- BY VL HRIMA

 snake biteRulin mihring a chuk chhan chu thawn thut (startled) vangte, hual chep (cornered / threatened) vangte, chhaih kawlh (enraged) vangte a ni,’ an ti.


TI SUH (TIH LOH TUR): Hmanlaia rul chuk an enkawl dan, tuna a thalo tih an hmuh chhuah tak thenkhat te chu (Heng hi tih loh tur a ni):

1.TAWN/HREN KHALH (Tourniquets): "Rul chukna hmuamhma chu hruiin emaw, puanin emaw, tawt taka tawnkhalh tur."
# Rul tur dang tur khawp chuan thisen kal thei lo khawpa tawn/hren tawt a ngai a, chutianga hren chuan kan hren khalhna taksa penglehlamah thisen a lutin a chhuah theih loh avangin a thi mai thin a, tan a ngaihphah thin. Midangin an lo hreng tawh a nih erawh chuan damdawiin thlen hma chuan phelh tawh hauh loh tur a ni. Mi thiam bik (medicallyt qualified personel) i nih loh chuan ti ve ngawt suh.
2. ZAI HAWN: "A chukna hmuamhma chu zai kak, zai zau tur (a tur fawh/hip chhuah nan)".
# Rul kaah hian a tur mai bakah natna hrik tamtak a awm a, a hmuamhma zai hawn belh hian natna hrik luhna chance a tih san mai bakah a tuartu tan a na thlawn mai a ni.
3. FAWH / HIP CHHUAH: "A chukna hmuamhma zai hawn hnu chuan rul tur chu fawh/hip chhuah tur".
# Rul turah hian chemical chi khat ‘Hyalurondase’ a awm a, chu chemical chuan rul turin taksa a luh rualin rang takin asem darh nghal thin. Minute 3 ral hnuah pheichuan a tur lut zawng zawng atanga 0.1% pawh a hip chhuah theih tawh loh. (Chuvangin hip chhuah tum loh tur).
4) SILFAI: "A chukna hmuamhma leh a vel fai taka silfai tur".
# Rul chukna hmuam hma bul velah hian rul tur leh rul ka chhunga natna hrik a kai tel thin avangin sil loh a him ber. Sil zawngin heng rul tur leh natna hrik kai hi a pemah tih luh palh a awl hle.
TI RAWH (TIH TURTE) :Rul chuk enkawl dan pawimawh hmasa ber (first-aid) leh vantlangin kan tih theih chu hetiang hian an tarlang.
1. CHUK NAWN TIR SUH: Damlo (rul chuk tuartu) leh a vela awm te a chuk leh loh nan fimkhur rawh. A tuartu emaw, a tanpuitu emaw a chuk nawn leh ai chuan rul chu thah/ man kher tum suh.
Duhthusamah chuan a chuktu rul chu thah a, damdawiina ken tel theih a tha. A nung chung chuan ken hauh loh tur.
2. CHI-AI SUH: Damlo chu a hahdam thei ang berin siam la, chiai suh. Manganna leh chiaina hi inkaichhawn theih a ni a, damlo chu a chiai chuan a lungphu a rang a, rul tur hnathawh a tichak thin.
3. PHELH THAWL RAWH: Rul chukna hmuamhma leh a vel chu a vun nasat thin avangin phelh thawl rawh. A chukna hmun azirin a sana, ngun, zungbun, pheikhawk, etc. hlih sak rawh.
4. A TAKSA SIAM REM RAWH: A chukna hmuamhma chu a lung (heart) aia hniamah dah tir la, a hahdam tak leh che lo thei ang berin damlo taksa chu siam rem rawh.
5. MUANG SUH: Second tin kha nunna leh damna hriltu a ni thei, phili lovin hmanhmawh rawh.
6. OUITHUNA ATTHLAKAH BUAI SUH: Rulchuk damdawi leh enkawl dan finfiah loh (without scientific proof)-ah inhambuai suh.
Entirnan - Soda tui a inchiu te, Khaini barh te, Ar mawng hip tir leh Tengteremu hip tir te.
Rul in a chuk che chuan Second tin, Minute tin kha i nuna atan a pawimawh tawh tih hria la, heng a chung a entirna kan sawi loh pawh Mizopa damdawi hriat han hman chhin phawt a, dam phah leh si loh hnu a, Hospital pan leh hnuhnawh chu i tlai lutuk thei tih hria ang che.
7. TANPUITU ZAWNG ANG CHE:Damlo chu a theih hram chuan ke a kal tir loh tur a ni. A theih phei chuan motor-a hlan nghal tur, motor a remchan loh chuan zawn a tha. Chutiang tur chuan tanpuitu zawng la, damdawiin hnai ber panpui nghal rawh. I hmu lo anih pawn kaihkuah/tiang hawl tir tur a ni a, a chukna bawr chu a che lo thei ang bera siam tur.
8. EI TUR LEH IN TUR PE SUH: Damlo chu ei tur leh in tur pek loh a him. Zu lam chi phei chu pek hauh loh tur.
9. SYMPTOMATIC TREATMENT: Damlo chu a thawk a hah viau chuan CPR pe rawh. Na a tih viau chuan paracetamol pe rawh, nachhawkna thenkhat hian lungphu a ti rangin, rul tur hnathawh a tichak thei tih hria ang che.
10. THLAMUAN RAWH: Rul chuk zawng zawng 70% hi rul tur hlauhawm lo chuk a ni. Rul tur neiin a chuk 50% hi dry bite a ni a, a bak atanga 30% chauh hi lethal dose a ni. Chungho pawh chu damdawi nena enkawl dam awl tak a ni. Damlo chu thlamuan rawh.Heng bakah hian neurotoxin/cardiotoxin tur pai chi (rulngan, rul-thi-hna, chawnglei, khuavangrul etc.) bikah chuan a chukna hmuamhma leh a vel chu tawt lutuk lo va tuam a tha. Mahse, cytotoxin / haemotoxin tur (tisa ei chhe thei) nei chi rul (rultuha, rulmuk, etc) -ah chuan tuam loh a him.
Reerence: (a). WHO/SEARO Guidelines for the Clinical Management of Snakebites in the Southeast Asian Region (1999), written and edited by Dr. David Warrell.
(b). Alberts MB; Shalit M; LoGalbo F. Suction for venomous snakebite: a study of "mock venom" extraction in a human model. Ann Emerg Med 2004 Feb;43(2):181-6.
(c). Juckett, G and Hancox JG. Venomous Snakebites in the United States: Management Review and Update. American Family Physician 65(7), 2002.
(d). Indian National Snakebite Protocols-2007 (Indian National Snakebite Protocol Consultation Meeting, 2nd Aug. 2007, Delhi)
(e). Snakebite Procedures in Myanmar- Joseph B.Slowinski, Ph.d.

Source: All Mizoram Farmers' Union - AMFU

Post a Comment

Powered by Blogger.