NGAIHDAM THEIH LOH SUAL - THLARAU THIANGHLIM SAWICHHIAT

THLARAU THIANGHLIM SAWICHHIAT

~Dr. John Hlychho

1. THUHMAHRUAI
Pathianin, mihring chu a tihsual leh a sualna zawng zawng deuh-thaw a ngaidam vek thei a, ngaihdam theih loh erawh a nei a, chu chu “Thlarau Thianghlim sawichhiat” hi a ni. Hemi chungchâng hi Lal Isua’n a sawichiang hle a, “Tih tak meuhvin ka hrilh a che u. Mihring fate hi an sualna zawng zawngah leh Pathian an sawichhiatna kawngah engah pawh an sawichhiatnaahte chuan ngaihdam an ni ang; Tupawh Thlarau Thianghlim meuh sawichhia erawh chuan engtikah mah ngaihdamna a hmu lo vang a, chatuan sualna kawngah chuan thiam lohvin a lo awm zâwk ang" (Mat.12:31, Marka 3:28-29) tiin.

Ramhuai hnathawh (Setana leh thlarau sual hnathawh) te Thlarau Tianghlim Hnathawh anga lo pawm hmiah pawh thil awm thei tho bawk a ni. Hei pawh hi thil sual lian tak leh thil Å£ha lo tak leh, nghawng Å£ha lo tak nei thei a nih tho. Mahse, Bible-in Ngaihdam theih loh sual zinga a sawi telh loh avangin hei hi chu dah Å£ha rih mai ila. 

Thlarau Thianghlim Sawichhia tih laiah hian “SAWICHHIA” (Grk. blasphemia) hian – Å£awngkam leh Thiltih-a nasa taka lan chhuah-tir a kâwk bawk a ni. He Thlarau Thianghlim Sawichhiatna hi Thlarau Thianghlim avanga Harhna a thlenna apiangah sawi a hlawh a, a Hlauhawm zawnga sawi leh a mâm zawnga (hlauhawm vak lo lam zawnga) sawi an awm ve ve Å£hin. Pathian zirmi, Bible Scholar zingah pawh Ngaihdân leh Sawifiah dân a inang lo. Hemi chungchang hi tawitê-in kan khel dâwn a ni.  
 
2. BIBLE SCHOLAR ZINGAH NGAIHDÂN A PHIR NASA! 
He Sualna hi a serious êm avangin Bible Scholar zingah pawh Pawmdân a inang lova, Ngaihdân 3 a awm nghe nghe a ni. Tawitêtê chauhvin lo sawi ila. 

NGAIHDÂN 1-NA PAWMTUTE chuan, “Pathian meuhvin a ngaihdam theih loh sual chu a awm thei dâwn emni? Ziak dân emaw, Å¢awngkam hman emaw, Source (thu lâkna)-ah dik tâwk lo a awm a ni zâwk lo maw?” an ti a. 

NGAIHDÂN 2-NA PAWMTUTE chuan, “Hetiang sualna hi chu, a hring ahrana Lal Isua khawvêla a lên lai chauhvin a thleng thei a. Lal Isua a awm tawh loh hnu-ah chuan, Kohhran hmasate zingah pawh sawizui a hlawh tawh lova, Bible bu dangah pawh ziak lan a ni tawh lova, hmuh tur a awm tawh lo” an ti ve thung. 

NGAIHDÂN 3-NA PAWMTUTE ve thung chuan (Evangelical Scholar zingah a ni deuh ber), “He thu hi thu pawimawh leh serious tak, tunlai hun thleng pawha hman tur (applicable till today) a ni a. Lal Isua khawvêla a lênlai hunah chauh hman tur a ni lova, Lal Isua lo kal leh hmâ zawng, Thlarau Thianghlim-in khawvêla hna a thawh chhung chu he thu hi hman rêng tur a ni (valid till the second coming of Christ)” an ti ve thung a ni. 

3. LAL ISUA SAWINA DINHMUN (CONTEXT OF THE ISSUE) HIAN A TICHIANG HLE
Bible thu tam tak hi, a Ziak hunlaia thil awmdân leh mite dinhmun (the exact context of the life of the people) aÅ£ang lo chuan, Thumal pakhat emaw, thusawi Å£henkhat (stury/sayings) hi chu a fiah har khawp mai. Chuvangin, Bible thu-te fiah taka hrechiang tur chuan, “TEXT, CONTEXT AND APPLICATION” (A Å¢AWNGKAM, ZIAK HUNLAIA THIL AWM, ENG ATÂNA ZIAK NGE)” tih hi Bible Chhiar leh Zir leh Hmanchhuah (read, study, apply) dâwn hian hriat rêng leh ngaihtuah fo a Å£ul a ni. Hemi chungchang hi ka Article/Post “PATHIAN THU ZIR HI I UAR TEH ANG U” tih-ah khân ka ziak nual tawh a nih kha. 

Entirnân pakhat lo lachhuak ila. Thuthlung Hlui-a Thlarau Thianghlim sawina Å£awngkam leh Thlarau Thianghlim aiawh-a hman Å£hin kan hriat-lâr êm êm chu, Heb. ruach a ni. Heb. ruach hian kawh-tum hrang hrang a nei thei a, e.g. Thlarau Thianghlim, thaw, thli, etc. 

Tichuan, Hebrai Å£awnga “ruach” tih Thumal (word) aÅ£ang ringawt chuan, a eng ber nge sawi a tum tih a hriat theih ta lo a ni. Hei hi a chhan ber chu, Hebrai miten Thumal or Å¢awngkam bungrua an ngah tâwk loh vang a ni ber awm e. Hetah tak mai hian, Hebrai mite Thuziak dân leh Thu sawi dânah chuan, an sawina dinhmun leh an sawi laia thilthleng aÅ£angin, kha thumal (word) kawh-tum ber kha a hriat theih ta Å£hin a ni. Chuvangin, Bible thu (thumal or sentence) tam tak hi chu, a hmâ leh a hnu-a thu awm-te chhiarin a fiah nghal mai Å£hin.

Lal Isua’n, “Ngaihdam theih loh sual – Thlarau Thianghlim Sawichhiatna” chungchang a sawi lai dinhmun (context) hi lo en zui ta ila. He thu hi, Matthaia leh Marka’n an ziak chiang ber a. Hemi kaih-hnawih tho, Mahse, Ngaihdam theih loh sual – Thlarau Thianghlim sawichhiatna tih tellovin Dr. Luka’n a ziak ve bawk (Mat.12:25-32, Mark.3:20-30, Luk.11:14-26). Chanchin Å¢ha Bu 3-ten an sawi zawng zawngah hian, Ringtu leh Ringlotu nun-a Thlarau Thianghlim Hnathawh a ni vek a ni.

Dr. Luka hian Ringlotu nun-a Thlarau Thianghlim Hnathawh, Sual kalsan leh Pianthar leh Lal Isua Lal leh Chhandamtu-a pawm pawimawhna chungchang nên a rawn sawi-zawm a (Luk.11:24-26). Matthaia leh Marka erawhchuan, Ringtu (Puithiam & Pharisai & Lehkhaziaktute) leh Ringlotu (Ramhuai-pai) ten Thlarau Thianghlim an hnar theih dân leh Thlarau Thianghlim thiltihtheihna an chan theih dân (ramhuai hnawhchhuah) nên an rawn sawizawm thung. 

A tawi zawngin sawi ta mai ila. Matthaia leh Marka hian, Thlarau Thianghlim Thu-ah hian, Thil Pawimawh tak 2 an sawi a - 

(1). Ringlo miten Thlarau  Thianghlim thiltihtheihna an chan theih dân leh, anmahni tibuaitu (awpbettu) Ramhuai hnawhchhuah sak an nih theih thu an sawi a. 

(2). Ringtuten (Sakhaw Hruaitute - Puithiam, Pharisai & Lehkhaziaktute) Thlarau Thianghlim sawichhiaa Pathian Ngaihdam theih loh dinhmun thlenga an awm theih dân an sawi bawk a ni. 

Hei hi a chianna êm êm chu, Lal Isua’n Thlarau Thianghlim Sawichhiat chungchang a sawi Ngaithlatute (hnialtute leh Lal Isua awih lotute leh Setana hnathawh anga puhtute) hi Sakhaw Hruaitu (Puithiam, Pharisai & Lehkhaziaktu)-te an ni tlat a ni.

Chuvangin, Tunlai hun (Today’s context)-ah pawh hian, Sakhaw Hruaitute – Pastor, Upa leh Rawngbâwltuten Thlarau Thianghlim hi an tivui thei a, an ti-lungngai thei a, an Sawichhe thei bawk a ni, tih hi Bible (Matthaia leh Marka) zirtirna leh Bible sawitum a ni a, a chiang tâwk hle.  

4. THLARAU THIANGHLIM SAWICHHIAT THEIH DÂN KAWNG-TE
Thlarau Thianghlim hi a tih-vui theih a, a tih-lungngaih theih a, a tih-mit theih a, a sawichhiat theih a ni kan tih laiin, “THLARAU THIANGHLIM SAWICHHIAT” tak hi erawhchu, a awlsam lêm lova, a kawng (stage) a thui ang reng hle. 

Tin, “HRE RENG CHUNGA TIHSUAL-LUIH CHHUNZAWM ZÊL” (sin against Holy Spirit knowingly & willingly) nên-a inkawp tlat a nih bawk avangin, Ringtute tân a pawimawh ber zâwk a, Kohhran-a a Hnârkaichin (a bân-râng chin) - Kohhran Hruaitute (Pastor, Upa, Rawngbawltu leh Evangelist) tân a pawimawh lehzual a, fîmkhur a Å£ul hle a ni. Thlarau Thianghlim Sawichhe khawpa Ringtu-in (Mihringin) Thiltih a neih theih dân leh rilru a put theih dân, Pathian Ngaihdam theih tawh loh dinhmun (stage) hial a thlen theih dân kawng-te lo sawi nghal mai ila:-

4.1. TI-LUNGNGAI, TI-VUI, TI-MIT
Ringtute hian, Thlarau Thianghlim duh loh zâwnga kan awm a, a duh loh zâwng kan tih fo chuan, Thlarau Thianghlim hi a lungngai thei a, a vui thei a, a mit thei a ni (Eph.4:30, 1Thes.5:19, etc.). Hei hi Ringtu-in rilru leh thiltih sual avanga Thlarau Thianghlim nên-a kan inkâra inzawmna lo chhiat Å£an dân (stage) chu a ni. He dinhmunah hian Ringtu tam tak-te kan ding mêk. An sualte sim a, inlamlêt nachâng hria ten dinhmun hlauhawm zâwka kaisâng lovin, Pathian ngaihdamna, khawngaihna leh siamtharlehna an chang leh Å£hin a ni. 

Nupa kârah leh Nula-tlangvâl inngaizâwng ten thu kam hnih-khat inbâh-sual avanga an inkâra hmangaihna leh inzawmna boruak a rawn chhe Å£an ang hi a ni. Chuvangin, Tirhkoh Paula chuan, Thlarau Thianghlim chu ti-lungngai lo tur te, ti-vui lo tur leh mi-mit lo turin ringtute min fuihin min ngên a ni.    

4.2. DODÂL, THINLUNG TIKHAUH TLAT
Thlarau Thianghlim ti-lungngai, ti-vui leh ti-mit (Stage 1-na) Å£hin ten, sima inlamêt a, Pathian hnên aÅ£anga siamthar lehna an chan loh chuan, a Stage 2-na chu, Thlarau Thianghlim Hnathawh Dodâl leh Thinlung Tih-khauh tlatna-in a zui Å£hin a ni (Tirh.7:51, Heb.3:8-13). Keimahni duhthlanna ngeiin kan Nunah hna thawk thei tawh lovin Thlarau Thianghlim hi kan siam thei a ni. Hebrai Ziaktu chuan hemi chungchang hi Fiah deuhvin a rawn sawi a (hriatthiam awlsam zawngin sawi ta ila), “THLARAU THIANGHLIM TI-LUNGNGAIA TI-VUITUTE KHÂN, AN DODÂL TA A NI,” tiin (Heb.3:8-13). 

Thlarau Thianghlim ti-vui, ti-lungngai leh ti-mittu te hian an thiltih-sual sim tum lova, an tihsual chhunzawm luih zêl chuan, dinhmun hlauhawm zâwkah, Thlarau Thianghlim Dotu leh Thinlung Chawlawl (siam ţhat theih tawh loh) Dinhmunah an inhlângkai ţhin a ni. A tawi zawngin, Thlarau Thianghlim Dotu leh Hmêlma-ah an insiam ta ţhin a ni.

4.3. THLARAU THIANGHLIM CHU SETANA-AH AN PUH 
Ringtu-in a rûk leh a langa a sual-te sim tum lova, a nun insiam ţha duh lova a nun a hmanchhoh chhunzawm zêl chuan, Thlarau Thianghlim Dotu leh a Hmêlmaa a insiam mai piah lamah, Thlarau Thianghlim leh a Hnathawh pawh a pawm thei ngai lova, a hmu ţha thei tawh ngai lo bawk. AMA DUHDÂN ANG KHA THLARAU THIANGHLIM HNATHAWH DÂN TURAH A NGAI NGHET HMIAH A. KOHHRAN-A HARHNA A LO THLEN APIANGIN, AMA RILRÊM LO ZAWNG APIANG CHU, RAMHUAI (SETANA) HNATHAWH-AH A PUH HMIAH HMIAH TAWH MAI ŢHIN. Amahin dik a tih leh ţha a tih chu, amah vêkin a thlâk leh ţhin bawk!

Lal Isua hunlaia Sakhaw Hruaitute (Puithiam, Pharisai & Lehkhaziaktute) pawh khân, Lal Isua’n Pathian ropuina tura thil mak a tih – mitthi a kaihthawh te, dam lo a tihdam te, leh ramhuai a hnawhchhuah te kha, Setana (ramhuai) thiltih-ah an puh hmin der a, Setana hnathawh-ah an puh fai vek a nih kha (Mat.12:22, 28, Mark.3:22, Luk.11:15). 

He Stage-a Ringtu a thlen tawh chuan, Kohhran-a Thlarau Thianghlim Hnathawh lo thleng apiangte chu a sawisêlna tur a zawng zêl Å£hin a. Thlarau Thianghlim Hnathawh chu Å¢awngtaina nên-a hriatthiam tum lovin, a dotu leh a sawichhetu-ah a Å£ang chho zel tawh Å£hin a ni (Isaia 5:20, Mat.9:10-11, 12:24, 34, Rom 1:28, etc.). 

Chuvangin, he Stage 3-na aţang hi chuan, sual-te sim a, inlamlêt a, Pathian hnêna kir leh chu a harsa ţalh tawh ţhin a, a ţha lam aiin a chhe lamah an awn ngei ngei tawh ţhin bawk. Sual sim duhna emaw, sim châkna thinlung an nei thei tawh lova, Thlarau Thianghlim sâwm theih leh ţanpui theih tawh loh dinhmunah an ding tawh ţhin a ni (Gen.6:3, Deut.29:18-21, Isaia 2:25, Thuf.29:1, etc.).

4.4. THLARAU THIANGHLIM A SAWICHHE NGAM TA! 
Lal Isua’n Trinity-a Thlarau Thianghlim Dinhmun a dah chungnun leh a dah pawimawh êm êm-na chhan hi hriatchian a Å£ul hle. Pathian Pakhata Minung Pathum hi Thawkhovin, Thawk tlângin, nihna, thuneihna leh dinhmun intlûk-tlâng ni mahse, an inchawimawi-tawn a ni tih hi hetah hian a rawn langchiang hle. Pa sawichhia chu ngaihdam a ni ang, Fapa sawichhia pawh ngaihdam a ni ang, MAHSE, Thlarau Thianghlim meuh sawichhia erawhchu ngaihdam a ni lovang, a ti hmiah mai a ni.

Thlarau Thianghlim hi Trinity Inpuanchhuahna Hnuhnung ber leh a tâwpna a ni (climax, last & final revelation of Triune God). Pa Pathian leh Fapa Isua Krista Hnathawh zawh hman loh zawng zawng thawk chhunzawm a, thawk zo-tu tur a nih avangin, “ENGKIM A ZIRTIR ANG CHE U A, THUTAK ZAWNG ZAWNGAH A HRUAI LUT ANG CHE U” tih a ni tawp mai a ni (Joh.14:26, 16:13). 

He Chhandamna/ Nunna pe theitu, Tinungtu, Zirtirtu, Thlamuantu, Awmpuitu, Å¢awngÅ£aipuitu, Fuihtu, Tichaktu leh Hruaitu hi kan ngaihsak lohva, kan do a, kan hmusit a, a hnathawh-te kan hnâwl a, a thu kan hnial a nih ngat chuan, beisei leh chuan tur engmah kan nei tawh lo.   

Hebrai Ziaktu hian, a lo sawi lâwk dim-diam tawh e, “Chuvangin, I hlau vang u; chuti lo chuan, a chawlhnaa luhna thutiama la awm rêng siin, in zingah tu pawh tling lo angin in lo awm mial dah ang e… heti kauva chhandamna ropui hi thlâhthlam ila, engtin nge kan tlân chhuah theih tehlul ang?” (Heb.2:1-4, 4:1-7). 

Hemi Stage-a mi a thlen tawh hi chuan, Sakhaw Hruaitu a ni emaw, Ringtu-a inchhâl a ni emaw, Thlarau Thianghlim Sawichhiat a tim lova, Thlarau Thianghlim Hnathawh chu Setana Hnathawh-a puh leh sawi timna leh hrehna a awm tawh ngai lo. Chuvangin, Ringtute hian Thlarau Thianghlim hi kan Sawichhe thei a ni tih hria ila, Sawichhe lo turin i fimkhur ang u. 
 
(Excerted from Dr. John, NGAIHDAM THEIH LOH SUAL – THLARAU THIANGHLIM SAWICHHIAT, August 1, 2016).

Post a Comment

Powered by Blogger.