Kohhran nawlpui inkhawm duh tawk loin thalai kan inkhawm hrang a, kohhran hmeichhia leh pavalai leh zel kan han inkhawm hrang te hi nihna leh chanvo thlakhleh vang a nih loh chuan puh tur dang a vang khawp mai.
Zan Inkhawm

Kar kalta Nilai zan khan Presbyterian Kohhran chuan Nilai zan thupuiah ‘Synod Worship Committee’ chungchang kan zir a, sawihona thupuiah ‘Tun aia inkhawm kan that zawk theih dan tur sawi nise’ tih a ni a. Sawitu thenkhat chuan ‘Tun ai hian inkhawm hi ti tlem ila, kan inkhawm chhun kan ngai hlu ang a, kan that phah zawk ang’ an ti a. Thenkhat erawhin tun aia inkhawm kan tih tlem avanga inkhawm kan thatna tur a awm chuang lo, tuna kan kal dan hi a tha e, an ti bawk a. ‘Ngaih dan a tam, pawm dan a tam’ tih hla ang maiin Kohhran pakhat lekah pawh ngaih dan a hrang nuaih mai.

Mizote hi kan inkhawm tam khawp mai a, khawvel hmun dangah hian keini aia inkhawm tam leh inkhawm nasa hi an awm lo mai thei. Thawhtan zanah thalai an inkhawm a, thawhleh zanah kohhran hmeichhia, Nilai zanah kohhran inkhawm pangngai, Ninga zanah Pavalai an inkhawm hrang ve leh a. Kar tluanin inkhawm loh zan, zan awl hi zan khat, Zirtawp zan chiah a awm a ni. Chawlhni a lo thleng a, “Ni ruk chhungin hna kan thawk thei, chawlhni amah biak nan a ni” tiin kan zai thup thup a, hnathawh nan Pathianin ni ruk min pe a, chawlhni erawh huhoa amah kan pawlna ni tura a ruat leh a serhhran a ni. ‘Chawlhni amah biak nan a ni’ ti na na naa chawlhkar laka inkhawm kan tum talh mai hi, kan hla sak te hi kan awih tak tak lo emaw ni dawn ni.

Mi thenkhat vak zau deuh chuan mizo te chiah hi zana inkhawm thin hnam awmchhun kan ni e, an ti a, tak tak ni maw? Khawvel hmun danga kan christian pui te chu kar khatah Pathian niah khunkhan takin an inkhawm a, huhoin Pathian an bia a, an duh tawk mai. Keini erawh kan inkhawm tam ngang mai. ‘Khawvela inkhawm tam ber leh zana inkhawm thin awm chhun kan nih avang hain kan dang lam bik a, kan that phah reng a ni’ tihna tur erawh a awm chuang si lo. Kan inkhawm tam avang hian a thalama kan danglamna sawi tur a awm chuang miah lo. Inkhawm hrim hrim hi thil tha tehna number one a kan hmang a nih chuan kan ti tha khawp mai. Mahse, khawvel hian kan inkhawm tamah hian min teh lo a, kawng dangin min teh hlauh si.

Inkhawm tam ber ni chunga India rama HIV/AIDS vei tamna ber state kan han ni ringawt mai te hi sawi mam ngaihna a awm lo a ni. India rama HIV/AIDS vei tam dan (national average rate) let sawmin Mizoram hi kan sang zawk a ni! ‘Mizo te chu an tlawmngai em a, kawng laka thisen chhuak khawpa tawhsual tawk te pawh an pui bawrh bawrh a, kut lawngin an khawih bawrh bawrh a, an tlawmngai leh lutuk a, HIV/AIDS vei pawh an tam phah a ni” tih te tal ni ila a zia deuh tur. Chu ahnehin HIV/AIDS vei kan tamna chhan ber chu sex a ni mauh mai a, kan ramah hian nupa nun pawn lamah sex hi a hluar hle tih hi a chiang reng mai.

HIV/AIDS chuah a ni lo, thil dangah pawh a chhe lamin hmahruaina kan ngah em em a, kan inkhawm tamna hian a tha lamin kan nun hi min kaihruai lo tihna a ni. India ramah mihring tam dan atanga tehin cancer vei tamna ber state kan ni a, zuk leh hmuam ti tamna ber state kan ni bawk a, zu kan khuahkhirh chungin kan ramah zu leh ruihhlo a zalen em em a, zu khap burna (totally prohibited) kan ni chungin kan khawpui daifemah zu siamna factory hmun pui a awm reng a, kar tawpah leh Pathianniah te chuan traffic ti zam khawpin kan pan nguah nguah thin. Chuvangin, kan zu khap dan te hi lemchanna mai a ni a, a khap tute pawhin khap hlawhtlin an inring tak tak lo a, khap hlawhtling turin tumna tak (political will) an nei hek lo. Hetia khap hming kan pu ve hrim hrim hi kan lawm tawk a, kohhran sadai nek lo tawka kan kal chuan kan duh tawk deuh mai niin a lang.

Kan rama corruption hluar zia te, zu leh ruihhlo hluar zia te, HIV/AIDS vei kan tam zia te leh kan nun dan phung dik loh avanga leh kan insum theih loh avanga natna hlauhawm pui pui (life style disease) heng -lung natna chi hrang hrang te, thisen sang, zun thlum, kal thalo, cancer etc. kan tam dan te ngaihtuah chuan inkhawm ngai mang lo leh Biak in awm mang lohna ram ni zawk ila kan inhmeh zawk tur. Kan nitin nun leh kan inkhawm tamna hian inzawmna a nei lem lo niin a lang. 

Mi thenkhat chuan, ‘Tunah mah heti hi kan ni a, tun ai hian inkhawm tlem ila kan chhe leh zual ang’ an ti a, ka ring chiah lo. Kan inkhawm tamna hian a tha zawnga kan nun a nghawng lem loh avang hian kan inkhawm tlem avanga kan chhiat sawtna tur a awm tawh chuang lo. Covid-19 hripui len lai khan kum khat dawn kan inkhawm thei lo a, hripui a kiang a, inkhawm kan kiam sawt. A tangpuiin kohhran tin hian kohhran member inkhawm tam lamah Covid-19 hripui len hma kha kan pha lo tlangpui. Inkhawm kan tlem chhoh tak avang hian crime rate a san phah lo a, a tlahniam mah zawk a ni. Kan inkhawm tlem avanga crime rate tlahniam erawh a ni hauh lo ang a, kan inkhawm tam leh tlem hian crime rate-ah nghawng a nei lo tih erawh a chiang a ni.

Kohhran nawlpui inkhawm duh tawk loin thalai kan inkhawm hrang a, kohhran hmeichhia leh pavalai leh zel kan han inkhawm hrang te hi nihna leh chanvo thlakhleh vang a nih loh chuan puh tur dang a vang khawp mai. Kohhran nawlpui hriata sawi chi loh, thalai inkhawm chuaha sawi chi Pathian thu tha leh dangdai a awm chuang lo a, pavalai inkhawmah chuah sawi tur Pathian thu hi a bikin a awm chuang lo. Hmeichhia te ngat phei chu Tirhkoh Paula khan Biak ina an thusawi a phal miah lo. A khap bur zawk. Paula kha Synod moderator nise kohhran hmeichhe inkhawm leh pulpit-a hmeichhe thusawi hi a khap ngeiin ka ring. 

Zan kan chhuak tam lutuk a, zan inkhawm leh chhuahvahna tur programme kan ngah lutuk a, bak ang maiin zanah khawlaiah kan inpel sup sup a, in lamah kan fate’n enge an tih kan hre si lo. Christian nun insawhnghehna pawh hi chhungkua atanga tan tur a ni zawk si a. 

~ K. Lalrinchhana 
July 18, 2023

Post a Comment

Powered by Blogger.