
Theihai hi Khawvel huapa thlir pawhin thei lar tak leh thei hrisel tak, hmun tinrenga hmuh mai theih leh hnam tinte thei ngainat em em a tling. Mizote phei chuan kan pipute atanga kan thei neih that pawl leh thenrual kawm nan leh induhsak nan taka kan hman mek niin a lang. Mizopa huanah tawh phawt chuan theihai kung hmuh tur a awm deuh zel thin.
Theihai hi chihrang hrang a awm. Mizote thendan bikah chuan hming hrang hrang heng Kawlhai, Haibial, Haisawl, Hailungmawl, Haidai, Haivahmim, Ram theihai, Haifavang, Haipui, etc.kan vuah niin a lang, Eng theihai pawh ni se mihring hriselna atana a that dan leh a hnathawh te chu a inang tlangpui a ni.
Mithiamte hmuh chhuah daninTheihai hi mihring hrisel nan a thain a pawimawh hle a, a hmingah pawh “King of Fruits” (Theite Lalpa) tiin an vuah hial. Ei hun leh ei dan chin tawk erawh hriat a pawimawh thung. Theihai thatna tlangpui hetiang hian I tarlang ila:
1. Cancer vengtu a ni: Research atanga hmuh chhuah a nih daninTheiah hian antioxidant compounds a tam a; hei hian Rilpui, Thin, Hnute, leukemia leh prostate cancer-te lakah mi a venghim thei. Antioxidant compound -ah hian quercetin, isoquercitrin, astragalin, fisetin, gallic acid leh methylgallat, bakah dawi/chawl (enzymes) lam chi a tam avangin Cancer hrik a lo do thin a ni.
2. Thauchhia a paih then thei.Theihaiah hian fiber, pectin leh vitamin ‘C’ a tam avangin thisen tuihnang (serum) a siamthaa chu chuan thau chhia tam lutuk tur a tiziaawm thin.Taksaa thauchhia inchhekkhawm tur a semdarh/ral zungzung avangin thauchhia lakah mi a venghim thei a ni. Chuvangin, Theihai eng chi pawh ei fo a thain a pawimawh hle.
3. Vun a tifai/tithianghlim thei: Theihai hian vun chhung lam leh pawn lam a tifai/tithianghlim thei a; Vunkua/dawt tereuh te tea bawlhlawh lut a tihfai thin avangin arngeng leh khawihli vei mai theih lakah mi a venghim thei thin a ni. Chuvangin, vunnalh leh hrisel kan neih theih nanTheihai ei fo a pawimawh tihh riat a tha hle.
4. Mit hriselna a thlen thei: Nitin Theihai zailep rialno khat ei hian mihring taksain vitamin a mamawh zat atanga chhuta za zela 25% a tluk avangin mit khawhmuhfiah nan leh mit chak nan a tangkai hle. Tin, mitro leh mitdelna tur leh khawhmuh fiah loh lakah a veng thei bawk.
5. Taksa pum chakna a thlen thei: Theihaiah hian tartaric acid, malic acid, leh citric acid a tam avangin taksa pumpuia peng hrang hrangte a tichak thar thei thin a; chuvangin, Nitin theihai ei thin a tha.
6. Zunthlum a vengthei: Theihaihnah hi Zunthlumvennan a thahle. Thisena Insulin level a siamthathei thin a ni. Theihai hnah chhum, zankhuaa chiahin a tukah thlifim (filter) la, rial nokhat lekin in thin tur a ni. Theihai rah hian glycemic index (41-60) a keng a, hei hian sugar level sang tur a tihniam thei thin a ni.
7. Sex-ah chakna a thlenthei:Theihai hi vitamin ‘E‘ kan hmuh theihna hnar pawimawh tak a nih avangin Tisa chakna leh inpawlna (sex drive) kawngah puitu tha tak a nih avangin Sex lama chak lo tan damdawi tha tak a tling a, chuvangin, nitin ei a tha hle.
8. Chaw paitawih tanpuitu a ni: Thingfanghma chauh hi chaw paitawihna atan mi tam takin an ngai thin. Mahse, Theihaiah hian enzymes leh fiber a tam avangin chaw paitawih tanpuitu tha tak a ni a, chaw paitawih thathei lo avanga pum nuam lo thlengin a veng thei a ni.
9. Heat Stroke a veng thei : Theihai tui (mango juice)-a tui tlem pawlh in thin hian taksa a vawngdai tha hle a, thisena thlum tam lutuk pawh a tihniam thei. Hei hian khawlum lutuk leh boruak sa hulh hulh avanga heat stroke awm phut phut thin lakah mi a venghimin a vawngdai thei. 10. Natna dotu/vengtu (Immune system) a pui thei: Theihaiah hian Vitamin ‘C’ leh ‘A’ a tam avang leh carotenoids hrang hrang 25 a awm avangin natna lo dolettu (inmmune system) a tichakin a tithang thei a, hei hian natna kai mai theih lakah mi a venghim thin a ni.
Heng bak pawh hi Theihai thatna sawi tur tam tak a la awm a, sawi vek sen a ni lo. Damdawi reng reng a hun taka ei leh ei zat tur tawk ei hi damna thlentu a nih avangin, a tawk chauha ei thiam a pawimawh a, vawi khata ei tawka chawlh leh vang vang ching lovin theihai phei hi chu nitin ei theih a tha hle.
~ Dr. C. Lalrampana
Post a Comment