Mizorama ka unau duh tak te, chibai ule!
MIZORAM


India ram zalenna ni champhaphak vawi 72-na ah hian Mizoram mipuite chibai ka buk a che u. Vawiin hian mi tam tak zalenna suala an inhlanna min hriat nawn tir leh a. Kan ram tana zalenna hlu tak sual chhuak tute hi kan hre reng in, khawtlangin kiltin atangin zahna kan la lantir chhunzawm a ni.

Vawiin hi ka tana ni chhinchhiah tlak a ni a, a chhan chu he State mawi tak Mizoram Governor anga Independence Day ka hmanna hmasa ber a ni. Hun duhawm tak ka tawng chho mek zel a, hun lo kal zel turah pawh inlungrual taka Mizoram hmasawnna tura kan thawhho theih ka beisei a ni. He hun hi remchangah la in, kan sawrkar hmalakna pawimawh thenkhatte tarlan nghal ka duh a ni.

Mizoram chu India rama economy thang chak berte zinga a tel thei hi lawmawm ka ti a, kum li liamta atang khan mumal takin za zela pariat aia sangin a thang a. World Bank Group leh NITI Aayog tangkawp chuan Health Index a buatsaih a, Mizoram chuan State lian lo zingah pakhatna dinhmun hauhin, India ram pumpuiah pahnihna a hauh a ni.  Chutih mai bakah, ziak leh chhiar thiam ah pahnihna kan ni bawk a ni.

North East Council (NEC) chuan New Economic Development Policy (NEDP) chu rawn zir chiang in, hmarchhak bial tihhmasawn nana policy tha takah a pawm a.  Hmarchhak State dangte entawn turin NEDP kalphung pawh a sem darh nghe nghe a ni.

Mizoram hmasawnna tura NEDP ruahmanna huam zau tak hian hmasawnna huapzo leh mahni intodelhna kan ramah a thlentir ka ring a ni.

Mizoram State sawrkar leh Hmar People’s Convention (Democratic) (HPC-D) te chuan kumin April thla khan Memorandum of Settlement (MoU) chhinchhiah tlak tak an ziak a, chungte avang chuan ralthuam thahnem tak tun a ni a. Bru mipui sang tam tak an khuaa hruaikir leh tura sawrkar laipui, Mizoram sawrkar, Tripura sawrkar leh Mizoram Bru Displaced People’s Forum (MBDPF) te’n inremna an ziak hi a lawmawm a, hengte avang hian  India rama State ralmuang ber kan nih chhunzawm thei a ni.

Mizoram chu pawna mimal inthiar awmlohna (Open Defecation Free) State-ah puan kan lo ni ta a, faina kawnga hma kan lakna hian kum 2019-ah chuan State fai bera min hlankai ngei kan beisei a ni. Mizoram Institute of Medical Education and Research (MIMER) August ni 7, 2018-a Chief Minister zahawm takin a hawn tak, academic session tan theia a awm hi Mizoram tana hlawhtlinna ropui tak a ni bawk a ni.

India ram State zinga Mizoram hi ziak leh chhiar thiam tehna a pahnihna kan hauh hi inchhuanna a tling a, hei hian human resource hi kan ram hmasawnna atana hmanraw pawimawh tak a ni tih a lantir a, zirna, infiamna leh capacity building tipung tura vocational leh professional zirna lama kan hun leh tha kan sen hi kan tih makmawh a ni.   

Mizoram chu kan ram railway network chhungah rinluh a lo ni ve ta a, Bairabi leh Sairang inkara rel kawng siam mek chu kum 2020-ah peihfel beisei a ni. Sawrkar laipui hnuaia Digital North East: Vision 2022 kaltlangin Lungleiah NIELIT (National Institute of Electronics & Information Technology) Centre dinna tur lungphum phum a ni bawk. Mizoram khawpui a chhungkaw nuai 1.14 bawr vel leh thingtlang a chhungkaw nuai khat bawr vel te chu kawlphetha hmangin eng pek an ni tawh a, kan rama chhungkaw 11000 bawr vel eng la nei lo te hnenah Saubhagya scheme kaltlangin eng pe turin hma lak mek a ni.

Kan ram inpumkhatna tur leh siamtha tura ruahmanna kan siam te chuan kan hnampa Mahatma Gandhi leh kan ram dintu dangte suangtuahna milin a kal zel a. Hmasawnna a tak rama chantir tur chuan, mi hnuaihnung berte pawhin he kalsiamah hian an tel ve nia an inhriat a ngai a ni. Retheihnate, eizawnna ngelnghet awm lohna leh thil chin tha lote kan khawtlang atanga nuaibo a nih theih nan mi rethei berte dinhmun chawikang turin hma lak mek zel a ni. Pu Gandhi-a khan inthliarna awm lo, intluktlang leh rualkhai taka thanna ram kha a mitthla thin a, ngaihdan leh chet dan inanglo zau zela kara rualkhai taka hmasawn kha a hmathlir leh a tum a ni a, hei chiah hi a ni kan ram pawhin a kalpui mek chu a ni.

Tunah chuan, inthlang ram nih thatna te, khawtlang nun mawina te leh hnam hrang hrang zia zahawmna te humhim tlat chungin, hlawhtlinna nasa tak nen kum 71 lai kan lo zalen ta a. Tunah chuan ram ropui leh chak tak kan lo nih tak avangin World Bank pawhin min dah sang tawh hle a ni.

IMF report tarlan danin, investment tihchak leh mipui thil lei nasat avangin, kum 2019-2020 chhungin India economy hi 7.5% a thang tura chhut a ni. Tunah hian India hi khawvela economy lian ber 6-na a ni a. Sumdawnpui awlsam tehna leh innovation tehna ah te nasa takin hma a sawn bawk a ni. Agriculture tana budget chu cheng vaibelchhe nuai 2.1-ah tihpun a ni a, agriculture-in GDP-a a thawh chu 15% a ni tawh a ni.

Hei bakah hian Clean Mizoram, Green Mizoram, Bio Mizoram leh Organic Mizoram siam tura kan hmathlir chu thanhnemngai taka rawn zawm ve turin Mizoram mipuite ka sawm a che u.

Tuna kan ram Zalenna Ni champhaphak kan lawm rual hian, kan martar leh mi huaisente inpekna chu hriain chibai ka buk leh a. An tuarnate chu mipuite thinlungah a nun reng ang.

A tawp berah chuan Mizo mipui – tho thang tha tak leh inhmang mi takte hi kan hnam lo dinchhuaktu mi ropui takte duh dan anga inpumkhatna rilru pu tlat turin ka ngen che u a. He ni lawmawm takah hian Mizoram mipuite duhsakna sang ber ka hlan e. Kan ram zalennna tura hrauitu hmasaste duhthusam kha tihlawhtling turin i inpe thar leh ang u.

In zavaiin Independence Day hlim leh lawm taka in hman theih nan duhsakna ka hlan a che u.   
Ka lawm e. Jai Hind.


Source: DIPR

Post a Comment

Powered by Blogger.