-Dr. C. Lalhrekima

Rilru  hrisel  kan  neih  theih  nan,  ni  tin  nuna  kan  inzir  theih dan  tur  tlem  han  tar  lang  ila.  Sawi  kim  tak  tak  sen  erawh  a  ni  lo ang.

1) Taksa  hriselna ngaihpawimawh tur:  Taksa leh  rilru  hi a  inzawm  tlat.  Taksa  in  fit  zek  zawkte  rilru  hi  a  hrisel  duh  bik. Rilru  helhkam  ngah  leh harsatna  nei ten taksa natna an nei  duh bawk. Taksa  insawizawi  hi  uar  tur  a  ni.  Insawizawi  hian  chuap leh  lungte  a  tihchak  bakah  endorphin  an  tih  mai,  kan  rilru tizangkhai  thei  leh  min  tiphur  thei  chemical  chu  thluak  a\angin  a siam  chhuak thei. Lungngaihna, lungkham leh hlauhthawn  bakah nun  nguina  hnehna  \ha  tak  chu  insawizawi  hi  a  ni.  Kawt kaia motor  dah,  tawite  kalna  turah  pawh  scooty  ken  tum  zel,  \hu chunga  hnathawk,  zing  mu  rei  \hin  ho  hi  kan  insawizawi  tlem khawp. Ni khatah darkar  chanve tal  insawizawi  a  \ha. A hranpaa hun kan nei lo a nih pawhin lirthei  tel  loa  kal  phak  chinah tal  hian kea  kal  tum  hram  ila.  Inkhawm  kawng  leh  kan  len  velnaahte hian  pen  hnelh  hnelh  lo  hian  kal  chak  ve  tur  a  ni. 

2) Hna  thawh  tur:  Hnathawh  hi  rilruin  a  ngeih. Thawkchhuak  nun,  nun  \angkai  apiang  an  hlim.  Mi  tih  sa,  mi thawh  sa  rin  ringawt  hian  rilru  a  hlim  thei  lo.  Nula  tlangval lehkhazir  tawh  lo,  hnathawh  tur  hre  mai  si  lo  tan  inhlawhna tur  a awm. Mi in saa inhlawhfak te,  mi  awmpuia \an  te hreh  lem tur a ni  lo.  Singapore  ah chauh  mi ina awm duh,  Mizorama mi awmpui nih  zah  leh  tlat  si te  hi  a  fel  lo.  Tih  tur  dang  kan  ti  hreh  a  nih pawhin  awmpui  nei  hian  ban  ila,  kan  awmpuite  thawh  ang  kha keimahni  inah  thawk  mai  ila,  hna  kan  nei  ve  a  ni  mai  alawm! Hlawh  kan  nei  ve  a  ni  mai  alawm!  Kan  hlim  zawk  dawn  bawk si.

3) Hahchawlh  ve  tur:  Mut  \hat  tur.  Mut  hi  kan  chakna  lak tharna  a  ni.  Hah  taka  thawh  reng  hi  a  hahthlak  ve  a  nia. Ei  leh  in tih\hat  tur.  Ei  tur  leh  in tur  hrisel  hi  kan  rilru  leh taksain  a  mamawh. ““Ni  lum  ai  tam  rawh : Ni  eng  hian  rilru  a  tithawveng  a, min  tihlim  thei.  Thlasik  ni  tawi  laia  Depression  nei  chite  zuk awm a! A hranpaa  nia  i  inpho  hman  lo  a  nih  pawhin  insawizawi pahin,  hnatlan  pahin,  huan  a  kal  pahin,  feh  pahin  nilum  a ai  pah theih.

4)Rui  suh:  Zu,  ruihtheih  thil  dang  leh  mei  zial  zukte  hian thluak  an  khawih  chhia  a,  thluak  hi  rilru  awmna  a  nih  avangin rilru  a  tichhe  thei. 

5)Hriatna  panga  duat  rawh: Kan  hriatna  panga  –  mit, beng,  lei,  vun  leh  hnarte  hi  duat  tur.  Hmuhnawm  i  tih  te, ngaihnawm  i  tih  te,  tui  i  tih  te,  nuam  i  tih  te,  rimtui  i  tihte  hi  ngaipawimawh  ve  rawh.  Heng  kan  hriatna  ho  hi  an  hah  ve  thei,  an duhzawng  khilai  ve  tur  a  ni.  Mahse  rilru  kaihruai  \ha  thei  lam  ni hram se!  Ka  mitin  blue  film  a  enchak,  kan  khilai  teh  ang  tih  lam zawng  rilru  hrisel  lohna  bul  a  ni  zawk!

6)|angkai  ve rawh: Hlawh hmuh nan kher loa hnathawh hian  kan thinlung  a  hlim  a, rilru  a nuam  a,  kan  inchhuang ru  \hin. Chu chu kan rilru  hian a ngeih. Mi dang tan \angkai la. Hnatlang, khawtlang  thil,  kohhranah  inhmang ve  la.  Mi  \anpui hi  rilru  hian  a ngeih. I  hlimpui  tur  thil  tih  ching  ve  la.  Nuam tih  avang  liau liaua  thil tih  hi  a  \ha  ve.  Hahdam  hun  insiam  ve  la.  Infiam  hun insiam  ve  rawh.  Engto  nei  hauh  loa  hun  thawl  neih  ve  zeuh zeuh  hi  rilruin  a  ngeih. 

7)Lawmna  tur  zawng  rawh:  Thil  lawmawm  i  tawnte ngaihtuah  tam  la.  Mi  sualna te,  thil  dik  lo  te,  lungngaihna  lam  te aiin  mi  \hatna te,  thil  \ha  te,  lawmna  tur  lam  ngaihtuah hi  ‘practice’ la,  zir  theih  a  ni.  Hawi  vel  la,  lawmna  tur  a  tam  lutuk.  Lawm lohna  tur  ringawt  ngaihtuah  hi  a  awl  viau.  Ngaihtuahna  chhe zawk  a lo  luh  veleh  ngaihtuah  dan  \ha  zawk  a  awm  em  tiin  thlir dan  dang  zawn  tur  a  ni. Thil  thlir  zau  rawh. A  hrehawm  leh  nuam  lo  ngawt  thlir chuan  nun  hi  a  hahthlak.  ‘Min  tihlumtu  a  nih  loh  chuan  min tichaktu  a  ni,’  tih  thufing  pakhat  a  awm.  Harsatna  te,  buaina  te kan  tawh  hian,  kan  thihpui  a  nih  si  loh  chuan  nakin  zela  min tichaktu  a  lo  ni  ngei  \hin. 

8) |hian  kawm  rawh: Ina  tawm  reng  a,  mahni  pindan a\anga  tihfel  mai  theih  hi  a  tam  khawp. Tunlai  phei  chuan  bazar kal  ngai  lo in  on-line  in  thil  tam  tak  a  chah  theih  a,  mahni  bed room  a\angin  nula  a  rim  theih  ta.  Mahse  rilru  hrisel  tur  chuan  a taka  mi  bula awm a, titi  a, nuih  ho te  a \ha.  Computer leh  phone ringawta  \hian  kawm  loin,  hmaichhanah  \hian  kawm  ang  che. 

9)Titi  ve  rawh: Chhungkaw  chaw  ei  lai ten  \awng  ve  la, nuihzate  siam  ve  la,  nui  ve  bawk  bawk  la.  Chaw  ei  khamah chhungte  bualahte  \hu  vein  I  thil  tawnte  sawi  ve  siam  siam  rawh. I  harsatnate  mi  dang  hrilh  hreh  lo  la.  In  titi  dun  avanga  thil  \ha zawk  chhuak  hluai  tur  a  awm  loh  pawhin  rilru  insawithawl  ve hrim  hrim  hian  min  chhawk  thei.

10) Engkim i ti thei lo  tih pawm teh: I tih theih  piah lam tih hram tum suh. I tlin  bak  thawk kher  suh. Engkim hi kan chingfel vek  thei  lo.  Kan  theih  loh  na  na  na  vei  tlatte  hi  a  sawt  lo. Lungkham nei lo tura Isua zirtirte  kan  ni. Tunge  lungkham avanga mahni  dung  lam  tawng  khata  tisei  thei  awm? 
11) Ngaidam  rawh: Khawvel  famkim  lova  cheng  kan  nih miau  avangin  tihsual  chang  a  awm  thei.  Mi  dang  ngaihdam  hi zir  la,  mi  kan  ngaidam  hian  kan  dam! Kan ngaihdamte an dam! Pathianin  min  ngaidam  bawk!

12) Fiamthute  thawh  ve  teh:    Tak  ngul  reng  mai,  muk  run reng  hi  a  hahthlak.  Pumpui  na  a  chhuak  duh!  Fiamthu  ve  la, uang  ve  la,  hoh  nite  pawh  nei  ve  teh.  Mi  fiamthuahte  nui  ve  la. Inti  engemaw  taka  fiamthu  engemaw  deuh  hlek  haw  zel,  nui \ha  duh  lo,  whatsapp  velah  pawh  mi  dang  khap  tum  hramte  hi rilru  te  zia  a  ni.  Fiamthu  \ha  lo  sawi  ve  rawh  tihna  erawh  a  ni  lo. I  rilru  zau  ve  rawh  se  tihna  mai  a  ni  e.

14) Tanpuina zawng hreh suh: Kan ram dinhmun leh kan rilru  puthmang  tlangpui  han  thlir  hian  hmasawnna  tur  kan  nei. Rilru  lamah  harsatna  kan  nei  a  nih  chuan  \anpuina  kan  zawng hreh  tur  a  ni  lo.  |anpuina  mamawh  lo  mihring  kan  awm  lo  a, \anpuina  dik  hian  min  chhanchhuak  thei  si.  Khawvela  mi  thiam kan  tihte  hnena  kan  kal  duh  lo  a  nih  pawhin  rilru  lam  daktawr ropui  ber,  mi  dang  hriat  hauh  lova  tupaw’n  kan  pan  theih Psychiatrist  ropui  ber  Lal  Isua  a  awm.  Kan  manganna  leh lungngaihna  zawng  zawng  a  hnen  thlen  turin  min  sawm  a  ni. 

Post a Comment

Powered by Blogger.