B.Sangkhumi, Ex-Director, Higher & Tech Education

Govt of India-in Higher Technical Course hrang hrang zirna atana Seat Reservation a siam atanga Mizoram quota-a zir tur thlanah hian a khat tawkin buaina a chhuak thin hi pawi ka ti tak zet a. Kei hi kum 1993-atangin Higher & Tech Edn Directorate-ah Examination Officer leh Joint Director (Tech Education) hmasa ber niin Technical Education bik enkawltu ka ni a. Kum 2002 December 1-ah Director , Higher & Tech. Edn. atanga MPSC ka zawm thleng (kum 10 chhung) chu i/c Tech Edn niin Tech Selection-ah Controller of Examinations-in ka awm a ni. Higher Technical Selection Rules 1999 (Draft) hi hemi chhunga kan buatsaih hi a ni. Kumina Higher Technical Candidate Selection-a buaina awm leh hian rilru a khawih hle a, he Dan kan buatsaih laia fiah thei ang ber nia kan hriata kan dah kha a lo fiah tawk ta lo deuh a ni ang e. Chuvangin, thil kalphung leh a tobul ka hriat angte ka han ziak ve ta a ni.
Govt of India hian Higher Technical Course hrang hrang promote-na atan State/UT hetiang zirna nei lo/anmahni mamawh tawk nei lote hnenah Institution hrang hranga Seat reservation awm chu kum tinin a sem thin. India Constitution article 16(4) leh 16, article 29(2) leh article 46-ah te SC leh ST te zirna leh eizawnna tur humhalhna siam a nih bakah kum 1954-ah Ministry of Education chuan India rama Educational Institutions awmna hmun 20% chu SCs and STs te tan reserve nise a lo ti a.
Mandal Commission 1979 chuan SC leh ST-te tan bakah OBC tan 27% seat reservation a recommend chu kum 1989-ah Prime Minister V.P.Singh-an a pawm avangin kum 1990 atangin Higher Educational Institutions-ah (private/unaided telin) SC tan 15%, ST tan 7.5% leh OBC tan 27% seat reservation siam a ni ta a. Supreme Court chuan kum 1992-ah reservation hi 50% aia tihsan loh turin a rel thung a ni. Kum 2005-ah SC/ST/OBC leh Minority Communities te tana Seat reservation siam avang hian India Constitution pawh siam that a ni (the 93rd Indian Constitutional Amendment).
Mizoram tan Higher Technical Seat pek a nih tantirh lamah chuan a Department neituten Seat allotment pein an zir zawhah kum 5 tal Department-ah an thawk tur a ni tiin Bond an sign-tir thin. Mizoram Sawrkarin kum 1993-ah The Mizoram (Selection of Candidates for Higher Technical Courses) Rules 1993 a siam ta a. Higher & Technical Edn Department hnuaiah Selection Board dinin hetiang Course zir tur nei Head of Dept theuh hi Selection Board member atan dah an ni.
Higher Technical Selection Rules 1993-ah hian Class X (Eng, Maths & Science) marks atangin 20% leh Class XII/PUC(Sc) (Eng, Bio & Chem for Med, Agri, Horti, Fish. AH & Vety etc) Class XII/PUC(Sc) (Eng, Maths & Physics for Engr Courses) Marks atanga 80% lak a ni a, Personal Interview hian mark 10 a pu a ni. Selection-ah hian Class XII (Sc) mark hi a pawimawh em avangin Nu leh Pa hausa leh awmthei deuh leh Officer fate chuan India ram hmun hrang hrangah Class XII (Sc)-a mark hmuh san theihna an pan sung sung a, a bikin Tamilnadu Board khu an thilphal deuh avangin Mizo zirlai pantu an thahnem thei hle. Mizoram atanga Matric 3rd Div-a passed te pawhin Tamil Nadu Board atangin Class XII (Sc)-ah 80% leh a aia sangte an hmuh tlat avangin MBBS , BDS etc Seat an chang ta thin a ni.
Kum 1993 Selection Rules hmang hi chuan Zokhaw lam zirlai phailam pan ve theilo leh Mizoram Board atanga Class XII (Sc) zirchhuak te tan a bikin Medical Seat chan chu beisei ngam a harsa ta hle mai a ni. Hei hian rilru a khawih hle a; chuvangin, Written Exam hmanga candidate thlan hi tihmakmawh niin a lang ta a. Tichuan, Madras, Coimbatore, Delhi, Calcutta leh Shillong atangin an State theuhte Technical Selection Rules la khawmin heng Rules hrang hrang atang leh kan hmanlai Rules 1993 atangin Mizoram Board hnuaia HSSLC Syllabus milin Written Exam nei turin Draft Rules kan buatsaih ta a. Heihi “The Mizoram (Selection of Candidates for Higher Technical Courses 1997 (Draft) tiin Directorate atangin Department-ah submit ani.a. (Objective Type kan la phak lo deuha hriain Essay Type a duan a ni).

Written Exam neih rawtna hian welcome a hlawh loh em avangin official atanga nawrna chuan kum khat hnuah pawha engmah kori a tu thei ta silova. Chuvang chuan rilruin ar bo a zawng ta a. Kei hi Shillong-ah College ka kal laiin MZP Shillong Branch-ah Finance Secretary/Treasurer ni reng thin ka ni a. MZP Joint Hqrs., Shillong a din a nih khan General Secretary ka ni a. He ka nihna hi December 21, 1971-a pasal ka neih atangin ka chawlhsan chauh a ni. Technical Selection Rules a Written Exam neih hi MZP duh dan tur dik tak nia ka hriat avangin hetih laia MZP Gen. Hqrs-a hruaitute chu Draft Rules sawrkara kan thehluh chu min nawrpui turin ka pun ta a. MZP hruaitute hi Mark base a selection kan neih thin lai atang tawha Technical Seat neihte Mizoram leilung fa dik takte tana humhalh tlat tura ka thawhpui pangngaite an ni. Hetih rual hian Higher & Tech Edn Secretary-ah Pi L.Tochhawng IAS a lo awm thar hlauh a, ani hi MZP hruaitute nen hmuin kan sawipui ta a. Tichuan “The Mizoram Selection of Candidates for Higher Technical Courses) Rules 1999 chu The Mizoram Gazette Notification No. C. 11011/I/93 –EDC the 2nd June 1999-ah tihchhuah a ni ta a. Hemi hmang hian kum 1999 atangin Written Selection Exam neih a ni ta a ni.
Govt. of India chuan kum tinin State hrang hrang leh UT te bak ah Ministry of External Affairs (Education) leh (Welfare), Central Tibetan Schools Administration (CTSA), Indian Council for Child Welfare ( ICCW) etc te hnenah Technical Course zirna seat a pe bawk thin. Chuvangin State / UT etc ten an mahni quota a zirtur Selection an siam naah Govt of India in Dan hran duan bik a neilo a, Nominating Agency chuan an mahni sawrkar nen Selection an siam tur a ni tih a ni. Chuvangin “The Mizoram (Selection of Candidates for Higher Technical Courses) Rules hmanga Selection Board-in Selection leh allotment of seats a siam chu pawm zel ta a ni.
Higher Tech Selection Rules 1993-ah khan Mark atanga Candidate thlan ni mah sela Seat allotment chu Category I, II leh III-ah then a ni a. Category I chu ‘children of local permanent residents of Mizoram State’ tia dah a ni a, Category I chu Mizorama cheng dik takte tihna a ni. Kum 1997-ah Written Exam nei tura Draft Rules kan siamah khan Category I –children of local permanent residents of Mizoram State tih awm sa hnuaiah Explanation hetiang hian siam a ni a. The term “Local permanent Residents” means those who are indigenous people of the State of Mizoram and have been residing permanently in the State” tiin. Hei hi Category I-a awm te chu Mizoram khua leh tui dik tak, Mizoram bak ka ram tih tur nei lo (State danga pem phar pem phar lo), Mizoram chhunga mi cheng nghet takte an nih thu sawi fiahna a ni. Hetih hun laia kan tum ber chu Mizorama awm ve ‘VAI’, kan chanvo min chuhpui tumtute laka inven him a ni. Chakmate hi chu ‘The Citizenship Act 1955 hmangin dt 26.1.1950 hma lama Mizorama piang/awm tawh leh awm thar te fel taka thliar hranga an chungchang hi Dan hmanga rel fel mai chi niin a lang.
Written Exam hmanga Selection neih anih chinah chuan zokhaw lam atanga zirlai MBBS, BDS etc atana tling an awm ta nual mai a. A then chu chhungkaw harsatna avanga kal thei ta lo te, thenkhat chu an nu leh pate lawm em em mai; mahse, tanpuitu tur zawng a vak ta ruai pawh an bo lo. Mizoram Board hnuaia HSSLC Syllabus chu Selection Exam ah hman a nih avangin Mizoramah HSSLC School-te an thang duang ta hle mai a ni. Mizoram sum ram pawna luang ral thin kha Mizoram chhungah a luang, kual ta a, hei hi khawtlangin a than phah bakah Kohran pawhin a hlawkpui ngeiin a rinawm.”

Govt of India-in Higher Technical Course hrang hrang zirna State quota atana pekte hi direct-a luh har tak an nih avangin an hlu em em a ni. State chhunga cheng mipuite tihchangkanna atana an mamawh anga pek a nih avangin State chhunga cheng, a neitu dik takte chu a hmangtu tur dik tak an nih avangin an chanvo hi mi dang/pawn lam miin an chuhpui a thiang tur a ni lo vang. Hei hi Seat reservation leh Quota System-in a tum dik tak pawh niin a lang.
Hetiang zir tur thlanna Dan (Rules) tha tak nei chunga kan buai leh thinna bul hi Dan kan neihte kan hriat chian tawk loh leh kan zawm that ngam loh vang ni berin a lang. Dan hi zir ngun ila, inhrilhfiah ngun bawk ila, Selection siam dawn hian dilna (application) thehluhte chu a mawhphurtuten ngun tak a check-in diltute chu an awmna tur Category dik takah dah theuhin Seat allotment pawh Dan ang thlapin Category I, II leh III te hnenah pek thin ni sela; tichuan, tuna kan buai thinna hi chu kan pumpelh ngei ang. Kan inhungna sadai hi thiat lovin, kan zavaia him tlanna atan kan Dan neih hmang hian huai taka kal thiam a va pawimawh em!

Post a Comment

Powered by Blogger.