

dan: Thuthlung Tharah pawh hian Uain/Zu thatna leh that lohna kan hmu ve ve a. Galili rama Kana khuaa inneihnaah khan vantlang in atan an sem tih chiang takin a lang a. Lal Isua pawh khan khap a hnekin a tihpun sak zawk hlauh thu kan hmu (Johana 2:1-11). Uain hi mipui hrai ruih nan nilovin inneih ni khuaa thingpui kan sema, inlengte kan lo lum ang chauh hian an hmang a ni.

Tin, Uain hi damdawi atan an hmang thin tih chiang takin hmun hnihah kan hmu bawk a.  Samari mitha tehkhin thuah khan suamhmang tawk pa pemah (hliamah) khan hriak leh uain a hnawih sak tih kan hmu (Luka 10:25-34).

Timothe-a kha Tirhkoh Paula khan hetiang hian a fuih bawk a. “Tui chauh in mi tawh suh la, I pum avang leh I dam loh fo avangin uain tlemte hmang thin ang che” (1Timothea 5:23).

Uain hi nachhawk nan pawh a siam theih. Uain leh Gall Chawhpawlhin Drug an siama Lal Isua Kross lera nachhawk zangkhai nan Rom sipai ten pek an tum a, a tem ve leh a duh lo tih erawh kan hmu (Matt. 27:34).

Hetianga a thatna lam sawi tur a awm lai hian a laka invent fimkhur a tul zia sawina pawh kan hmu fe bawk. Tirhkoh Paula chuan, 1. Uain ruin awm suh u, chumiah chuan insum lohna a awm si a; Thlarauva khatin awm zawk rawh u (Ephesi 5:18), a ti hmiah mai.

2. Paula vekin ringtute awm dan tur a sawinaah hetiang hian a sawi bawk a. Chhuna awm angin mawi takin I awm ang u, zu in buai leh zu ruia awm lovin (Rom 13:13).

3. Rinna kawnga midangin an lo chak loh phah emaw tluk phah hialna tur emaw anih dawn chuan “sa ei loh te, Uain in loh te, thil engpawh tih loh a tha a ni (Rom 14:21) a ti leh tawp mai.

4. Ringtute tih hauh loh tur zingah zuruihna te, zu hmun hlimna te pawh Paula hian a sawi tel a, chutiang tih chingte chuan Pathian ram an chang lovang, tih a sawi bawk (Galatia 5:21).

5. Korinth khuaa ringtute hnenah chuan zuruih hmangte pawl lo (kawm lo) tur leh chutiang mite hnenah chuan ei pawh ei lo turin a hrilh (1Korinth 5:9-11).

6. Kohhran rawngbawltute chu uain heh ruih hmang an ni tur a ni lo (Timothea 3:8, Tita 1:7, 2:3-5) tih kan hmu bawk.

Uain/zu hi Thuthlung Hlui leh Thar ami te tan kha chuan an chawhmeh pakhat an chaw ei apianga tel ve (Food item pakhat) a ni a. Kei nin antui tel lova chaw lem harsa kan tih ang deuh hian uai/zu tel lova chaw ei chu harsa an lo ti ve te pawh a ni mahna. Lal Isuan a zirtirte Zanriah hnuhnung a kil pui pawh khan uain an in ngei a ni tih Bible-ah kan hmu.

Wine/Zu hi kan han sawi mawi hram hram dawn thin a, “a in dan thiam chuan a pawi lo”, “amahin sual a ni lo”, “kan hmang thiam lo mai a ni” te kan ti thin a. Amaherawhchu, Mizote zingah chauh lo pawh zu in thiam tak hi an vang awm khawp mai. Rui miah lova in thiam te pawh hi a har tho mai, Thiante tel lova, mahni chauh va in te pawh hi a awl chuang lo. Pawisa hek miah lova in theih pawh hi a ni bik lo.

Zu in aiin in loh a tha zawk tih hi kan thurin bu Bible pawh hian kan han sawi taka tang khan a ti chiang hle a ni.

Zukhapna dan (MLTP Act) tha ka tihna then khat te pawh han tar lang lawk ila:

Ualau taka zurui hmuh tur an tlem phah nge nge.
Zu pawhin a van phah nge nge.
Zu avanga khawlaia intih buaina a tlem nge nge.
Zu zuar pawh an tlem deuh nge nge.
Duh loh vang ni lem lo, in tur a van avanga in loh phah pawh an tam ta ve ang.
Sorkar, VC, VDP leh YMA ten zu do chungchangah thawhona leh inlungrualna tha tak an neih phah.
Zu khapna dan hi a awm chung pawhin a rem tak tak lo tih chu vantlang hriat a ni. Khap loh ni lek phei seng engtiang takin min tibuai ang maw! Khap loh ai chuan khap nge nge chu kan thatpui zawkin a rinawm.


Ka thiam tawkin ti hian kan sawimawi teh ang:-  Mimal nun tizahawm lotu, hriselna khawih chhetu, chhungkaw khawsak tlakranna thlentu, accidentna rapthlak tak tak thlentu, hnam tizahawm lotu, min tithatchhetu, mi nuih zatbura min siamtu, dikna leh rinawmna hmelma, mipat hmeichhiatna kawnga min ti lepchiahtu, Pi Lalsangzuali Sailo-in “Nun titawitu, piansualna leh hnam mualphona, sual tinreng bul a lo ni e,” a tih hian a fun kim khawp mai.

Post a Comment

Powered by Blogger.