~M. Lalmanzuala
Chapchar Kut chu kan lo hmang zo leh ta a. Tihdan pangngai tê leh a uar zawng zawk lehnghalin kan che leh chiam mai chu a ni a. Kan hman chhan leh kan tum ber pawh chu a chiang leh lo hle bawk a. Hlimpui zawng leh nuam tih zawng tih bak tum nei lo chuan kan tam viau a, nuam kan tih viau chuan kan duhtâwk leh viau ang a. Kan thiltih khan țangkaina tak a nei em? Tihzui fo tlâk a ni ang em? tih te phei chu tuman kan ngaihtuahzui miah lo vang.
Kan nun hi a lem deuh vek a nih thu kan sawi fo va. Kan Kristianna hi a lem lehzual ni-a kan hriat thu pawh kan sawi țhin. Kan inkhawm te, kan inkhawmpui-ah te hian Lal Isua zirtirna laimu, Hmangaihna, Retheite phurrit phurhpui, Thilpek/Thilphal, Tuarchhel/Dawhtheih leh Nature nena inrem taka awm te hi hmuh tur alawi a awm lo va. Kan lawm zawng, Zai leh Lam hian kan hun kan hmang zo a nih deuh ber thu te pawh kan sawi țhin.
Inkhawmpui kan neihin kan pandal lenzia leh a sak nana sum leh tha kan sen zat te, palai kal zat(foreigner lo kal tur te tiamin), thlen in ruahman dan etc etc a ni deuh vek a. Lal Isua chu hmuh tur a awm mang țhin lo va. Inkhawmpui zawhah kan țhatpui dan kan chhuizui ngai lo va. Kan tama NUAM kan tih chuan hlawhtling kan inti a ni. Lal Isua zirtirna zawm țhat lama kan țhat phah leh țhat phah loh lam kan ngaihtuah ngai lo va, insiamțhat nan pawh kan hmang chuang lo. Inkhawmpui hrim hrim kha țha kan ti a, kan zawh tawh chuan kan sâwtpui leh sâwtpui loh lam kan ngaihtuahzui ngai tawh lo.
Lemchang kan nihna chhan ber hi Missionary hmasaten kan hnamzia min tihchhiatsak vang a nih thu kan sawi tawh țhin a. A hlimchhawna min tihchhiatsak mai bâkah a nghetzui ta em em mai hi kan hnam tlukchhiat chhan tak chu a ni ta a ni. Sap tihdan zulzuia kal hi kan uar tawlh tawlh a, Saptawng kan ngaihsan pawh a zual zel bawk a ni. Mizo țawng hman theihna tam takah Sapțawng kan hmang chamchi a. Hman zan Inkhawmpui report petu pakhat phei kha chuan tui aiah ‘water’ te pawh a rawn ti nawk nawk mai.
Chapchar Kut hman thu-ah pawh chu chu a ni leh tho mai. Chapchar Kut hi eng vang leh eng anga hman țhin nge tih kan hre lo va, hriat kan duh bawk hek lo. Huau huau hlimhlawp lawm mi kan nih vanga chutiang hawizawnga hman chu kan duh dan a ni a, chutiang chuan kan hmang mai țhin a ni. Chhûra rual rual ngawpui țhiata, thing, rua leh mau hruipuiina an phuar kual chuat mai, inchhung dung tiat tiata inhlawmkhawm an han tlûk meuh chuan delh hliam emaw delh hlum emaw hial te pawh an nei thei țhinin hliampui tuar phei chu awm deuh fo a ni țhin a. Chutiang ‘zum leh hliam’ kara rawn him chhuakte chuan lawmawm an ti êm a, hlim takin an lawm țhin kha a ni a. Vawi te khat pawh lo la vât ngai lo leh a hlauhawmzia te phei chu a rim a ra pawh hre lovina mal lang tîng têng chunga lengzem hla nena han râkpui vak mai hi zawng hnam thil humhalh nana inhmeh tak chu a ni lo ve.
>
Kan hun hmana langsar ber pahnih Cherawkan leh Khuallam te awmzia hi hun hmangtu 99%-ten an hriat loh a nih ka ring a. Chu chuan hetiang hun kan hman chhan chu a tilang leh mai țhin. Ennawm en châka Hawkdâk tak kan nih avanga hetiang hun hi buatsaiha hmang țhin kan ni. A changtuten lemchan thiam tumin an bei a, a entuten an thiam leh thiam loh an lo en mai țhin a ni. Ennawm siam a, hmuhnawm hmuh hunah kan chantir a ni ber mai. Kan sakhaw puithiam pakhat a ‘uniform’ nen meuha, a’n lamsâwi ve chiam kha a inhmeh lo viauin ka hre bawk. A hun leh a hmun thliar hran thiam hi a pawimawh fo țhin a ni.
Hetiang tih hi kan hotute leh mipuiten kan duhzawng a nih miau avangin kan tinawn awn awn mai a. Hotuten politics-a hlawkpui nan an hmanga mipuite erawhin tlakhniam nan kan hmangzui țhin thung a ni. Sipai huaisente chauhina Victoria Cross/Param Vir Chakra an hmuh theih anga tih tur bithliah tikimtute chauhina an hmuh theih, pi leh putena an ngaihsan ber, Thangchhuahina a ken tel, Thangchhuah diar te chu a hman hmanin kan khim a, Thangchhuah puan pawh a hman hmanin kan sin a. Hei lo liama lemchanna hi a awm thei chuang lo vang. Hnam thil hlu tihchingpenna a ni tel bawk. A va zahthlakin a va huatthlala em!!!
Thupuia “Sem sem dam dam, Ei bil thi thi” kan han hmang ngam te hi a țha a. Mahse, mirethei chanai eiru fai deuh vektute zinga mi khuallianina hniak phawi lo lêka, ‘He Mizo dan mawi hi kan chhunzawm tur a ni’ an han tingam te hi a nuihzatthlak nge a huatthlala kan tih ang le?? An EI BIL program, NLUP, NEDP te chu uar takin an chhunzawm zel a ni a. Lehlamah SEDP an lo sawimawi ve reng nen. ‘Mi dangte tana inpumpêk’ an ti te phei hi chu.....Dawtsawi sawimam thiam inel nana hmang an nihzia tilang chiangtu a ni ber e.
Hnama chian pawimawh thu te pawh kan sawi zel a. Kum 50 dawnlai chawmhlawm titiha awm hi hnama chian dan kawng a nih lohzia chu sawi leh vak tur awm lo khawpin a chiang a. Sap tihdan zulzuia kal reng mai te chu hnama chianna a ni lo chauh pawh ni lovin hnam ze kalsan barhna leh lemchang, an lem kan chan te lem pawh tling zo tak tak si lo nihna a ni.
Mite tana inphal pawimawh thu te pawh kan sawi ngam zel a. Lal Isua zirtirna laimu 5 zinga pakhat Thilphal/Thilpek te hi kan nuna hmuh tur awm tawh meuh lo a nih thu hre reng chunga han auchhuahpui leh chiam țhin te hi a mak ngawt mai. Sawrkar hna, in hmun, contract/supply thil zawng zawnga KEI KEI KEI tih veka NANG tih awm ngai reng reng lo nunphung hi kan political party-te leh sawrkar-ten an vote zawn policy leh program avanga an rawn chîn chhuah a nih chu kan hre vek a. Heng avang hian thu țha kan sawite hi a taka hmuh tur awm lo, a letling vek an ni.
Kan lemchan nun hi kan hnam tan a pawi em avangin pi leh pute nun kan zir țhat leha a țha leh țangkai laite kan tharthawh leh beiseiin kum 1999 – 2002 chhung khan Vaphai, Sialsuk, Hnahlan-ah Khuangchawi program ka buatsaih a, Khawbungah a tlangkawm nan Zaudawh program ka huaihawt leh a. Kan hriat chinah pi leh pute huna an tihdan ang diak diak khan kan ti a, a țha hle chuan ka hria a. Mahse khang khua-a mite khan kan hnam nun mawi tharthawh zawnga tihzui an nei meuh lo ni-a ka hriat avangin ka tizawm ta lo a ni. A huau huau hlimhlawp lai leh hmuhnawm laite kha an hlutsak lai chu ni deuh ta maiin ka hria a ni.
Kan zia hi kan hlauh chiang tawh em a, a tak ram thlen leh hi chu a harsa a ni. Eng pawh ti ila, sakhaw thil thlengin kan zawhna hmasa ber chu, A NUAM EM? tih a ni zel hian kan hohzia chu a tilang chiang a ni. Nuam kan tih chuan țha kan ti a, kan duhtâwk em em mai a ni.
Kan hnam siamthat hi chu cancer tihdam nena a harsat dan inang velah ka ngai hial tawh a. Cancer natna chu țha taka enkawl a, dam nana tih tur țul tih a, ei leh ina insum ngaite insum chuan damchhuahna ‘chance’ a awm țhin. Tih tur țul ti lova, a tizualkaitu kan eia kan in luih zel erawh chuan thih mai hmabâk a awm thei lo.
Kan hnam dam lohna hi kan hria a, a tihdam dan pawh kan hria. Mahse, mahni hma kan sial luat leh kan duham luatna lamah tih tur țul tih ai chuan a corrupt zawng leh a belhchian dawl lo zawngin kan kal a, chumi kawng chu kan zawh bel tawlh tawlh si a, insiamțhat chu a huphurhawm tak meuh a ni. Lalhmingchhuanga Zongte lehkhabu, SAVUN KAWRFUAL hi copy nuai khat vel chhû ila, khawtin library-ah dah ila, zirlaibu-ah telh ni bawk se, chu chuan min ben harh mial theih a rinawm.
Mizo hnam hi kan hnam a ni a, siamthat chu a țulin kan duh tlat si a, ngaihtuahna i hmangzui zel ang u hmiang.
Post a Comment