LUNG NATNA & A DAMDAWI
- Dr. C. Lalrampana

LUNG NATNA & A DAMDAWI
     Khawvel huapah leh abikin Mizoramah Lungna vei  an tam hle. Nausen pianghlim lung tha lo saa piang thihpui ta an tam thei hle bawk. 

     Thangthar tleirawl/rawlthar leh puitling phanchang tawh pawh lung natna vei leh thih phah an tam thei hle thin. Tunhma lam aiin tun kum hnih khat kal ta atang khan hetiang natna vei hi an tam lehzual nia ngaih a ni.

       Taksa peng dang zawng aia lung mak danglam em emna hi i ngaihtuah ngai em le?  Mihring a lo pian hma zawngin a nu lungphu ringin a hun a hmang a,  mihring nihphung pangngai a chan chhoh atangin a lungphu chuan hna thawk tanin a nihdan tur dik takin a phu char char a,  a phut loh hlek chuan mihring chu a buaizui nghal mai thin. A tawp/chawlh rei phei chuan mithi a nizui mai thin.

      Bahlah hauh lova a thawh tur dik tak tluang taka a thawh chuan mihring dam chhung chu chhum lo chat lovin a hnukchah  hma zawng lung chu a phu reng ringawt mai tihna a ni. Kum 100 chuang damte lungphu chuan chawl lova a hna thawkin kum 100 chuang a phu char char tihna a ni a,  chuvangin,  taksa peng dang aiin a mak danglam takzet niin a lang.

       Lungna (Heart disease ) hi 'Cardiovascular disease' tih a ni bawk.  Lung natna awm chhan ber chu thisen a dawn tur zat aia tlem a dawn vang a ni ber a, cholesterol san luat vangin thisen pechhawngtu arteries chu sawngin a lo zim a,  hei vang hian lunga thisen pek chhawnna artery atanga thisen infawkluh tur zat chu a pechhawng thei lova, lungin a mamawh ang tawk thisen a dawn loh avangin lung chuan a hnathawh tur a thawh theih loh avangin lung na a lo awm ta thin a ni.

      Doctors (physicians ) rawn mumal lova antibiotics damdawi entir nan- nachhawkna etc. sang leh chak pui pui mahni ngaihdana lo ei ve chiam chiam chinte hi a tha lo hle a, nghawng tha lo (side effect) a neih avangin a bik takin lungin a tuar a,  chuvangin,  mi tam takin lung lama harsatna heart problem leh a hnuah lungna heart disease emaw,  lungphu chawl,  heart attack avanga thihna hial a lo awm thin a ni. 

     Chuvangin,  mahni thua damdawi ei vak vak chin loh hi lung natna pumpelhna kawng tha tak pakhat a ni.

      Lung natna hi tihdam a har hle a,  damdawia tihdam theih loh a nih tawh chinah phei chuan mihring chuan englaipawhin seol thlan thim kotlang atangin Seol thlan khur thim chu a bih reng tihna a ni thei ang.

      Zai a nih pawhin tih fuh hle loh chuan rei an daih meuh thin lo. Mi thenkhatte erawh computer chip chikhat "page maker' vuahsak ngai an ni bawk thin.

LUNG NA VEI HRIAT THEIH DAN :

  1. Taksa a chau ngawih ngawih thin, 
  2. Awmah leh banahte a na chhuak thin, 
  3. Dar veilam leh khabe kualahte a na thin. 
  4. Thawk a harsa a,  kut hmawr leh ke hmawr a vawt a,  lu a hai a,  khua sik seng seng thin,
  5. Ngaihtuahna a fim lova, thil hriat a chiang lo ruai thin. 
  6. Lungphu a mumal lova,  phut zawk zawk a awl thin
  7. Engemaw thawm ri hlekah mangan a awl  hle thin. 
       Hetianga i awm a nih chuan daktawr pan vat thin ang che.

A DAMDAWI: Lungna damdawi Pathian siamsa atanga kan hmuhtheihte zingah Vaimim (corn maize ) hi damdawi tha ber pawla ngaih a ni. Vaimim chhawn 30grams tui thianghlim liter 1-in chhum la,  a lumin emaw dah vawhin emaw zing tin emaw tlai tin rial no khat in thin la,  i lungnatna chu nasa takin a thunun thei ang.

      Vaimim hi a kung leh a hnahte bakah a vaimim tak/fang chhumna tui pawh a tha tel vek thoa ngaih a ni nain a chhawn hi a chak tha bera ngaih a ni.

LUNG NA ATANA THA DANGTE :

1. Purun var: Nitin mum/mal/fang 7 tal rawtsawma a tui in thin a tha a, hei hian thisen kal vel a siam tha a,  lunga thisen inpekchhawnnaa puitu tha tak a nih theih avangin rawtsawm tui in kher lo pawhin chaw ei apianga hmeh thin pawh a tha tho bawk.

2. Hmazil: A hmin mu phoro dendip (powder) fhiante 1 tui thianghlim no 1 nen chawhpawlhin nitin zingah & tlaiah in thin a tha.

3. Hmarchapui:  Thak lo chi hmin tuah tawh a mu phoro rawt dip tui thianghlim nen pawlhin a chunga mi ang bawk khian in thin a tha.

4. Maitamtawk: Hei pawh hi a chunga mite ang bawk khian a hmin mu rawt dip tui nena chawhpawlh in thin a tha.

5. Parbawr: A par hlawm nitin a helin chaw ei apianga hmeh tel a tha..

6. Broccoli: Chaw ei apiangin a helin emaw chhum hminin emaw hmeh thin a tha.

7. Thei arlung hnah: A hnah chhum tui nitin zingah & tlaiah in thin a tha.

8. Fanghma: Chaw ei apiangin hmeh tel a tha a, nitin a  hauva ei thin a tha bawk.

      Khingte khi a taka tih theih deuh vek a ni a,  chhawr tangkai theih dan ngaihtuah thiam erawh a pawimawh hle.

Post a Comment

Powered by Blogger.