Bible Hrilhfiahtu Lâr – Liberal Pachal chu Part -1         
                          
~Dr. P.C. Biaksiama

PC Biaksiama
     Mizote zingah chang lo, khawvelin Bible hrilhfiahtu a hriat lar leh Commentary bu an râwn tam deuh ber ziaktu, Scott mithiam chu William Barclay-a a ni. Theology zir tawh zingah a hming hre lo an awm lo hial awm e. Kum 28 chhung Glasgow University, Scotland rama zirtirtu hnathawk chungin  radio leh TV thupuangtu hna a thawk bawk. Thuthlung Thar bu 27 te hi a puma hrilhfiahna volume 17 siamin The Daily Study Bible a buatsaih chu ṭawng chi hrang sawm chuang zeta lehlin niin, khawvel pumah copy maktaduai sawm chuang fe hralh chhuah a ni tawh a. Pathian thu zirtu leh pastorten Barclay-a siam Bible hrilhfiahna bu hi an leklâm deuh ber a nih avangin mi pakhat rau rauvah chuan Bible zirtute Pathian thu kalpui dan kaihruaitu berte zinga mi a ni hial awm e. Chuvangin Barclay-a leh a commentary bute hi eng ang tak nge a nih bihchian a  hun ta hle mai. (Barclay-a commentary hi Mizo zinga rawngbawltu tam takte book-shelf mawitu (kei pawh tiamin) a nih avang leh Bible zirtute nun kaihruaitu pawimawh a nih avangin, kan zavaia kan inen ṭhat ve-na turin tun khawvel tawp dawnah hian theologianten an lo hmuh ṭhelh lam, Pu Bar-a thlarau nun hi ka rawn keu ṭhet ve dawn a ni. (He article reference atana kan hman hi William Barclaya THE DAILY STUDY BIBLE, Indian Edition, Theological Publications in India, Bangalore, Reprint 1984 a ni). 

     Lâr lo thei lo : Barclay-a hrilhfiahna bu larna chhan chu, mi taima leh mi thiam filawr, Grik specialist ni bawk, a chhiar apiang tan hriat nuam takin theology thuhar pui puite chu hrilhfiah sain a dah vek a. Hebrai leh Grik thiam lo tan pawh Plato-a te, Aristotle-a te, Shakespeare-a te, Tennyson-a te ṭawngkam chu a thuziah cheimawi nan a hmang a, ṭawng bul zir thuk ve lo tan pawha buaina awm lo va ei mai theihin thu a ziak thiam a. Hman lai Bible rama mite thawnthu ngaihnawm tak takte, Grik finna te leh thu bengvarthlak tak takte nen entirna hmanga hrilhfiah a ni ṭhin a, a fiah iar iar hian a hriat a; chubakah a chhiartute hnena mawhphurhna leh hmalakna tur thiam takin a chhawp chhuah sak bawk ṭhin a. Miten ngaihnawm an tiin bengvarthlak an ti a; sande sikul zirlai leh sermon puitu atana hmangtu leh pulpit tlang lâwnpuitu hi an ṭhahnem âwm teh a nia. Kan thuhriltute leh pastorten Pathian hmangaihna thu an sawi lungkuai thiam hle a nih chuan, Barclay-a hnen aṭanga an lo  khârchhâwn a ni mai thei a ni.  

     Barclay-a Rinna X-ray Thlalâk ve thung : Chuti taka Bible hrilhfiahtu ropui leh mithiam, ziaktu hlawhtling, kan pastorte leh kan Bible zir sangte Pathian thua lo châwmtu leh an rilru hmintu, kum tam tak chhunga puitling Sunday school zirlai ziaktuten thu hnâr deuh bera an lo hman ṭhin – indirect taka mipuiten chaw kan lo dawn ṭhin kha eng chaw nge? William Barclay-a kha eng ang Kristian nge a nih? Isua hi pa lianah nge min lo chhuah sak pa te deuhah, tih te hi tihmakmawha zir chian ngai a lo ni a. Chu chu kan ram kristianten Bible chungchanga kan rilru put dan kaihruaitu pakhat a ni tawh tlat si a. Kan Pathian thu zirtute hnena thu lo sawi (influence) tu chu Lalpa mi dik tak, thlarauva mi piangthar, Isua neitu nge a nih khawvel thiamna leh finna hmanga Pathian thu zir sang a, Thlarau finna tel lem lova thluak finna hmanga Pathian thu zirtu leh zirtirtu? tih leh a kaihhnawih thilte hi he Christian Research Centre-in a han zir chian ve tâkah chuan, beisei phak loh thilmak tak tak hailan a ni ta nual mai a; tunlai danah erawh chuan ‘a mak lo’ kan ti zawk dawn a niang chu. Mak zawng zawng mak lo tih hun a thleng ta mek si a! 

      William Barclay-a, Liberal a lo ni reng a!! Hei pawh hi a mak lo. Tute emaw sawi ni lovin, ama thuziak commentary te leh ama chanchin a ziahna (autobiography) aṭang ngeiin Barclay-a kha theological liberal (modernist) a lo ni reng mai! Liberal kan tih chu kristian inti ve si, mahse kohhrante thurin bulbâl leh pawimawh ring si lote sawina a ni; a hming leka Kristian, Kristaa nun nei lo leh ring lote dinhmun sawina a ni. Barclay-a pawhin kohhran thurin humhalh chu sawi loh, Nula Thianghlimin Isua a hrin (Virgin Birth) a pawm lo va; Pathian thilmak tih (miracle) awih lo; mi zawng zawng a pumpuhlûma chhandam ni vek tura ring mi (universalist); chatuan hremhmun awm ring lo; Isua hi Pathian tak a nihna (Deity of Christ) ring lo; Krista Thawhlehna (Resurrection) ring lo; Kristan misualte thih aia a thihna ring lo; Chanchin Ṭha buten an sawi ramhuai (demon) awm tak tak pawh ring lo; Bible hi Pathian thawk khum, dik lo thei lo a nihna (Inerrancy) ring lo etc. etc. a lo ni tlat mai a. Chutiang ringtu suak anga ngaih theih hial zirtirna chuan kan sunday school zirlaibu kaltlangin kohhran mipuite min hlui ṭhin a lo ni a!
     Engtin nge hetianga Kristian thurin innghahna pawimawh – Isua zirtirna bulbâl tak takte ring si lova, a thuziakte chu Pathian thu zirtute zingah a tlangtlâk em em a, tun thlenga an la ngaihzawn theih si le? A chhan pui berah chuan, zirtute hi buma an awm vang a ni. Khawvel ram tin deuhthaw-ah hian theology zirna sangah chuan (Bible ringtu conservative evangelical college te a nih ngawt loh chuan) Bible sawi derê-na lam (biblical criticism) hi ngaisang taka an chelek ber pakhat niin, Bible sawi hi dik anga pawm duak duak chi a ni lo, tiin Setana hian thiam takin Bible zirtute leh zirna hmun (liberal college/institute) te hi a hmin vek tawh a; chu chu zir dan standard sang (higher criticism/studies) anga ngaih niin, Bible tana ṭhahnemngai anga lang si, mihring rilru (human logic, reason, assumption leh secular criticism hmanga) a sawi sawp thiam apiang mi ril, mi thûk, mi thiam (scholar) angin an en ṭhup tawh si a. Barclay-a pawh hian a thusawina reng rengah Kristian thurin a pawm loh dan hi a ruh lang râwta sawi lovin, vehthlêmna ṭawngkam mawi leh zirtute tih dan âwm rengin, thup chin neiin a pawm loh dan a sawi mâm thiam a; ngaihṭhatlohna tur a awm tih hre lovin (hre phal lovin) zirtute chuan a lemin an lem diak diak mai ṭhin a ni. A dum pawh a var a tih chuan a var a ni mai. Hetiang liberal theology hian kan ram kristianna leh kan Bible rinna a ei chhiat zia, Bible rinhlelhna leh rinlohnain bu a khuar thuk tawh zia hi Bible leh Science, (Vol. 2) hmangin 1994-96 vel aṭang khan ka tlangau ve ṭan a; tui tlak loh phahna kawng a ni tih hai lo mah ila, Lalpan mawhphurhna min pe miau si a: “A mawi zâwng rêng hian ka thang dawn lo…” tih hi a takin kan chang chho ta zel mai a ni e. 

      Pathian thu zirna sangah chuan Barclay-a rin dan vel hi ‘tur’ renga ngaiin zirtu tam zawkte hi chuan liberal bumna thang a ni tih hre hauh lovin an inphuartir a, a nghawng tawk chauhin an âwk hlen tawh ṭhin. Tuna hemi chhiartu nang pawh kha lo in enchiang ve rawh. Mi thiam leh mi piangthar ṭha tak, missionary-ah hial pawha inpe pakhat hi BD course a zir leh dawn a; college-ah chuan kum khat chu sawi loh, thla hnih khat vel a zir hnu lekah chuan: “Evangelical deuhin a lo liberal theih reng alawm,” tih a rawn paw chhuak nghal an ti. Barclay-a pawh hian “liberal evangelical” a inti ve ngei a ni. A chhan chu, liberal te pawhin evangelical tih hi an hmaithinghâwng, an ‘êng tirhkoh’ a ni si a. 

     Barclay-a Zirtirna Dik lo, Liberal a nihzia lannate: 
     (1) Mi Zawng Zawng Chhandam an ni ang : “Universalism” tih hi William Barclay-a thurin langsar a ni.  A thih dawn hnaiha a thurin chuam a puanna bu-ah: “Universalist thurin ka vuan nghet ta. A tawp khâwkah chuan Pathian hmangaihnain mi zawng zawng ama hnenah a la hîp khawm vek ang,” (I am a convinced universalist. I believe that in the end all men will be gathered into the love of God) tiin thutlukna a siam tawp mai! (A Spiritual Autobiography, pp. 65-67). A sawi zaunaah chuan, Pathian khawngaihna hi a nasa em a, chin tawk neia bi lo thliah thei kan ni lo. Isua ringtu leh ring lotu pawh Pathian hmangaihnain a kuangkuah vek a, van ramah an lut vek ang; Setana meuh pawhin hrem a tuar hnuah simin van ramah seng luh a ni ve ang, a ti a ni. Hitler-a te pawh kha van rama seng luh tur niin Barclay-a hi chuan a ngai (William Barclay by Curtis Crenshaw, 1979, https://curtiscrenshaw.wordpress.com). Barclay-a chuan he chhandamna zau huau mai ‘universalism’ thurin lo kalpui tawhtu Origen-a leh Gregory of Nyssa te a sawm khawm a; Isua thusawi, “Kei hi lei aṭanga khaikâna ka awm chuan, mi zawng zawng keima hnenah ka hip ang,” a tih kha (Joh. 12:32). “Adama-ah chuan mi zawng zawng an thi ang hian, Krista-ah chuan mi zawng zawng tihnunin an awm ang,” (1 Kor. 15:22) tih te leh chang dang Rom 11:32; 1 Kor. 15:28; 1 Tim. 2:4-6 te a ṭanchhan a. Thuthlung Thar hian ‘zawng zawng a ti alawm,’ a ti a ni. Pathian aia hmangaihna ngah, sim duh lo leh Isua ring duh lote chena vanrama lut vek tur khawpa Barclay-a ṭhahnemngaihna hi a fakawm a; mahse chutiang chu Bible zirtir dan a ni si lo.

    Barclay-a zirtirna hi a dik a nih chuan Bible hi a dik lo tihna a ni ang. Bible hian ringtu leh ringlotu thliar hrang chuang lova tawngpâwng chhandam ni vek turin min zirtir lo. Ni se hremhmuna tla tur an awm nâng. Bible châng ropui ber Johana 3:16 a Pathian hmangaihnain a Fapa neihchhun a pek hi ‘a ring apiangte tan’ a ni a, a ringlote tan chuan boralna a ni tlat mai; châng 18 leh 36 hi han chhiar ila, a ringtu tan chatuan nunna, a ring lo tan chatuana boralna an sawi ve ve. Isuan, “Keimaha kal lo chu tumah Pa hnenah an thleng lovang,” (Joh. 14:6) a ti a; hemi pawisa lo hian Barclay-a chuan Hindu te, Muslim te, Communist hote leh Setanic-ho zawng zawng chena lut dur dur turin a zirtir tlat mai. Heti ni se, kristiante tan ringlo mite hnena missionary tirh luh hi a ngai dawn lo tihna a ni a; khawvel zawng zawnga kala Chanchin Ṭha hrila ringtute baptis tura Isua thupek te chuan awmzia a nei dawn lo tihna a ni. Tirhkohte 4:12 chuan fiak ṭhakin, “Mi dang tuma hnenah mah chhandamna a awm lo; van hnuaia mihring hming sak zingah min chhandam thei hming dang reng a awm lo,” tiin Petera te khan Isuaah chauh chhandamna a awm thu an hril a. Chu chu hmasang aṭangin Orthodox kohhran te, Reformed Kohhrante leh Bible ringtu kohhrante thurin ziding kal zel a la ni.

(2)  Chatuan Hremhmun awm a ring lo : Barclay-a chuan hremhmun a awm tih chu a hnial lo. Mahse insiam ṭhatna hmun, thlarau sualte reilote an hrem a, an sim huna lak chhuah lehna tur hmun ang lekin a ngai a; chatuana hremna leh innghaisakna hmun a awm chuan Pathian hmangaihna nen a inrem thei lo, tiin a ngai. Chatuana thlarau thi thei lova na tuar an awm te chuan Pathian hmangaihnain awmzia a nei thei nâng, Pathianin hnehna kim a chang thei nâng, ti zawngin a ngai a; Bible zirtirna nen a inmil leh mil loh lam ngaihtuah lovin, Grik ṭawng a thiamna chu hremhmun meipui chhêm dai zawnga hrilhfiah nan a hmang ta hlauh mai. (Justin Aptaker, William Barclay: Commentaries, Beliefs, Legacy, https://discover.hubpages. com...). 

     Barclay-a zirtirna pawmtu tan chuan engtin pawh awm ila, vanramah ka kai tho tho, an ti dawn a; a phal zau (liberal) huau mai a ni. Mahse chutiang chu Isuan hremhmun a zirtir dan a ni em? Ni hauh lo, a inkalh tlat. Mi zawng zawng chhandam nana a nun petu Isua hian, amah ring lo leh ring duh lote hnenah, “Ânchhedawngte u, kumkhaw mei, Diabola leh a tirhkohte tana an buatsaihah chuan mi kalsan rawh u,” (Mt. 25:41) a ti a ni. Hremhmun hi Pu Bar-a rin dana hun reilote chhunga in hremna leh insiam ṭhatna hmun ni lovin, chatuana nghaisak an tawrhna hmun a ni tih hi Bible sawi dan zawk a ni. Isua chuan, “Anmahni bumtu Diabola chu Sakawlh leh Zawlnei der awmna, kâta kâng meidilah chuan an paih lut a. Tichuan, a chhun a zana ngaihsak tuar reng rengin an awm kumkhua tawh ang, “ (Thup. 20:10) tia Bible sawi te chu Barclay-a hi chuan eng ualah mah a ngai lo ni tur a ni. 

     (3)  Barclaya’n Nula Thianghlimin Isua a hrin (Virgin Birth) a ring lo : Matthaia ziak a hrilhfiahnaah he kohhran thurin hi hnawl tawp ni si lovin, pawm bawk si lovin, ṭawngkam thiamna hmangin Barclay-a chuan a sawi nêp hret hret a; tichuan, Isua kha mipa tel lo, ‘hmeichhe hrin’ (Gal. 4:4) tia Paula sawi ang taka rin a ṭul lem lo ve, a tak tak (literal) a thil thleng anga pawm pawh a ngai kher love, a ti tlat mai ( William Barclay Says… by Dudley Ross, https://truthmagazine.com...).  ‘The Mind of Jesus’ tih bu a ziahah pawh Barclay-a hian virgin birth hi a taka thil thleng anga ngaih theih a ni lo, a la ti ṭang ṭang (W. Barclay, The Mind of Jesus, Harper & Rowe, 1961, p. 329). Chuti ni se Isua kha misual thlah ve tho tihna a ni ang a, misualin engtin nge khawvel sual a chhandam theih ang?

     (4)  Barclaya’n Isua thilmak tih (miracles) a pawm lo : Barclaya’n miracle a ngaihnêp dan hi a liberal zia tilangtu chiang tak pakhat a ni. A sawi danin, hmun ṭhenkhata thilmak nia an sawi hi hmun dangah chuan thil thleng naran mai a ni. Tuna TV changkang te hi kan pipute hunah khan lo awm se thilmak an ti ang, ti zawngin Isua thilmak tihte chenin a sawinêp a. Mak taka Isuan dam lo a tih damte kha Barclay-a chuan thawnthu mai, thu dik a ni lo, a ti a. Pathianin he khawvela thilmak a tih Bible record hrang hrangte hi a ring lo hulhual mai zu nia.
 
      Theology zir chhuak tam takte leh Barclay-a hi an inang duh awm mang e; Barclay-a hrin ni awm tak tak kan ṭhathnem hmel tlat. Tunlai Kristian da tawhten thilmak tihte hi ngaisang tawh lo mah ila, Isua rawngbawl laia mipuiin an bâwrna chhan ber kha damlo natna tinrenga na te a tihdam ṭhin vang a ni a, zeng a tih damte ngawt pawh kha a hmutu mipui khan mak an ti em em a, a thilmak tihte kha Galili te, Judai ram bial zawng zawngah a thang chhuak a; mipuiin an rawn pan khawm dur dur ṭhin. Pathian thilmak tih avangin Muslim ramah Kristian hi a sang telin an la pung zel a; keini zingah pawh damlote, covid hri veite chu mak taka tidam turin ringtu kristiante hi kan la ṭawngṭai zel a nih hi. Hun hnuhnungah Pathian ngaihsak anna nei, a thiltih awih lo tur an lo chhuak dawn. Chung ang mite chu Paulan hawisan turin min hrilh a ni (2 Tim. 3:5).

     (5).  Barclay-a kha Evolution ringtu a ni : Genesis in ni ruk chhunga Pathian thilsiam thu a sawi chian vei nen, Barclay-a chuan a ring lo va; lehlamah Darwin-a theory – “Evolution” kha a ring zawk mauh mai. “Ramsa aṭanga inthlah chho zelin mihringah kan lo piang a, evolution hi kan ring a ni,” (We believe in evolution, the slow climb upwards of man from the level of the beasts) a ti tawp mai (Luke, pp. 137-38). Genesis erawh chuan ni ruk chhungin Pathianin thil engkim a siam, mihringte pawh direct-in a siam chhuak nghal, tia a sawi chian tehlul nen, Barclay-a chuan Pathian thilsiam ring lo scientist-te rin dan a han ṭawm tlat mai hian a thinlung hi Pathian laka a hlatzia a tilang chiang awm e. A sawi danin chu "evolution kal zel chuan Isuaah a vawrtawp a thleng a, Pathian nen an intawk ta a ni," a ti a ni (op cit). Hei hian khawvel puma ringtu Kohhrante thurin nen a inpersan zia hi sawiin a siak lo ve: tun laia evolution ringtute chu Pathian awm ring lo, sakhaw nei lo te an ni deuh zel si a.

    (6)  Isua hi Pathian tak a ni tih a pawm lo : A commentary bu hrang hrangah Isua chu Pathian a ni, Pathian Fapa a ni, tiin Thuthlung Tharin Isua chanchin a sawite chu a pawm ve ngei tih a sawi ṭhin a, a va sawi ṭha em, tih tur a ni. Mahse Bible commentary a ziah zawh hnu, a hun hnuhnung lama ama rinna dinhmun a bu hrana a ziah chhuahna ‘A Spiritual Autobiography’ tih bu, a thih hma kum lawka an publish-ah ngei Trinity a pawm lo tih a sawi pahin, Isua hi Pathian a ni tih a pawm loh thu chiang deuhin a sawi leh si a! ‘Thuthlung Thar khawi lai mah hian Isua hi Pathian a ni a ti lo,’ a ti a. “Kei mi hmu chu Pathian hmu a ni,” ti lovin, “Kei mi hmu chu Pa hmu a ni,” a ti mai alawm. Chuvangin Isuaah hian Pathian tak a nihna ka hmu lo. Isua khan tih theih loh te, hriat loh thilte a neih avangin Pathian engkimtithei leh engkim hre vek a nihna hi Isuaah khan ka hmu lo, a ti bur mai (W. Barclay, A Spiritual Autobiography, 1977 Edn. p. 56).

      Barclaya’n Isua hi Pathian a ni tih Bible-in a sawi lo, a tih laiin, Isua bêlbul hnai ber pakhat Petera chuan Isua hi “kan Pathian leh Chhandamtu Isua Krista” tiin a puang a (2 Pet. 1:1). Thoma chuan tholeh Isua kha, “ka Lalpa leh ka Pathian i ni,” a ti asin (Joh. 20:28). Bible hrilhfiahtu hmingthang berte zinga mi Barclaya’n hei hi a hmu thei lova, a ring lo a nih chuan a thlarau mitdel dan tur chu a suangtuah theih mai awm e; hmu reng chunga a pawm lo a nih lek phei chuan a dinhmun chu ringlomi aia hlauhawm zawk, zirtirtu suak, zawlnei der, chinghne beram vun sin an tih ang a ni tihna a ni bawk ang. Chutiang chu Pathian lama a dinhmun a ni tih a insawifiah tawh hnu pawha a thu zirtir miten an la lawm tho a nih chuan, an mawhphurhna a ni tawh ang a, Barclay-a erawh chu a kêl-leh-âwl der thung ang.  (Part 2-ah chhunzawm tur).

Post a Comment

Powered by Blogger.