~Evan. K. Vanlalhlimpuia
Bawngkawn

Rimawi (Music) chu enge:

THALAITE NUNGCHANG LEH RIMAWI Hmanraw hrang hrang nen emaw, hmanraw tello pawha awmze nei taka ri kan siam hi rimawi chu a ni. Mihring ten kan lunglenna leh kan rilru puthmang, khawvel thil kan thlir dan leh Pathian rinna a kan dinhmun te, kan nun biru ber lai thleng maia kan phawrhchhuahna hmanraw tha ber chu hla hi a ni awm e. Mahse, engang pawhin chutiang hla tha leh ropui chu phuah chhuak mah ila, rimawi nen a tum rem theih tura siam a nih si loh chuan chu hla chuan hlutna dang a neih belh thei ngai lo.

Rimawi in mihring nun a khawih dan

Rimawi (music) hian kan thinlung chhungril ber, kan nungchang leh ngaihhlutna te a nghawng a. Rimawi hian kan taksa thanlenna leh inthlahchhawnna thlengin nghawng tha tak a nei thei tih hi zir mite hmuhchhuah a ni. Tin, kan rimawi ngainat zawng hian mimal, chhungkua leh khawtlanga kan nunah nasa takin thilthalo min zirtir in, nungchang thalo (aggressive behavior) min pe tel thei tih erawh kan hriat tel ngei a tha ang.





Thomas L Jipping chuan “There is virus loose within our culture : An honest look at Music’s impact” tih a ziah ah chuan rimawi in a tha zawng leh thalo zawnga mihring nun a nghawng nasat theih zia te, thalaite pawhin rimawi ngainat zawng kan thlan thiam a tulna te, nu leh pa te fimkhurna tur te a ziak nasa hle a. Awlsam taka, kan hriatloh lai pawha kan tawngkam, kan nungchang, kan thil thlir dan, kan hriselna leh thanlenna thlenga min thunun thei tu chu rimawi hi a ni a ti.

Thalaite leh music

THALAITE NUNGCHANG LEH RIMAWI Mithiamte chuan tleirawl te hian pawl (class) 7-10 an nih hunlai hian darkar 10500 chuang zet hla ngaihthlak nan an hmang niin an sawi a, chu chu kum 12 chhunga an school a hun an hman zawng zawng atangin darkar 500 chauhin a tlem nia! Thalaite hian nitin darkar 2½ zet chu hla ngaihthlak nan an hmang ang a chhut a ni a, chumi awmzia chu nitin hla chi hrang hrang 38 zet ngaithla ziah ang an ni. Chung an hla ngaihthlak zinga hmun thuma then a hmun khat (⅓) zel chuan zu leh damdawi, ruihtheihthil tih chakna a keng tel an la ti leh zel a nih chu. A nih chuan thalaite hian nitin, hla 12 vel zet, anmahni a ruihtheihthil tih chakna min siamsak thei tu an ngaithla ziah tihna a ni, ava rapthlak em! Chu mai a la ni lova, thalai sawm zela pakua te hian hla ngaihthlakna tur hmanrua an nei a, chutiang hmanraw hmang chuan anmahni mai nilo, an thiante nei ve lo te nen an ngaithla ho thin a ni.

Hetiang tak hian music hian thalaite nun a luah khat a, nikhata hla pakhat tal ngaithla ngailo thalai hi inzawng ta ila, khawvar lam arsi ang pharh kan ni ngei ang. Chumi avang tak chuan music kan lo ngaina a nih pawhin kan hla ngaihthlak tur leh kan ngainat tur hi kan thlanthiam a ngai a, kan fimkhur em em tur tihna a ni.

Khawvela music lar ber ber te hian tharum thawhna leh ruihtheihthil tih chakna hi nasa takin thalaite nunah a tuh zel a, a chhan chu hla leh rimawi hian leilung leh a chhunga thilawmte mai nilovin, khawvel piahlam ram, thlarau khawvel thlenga thlunzawm tlat thei khawpa thiltihtheihna a nei tlat a ni.





Engtinnge a nghawng?

Kan music ngaihthlak hian kan nunah thil tam tak min pe in min dah sak a. A then chu a chhan leh vang kan hriat, a then erawh kan hriat lem lohva kan danglamna te a ni. University Of Pittsburgh, School of Medicine chuan kum 2005 khan Billboard Magazine in khawvel huap hla lar leh hlawhtling ni a a ngaih chin thiau, hla 279 ten ruihtheihthil, hmeichhiat mipatna leh nungchang thalo leh hlauhawm a ken tel dan kimchang an zir chianna ah chuan hetiang thil tha lo hi Rap hla in 77%, Country hla in 36%, R&B leh Hip Hop ten 20%, Rock music in 14% an kengtel zel tih an hmuchhuak. Heng zingah hian Rap leh Hip hop hian thalaite hnenah zu, damdawi leh ruitheihthil dang dang te tih chakna a pe nasa ber a, Country music hian hmeichhiat mipatna lam ah a kaihruai nasa a, Rock Music hian tharum thawhna leh mahni nun ngaihhlut lohna a pe nasa hle bawk.

THALAITE NUNGCHANG LEH RIMAWI
The Journal Studies on Alcohol tih hmanga Rap Music leh nundan thalo inlaichinna an zirbing na, 17th May, 2006-a an published ah chuan zirlai, kum 15-25 inkar mi 1000 vel an zirchiang a, chuta an hmuhchhuah chu heng, Rap leh Hip hop music ngaithla tam leh ngaina te hian insual, mi beih leh tih thaih, zu leh ruihtheihthil tih an ching hle tih a ni. Music genre dang zawng zawng aiin Rap leh Hip Hop music hian 10% zet in zu, ruihtheihthil, sex leh tharumthawhna hi thalaite nunah a promote a ni.
The Pacific Institute for Research and Evaluation (PIRE) in college zirlai mi 1000 an zirbingna ah pawh Rap music, techno leh reggae te nen a chawhpawlh a, chutiang ngaina mite chu rilru lam fello, damdawi hman sual leh midang tana nun hlauhawm an ngah bik tih an hmuchhuak bawk. Dr. Meng Jin, PhD, PIRE Researcher chuan, “Mipuite hian zu siamchhuah leh thildang in chi fakna atana Rap music leh Hip hop kan hmang nasa lutuk kan ngaihmawh a ngai tawh hle,” a ti.





Tin, Rock music chhungah hian genre hrang hrang soft rock, Hard rock, slow rock, punk rock, blues rock, folk rock, progressive rock, Gothic rock, symphonic rock etc. a tam em em mai a. Hengte hian nasa takin tharum thawhna leh midang ngaihpawimawh lohna a ti hluar nasa em em bawk a ni. Chu aia la pawi lehzual chu thalai ten rock band kan ngainat em em, Red Hot Chilli Peppers, The Beach Boys, The Beatles, Stryper, U2, Iron Maiden, REM, Nirvana, Green Day, Pavement, Linkin Park, Coldplay, Metallica, Children of Bodom, Megadeth, Black Sabbath leh a dangte hian thalaite nunah nasa takin tharum thawhna, Pathian rin duh lohna, Setana biakna te leh sex a inthlahdahna te a chawilar a. The American Medical Association pawhin rock band hrang hrang ten an video a an tihlan nasat avanga chhiatna leh thilthalo thleng nasa chungchang hi nasa takin an lo au pui tawh thin a ni.
The American Academy of Pediatrics chuan Rock music hian thalaite ah an hriat thiam si loh hian natna chithar tam tak a siam sak a, zu leh damdawi hman khawloh, mahni intihhlum duhna, tharum tawh chakna, ramhuai biakna, ualau leh pawlawh taka sex hman chakna, chi leh chi inthliarna leh thil thlirdan diklo te hi a lar zual te an ni a ti hial a ni.

Ngainat tur thlang thiam rawh

Thalaite hian thiante tihdan leh ngainat zawng te tih theih ve a, hriat ve vek kan duh in kan chak thin a, mawl bik, hrelo bik leh thing bik nih hi kan hlauh ber a ni thin. He ngaihdan leh thlirdan hian kan taksa leh thlarau nun tana thil tha leh thalo pawh thliar hlei theilo khawpin min nawr nasa em em a ni. Kan thiante thiltih, an ngainat leh an duh zawng hmang hian kan hun leh kan nun kan hman dan tur kan thlang tur a nilo. Engnge ka duh tih aiin engnge ka tan tha, eng hi nge changkang tih aiin enge hi nge zawhawm, eng hi nge nuam tih aiin eng hi nge dik tih hi kan inzawt nawn fo tur a ni. Changkang leh rualpawl nih kan duh luat avanga music thalo leh thianghlimlo pawh thliar thiamlo a awm hi michaklo te thuamhnaw a ni tih kan hre reng tur a ni.

Kan rualawhna leh kan tuihalna hi Kohhran tan pawh malsawmna a nih theihna turin music kan tuipui dan te hi her rem zel a tul tak meuh a ni. Khawi emaw lai platform vela kan intheh lar na tur ngawt zawng lovin, Pathian kan rinna kawnga kan kawng min dal thei tu, nundan thalo leh fello nena inkaihhnawih thil te hi kan ngainat loh ngam a tha hle a ni. Miin changkang lo leh mawl tiin min teh fo dawn mahse Kohhran, khawtlang leh Pathian mithmuha mi dik leh tha nih hi a thlan nahawm zawk fo a ni tih kan pawm thlap tur a ni.

Eng music pawh kan ngaina in kan duh a ni thei e. Mahse, Kohhran huangchhunga senglut tur erawh chuan culture, community, contemporary leh context hi kan zirchiang in kan hrechiang hmasa ngei ngei tur a ni. Heng hi hlamchhiah a, "Why should the devil have all the good music" tih changchawia Kohhrana sengluh tum vek hi kan ngeih lem lo viau thei a ni. Contemporary a inang lova, culture a dang a, kan sentiment pawh a inanglo. Chuvangin, kan tuina leh duhna te hi Kohhran nen in hne rem turin, Kohhran pawh a him chin zelah thalaite tuina leh duhna hrethiam chunga kan in sâwi rem tlan zel a ngai ngei ang.





Nu leh pa te hnena thurawn

I fapa/fanu tan khan a music playlist tur hi a naupan lai atangin thlan fel sak ang thin ang che. Inchhungah I fate beng hriata I music play thin fimkhur la, music lam kaihhnawih magazine leh album te pawh sengluh tur mi leh hnawl tur mi I thlang thiam ngei tur a ni. Ngaihsan tur dik an thlan thiam theihnan I ngaihsan zawng kha a thianghlim in a tha hle tur a ni. Thalaite hian inchhunga an hmuh leh an hriat hmang hian an khawvel an hmachhawn a, rual an pawl a, an kawng tur an thlang a ni tih kan hre ngei tur a ni.

Pathian leh Kohhran duhdan thlir chung renga an thlarau nun tana him tur chinah hian duhthlanna siam tur leh, mite tih ang leh awmdan ang nilo mahse a tha leh dik ah chauh lungawi turin kan zirtir ngei tur a ni. Mahse, kan zirtirna hian thu leh hlaa hrilh leh kawhhmuh ngawt ni lovin, kan nungchang leh khawsa zia hmang ngei in zirtirna pe thei ila, chu chu a sawt ber fo a ni.

Tlangkawmna

Hmingthanna aiin zahawmna a hlu zawk a ni tih hi hrilh nawn ngai lovin kan vawng tlat tur a ni. Dinhmun leh nihna hian mihringte min siam lova, mihringte hian dinhmun leh nihna hi kan siam chawp mai zawk a ni. Chuvangin, Pathian thuthlung vuantu, Thlarau Thianghlim hmanga Pathian chenna tura thutaka din kohhran thalaite hian dinhmun ropui leh hmingthanna hi kan zawn ber ni lo se, eng dinhmunah pawh awm ila, kutdawh meuh pawhin zahawmna hlawh chhuah theih si chuan, dinhmun leh nihna tha kan insiam theihnan kan duhthlanna hi kan ngaihlu in, kan uluk em em tur a ni.





Dawt leh a thalo te dinchanna khawvel, thutak kawngsira a leh reng na hmunah hian duhthlanna tha leh dik siam hi thil awlai a ni hauh lo. Tuk khat thawh fuh deuh avanga thu hmawr bawk zung zung mi chuan a inchhirna turin thang a kam a ni. He duhthlanna dik hi siam thei tur chuan, Pathian thu leh ngaihtuahna fim, khawvel ruih theih leh thildang engmahin a pawlh buai loh hi kan mamawh ber a ni. Kaisara thil chu Kaisara hnenah pe ila, Pathian thil chu Pathian hnenah kan pe mai tur a ni, Pathian no leh khawvel no in kawp chunga intihchangkan, rual pawl, Kohhrana inhman, Pathian biak te hi bansan ila, khawvel mite ngaihdan leh thlirdan ngaipawimawh lovin, a tha leh dik chauh i thlang fo ang u.

Post a Comment

Powered by Blogger.