Presbyterian Kohhran hi Sorkar Zu zawrh sawisel nasa ber a ni hial ang. Mahse Zawlaidi chu a ngaimawh lem lo. An siam tirh pawhin a do lo. Zûk leh hmuam pawh a hming mai in a do tawk tawk. Tun thlengin hlawh neia rawngbawl tura kan rawih zing ah zûk leh hmuama fihlim lo an tam. Kan hruaitute hian an thiltih thin chu an sawisel phal ngai lo a, sual ah an ngai phal lo. Hei Presbyterian pastor in chu Thu chu a ziak E.
Mahni kohhran mawng hlîmah tu mahin min ngai lo ula. Thil dik tak ka sawi dâwn e! Zûk leh hmuam do hi sawrkar-in phûr tak leh chak taka a kalpui lai a nih avàngin ka sawi tam ve lêm lo a; mahse mi malah chuan do nasa pâwl tak ka ni ve ang.

Tlangvàl chhuah tirh lai khân uan thila sikret tlâwn 5/6 vêl inzawm zata zûk fiam zauh ka nei a. Mahse mei zu tih tùr khawpin ka la zu ve ngai lo a; zûk loh hi ka la sawi mawi zar zar zâwk a ni. Hlo ka thlawh ve lai pawhin thosi leh vaihmitê tam viau mah se mei ka zûk phah chuang lo! Rawngbâwltute ngat phei hi chuan zûk loh tawp tùrah ka ngai.

ATC-a ka thawh lai khân hun eng emawti chhûng kha chu Chaplain-in zîng inkhâwm thupuiah ‘zûk leh hmuama insùm’ an dah rêng rêngin a sawitûah min ruat deuh zêl; a chhan chu heti lama mi invawng uluk leh ti ve ngai lo ka nih vàng a ni.Vawi khat chu Chapel-a zîng inkhâwmah zûk leh hmuam tih loh È›hatzia sawi tùrin Chaplain-in min ruat leh a. Chumi È›um chuan tu chungah emaw ni sual hnathawh a lolang a. Kei chu Book Service enkawltu ka nih avàngin lehkhabu dàwr chu ka pindan a ni nghâl a. Tûk khat chu ka pindana ka lût tùr chuan kawngka kalhna tala kâra sikret bung zeh luh hi ka hmu ta a; ‘Pachuau sual’ tih takah ka thinrim khawp mai. Principal hnênah ka report nghâl a; thawktute leh zirlaite zîngah chutianga titu chu tunge ni ang tih kan zawng ná a, kan hmu chhuak zo ta lo. Tu mah rawn inpuang duh an awm si lo. Khatianga sikret zûk bung inches 1½ zeta sei lo zep luitu khân min runluih a nih hmèl hle.

Central K|P pawh kum 1990 vêlah khân ‘zûk leh hmuamdo kum’ a puang tawhin ka hria a; mahse hetianga thil eng emaw do kum puan hi a hnu lamah kan sâwtpui vak chuang lo emaw ni? Tûn thleng hian È›halai zîngah zûk leh hmuam ti an la tam êm êm reng. Thil eng emaw do kumpuan a nih chuan a hnu zêlah ti lo tùra È›an kan lâk zui a ngai; chuti a nih loh chuan ‘Tuikuk Pathian siam theih loh’ tih emaw ‘ramhuai zâwlten ngai an awh leh’ tih a ni lo zâwnga fiamthu nân kan hmang ang lek hi kan ni ang.

Mizoram Presbyterian Kohhran pawhin zûk leh hmuam hi a do ve reng tho. Rawngbâwltute phei chu inthiar fihlîm tùra beisei kan ni reng a, kan kohhran rorêlna È›awngkamah chuan ‘beisei’ leh ‘ngên’ tih chu thupêk tluka khauh a ni. Amaherawhchu, kohhran rorêlnaa pass ngei pawh hi zàwm hlei thei lo khawpin zûk leh hmuam hîpna hian min thunun tawh a. Pastor leh Kohhran Upa È›henkhatin, “Thlarau thianghlim leh keinin ti-a tui ti taka kan zûk È›han tawh hi bànsan a harsa a ni,” an tih fiamthu hi a takah a chang a ni ber.

Tûna ATC-a Pastor Conference nghah hmasak ber È›um khân DE Jones’ Hall-ah Pro Pastor leh Pastor la naupangdeuhho kan dah khâwm a. Vawi khat chu tu ma awm mang loh laia an riahna pindana ka han luh chuan mei rim hlîr, mei rim hlîr a lo ni a; keini ang, Pro Pastor lai aÈ›anga chronic bronchitis nei tawh, kum 1993-a doctor pakhatin fiamthu ti taka ‘khatiang chu a dam thei tawh lo’ a tih khum tawh hnu kha chu kan khuh chhuak nghâl bawrh bawrh a; retreat chhûng khân ka lût nawn leh tawh ngai lo.

Kum 2001 Synod (Durtlâng)-ah khân “Synod hnuaia thawktute chu zûk leh hmuama inthiar fihlîm tùra inngenni rawh se,” tih a ni a (2001 Synod Gen.18); kum 2002-ahSynod Secretary Sr. lehkha kan dawng vek bawk a. Chutih laia Executive Secretary pakhat nèn Shillong-a PCI Executive Committee nei tùra kan zin È›umin ani chuan, “Khatiang khân Synod-in a pass tawh si a, kei pawh khaini/sahdah hmuam ka sim ta a ni,” a ti a. Ka lo lâwm ve tum hrang hman a; mahse kum hnih khat a ral hmain a hmuam leh ta a ni àwm e. A va mak ngai ve le!

BD zir tùrin ‘zûk leh hmuam ti mi chu’ lâk loh tùr tiha ni a. Kum 5½ zet Registrar ka nih chhûngin BD zir tùr interview-ah, “Zûk leh hmuam i ti em?” ti-a zâwttu ber ka ni È›hin. BD zir tumten zûk leh hmuam an nghei thu an sawi deuh vek zêl a; mahse È›henkhatin ATC-a an awm hnûah an zu ru leh È›hin. ‘Pro Pastor atân zûk leh hmuam ti’ chu lâk loh tùr tih a ni a; candidate È›henkhat chu September/October vêl aÈ›anga nghei È›an chauh an ni. Zûk leh hmuam ti loa insawi lákte pawh rei lo tê-a ti leh ta mai an awm bawk. A chhan pakhat chu anmahni enkawltu Pastor senior-te kha zûk leh hmuam la ti reng, sim tum duh tawh lo an nih vàng a ni ang. An enkawl Pro Pastor-te nèn chakâi nufa kal dàn inzirtîr ang lek anni dâwn si a! Pro Pastor enkawl tùrin Pastor senior, zûk leh hmuam ti lo chauh pêk tùr tih hial tlák a ni!

Mizoramah cancer natna a tam hle; khawvêlah ram mipuitam dàn aÈ›anga chhûtin Mizo zîngah cancer vei an tam ber tih a ni. Doctor-ten an sawi dànin a chhan bulpui pakhat chu zûk leh hmuam tih nasat vàng a ni. Chutiang dinhmun È›ha lo taka min hlâng kaitu zûk leh hmuam chu kohhranho pawhin kan do ngei tùr a ni. 2015 Synod-ah khân “ram pum huapa zûk leh hmuama kan fihlim theih nân Synod-in chak zâwkin hma lák ni rawh se tih chu È›ha kan ti a, SEC-in lo bawhzui rawh se,” tih a ni a (2015 Synod Gen. 34). Eng tin nge ûm zui a nih tâk? Zûk leh hmuama chak zâwka fihlîm theih nân SEC-in eng ang ruahmanna nge a siam tawh?

Zûk leh hmuama fihlîm kan duh tak tak a nih chuan nasa deuh zâwka țan kan lâk a ngai a; ti leh ti lo anga tih hnî hnê tùr a ni lo. India sawrkarin Cigarettes and Other Tobacco Products Act (COTPA 2003) hmangin zûk leh hmuam nasa takin a do a; kohhranhote pawhin kan do ve tùr a ni a, duh aiin kohhranho kan ngâwi mah mah. Dik tak chuan puipun nikhuaah zûk leh hmuam ti bula țhut chu hrehawm tak a ni; inkhâwmnaah pawh an bula țhut a hrehawm khawp mai. Zai laiin an lam hawi ngam a ni lo, boruak rimchhia min hlui reng mai a, lehlam hawi ngar ngar a ngai; mi hlimho làm duh vànga hla nawn rei leh kan rethei rei a ni mai!

Zûk leh hmuam tihluih tlat chu zu in luih tlat ang thoin a tahtawla mahni inthahna ‘instalment suicide’ thlentu ani. Mizoramah mahni intihlum an tam tawlh tawlh an ti a; mahni intihlumte vui dàn pângngaia vui han rawt mahila, ‘mahni intihlum an pun phah ang’ ti-a min hnial tâwk an la awm ta fan a. Chutih laiin mi tam tak, mahni thihna tùr pan lui tlat, zû in lo tùr~ in lui tlat, zûk leh hmuam ti lo tùr~ tilui tlat eng emaw zât an awm reng si! Chûng zîngah chuan sawrkar hruaituten ‘zu in lo thei lo’ an tih fo tâna siam Liqour Card dawng tawh mi 69,390 an tel! Hêngte hi a tahtawla mahni inthat ‘instalment suicide’ an ni ve tho a, an thihin mawihnai taka vui an hlawh leh lawi si. An thih chhan tak pawh kan târ chhuak duh ngai lo; thih chhanah leh zel pawh dâwt sawi kan bànsan phal lo zawng a nih hi!

Kohhranho zawng zawng hian zûk leh hmuam do tlâng È›heuh ila. Zû pawh hi hmuam loin a in theih si loh a, sawrkar pawhin meizial mal do ngawt loin til È›ha lo, kâa hmuam È›heuh È›heuh chu inang tlâng rengin do sela. Chutiang a lo nih chuan Kohhranho inkâra hèm thlák tum ang ziazânga, ”Presbyterian Kohhran chauhin zu zawrh an säwisël” tihte hi a bo thei tawh ang. Kohhran pakhatin a mi leh sa a thununte chu Kohhran dangin lo hmuh tuihnai ni bîk lo sela. Mahni kohhrana È›hahnemngaihna avàng leh pâwla duhthawhna avànga mi dukdak mang lo thlenga kohhran È›henkhatin an lo pákhuam zêl hi Krista ringtu dik zia tùr pawh a ni lo.

Zûk leh hmuam nghei hi thil harsa lutuk tùr a ni lo. Harsa anga kan ngai lui tlat hi a tiharsatu awm chhun a ni. Mi È›henkhatin ‘Pathian puihna loh chuan nghei theih rual a ni lo’ an tihte phei hi chu tih sa loh loh a ni; zûk leh hmuam nghei mai maiah Pathian inpuihtîr kher phût a ngai lo. Mihring chakna leh tum ruhnain a nghei theih. Kan nghei loh chhan ber chu ‘Kan tum tak tak loh vang’ a ni. Tum tak tak ila, nutling patling, puitling ni tawh tân theih loh tùr a awm lo. Min kuah bet thei lo a, min barh lui thei hek lo. Keimahni zâwk kan inbarh lui mai mai a ni.

Excise Minister duhsakna râpthlâk dawngtu, ‘ zu in lo thei lo’ ti-a phuah chawp, Liqour Card nei 69,390-te hi ‘in lo thei lo’ ni loin ‘in duh hrim hrim’ an ni zâwk a; an zu lei hmêl en pawhin ‘in lo thei lo’ hmêl an pulo. ‘In lo thei lo’ an ni tih tehna (criteria) eng mah an siam lo a, in duh apiang, sakhua leh Pathian ngaihsak aia mahni duh zâwng dah pawimawh zâwk, zu in duh ve hrim hrim an ni. Chuvàngin CM leh a nupui ho hian ‘meizial zûk’ leh zu zawrh’ hi do tlâng ila, a rêm È›hak ve ve lo a nih pawhin kan ramin a È›hatpui zâwk ang.
Source: Mizo Archive

Post a Comment

Powered by Blogger.