Kan huphurh em em, mahse mi tinin a hun thlen ve ngei kan duh, a thlenga te chu malsawmna dawnga kan ngaih chu ‘Tar hun’ hi a ni awm e. Lu tuak barha hun hmang te chu Pathian malsawmnaah kan ngai a nih hi. Sap ramahte chuan tar chawmna inah an dah mai thin a. Kan ram, a bikin Mizoramah chuan kan in leh lo min uap lumtu, chhungkua ti hulhârtu berah kan ngai a. Heng hi tih dan tha tak leh chhunzawm zel tlak pawh niin a lang. A tara te pawh hian mahni inlum a, tu leh fate bula hun hman chu an chak zawk ngei a rinawm. Ram changkan dan azirin mihring dam rei hun a inang lo hle. A tlangpuia chhutin hmeichhia hi mipa aiin an dam rei niin a lang. Kum upate chu natna chi hrang hrangin a bawm hma bik em em a. Chuvangin natna chi hrang hrang kan la tawh tur leh kan pi puten an lo tawh mek chu kan hriat ve a pawimawh hle niin a lang. Heng a hnuaia kan sawi turte hi natna ni tho mahse, natna ang tak taka chhiar theih loh a ni a, kum upatin a keng tel hrim hrim a ni. Pathian malsawmna chi khat a ni awm e.

1)Kal (Kidney): Kalah zun siamtu (nephrons) a lo tlem a, zun insiam chhung a lo rei a. Kan damdawi ei tam tak hi taksaa hna thawh tur a thawh zawh tawh hnuah zuna paih chhuah a ni a. Chuvangin damdawi thenkhat (NSAIDS, digitalis, H2-blockers) te chu fimkhur taka ei tur a ni. 

2)Chaw kawng (Git): Chaw kawng chet dan (peristalsis) kha a lo muang a, ek a harsain ek a tâng duh hle a ni. Tin, Calcium leh vitamins thenkhat chaw kawng atangin duh ang thâlin a lut thei lo a, chu chuan ruhrawp (Osteo-porosis) te, thisen tlakchham (anaemia) te an nei hma bik hle a ni. Ruh a lo rawp chuan ruh tliak a lo awm hma bik em em a ni. 

Tin, thin (liver)-in hna a lo thawk tha hleithei tawh lova, damdawi tam tak thin - a thial sawm (metabolised) te chu dose hniam takah pawh hnuleh (effect) a nei hma bik em em a ni. 

3)Hriatna thazamah (CNS): Thluak a lo sawng te (atrophy) a, kan taksaa hriatna hlan chhawngtu (catechola-mines, dopamine) te kha a lo tlem a. Chu chuan tar chu a lo ti haihawt zo va, atna hial te a thlen thei a ni. Hei vang hian Mizote pawhin ‘Tar ât’ tih tawngkam hi kan neih phah niin a lang. Inngaihtuah ngui ngawih ngawih te (Depression) an lo nei hma a. An lo naupang tha leh emaw tih turin an lo pangchang a, naupang lawm turah kep ve zel an phût a, thlalak nikhuaa han telh lohte hian an vui em em tawh mai a ni. 

4)Chuap leh a behbawm (Respiratory)-ah: A hmaa chuap nem deuh thlir thler  thin kha a lo khawng a. Tin, thawk zawngin âwm a lo fan hleithei tawh lo va, chu chuan thawk a ti harsa a. Thaw hlei thei lo leh tlema hah deuh phei chuan thawk a ti harsa em em thin a ni. 

5 ) L u n g l e h t h i s e n (Cardiovascular)-ah: Hriatna hlan chhawngtu (b-adrenergic) in a ti phur hlei thei tawh lo va, chu chuan lung atanga thisen chhuak a ti tlem a, thawh thut luhai (postural Hypotension.) a neihtir a. Tin, lungphu siamtu (SA node)-in hna a thawk tha hlei thei tawh lo va, lungphu chawlh thut an nei hma hle. Kum a lo upat chuan B.P. a lo sang bawk thin. 6

)Beng leh mitah: Mit thahrui a lo chak lo va, mit naute a lo khawng tuk a, chu chuan thil hnai hmuh a ti harsa (presbyopia) a, tarmit an lo mamawh thin. Tin, mit naute fim tak thin kha a lo nu tan a, mitdel (cataract) hial a thlen thin. Taksa ri hriatna khawl (cochlea) a lo rawih (Degenerate) tan a, an beng a lo ngawng chhuih tawh thin. Beng tha lo hi kum 65 hnuah a lang ber thin. 

7)Taksa bawltu (Endocrine)-ah: Thisen thlum vengtu (insulin)-in hna a thawk hlei thei tawh lo va, chu chuan thisen thlum (diabetes) awlsam takin a neihtir thin. Tin, vitamin D sawngbawlna khawl (absorption and activation) a lo chau a, vitamin D hi ruh tan a pawimawh si a, chu chuan ruhrawp leh ruh tliak a neih hmatir em em a ni. 

Kan sawi tawh ang khan khing a chunga kan sawi zawng zawng te khi thil kalphung (normal) vek a ni a. Khing bakah khian tarte chu natna chi hrang hrangin a bawm hma bik em em a ni. Mahse tar kun khup bih thlenga engmah insawiselna nei lo, an mit leh bengte pawh insawiselna nei lo hmuh tur an awm. Engpawh nise, natna chi hrang hrangin bawm vel mahse tar kun, lu tuak var vu thlenga nun hmangte chuan Pathian malsawmna an dawng a ni phawt mai.


Post a Comment

Powered by Blogger.