HMAN FIMKHUR NGAI
   
  Mizote hi  rilru hman hmawh mi,  chaw pawh muang changa ei thiam meuh lo; hna thawh tur leh tihtur rêng rêng pawh khek khal lova tih zawh nghal vat vat duh chi kan ni a,  daikal/inthiar paha ha nawh leh hmai phih te, kawr/kekawr hak paha mawza leh pheikhawk bun tum tlat thin kan ni deuh tlat  lehngal vei nen.  A dawtte tea thil tih zawh thiam lo thiltih laklawh lai zo chiang hman lova thil dang tihsanleh daih ching kan ni bawk vei nen, a hahthlak thei hle.

      Hetiang hi kan mizia a nih hlawm nual avangin dam loh ni khua paw'n damdawi chak pui pui eia dam nghal vat vat duh mi kan ni tlangpui  a, chuvangin, Damdawi ni mah se kan basa ngam lutukna lamah Damdawi sang pui pui, a nihna leh a hna thawh dan emaw, a nghawng tha lo (side effect) ngaihtuah chiang mang si lovin miin "Hei hi chumi khami atan chuan a tha" an tih vang ringawta ei ve pawp pawp kan ching thin. Chutiang zelin damdawi ziarang leh nihna hre chiang tak tak chuang si lovin "Hei hi ei ve rawh kei paw'n ka eia emaw, chumi khami pawh chuan a eia a tha lutuk" tia daktawr aia thiam zawk leh hre zawk ni awm taka Damdawi inrin chawh ve mai maite kan ching hle niin a hriat theih.  


        Natna tuartu lahin tak tak emaw tiin, dam vat vat a duh luatah mi thurawn chu Daktawr thusawi ang hrima ngaiin a ring/ awih tak tak a; engmah sawi set set lovin a ei veleh pawp mai bawk thin a. Hei hian natna vei loh tur chidang dang  vei/tawrh belhna a thlen ta thin a ni. Chuvangin, damdawi kan ei tam tak kan ei hi natdawiah a chang fo thin a ni. Engvang nge tih erawh kan ngaihtuah chhunzawmleh tawh chuang lova, tawrh loh tur tur natna tam tak kan tawrh belh phah fo thin.

        Tun tumah hian Natna inkãichhãwn theih siamtu/thlentu bacteria thattu damdawi, antibiotic drugs basa ngam taka ei pawp that lohna thlur bing ila. Antibiotic hi chihrang tam tak a awm a, chung zinga pakhat 'Chloromycetin (Generic) chungchang hi bihchiang teh ang.

CHLOROMYCETIN (GENERIC)
         He Damdawi hi Chloramphenicol kan tih mai thin kha a ni a,  Chlornitromycin  tih a ni bawk thin. Taksa bung hrang hranga natna hrik tereuhte te Bacteria thattu Antibiotic Drug tha ber khawvel ram hrang hrangin an hman lãr leh chelek ber a ni. Santenpui benvawn enkawl dam nan leh ulcer hrik nei thattu atan pawh a tha hle.

A HMANNA:
       Chloramphenicol hi natna satliahah hman mai mai loh tur. Damdawi tha leh chak tak a nih avangin antibiotic drugs nêp zawkin a tihhlum zawh loh bacteria-te thah nan chauh hman tur a ni. A chang chuan Antibiotic damdawi chidang nen an pek pawlh bawk thin. Amaherawhchu, heng natna atante hian hman loh tur a ni:

1. Hritlang
2. Awmna
3. Irh thur/hrawk na/thip 
4. Natna hri leng (Virus) satliah 

EI DAN TUR:
     Chloramphenicol hi chaw ei hma darkar1 a la awmin emaw, chaw ei kham darkar 2 hnuah emaw tuisik thianghlim rial no khat nen ei thin tur a ni a, ni 1-ah vawi 2 zing lam leh tlai lamah ei a pawi lo.  Ei theihnghilh erawh a pawi tih hriat tur. Chuvangin, ei theihnghilh (missed dose)  awm  lo tura  invên fimkhur hram hram tur. 

A NGHAWNG THALOTE:
        Chloramphenicol-in a nghawng theih tam tak a awm a, chungte chu hengte hi a ni:

1. Kawpuar/pum puar
2. Vun uk dum
3. Mut chhuak
4. Thawk harsa leh mumal lo
5. Taksa lumna a titlahniam
6. Irh thur/hrawk thip leh       khawsik
7. Chaklohna leh chauh ngawih ngawihna/nguaina
8. Vaihruaina/chiangkuan lohna
9. Khawsik tlun
10. Luna leh luhai 
12. Mit kham
12. Mit vai 
13. Taksa chawmawlh
14. Kutke chak lo leh zawi
       
       Heng a nghawng hun chhung hi chawlhkar 2-3  emaw thla 2-3 thleng pawh a awh thei a; chuvangin, nghawng a nei tih hriat veleh i Dãktawr rawn lai hraittir vat tur a ni.

FIMKHUR NGAI:
      A hmaa Damdawi dang ei laite nen inmil lo awm thei a nih avangin Dãktawr hnenah engkim fiahfai kelhin hrilh thin tur. Chubakah heng natnate hi i nei mek a nih phei chuan zep nei hauh lovin sawi ang che. Chungte chu:

1. Thisena a mûr sen chi pâi tlêm, dâng, dawldâng. (Anaemia)
2. Thisen sang/hniam 
3. Hliam leh pem 
4. Thisen kal tha lo (Blood clot)

      Chloramphenicol hian thisenah harsatna a thlen theih avang leh thinna/thin thalo (liver disease) a thlen theih avangin taksa chak lo, thisen nei tlem leh natna dang nei lai tan chuan Dãktawr rawn lova ei mai mai loh tur a ni.
        Hei bakah hian hahni thite a thlen thei a, chuvangin, he damdawi ei lai hian ha nawhna tooth brush  leh ha kherna tooth pick-te hman fimkhur a ngai hle bawk. 

DAMDÃWI INKHAWIH TAWNNA:
          He Damdawi ei lai hian damdawi dang ei loh tur chi inkhawihbuai thei chi a awm avangin heng damdawite hi ei loh tura hriat lãwk tulte chu a ni.
 Citalopram
Voriconazole.

     A mamawh tel tlat chang a awm chuan heng hi  hman tel chang a awm fo tho bawk. Chutiang a nih chuan Dãktawrin a dose a thlak danglam a ngai thin a ni.

       Chlorampenicol i ei laia heng damdawite hi i ei tel a nih chuan nghawng tha lo tak tawrh awl tak a nih rualin eikawp hi inenkawlna tha tak a ni thei lawi si a ni. Chung damdawite chu hengte hi a ni:


1. Ceftazidime 
2. Chlorpopamide
3. Cyclosporine
4. Dicumarol
5. Fosphenytoin
6. Phenytoin
7. Rifampin
8. Rifapentine
9. Tacrolimus
10. Tetanus Toxoid 
11. Tolbutamide

    Khing damdãwite nena eikawp a ngaih chuan Dãktawrin ei dan tur dose a thlak danglam a ngai chawk thin. 

EI THEIHNGHILH LOH TUR
     I damdawi ei lai hunbi i pela i mangnghilh a nih chuan i hriat chhuah rual rualin eileh nghal la, i ei hun pangngai a hnaih viau tawh erawh chuan ei lo law law la; a hun pangngaiah eileh chauh tur a ni. I theih nghilh zawn fo chuan a bul atanga i tan thatleh zel a ngai thung tih hrethiam ang che. Hetiang a nih avang hian theihnghilh miah lovin a hun takah ei zat zat thin tur a ni.

DAH THAT DAN
      Damdawi dah that danah fimkhur hle tur a ni. Bãwm chhin phui tha leh hul thaah dah tur a ni a, naupang khawih phakah dah loh tur. Hmun hul fianrial, ni eng chhun lohna hmun, hmuar leh hnawng lutukin a tihbuai lohnaah dah that thin tur. Damdawi thi tawh (expired) kawl reng chin hi damdawi thi tawh ei sual palh awlsam theihna ber a nih avangin a thi tawh apiang paih bo nghal zung zung thin tur a ni. Hetiang khawpa  damdawi hi fimkhur ngai a nih avangin antibiotic hi dãktawr rãwn  lo chuan ei mai mai loh hi a tha ber tih hi i hre tharleh theuh teh ang u.

-Dr. C. Lalrampana

Post a Comment

Powered by Blogger.