International news & politics:
RUSSIA-IN MARIUPOL AN  LA TA: DONBAS REGION 80% AN THUNUN MEK: 
JOE BIDEN A CHE PA TAWKLO AN TI


Vawiinah Russia chuan Feb. 24 atanga an lo hual beh tlat tawh, Mariupol khawpui chu an thunun fel ta tih puangin, Ukraine sipai huaisen National Guard tih, Azov Battallion tia sawi thin bawk mi 2500 vel awmte tanhmun khawhna, Mariupol khawpuia Kal'mius River kama Industrial Complex chu zim tawt vekin, Russian President Vladimir Putin chuan a Defense Minister Gen. Sergei Shoigu hnenah, Ukraine sipai hualbeh tlatte awmna chu bei (assault) kherlo tura hrilhin, hual bet vek (siege) turin thupek a pe a, Gen. Shoigu chu a thil ruahman hlawhtlinnaah "Ka lawmpui che a ni" tiin, Ukraine sipai 2500 vel chu hual bet tlat rih tura thupein, "Tho tak ngial pawh an thlawk chhuak tur a ni lo", a ti. Luhansk governor chuan, Russia sipaiten tunah chuan 80% zet Luhansk bik chu an thunun ta, a ti. 

Ukrainian ral hrat zual Azov Battallion an tih mai thinte chu, Mizo lal Bengkhuaia Pasaltha niawm takin an huaisenin, tan ral raih tumin chakai kaw tawpa tang tlat ang maiin an awm tawh a, ei tur neilo leh ralthuam te pawh tlachham tawhin, an zingah indona vanga hliam 500 chuang leh hmeichhia leh naupang 1,000 vel awmin, mipui thenkhat an zingah an awm bawk a ni. He Industrial Complex hi BBC chuan Europe a thir siam chhuahna industries lian ber, 10 sq km a zau a ni, a ti. A hnuaiah leiverh tha tak leh bomb laka tawm himna hmunte awmna a ni. Chung "Azov Battallion-National Guard" chakai kaw tawpa tang ang maia an thisen far tawp thlenga "Ukraine ram leh hnam" chhan nana tan ral raih tumtute va luhchilh leh beih (assault) kher chu a finthlak loh tih hriain, President Putin-a chuan Russian sipai tam tak nunna chan leh a duhlo a ni, an ti. Russia hian ni 57 chhungin sipai 21,000 vel chan tawhin Ukraine chuan a sawi a, mahse, US-UK intelligents te chuan a lo berah Russian sipai 9,000-13,000 inkar thi tawhin an chhut thung. Russia hian an sipai thi leh hliam zat a puang mumal duh lova, mahse, Generals 8 leh Colonels chin ringawt 35 an thi tawh tih a ni. Ukraine hian sipai 3,000 chuang chan tawha insawiin, mipui pawisawilo mi 21,000 chuangin an thih phah, an ti.

Mariupol khawpuia Industrial Complex, Iron leh Steel siamna hmuna tan khawh tlattu Ukraine sipaite hi Azov Brigade tia sawi mai thin, ram dang atanga Ukraine ram tana Russian ral lian do tura rawn fuankhawmte an awm nual a 36th Marine Brigade tih niin, nimin zingah an Commander  Serhiy Volyunskyy  (CNN chuan Maj. Serhii Volyna tiin a ziak a, an hming hi English lehlin hian ziak dan a in ang thinlo a ni-CT) ) chuan khawvel hriatah video-in thupuan rawn neiin, "Hei hi kan thuchah hnuhnung a ni mai thei. Tun tum bak min hmuin kan awm in hre tawhlo a ni thei. Ni tlemte chauh emaw, darkar hnih khat chauh pawh hun kan nei a ni thei. Inpek aiin a tawp thlenga lo tran chu kan tum a ni" tiin, khawvel ram hruaitute chu Russia hnenah pawisawilo nunauho leh an zinga sipai hliam tuar tam tak awm, ei tur leh damdawi neilote chu hmun him zawka thiar chhuahna ngaihsak turin a chah a, mahse, he video hi a dik ngei tih erawh hriat a ni lo.

US Top General Gen. Mark Milley, Chairman of Joint Chiefs of Staff chuan Thawhlehni khan an thawhpui (aklies) rama sipaihotute video conference a neih pui a, hetah hian Australia, Canada, Denmark, Germany, France, Norway, Portugal, Sweden, Turkey leh Britain ram sipai lal berte an tel a, Ukraine buaina leh Mariupol dinhmun te uluk takin an thlirho a, mahni ram leilung leh dikna vengtu Ukraine ram chu ralthuam hmanga tanpui zel an rem ti niin, meeting thupuangtu Col. Dave Butler (US) chuan a sawi. 

AFP News leh France 24 News te chuan, Ukraine hian ralthuam an dawn zingah indo thlawhna (fighter planes) tel ngeiin a sawi a, Pentagon thupuangtu John Kirby chuan, Ukraine tanpuina zingah Thawhlehni khan indo thlawhna a tel tih sawiin, engte an pek leh tu ramin nge indo thlawhna pe a sawilo, a ti. John Kirby chuan indo thlawhna pumhlum (whole aircraft) ni lovin, a bungraw (part) thenkhat chu hman a nih theih nan thawn a ni, a ti. Poland chuan March thla tirah Soviet siam, MiG-29 jet fighters 28 zet chu Ukraine pek a lo rem ti tawh a ni. President Biden chuan video call-in France, Britain, Germany, Romania, Poland, Italy, Canada, Japan leh EU hruaitute a be leh bawk. 

DONBAS REGION PAWH A THUNUN MEK

Russia chuan ni 3 kalta atangin Mariupol khawpui vengtu Azov Battallion hote chu ralthuam tung a, inpe (surrender) tura hriattirin, puanvar khaia inpe te chu tihnat an ni lo ang a, tha takin an ralthuam tungtute chu enkawl an ni ang, tiin vauna thutawp (ultimatum) an lo pe tawh thin a ni. Chechen President  Lt. Gen. Ramzan Kadyrov (46) phei chuan, chawhma chhung lekin Mariupol chu kan la dawn a, hneh kan chang ngei a, inpe duhte chuan ralthuam an tung tur a ni, a ti a. Chechen Muslim hote hi Chehnya Republic a autonomous council nei niin, President Putin-a thawhpui tha leh Syria velah pawh Chechen sipaite hi rawva takin an lo zu tal tawh a, indo hratkhawkheng, mihuaisen hlauh nei lemlo an ni. Mariupol khawpuiah hian mi 100,000 vel chu ei tur neilovin hual beh an ni a, a tirah he khawpuiah mi 400,000 chuang an awm a ni. President Vodolomyr Zelenskiy Adviser Mykhailo Podolyak chuan, Twitter-ah Ukraine chuan Russia chu him taka mipuite hualbehna atanga hruai chhuah dan ngaihtuahin an inpeih tih a sawi a, Russia erawh engmahin a chhanglo a ni. Mariupol hi ram pahnihte tan hmun pawimawh lutuk tak (strategic & symbolic center) a ni a, Ukraine leh Russia hian neitu zawk, thununtu zawk nih tumin an inchuh nasa hle a ni. Russia tan Black Sea tuipui kam Crimea atangin Donbas region awpna tur leh sipai leh ralthuam thawnluhna kawngkapui ber tur a ni.

Thawhtanni khan Russia chuan, Mariupol-a Azov Battalion ral hrat zualte awmna hmun chu bomb puakna mangkhen, hypersonic 208 ton 15,880 "Satan-2" intercontinental ballistic missile-in an  par chhuang khu luih luih khawpin an lo bomb tawh a, hetiang bunker bustard bomb an tih mai hi a thawk na rapthlakin, Azov Battallion hote pawhin an tuarin, hliam an tam phah hle nia sawi a ni. Mariupol khawpuia buildings 90% chu Russia sipaite hian missile, rocket hmangin an kap chim hneh rem rum hle a ni. 

Sky News chuan, Russia hian ni 57 zet Ukraine a beih hian Ukrainian 500,000 zet chu tihluihna hmangin Russia ram chhungah bus in a phurlut a ti. Hetianga mimal duhthlanna ni lova mi an ram atanga thawnchhuah luih (deport) hi UN Human Rights dan kalh niin an sawi. President Putin hian, Soviet Union sipaiten Indopui 2na hunlai 1945 kuma Hitlera sipai Nazi hote tuk tlawmna Ni (May 8, 1945 tlaiah ) khan Soviet Union Republics 15 te chuan Nazi hote hneh an nih khan  May 9 zing lamah Berlin khawpuiah inremna ziak niin, chuta tangin kum tin May 9 lawmna "Victory Day" an nei ziah thin a, chumi lawmna ni pahin May 9-ah Ukraine hi tuk tlawm hman a tum hle a, Plan A hlawhchham mahse, Plan B hmangin a Siruk lain Ukraine hi a beih zui ta a ni. US-UK intelligence te chuan Russia hian sipai 12,000 chuang chu Donbas region-a tirlut niin an sawi a, an zingah hian Middle East rama Muslim fighters,  Libya leh Syria atanga hlawh neia rawih, Wagner sipai (mercenaries) 16,000 vel awmin, Russia pawhin hei hi a pha lova, Ukraine sipaiten an thah leh man zingah Wagner mercinaries hote hi an chhinchhiahna (insigna) bel atangin an hre nual a, ruang 8 te chu Russian sipai tak an ni lova, mahse, mumal takin chung mercinaries hote thizat erawh hriat a ni lo. Oleksiy Danilov, Secy of Ukraine National Security chuan, foreign fighters thite chhinchhiah sen vek an ni lo, kan chhiarin chhinchhiah hman lo ve, a ti. 

Mail Online chuan, "President Putin a sipai ruk (secret army)" tia koh fiam, private military company Wagner mercenaries/ sipai 3000 zet chu Ukraine indonaah an thi tawhin a sawi a, hei hi Bellingcat Investigate website Executive Directorv Cristo Grozev ten an chhuina atanga hriatva ni, a ti. Heng aia tam zawk Wagner mercenaries te hi an thih an ring a ni. Wagner sipaite hi an che tawrawtin rumra thei hle a, a lo berah 8,000 vel chu Ukraine ah an lut ngei niin an hria a ni. Wagner mercenaries te hi Syria ramah pawh "Nghal mal chetna" ang surhin an lo zu che nasa tawh a ni. Feb 24 velah khan Kiev khawpuiah 200 vel tir lutin, President Zelenskiy leh mi pawimawh  kaphlum turin, Belarus ram atanga Hit list neiin an lut a, mahse, an che tha lutuk lova. Bucha khuaah khan hmuh nual an ni, an ti. Cristo Grovev chuan, an zinga pakhat ngeiin a sawi danin Wagner mercenaries te hian mi thah nuam an ti a, an zinga 10-15 te chuan indona chu an thlang thin a ni. Thisen chhuah chaka tuihal an ni, a ti. Bucha khuaa civilian ruang 360 an hmuh chhuahte pawh silaia kahna hnuhma leh sawisakna an taksaah a awm nual a, Chechen leh Wagner sipaite sulhnu anih an ring hle, chungho chuan war crimes an ti ngei niin an ring a ni. Wagner group hi President Putin-a ei tur endiktu (Putin Chef) an tih, Yevgeny Prigozhin-a din a ni. Syria ramah "Tiger Force" tihte nen thawk hovin, Ukraine ah mi 700 zet chu an lut tih a ni. 

Russia chuan Donbas region pumpui chu thunun vek a tum a, he lai biak hi thir leh dar (iron, copper) lam lai chhuahna hmun tha niin, Russian tawng la hmangtute an tam hle a, Donetsk leh Luhansk chu Russia thuhnuaiah Crimea anga beh tir an tum a ni. Russian Defense Minister Sergei Shoigu chuan, ruahman lawk ang ngeiin thil a kal tluang e, tiin tunkar Thawhlehni atangin Donbas region-ah hian heng Kharkiv, Dnipropetrovsk, Zaporizhzia, Sloviansk, Kramatorsk, Marinka, Kreminna, Popasna, Avdivivka, Toretsk,  Vuhlehdar, Kherson, Donetsk, Luhansk, Severodonersk khua te hi Russia chu thunun vek a tumin a bei ngawrh hle a ni. 

Russia sipaite leh Ukraine sipaite hi tunkar chhungin Sloviansk, Kramartorsk, Popasna, Rubizhne khuaah an in beih viau rin a ni. Prof. Michael Clarke, King's College, London chuan, heng hmunah hian Ukraine sipai 40% or 50,000 leh Russian sipai 45,000 velte chu an inkhuainuai hlein a rinawm, a ti. 

US Defense Dept chuan, Russia hian sipai 61,000-76,000 inkar, battalion tactical groups 76 zet chu a chhek a, mahse, an beisei leh rin ang ngawt erawhin hma an sawn lovang, a ti. Russia sipaiten khawpui an luh hunah, kawtthkera inbeihna nasa tak awmin, Indopui 2 hnua tank leh tank nena inbeiha inhmachhawna nasa ber thleng turin an chhut a ni. 

Hetih lai hian Ukraine President Zelenskiy chuan, West ramte chu ralthuam tam zawk pe turin a ngen zel a, rakthuam tha an neih phawt chuan hnehna chang thei turah an inngai a ni. 

SPAIN LEH DENMARK PM-IN UKRAINE AN TLAWH MEK

Ukraine chhak lama Mariupol khawpui chu Russia kuta a awm hnuin, vawiinah EU ram hruaitu Spanish PM Pedro Sanchez leh Danish PM Mette Frederiksen te chuan Ukraine khawpui Kiev-ah President Zenlenskiy an hmu a, EU ram ten an thlawp tlatzia an lantir a ni. PM Frederiksen chuan, "West ramte chuan Ukraine ramin hun khirh leh  harsa tak an tawh laiin, lungrual takin kan dinpuiin kan thlawp tlat a ni" a ti. Danish PM Mette Frederiksen hi Russia in Ukraine a run hnua Nordic ram hruaitu Ukraine zin hmasaber a ni. EU hruaitute hian Ukraine an tlawh dawnin, indo lai a nih vangin venhimna chungchangah fimkhur a ngaih vangin a hun leh ni leh engtin nge an zin dawn puanzar a ni ngailo a ni. Hetih lai hian US President Joe Biden chuan Kiev tlawh tumna a nei lo, tih White House thupuangtu Jen Psaki chuan reporters te a hrilh. 

The Associated Press-NORC Center for Public Affairs Research chuan, American mipui ngaihdan lakna (poll) siamin, 54% chuan President Biden chu Russia-in Ukraine a run chungchangah pa lo tiin, che rorum tawklo (not tough enough) tiin, 36% erawhin a che tha tawk e, an ti a, 8% chauhvin a che khauhin rum tawk e, an ti. 32% American hote chuan he indonaah nasa tawka inrawlh tur a ni, an ti a, thla kaltaah 40% a nih laiin a tlahniam thung a, 49% erawhin tlemte chauh (minor role) a inrawlh tur a ni, an ti thung. Biden Admin hian indo Feb. 24 hnuah ringawt, Ukraine hnenah sum leh ralthuam tam tak a pe tawh a, sum fai USD tluklehdungawn 2.6 chuangin a tanpui tawh a ni. 

NBC News chuan President Biden-an White House a Roosevelt Room atangin Portland, Oregon state a zin hmain thuchah a sawi ang a, Ukraine tanpuina thar, kar kaltaa USD maktaduai 800 a pek ang chi, tanpuina lian tham a pek leh rin a ni, a ti. Kar kalta khan USD 800 million package bakah 40,000 artillery mu leh 155mm Howitzers 18 a lo pe tawh a, mahse, nitin maiin Ukraine sipaiten sang telin an kap chhuak reng a, a daih rei dawnlo tih a ni. Biden Admin hian Russians leh Belarusians thenkhat chu  "human rights" bawhchhia tiin, mimal hrekna leh hremna a tichhuak thar leh a ni. 

CIA Director William Burns chuan hman kar lawkah Gergia Institute of Technology, Atlanta khawpuiah thusawiin, Russia chuan hneh chan ngei tumin, nuclear ralthuam (tactical nuclear weapons) a hmang hrehlo mai thei, tih sawiin chhanglet tura an in peih thu a sawi a, mahse, Biden Admin chuan Ukraine rama American raldomi tirluh (boots on the ground) a duhlo a ni. 

US mipui 57% te chuan President Putin chuan  a sipaite chuan Ukraine-ah "war crimes" ti turin direct-in thupek a pe ngeiin an ngai a, 22% in Ukraine ah US sipai chhawpluh an duh a, 55% erawh an duhlo a, 23% erawh engmah ngaihdan an neilo. President Putin hian Feb. 23-ah Ukraine ah "Special Military Operation" tiin, mipui/ civilian te venghim turin tirhluh a ni, a ti a, mahse, mipui pawisawilo sing telin thah an niin, mipuite chenna buildings te chu an kap chim rem rum lawi si a ni, an ti. AP-NORC Poll hi April 14-18 inkara mi 1,085 atanga ngaihdan lak a ni.

G-20 ATANGIN RUSSIA PET CHHUAH AN TUM

US-West ramte chuan Ukraine a run vangin Russia chu hrek leh hrem chi kim deuh thawhin a zim tawt mek a, tunah ram hausa zual G-7 dawttu, G-20 an tih, ram 20 intelkhawmna G-20 atangin Russia pet chhuah tumin hma an la mek. China, India leh Indonesia leh ram thenkhatin G-20 atangin Russia hnawh chhuah kher tul an ti lo. G-20 Summit hi Indonesia ramah kumin Nov thlaah neih a ni dawn a, West ramten Russia a tel an duhlova, mahse, a thlengtu ram Indonesia chuan Russia hi a sawm lui tho a ni. President Biden chuan Russia chu G-20 ah a tel ve tur a ni lo, a lo ti tawh a, he G20 Summit lo awm tur thlir lawkna nimina Washington a neihah pawh US leh a sangawi zawnpui ram 10 chuang Finance Ministers te chuan Russia palai awm ve duhlovin, an thlir lawkna hmun an chhuahsan a, US Treasury Secy Janet Yellen leh Ukraine Finance Minister Serhiy Marchenko te pawh an tel. G7 ramte chuan, International organization - ah Russia tel ve a rem changlo tiin, International Monitery Fund (IMF) leh World Bank thiltihnaah Russia inrawlh ve an duhlo a ni. Indonesian Finance Minister Mulyani Indrawati chuan, member ramte chu tel tura sawm vek an ni, a ti. Jen Psaki, White House thupuangtu chuan, Russia tel ve chuan, dan pangngaiin rorelna kan nei thei lovang, a ti. G20 Summit hi US-West ramten Russia tel ve duhloh vanga an boycott chuan a ho zo vekin, IMF leh World Bank hmalakna awmzia a nei dawnlo a ni. 

China President Xi Jinping chuan West ramten Russia an hrem leh hrek chiam chiam mai chu sawiselin a dem a, "Economic thila in paihthlakna (de-coupling) a ni a, rah tha a chhuah lovang, a ti. Xinhua News Agency chuan," China-in dona a duh lova, President Xi chuan Ukraine-Russia buaina remna kawng zawngin tharum thawh lova inbiakna hmanga chin fel a duh reng a ni", a ti. China hian US-NATO ram chet dan dikloh vangin Russia-in Ukraine ah sipai a tir lut tiin ngaihdan a nei a, West ram ten "inrunna" (invasion) tih an hman thin tawngkam chu Russia ang thovin a hmang duh ngai lova, "special military operation" an ti zel a ni. 

Brazil, Russia, India, China leh South Africa te chuan IMF leh World Bank khing pha turin "BRICS" tih pawl an din a, China chuan USD tluklehdingawn 60 dawn thawhin hma a hruai thin a, mahse, US-West ram leh G-7 ramte tello chuan "sera mu an thur" hlei theilo a ni ber awm e! Khawvel sum che vel (economy pulse) chu US-West ramten an la thun (dominate) zel rih a ni. 

RUSSIA-IN THUNGRULH NAN EMBASSY A KHAR TIR HMIAH

Ukraine a run vangin EU leh NATO ramten an rama Russia palai (diplomats) 250 chuang an hnawt chhuak tawh a, vawiinah Russia chuan phuba lak nan Latvia, Lithuania leh Estonia ram Consulates, Pskov leh St Petersburg khawpuia mite chu khar nghal turin a hrilh. Latvia, Estonia leh Lithuania te hi NATO member niin, tun thla tirah Russian Consulate khar turin an ti a, Lithuania phei chuan Kiev khawpui daia Bucha khuaah war crimes ti civil mi 360 thattuah puhin Russian ambassador a lo hnawt chhuak tawh a ni. 

Russia leh Belurus chuan an ram thenawm hnai leh an ramri bula NATO sipai rawn inchhek nghuk maite chu duhlovin, nasa zawka do dal an tum tih, TASS news agency, Moscow chuan a sawi a, "United State (Russia & Belarus) chuan Collective Security Treaty Organization an lo siam angin, ramria NATO sipaite do let turin chak zawkin hmalak a ni ang", a ti. Russian Defense Minister chuan, US-West ramten Ukraine chu ralthuam hmanga an tanpui zel avangin, indona a reh lawkloh phah a ni" tiin, mipui tawrhna chu West ramte chet dan dikloh vangah a lo puh tawh a ni. US-West ramten Ukraine chu fuih pawrh a, ralthuam pe zelah puhin a sawisel a ni. 

Wimbledon Tennis-Grand Slam title chuhna lo awm turah All England Lawn Tennis Club chuan Russian Tennis player, World No. 2 ni lai Daniil Mwdvedev leh Belarus Tennis player, hmeichhia World no. 4 nilai Aryna Sabalenka te chu an tel ve an phal ta lo. Serbian Tennis player hmingthang Novak Djokovic chuan, England thiltih dan chu thil nuihzathlak (crazy) tak a ni a, Tennis leh indonain inzawmna a nei lo ve, tiin amah pawhin kum 1999 Balkan War ah indona nasa leh tawrhna rapthlak a lo tawrh leh paltlang thu sawiin, indona a dem thu leh Wimbledon leh zela politics leh sport chawhpawlh chu a tha lo a ni, tiin a dem hle. 

RUSSIA-IN MISSILE TURU A ENCHHIN

Nilaini zingah Russia chuan Inter-Continental Ballistic Missile (ICBM) tha zet mai, khawvel khawi hmun pawh kap pha tur, RS-28 Samrat tih chu R-36 Voevoda thlakna turin,  Plesetsk Military Cosmodrome atang enchhinin Kamchatna Peninsula, NATO sipai lam inchhekna bulah tlain, a enchhin a, hei hi hypersonic glider nuclear warheads pai thei tur a ni. President Putin chuan, hlawhtling taka test chu fakin, "pawn lam atanga Russia himna tiderthawng thei thiltih leh Russia tihchhiat tumten lo hre rawh se..." tiin, a chhuang hle. Hei hi NATO ramte a vauna (threat)-ah an ngaihloh thu Pentagon thupuangtu John Kirby chuan sawiin, "dan pangngai (normal routine) a enchhinna a ni a, Russia chuan thuthlung lo awm tawh angin, an enchhin hmain hriattir kan ni" a ti. 
-CT LALRINAWMA

Post a Comment

Powered by Blogger.