-Dr. C. Lalrampana

BIFURCATION OF MIZORAM HIGHER AND SCHOOL EDUCATION DEPARTMENT

A KAMKEUNA:

Kan hriat theuh angin 'BIFURCATION' tih chu thlûr hnih nei, ki hnih or zâr pahnih nei, thlûr hniha țhen tihna a ni a. He thumal hi School Education Department, Mizoram bikah chuan a lar hle. Lar chhan erawh tha tak a nei a ni.

A PAWIMAWHNA:

Pawl emaw kohhran emaw Sorkar Department pawh ni se, a len lutuk emaw, hna a tam lutuk emaw chuan thensawma/ thendarhin mawhphurhna hrang hrang insemzai a ngai thin. 
Mosia pawh kha a puzawn Jethroa khan thurawn pein amah chauha kaihhruaina hna thawk lo tur leh thuneihna semruala pawl hlawm hrang hranga thena mipui kaihruai tur leh rorelsak turin a ti a, Jethroa thurawn ang chuan a ti zel a, a mawhphurhna a zangkhai phah hle a ni.

"Nang leh hêng i hnêna mipui awmte hi in intichau zo ngei ang maw le: he hna hi i tân a hautak lûtuk a ni: nangmah chauhva han tlin mi a ni hlei nêm!........,. Chu chang ni lovin, mipui zîng ata mi hmantlâk deuh deuh 1. Pathian tih mite, 
2. mi dik tak te, 
3. Hlawkna dik lo tak haw mite-thlang chhuak langin: chutiang mite chu :

1000 pâwl chunga hotuah te,

100 pâwl chunga hotuah te,

50 pâwl chunga hotuah te,

10 pâwl chunga hotuahte ruat langin: " 
(Exodus 18:18-20, 21)

Kristian Missionary hmasate'n kum 1894 khan Aizawlah Zirna Sikul hmasaber an din a. Kum 1898-ah Sorkar sikul hmasaber a awm tan a. Middle School hmasaber chu kum 1906 khan hawn a nileh a. Kum 1944 khan Secondary Sikul a awm tan bawk. Hgher Secondary School hmasaber tuna PUC khu 1958 Khan din a ni chho ta zel a ni. Tunah phei chuan Sikul tam tak a ding chho ta. Tun dinhmuna Elementary & Secondary sikul dinhmun chu hetiang hi a ni.

1. Elementary 
School
Primary & Middle Schools : 3549

2. Secondary School-
High & Higher Sec. School-844
(Source-Annual Statistic Publication of S. Edn 2017-2018 part 'A' . 1).

BIFURCATION OF MIZORAM HIGHER AND SCHOOL EDUCATION DEPARTMENT
BIFURCATE TULNA CHHAN

Sorkar department 40 chuang zet zingah School Education Department hi a lian ber mahna hei vang hian Department inrelbawl dan pawh hnawk deuh nuaiha lanna kawng pawh tam tak a awm theih avangin a hman hmanin kamchhe tleuh nan kan hmang emaw tih mai turin kan faksel chiam chiam thin niin a lang. Ministry thar a pian apiangin a changtu . Minister nih pawh an chak lo deuh tlangpui niin sawi a awm chawk. Department a len em vang nge hetia buai hnawk leh tawp tak anga ngaih thin a nihna chhan hi? 

Sai pawh ramsa lian tak a ni a, a nih ang angin a fel nalh mai a, chutiangin Pikhawizu pawh a te hle a, mahse, a felfai thlap tho mai. Chuvangin, department lian a nih vang ringawta buai leh fel lo chu a nih loh hmel hle. A inrelbawl dan fel tawk loh vang a nih hmel zawk awm e. Hei hi a chhan ber nia lang chu achunga statistic tarlan ang khian Elementary & Secondary-te hi State danga an kalpui ang bawkin Directorate pahnihah then (bifurcate) nih loh ve loh vang a ni theu awm e. Then hran ni ve se'ng chuan tun ai hian a felfai zawk ngei ang. Syllabus leh Academic Calendar pawh a inang thei lova administration kalphung a felfai mawh thin a ni.

High & Higher Sec. hi Directorate hranah awmin Primary & Middle hi directorate hranah awm se tun ai hian administration a felfaiin a awlsam zawk ngei ang.


TU TAKIN BIFURCATE ANG MAW? 

Congress Ministry hmasa lam 1998 atang daih tawhin ministry thar apiangin School Education Department hi Elementary & Secondary Education-ah then a tul thu an sawi chamchi thin a, Mahse, tun thlengin ministry kal tawhte'n an la pamtul zel rih a ni tih chu kut hnunglam leh hmalam kan hrechiang ang hian a hriat chian theih awm e.

Kum 1998 atanga chhuta ministry vawi 5na lo ding chhuaka School Education Department changtu Minister zahawm tak Pu Lalchhandama Ralte chuan tunhnaia Zirlai hruaitute nen an inkawmnaah khan Bifurcation a ngaih pawimawh thu tarlan niin amah ngei pawhin a sawi niin a lang a lawmawm hle.

Kan Minister zahawm tak hi zirlai hruaitu lo ni tawh thin a ni a, A nih tawhna atang ringawt pawh hian zirna pawimawhzia hretu leh zirna siamthat tulzia hretu leh veitu a ni tih a hriat theih a, chuvangin, a sawi ang ngei hian a tingamin a tihlawhtling turah ngai ila. A tihlawhtling a nih ngat phei chuan Mizoram History a her danglam bawih ang a, a hming a dai tawh ngai lovang tih hi thil chiangsa niin a lang.

A TLANGKAWMNA

School Education Department hi bifurcate a tulzia chu a lang chiang ta hle, Bifurcation hi Department tawp tak anga a lan fo thinna tihbo a nih theihna hmanraw tha ber ber zinga pakhat chu a tling ve reng a ni.

Hei bakah hian MPS, MCS etc Department hrang hrangin Service an nei anga neih ve ngei hi a tul a, hei pawh hi Ministry kal tawhahte khan siam tuma hmalak a ni deuh ziah a, mahse, tun thlengin a la hlawhtling ta chuang lova. MSES pawh hi tuna kan School Education Minister zahawm tak hian a sawi ri veleh vuai vuai a, mahse, a takin hmuh tur a awm ang em tih chu 'PA' chauh lo chuan a hre lo. A hmaa hma lak tawh pamtul zel a nih thin dan atanga thlir chuan Lal Isua lokal leh hma loh chuan a hlawhtling ngut ang em tih chu predictor te hmuh dan a ni thei hial tawh awm e.

Mizorama Sorkar Department upa leh lian bera ngaihin Mizoram School Education Service (MSES) tun thleng thlenga a la nei lo te, Elementary Education & Secondary Education kan la then hrang thei lote hi thil zahthlak tak a ni thei em tih chu zawhna pawimawh tak a ni awm e.

Engpawhnise, tuna kan Minister zahawm tak hi a la naupangin a viak a la tha bawk a, a hmachhawp tihhlawhtlin a tumte zingah hengte hi a dah pawimawh ngei beiseiin nghakhlel tak leh dawhthei takin i lo thlir phawt teh ang u.

Post a Comment

Powered by Blogger.