- Tv. Lalthakima-

    kan ramah hian 'Kristian Chhungkua' tih thumal hi a mikhual lo hle a. A bik takin kan kohhran Presbyterian-ah ngat phei chuan a mikhual lo lehzual awm e. A pawimawhzia hriain kohhran nuhote'n hman atang tawhin an buaipui thin a, an phak ang tawk tawkin hma pawh an la thin anih kha. Chutih rual erawh chuan kan beiseina a san vang nge ni, a sawtna erawh hmuh tur a tam lovin alang. Kawng lehlamah chuan 'han buaipui lo ta se tun ai hian kan chhungkaw dinhmun a chhe lehzual angem' ti zawngte pawhin a ngaihtuah theih awm e.
    Hun a lo kal zel a, kan hriat angin tunah chuan kohhran hmeichhiate chauh ni lovin Synod pawhin a pawimawhzia hriain tualchhung kohhran tinah kohhran Sub Committee pakhat ni ve turin ruahmanna a lo siam ta a, a lawmawm takzet zet a ni. Pahote nen kohhran upate thlazar hnuaiah a kal chho tan ta a, a sawtna pawh hmuh tur a tam lehzual ngei ang.
Kristian chhungkua chu enge…

    Kristian chhungkua chu mawlmang taka kan hrilhfiah dawn chuan 'Chhungkuaa Kristian' tiin a hrilhfiah theih mai awm e. Chutih rual chuan sawi duhdan leh hrilhfiah duhdan pawh a inang lo thei viau bawk ang. Thenkhat chuan, "Chhungkua member zawng zawng piangthar tha tak, kohhran bel tak an ni vek tur a ni," an ti a; thenkhat thung chuan, "Chhungkuaah pakhat chauh pawh piangthar tha tak leh kohhran bel tak a nih chuan 'Kristian chhungkua' tih tho tur a ni," an ti ve bawk. Engpawh nise chhungkua chu an vaia Lal Isua ringtu, Lal Isua chauh chhandamtua ring leh pawmtu an nih phawt chuan, 'piangthar tha tak' tia han sawi vek theih ni kher lo mahse 'Kristian chhungkua' tia sawi mai hi a  fuh berin a rinawm.

    Matthaia 7:22-23-ah chuan, "Chu mi niah chuan mi tam takin, 'Lalpa, Lalpa, i hmingin thute kan sawiin, i hmingin ramhuaite kan hnawtchhuakin thil mak tam takte kan ti thin lo em ni,' an la ti ang. Chu mi hunah chuan, 'Nangni thil sual tite u ka hre ngai lo ache u, ka hnen ata kal bo rawh u,' tiin anni chu ka la hrilh ang," tih thu kan hmu a. He thu hi ngun taka kan chhiar chuan; lang thei lam ngawt ena chhungkuaah ruihtheih thil ti leh kohhran bel em em lote an awm avanga kristian chhungkuaa kan chhiar loh a, piangthar leh rawngbawltu tha tak niawma langte chauh Kristian chhungkuaah kan chhiar dawn a nih chuan kan tisual thei hle dawn a ni. Heng vanram kai lo tur; Pathian hminga thute sawia thil mak tam takte pawh ti thinte chhungkua hi Kristian chhungkua kan ti lo phal dawn si lo a. Tin, nula thianghlim 10 mo neitu hmuak tura chhuakte pawh kan hriat angin nula 5-te kha an a a, a ate khan an khawnvarte an kenin a tui an keng tel lo a, lawi chaw pawh an ei ve thei ta lo a nih kha. Kha'ng nula a 5-te kha Lal Isuan mo neitu hmuaktuah a chhiar lo chuang lo, hnawl an ni chung chung khan 'mo neitu hmuaktu' a ti tho tho a ni. Chuvangin atir lama kan han sawi tak ang khan Lal Isua ringtu, amah chauh chu Pa hnen thlenna kawng a ni tih ringtu chhungkua zawng zawngte chu 'Kristian chhungkua' tiin sawi mai ila, a khai rual berin a rinawm. Chuti ang chuan tuna kan thu ziahah pawh hian 'Kristian Chhungkua' kan tih hian Lal Isua ringtu chhungkua tawh phawt chu 'Kristian Chhungkua' tiin kan sawi mai dawn a ni. Chutih rual chuan chhungkua chu Pathian ngaihsak leh piangthar tha tak vekte pawh an ni thei bawk a, chutia'ng chhungkaw sawi nan chuan 'Kristian Chhungkaw Tha Tak' tih kan hmang thung ang. Engpawh nise Kristian chhungkua chu piangthar tha tak leh kohhran bel tak ni vek thei se la, a mawiin a inhmeh lehzual awm e.    

Kristian chhungkaw pawimawhna

    Kristian chhungkaw tha tak din pawimawhzia hi sawisen a ni lo ang a, sawifiah chi pawh a ni lo ang. Tute tawngkam angin, "A din lote'n an hre chiang ber ang," tiin sawi ila, thil thui tak a hril thei awm e. Tehkhin nan: chhungkua chu Pathian lam reng reng ngaihsak lo, Kristian chhungkaw lam reng reng ngai pawimawh tawk lo, ruihhlo leh buaina hrang hrangina a tihbuai ni ta se. Chuti ang chhungkua atangte chuan Kristian chhungkua tha tak din pawimawhzia a chiang thei viau awm e.

    Kan hriat angin kan ramah sualna kawng hrang hrangin a pung nasa hle a. Tun hmaa 'tleirawl sual' tih tawngkam kan hman thinte kha kan hmang hman ta meuh lo. Kan thangtharte chu an tleirawl hma, 'naupang' han tih awm rual lek lek an nih atangin an rawn sual nghal ta chat chat mai tawh zawng a nih hi. Kristian chhungkua tha leh dik tak kan va ngai tak em… Lal Isuan, "Tin, sual a pun dawn avangin mi tam zawk hmangaihna chu a la dai ang(Mat. 24:12)," a lo tih avang khan dan rual lohvin sual hi chu pung tur a ni teh meuh mai. Chutih rual chuan sualna thenkhat kan thangtharte'na an rawn chin chhuah tam tak hi chu Kristian chhungkua tha tak siam leh din kawngah hma kan lak tawk loh vang ni ngeiin a lang.
    Hman laite angin kan tun hunah hi chuan awmdan mawi leh nungchang inhrilhna tha tak Zawlbukte kan nei tawh lo a, kan tu leh fate tana kan ngaih pawimawh hmasak ber zirna sikulahte lah Pathian thu kan inhrilh tam tawk si lo. Sualin kan chak lohna zawn theuhah englai pawha min beih laiin Pathian thu zirna atana tha ber Sunday School-te lah chu kar khatah vawihnih khat chauh kai a lo ni a. Chungte avang chuan Kristian chhungkaw tha tak, Pathian thu nena naupangte tih takzeta nitina enkawlna hmun kan ram hian a mamawh tak meuh meuh a ni. YMA anga kan punkhawmnaah te, kohhran leh khawtlang anga kan punkhawmna hrang hrangahte hian thahnemngai taka infuihin, nundan mawi leh tha tinreng han inhrilh sateh thin mah ila; chhungkua berah Kristian chhungkaw tha tak din a nih si loh chuan kan tu leh fate hi Pathian thu awihna kawngah leh Lal Isua hriatna leh rinna kawngah kan hruai puitling thei tak tak ngai lo ang. Tin, chhungkuain Kristian chhungkua a thlahthlam a, nakina chhungkaw la khaikhawmtu tur thalaite Pathian hriatna kawnga kan hruai loh chuan zawi zawiin an nun a lo nget ru a, chu chu lo zau zelin chhungkua bawkin a tuar leh a; chutah vengin, khawtlangin, ramin a lo tuar ta thin a ni. Chuvangin Kristian chhungkaw tha tak din a, mahni in chhung atang theuha bul tan that hi ram leh khawtlang siam thatna tur a lo ni reng mai.

Kristian chhungkaw dinna kawnga nu leh pa pawimawhzia

    Kan kohhrana Pastor hriat hlawh tak pakhat chuan, "Tunah hian nu leh pate Pathian ngaihsak tawk loh rah kan fateah kan seng mek a ni," ti hawi zawngin a thusawinaah a sawi a, a dik hmelin ngaihtuah a ti thui tak meuh meuh a ni.

Nu leh pate chu chhungkaw dintu leh hotu ber an ni a, in chhunga thil awm zawng zawngah chuan thu an nei a, engkim an kut leh anmahnia innghat vek a ni. Tin, "naupangte hian nu leh pate khawsakdan hi an tet te atangin an zir reng thin" an ti. Heti ang deuh hian tirhkoh Paula paw'n Timothe-a hnenah lehkha a thawn a nih kha: "Rinna tak tak nangmaha awm chu ka hre reng si a, chu rinna chu atirin i pi Loisi-ah a awm a, i nu Euniki-ah chuan a awm bawk a, nangmahah pawh a awm tih dik takin ka hria," tiin a thawn a nih kha. Hei hian kan fate rinna kawnga an than lenna tur te, fa innghahna tlak kan neih theihna tur atantea naupangte'na an entawn tur nu leh pate pawimawhzia a hril chiang hle awm e.

    A zawng zawng chuan a ni vek lo thei a; atlangpuiin naupang chu Kristian chhungkaw dik tak leh tha taka enkawlna hnuaia seilian a nih chuan pawn lamah pawh a lang chhuak ngei ngei thin. Mi dangte bula awmdan an hria a, an hawihhawm a, an rilru a thain a zau a, mite ngainat pawh an hlawh bik thin a ni. Heti ang mite chu pawl hrang hrang hruaitu atan pawh hmantlak tak an ni thin. Chu mai ni lovin an mawina lai ber chu an chhungkua atanga an rawn chhawm chhuah Pathian tihna an vawng ru tlat thin chu a ni. Chu chuan anmahni pawh a tizahawm thin. Heng zawng zawng hi sawi tak ang khan Kristian chhungkaw tha-ina a rah chhuahte an ni a, chu chu nu leh paah a innghat tak meuh meuh a ni.
Kristian chhungkuaa nu leh pa tihtur…

    Kristian chhungkuaa nu leh pa pawimawhzia kan sawi nual tawh a. Chuti ang taka pawimawh chuan tihtur pawh tam tak an nei ngei ang le. A pawimawh zual deuh deuhte lo sawi ila. ( 'Nu leh pate tihtur' tihah hian Kristian chhungkaw tha tak din tur leh din tawhte tan pawha kan tihtur leh kan hmasawnna tur atana pawimawh zual deuh deuhte kan sawiin kan huam teltir dawn a ni).
    1. A hmasa berah chuan Kristian chhungkuaa nu leh pate chu piangthar tha tak an ni tur a ni a, Pathian hretu leh amah tihtu dik tak an ni tur a ni. Kristian chhungkaw tha tak din chu an ngaih pawimawh ber a ni tur a ni.

    2. Nu leh pate hian "enge kan ngaih pawimawha kan ngaihhlut ber" tih hi kan fate'n kan nun atang hian thup theih rual loh leh chiang takin an hmu a, chu kan ngaih pawimawh chu an rawn ngai pawimawh ve lo thei lo a ni tih kan hre tur a ni. Chuvang chuan kan nun pawh kan fimkhur a ngai takzet zet a, nitin chhung inkhawmna neihpui duh tawk mai lovin; kan nun ngei hmang hian Pathian hi kawng tinrengah a pawimawh hmasa ber tih lantir kan tum ngei tur a ni.

    Kan hriat angin Pathianin "Abrahama Pathian, Issaka Pathian, Jakoba Pathian" a inti fo a. Abrahama-te thlah hmanga Lalpan a hming a chhalna chhan hi a bulpui berah chuan khawngaihna avang chu nimahse a chhan bul dang lehah chuan: Abrahama hian Pathian a hre reng a, Isaaka hmuh theih khawpin a thu a awih a. A fapa neih chhun a ui tak pawh a Pathian vangin a chan phal a, a Pathian thu chuan a nunah hmun pawimawh lai ber a chang tlat zel a. Chuti ang chuan a fapa mit hmuhah Pathian chu a innghahna leh a aia duh ber dang reng reng a neih lohzia a tilang a, chu a pa Pathian ngei chu Isaaka paw'n a rawn Pathian ve a, a tupa Jakoba paw'n a rawn Pathian ve ta zel a nih kha. "Ram ka la entir tur che lamah kal rawh," a tih pawh khan an kalna tur lam pawh an hre lo a, thuawih takin a chhuak mai zel a ni.

    3. Hmasawnna leh changkanna kawnga hriattur thenkhatte:
(1) Tunlaiah zirna tha kan ngai pawimawh a, a tha khawp mai, ngaihhlut tur pawh a ni reng a ni. Chutih rual chuan chatuan ram thlenga kan ro chhawm theih awm chhun kan fate thlarau nunlam ngai pawimawh thei lo khawp khawpa zirna lam kan ngaih pawimawh erawh a tha hauh lo ang. A theih hram chuan kan khawtual ngeiah kan in chhunga cheng chung zelin zirna zawmtir ni thei se a duhawm hle. Nu leh pa tam takin kan fate Lal Isua chanchin kan hrilh phak hauh lohna turah zirna sang zawk zir turin kan han intir liam vawng vawng thin hi chu a pawi ka lo ti ve vawng vawng thin.
(2) Rualelna a na chho zel a, hmasawnna kawnga intlansiakna pawh a na tulh tulh mai a nih hi. Thenawmpa'n dik mang lo leh Pathian pawh ngaihsak mang lo chunga a hlawhtlinna chu awh ve mai a awl thin. Heti ang hunah hian chung lama thil awmahte rilru nghah tlat a har thin. Amaherawhchu Nehemia'n, "Nimahsela kei zawngin Pathian tihna avangin chuti ang chuan ka ti ve lo," a lo tih ang khan, Pathian duh loh zawng chu i ti hauh lo ang u. Chu chuan hlimna tluantling min thlen zawk dawn a ni. Hun rei lo te atana hlimna mai hi hmuh thiam deuh deuh nu leh pate'n i tum ang u.

    4. A tawp berah chuan 'kan fate thlaraua an pian hi i ngaipawimawh tak meuh meuh ang u' i han tileh cheu teh ang. Kristian chhungkaw tha tak kan nih zel theihnan kan fate mi tha leh mi fela chhuah hi a lo tawk mai lo. Thlaraua pianna nei thei tur khawpin kan fate kan enkawl tur a ni. Thlaraua an pian loh chuan Pathian ram an lut thei dawn lo a ni. 

    Nu leh pa tam tak chuan kan fate'n ruih theih thil an tih loh avang ngawt te, in chhung tana an hnawhsak loh avang ngawtte'n lung kan tiawi viau thin. Tin, kohhran leh khawtlangahte theihtawp chhuaha an inhman a, akul ataia an tan chuan kan lawm tawk viau thin bawk. Lehlam zawnga ngaihtuah chuan alawmawmin chu chu awmdan tur dik tak pawh a ni reng a ni. Mahse thlaraua an pian loh chuan chu angah chuan i duh tawkpui mai lo ang u. Thlaraua an pian loh na na na chuan an lo puilting chho ang a, nupui fanaute pawh an rawn nei ang. Chuti ang hunah chuan ngaihtuah atamin rualelna an nei lian telh telh ang a. Hmasawnna leh changkanna kawngah chhungkua leh fate'n rual an pawl loh bik hlauvin damchhung khawsak ngaihtuahnate'n an rilru a tikhat ang a, Pathian theihnghlilh leh ngaihsak tak tak lovin an khawsa leh thei a ni. Lehlamah thlaraua an pian erawh chuan chuti ang thlipuite chuan han nuai ve viau thin mahse, "Ka nunna mi siamthat thin a" tih ziak ang khan anmahnia awm Krista thlarau zarah chuan an chaknate an rawn siamthar leh zel thin dawn a ni.
    Chuvangin kan fate tan nitin tih takzetin tawngtai thin ila. Ruihtheih thil an tih loh nan te, an zirnaa hlawhtlinna an chan theih nan te, nu leh pate thu an awih theih nan chauhtea dil lovin thlaraua pianna an neih ngei theih nan tih takzetin i dil thin ang u.
Thalaite tih ve tur…
    Awle Kristian chhungkaw din turin nu leh pate tihtur pawimawh tak tak kan sawi tawh a, thalai leh naupang zawkte tihtur tlem han sawi ve leh teh ang.
    1. Kristian chhungkaw din tur leh Kristian chhungkaw tha tak ni turin thalaite hian mawhphurhna kan nei lian hle a, kan nu leh pate ngawtah kan innghat tur a ni lo. Nu leh pate zai ngai leh thuawih tak chungin kan phak ang tawkah theihtawp kan chhuah ve thin tur a ni. An sawi thin a, kohhrante pawh hi a ni; thalaite an hlim chuan kohhran a hlim a, thalaite an hlim loh chuan kohhran pawh a hlim tak tak thei lo. Chuti ang zel chuan chhungkua pawh a ni. Thalaite chhungkuaah tha taka an awm a, thahnemngaihna chang an hriat chuan chhungkua a hlim a, hma pawh an sawn chak ngei ngei thin. Chutih laiin thalaite an awm that loha suahsual rawng an bawl chuan chhungkuain nasa takin a tuar a; chhungkua a hlim lo a, in chhungkhur boruak a nuam lo a, chhungkaw khawsakna(economics) thlengin a tuar thin. Hmasawnna kawngah pawh chhungkua a hnufum thin a ni. Chung thil zawng zawng chuan chhungkaw thlarau lam nun a nghawng a, Kristian chhungkaw tha leh nuam tak dinna daltu lian tak a ni.

    2. Chhungkaw thenkhatah chuan thalai leh naupang zawkte Kristian chhungkaw tha tak dinna kawngah a sulsutu leh kaihruaitua an tan a ngaihna hmun a awm thin. Chuti ang chhungkuaah chuan nu leh pate'n Pathian leh kohhran an ngaihsak lo thin. Chutia'ng chhungkua chu kan ni anih chuan 'Naupang te te chhandamna thu hriltu an ni thei, vanram khi an kawhhmuh thei' tih hla angin zam mai lova kan nu leh pate tan thahnemngai taka tawngtai chungin, thiam ang tawk tawkin Pathian thute hrilh ila, Pathian khawngaihna azarah Kristian chhungkaw tha tak dintu kan ni thei  a ni.

    Lal Isuan mipui 5000 a hrai tum pawh khan puitling tam takin an riltam huna an eitur an ken loh lai leh kenna chang an hriat loh laiin, naupang tein chhang per 5 leh sangha 2 mipui riltam hrai puarna tur a lo keng reng mai a. Lal Isuan a ti pung a, mipui zawng zawng puar takin an awm phah ta a nih kha. Khati ang chiah khan keini naupang leh thalai zawkte pawh hian kan nu leh pate thlarau lam chaw eitur kan lo keng ve thei reng a ni tih kan hriat a pawimawh khawp mai. Chhangper panga leh sangha pahnih Lal Isuan a tipung a, mipui tam tak an puar phah ang khan; kan tawngtaina tlawm tak te, kan Pathian thu hriat beitham takte chu Lal Isuan min tihpun sak chuan kan nu leh pate'n Lal Isua an lo nei ang a, Kristian chhungkaw dintu pawimawh tak kan ni thei a ni.

    Mihring dam chhung chu kum 70 a ni a, chakna avangin kum 80 pawh a ni thei. Chuti zat chauh chu he leiah hian kan dam dawn a, chu mai ni lovin harsatna leh buaina chi hrang hrang te kan tawk chamchi bawk ang. Chu dam chhung tawi te chu hlim taka kan hman a, buaina leh hrehawmna awm tawh lohnaah chatuan atan kan chhungkua hlim taka kan intawhkhawm theih nan, Kristian chhungkaw tha tak din turin kan hma zawn theuhah kan phak ang tawk tawkin tan ila ang u.

Post a Comment

Powered by Blogger.