MIZO STORY :: PHUBA LAKNA 1973 - Ka thah ngei ani e..!!

By - Tei Aries Hmar

Thingtlang khaw te tak te In 150 bawr vel leka cheng kan ni a, chanchin chhia tha engpawh awm se khawte tih takah a thangchhuak nghal vek zel ani.. Chutiang a nih avang chuan tuna ka sawi tur pawh hi kan khuaah chuan hrelo an awm hauh lovang tih ngam a ni awm e..

Ka pasal hmasain min thihsan atanga kum 3 tlin hma deuhin pasal dang ka nei leh a, ka pasal hmasa {Zuala} nen chuan fa pahnih, hmeichhia leh mipa kan nei hman a, ka pasal pahnihna {Upuia} nen fa pakhat hmeichhia kan nei bawk. Tichuan tunah hian ka pasal te pahnih chu ka chan ve ve leh tawh a ni.

Ka pasal {Upuia} kan vuiliamna kar khat em pawh ala ral lo tih ah chuan khawtlang hruaitute chuan VCP Pu Thawma te inah min ko a,a chhan pawh ka pasal chu ka thah anih an rin vang ani..?

Khang lai khan khawpui angin Police te,Court te,Judge te an awm ve lemloa,kan khawpui ber Aizawl la kal miahlo te pawh kan la awm ve nawk ania... Thil sual ti te pawh VC Court kha kan chinfelna,kan court neihchhun ani maia,chuta chinfel theih loh chu khawpui lamah te an thawn mai thin.. Mahse,Chutiang ngai khawp sual râpthlak ti erawh ka hriat theih chinah an la awm lemlo..

Tu pawh hian kan hringnun hi kan duhdan leh tum angin kan hmang thei si lova,kei ngei pawh chumi zingah chuan ka tel ani.. Ka pasal {Upuia} thih a tangin zan tam ka mu talo,chaw ka ei thei lova,ka cherin ka dawldanga,ka taksa a chak loin ka chau hluah2 ani ber mai..

Awle,ka pênsan ta duaha.. Kei hi ka pasal that tua rinhlelh ka nia,thu zawhfiah turin kan khaw VC Court ah koh ka ni ka tih tawh kha.. Hreh tak leh hlauthawng ru tak chung chuan Pu Thawma te inah chuan ka pen lut ve chhap chhap a,ka thutna tur bik, thinga siam chair hlui lam tawh an dahah chuan ka thu kun ngal maia,ka hma ah chuan khawtlang hruaitu te leh thu hretu te an awm a,ka bul velah chuan ka pasal chhungte leh keima nu leh pa,unau{causin} thenkhat te an awm bawka.. Mi hrang erawh luh phal anih loh avangin thenkhat chu chanchin ngaichangin Pu Thawma te In kawt vela tei rak rak tawk an awm bawka..

Ka zâm em a vang nge k taksa chauh vang pawh ka hrelo,ka taksa chu a khur der der a.. Rorelna pawh tan nghal aniin,ka pasal patea fapa chu a thil hriat leh hmuhte sawitura koh ania.. Ani chuan ahriat ang ang te chu arawn sawichhuak ta a. . .

A hmel ka ena,ani pawhin ka mitah tak min rawn en chuan ka hlau lutuk chu ka mit ka la sawn vat a,hnuai lam bih ngar2 chuan chuan ka kut khur dar2 chu ka hum nghet zual sauh a.. A thusawi erawh ngun takin ka ngaithla thunga, Ani chuan,ka pasal chu ka thah ngei anih thu leh mit ngeia ahmuh thu chu ti hian a sawi ta a. . . . .

Ka pasal unaupa Rama chuan.."ka u thihni kha kan hriat theuh angin Zirtawpni ania,Leipui lamah chawhmeh te lâk pahin thing tuah tur te put tumin fehreh sán lai velin ka kal a.. Ka thing put tur te ka eh zawh ah chuan Thlamah chuan ka chawla,ka chhawl a hal a vangin ka tui pai chu ka in khawlh khawlh a,tichuan chawhmeh awm ang ang te vai tuma ka in buatsaih lai chuan mipa aw tih hriat tak rûm ri ka hre ta a.. A tirah chuan ka bengchhe ri mai mai anih ringin ka ûksâk (ngaihven)vak lova,mahse kan ngaithla chianga rûm ri chu areh mai tâk lovah chuan ari lo chhuahna niawma ka hriat lamah chuan ka beng kan chhi vang vang a.. Ka u(Puia)te Thlam a tanga rawn ri chhuak nia ka hriat takah chuan an Thlâm lam pan chuan ka thlan phei ta vat a..chu tia ka tlân phei lai chuan rûm ri erawh ka hre tawhlo.."

A chawl deuh data,Inchhunga awm te chu an phun ri mar mar a,kei erawh ka thu kun ngal thunga..

Ka piah lawka ka nu thu chu ka ena,a hmela mak ti leh hrilhhai hmel taka min rawn en chuan ka hnuk a ti ulh hle a,mahse ka insum ta vat a..

Tichuan Rama chuan sawi chhunzawm lehin..." Thlâm ka han thlen chuan ka u chu Thlâm chhuatah thisen nena lo let reng mai ka hmuh chuan ka phu deuh dawr a.. Pawn lamah hawichhuak vatin Mawii(keimah) hmanhmawh taka Lo mawng lama tlân thla hlawk2 chu ka hmu a, A kawra thisen kai pawh ka hmu hman ani.. Thlam chhungah chuan ka lut leh vat a,ka u chu ka ko vak vak a,thei leh thei lova lo mengin,'Maw..maw..mawii' tih chauh chu harsa takin arawn ti chhuak a,a hnuk a chat ta ani...!!!"

Rama chuan sawi zawm zelin.." Ka u ruang bulah chuan ka tht hnawka,mak ka tiin ka thil hmuh chuan min thawng hle a,mu leh mal pawh ka neilo ni berin ka hria, a ruang chu mut rem tir in a tukhum a tang chuan thisen a chhuak nasa em em a.. A tukhum chu kan enchiang a,thui angreng tak kakin a bul vel chu a sâwp deuh bawka,Patling meuh pawh ka tim ur ur thei hial zawk alawm le..! Puan awm ang ang chuan ka u ruang chu ka khuh a,Khaw lamah zualko tur leh midang pun turin ka kalsan ta a..."

Rama tan pawh thil sawi nuam ani lemlo aniang,khaw lum nen a thlan a tla ve nasa hle a... Abula tui chu a'n in deuh pawp pawp a..

Rama chuan... "Ka haw kawngah chuan ka thil hmuh chuan ka rilru luah hneh em em a,mak ka tiin ka hamhaih ani.. Ka u te In chu khaw tawn tirh a awm ani a,luh hmasak phawt ka tum ta a....!

Ka u te in ka thlen chuan luh mai chu ka hreh deuh tlat a..kal tlan leh mai chu ka'n tum deuh ut ut a,mahse Mawii awmdan ka hriat châk avang leh ka u ruang luhna tur anih miau avangin ka lût leh ta zawk a.. Inah chuan an fate lo awmin 'khawnge inu?' tia ka zawh ri chu lo hriain pindan lam a tang chuan Mawii chuan 'heta hi ka awm,ka nuam meuh loa,ka mu zâl mai mai alawm mawle' tih pahin arawn tho chhuak a..

Amah chu ka en a,Lo mawng lama thisen kai hnuang chunga a tlân lai ka hmuh kha ani leh lo maw ka ti hial zawk a.. Ka kalna te min zawh pahin thingpui in rawh aw zangkhai takin a ti a, keichuan ka in hmanloh thuin ka hnial a.. Peh hêl leh zêp tit tet loin Ka u thih thu chu ka hrilh a.. A hmela mak ti leh hrilh hai hmel ka hmuh chuan ka thin a ti rim lek lek zawk a..thah ve mai te ka duh rum rum ani.. Mahse,ka in sûm thei hrám a,an In atanga chhuak nghalin kan Inah pawh lût ta chuang lo chuan Tlangau pa te In lam ka pan ding nghal a.. A bâk chu in hriat vek tawh ang kha ani..." tiin a thusawi chu a ti tawp ta a..

Inchhung chu a reh thruap a,tumah ka en ngamlo,ka zak em em a,rápthlak ka in tiin ka in ten ngawih ngawih ani..?!!

Tichuan chairman(khanglai hunah kha chuan chaiman kan ti mai thin a..) chuan " Pu Rama sawidan a tang chuan i thah ngei niin a lang a,i thiam thu emaw i inpuanna emaw sawi tur inei em?" tiin min zawt a.. Kei chuan bûk nghat pahin 'Aw..' tih leh dinchhuah ka rual a....

Ka bul vela mi tlêmte hmaah chuan aw khur dar dar chung leh bah nawk chung chuan "ka pasal chu ka thah ngei ani e.." tih chu ka sawi chhuakt thei hrâm a.. Ka sawi zawh rual chu an ri deuh hak a,mak tih hmel takin min en thap hlawma..an phun ri sur sur a..Chairman chuan bân pharin ngawi turin a'n ti hlawm a,chu tah ka lam lo hawiin engvanga that nge ka nih tia min zawhna erawh ka chhang thei mai lova,ka zah leh ka chauh em avang chuan ka tawng pawh ka sehchilh nawk nawk a,ka tawngchhuak theilo ani zawk mah..

Khawtlâng hruaitu,Thubuai remtu te chuan vawin atan chuan duh tawk phawt ila,naktukah kan zawm leh dawnia tia sawi pahin ka lam a rawn hawia... Mawii thu sawi chu kan hretlang vek tawha,engtin nge kan tih zel dawn tih ngaihtuahin zaninah kan thu khawm anga,naktukah Mawii hi lo kal leh tura hriat tir leh ngen ani e tiin chumi ni hreawm leh rei tak chu an ti tâwp ta rih a ni...

Kei chu ka thutna ngaiah la thu rengin ka pasala nu chuan ka lam arawn pan phei hlawk hlawk a,ka bul a rawn thlen chuan ka samah thamin... "Misualnu,eng thil nge i tih tâk...?" tih pahin ka hmaiah te chuan min rawn beng hrep hrep a..

Ka nu (min hringtunu) pawh lo pheiin tap hlawp hlawp chungin min sawi nawk nawk a,ka samah te kêkin min beng bawka.. "Hetiang thil râpthlak hi engtin nge i tih theih zawk le..?" tiin a tap zawih zawih a.. Kei chuan ngawi rengin ka nu te pahnih min tih dan ang ang chu ka tuar tawp mai ani...

Hruaitu te chuan ka pa hnenah In lama hruai haw phawt tur leh naktuka lo kal leh zawk tura an tih ang chuan min hruai haw ta a.. Ka chanchin ngaihven reng renga lo awm kan khaw mite chuan min en duh hlea,kei erawh hnuai lam bih tlat chungin ka kal hnak hnak a... Nakin lawkah chuan kan khua mai nilo,kan khaw thenwm thlengin an la hre darh vek dawn si a...

Ka taksa leh rilru chu a chau takzet a.. Zanriah pawh eiloh aiah tlem chu ka'n ei ve hrám a,ka cher hle a,thisen neilo ang maiin ka dawldang em2 bawk..! Atuk chu VC Court a ka kal leh angaih avang chuan leh ka chauh em avangin hma takah ka mu a,ka fate nen ka nu te In lamah kan awm rih a.. He tih lai hian ka u neihchhun khawdanga pasal nei tawh chu min awmpui turin alo zina,ka fate pawh min enkawl sak vek ani..ka tan chuan chu ringawt pawh ahlu em em ani..

Ka mut chu a chhuak thei ta tlat loa,ka tunhma nun te ka chhui kir a,ka bianga mittui luantir fotu ka pasal hmasa Zuala chu ka ngai em em a,kan in hmangaihin kan hlimdun thin zia te ka chhui kir a...khang hun hlimawm leh nuam kha tunah tahna min thlentu mai an chang zo ta si..!??

Ngaihtuah loh ka tum pawha ka mitthlaa a hmel lo lang fo chu chiang takin ka hmu thei a... Ni e,naupan têt a tanga inkawm ngeih em em kan ni thin a.. Kan in themawm thin a,chuvang chuan thiandang pawh kawm tam lemloin kan in len pawh reng mai ani.. Ka la hrereng mai,kan khua-ah Skul an rawn hawngthar a,Skul kal rual kan la ni chiahlo nain kal kan châk ve theih em avang chuan ka u skul kal tur chu ka ngen thin a,phun nung nung chungin min hruai ve hram thin a,a chang chuan ka hriat loh hian alo kal ru daih zel.. Chutiang hunah chuan Zuala nen chuan Skulah chuan ka kal ru dun thin a,bang âwng a tang te'n kan bihthla thin a,A chhunga luh ve dan ngawt kan zawng thin,kan vanneih châng chuan Zirtirtu te khân kan u te bulah min thut tir ve maia.. Chaw ei lai leh mut lai tih loh chuan khawiah pawh kalin engpawh ti dawn ila,kan in zui reng mai thin a,chaw te pawh kan in lamah emaw,an in lamah emaw kan in ei pawlh fo a..kan chhungte pawhin kan inkawm ngeih dan em em chu mak tiin an sawichhuak leh phawng thin..

Skul kal rual kan nih pawn Zuala nen chuan kan in kalsan ngailo a,kan kal ruala,kan haw rual a,kei aiin kum khatin upa mahse Pawl in ang ah kan thu a..kan thleirawl chhuah hnu pawn thian dang pawh kawm lovin kan inkawm chawt mai ani..

PHUBA LAKNA 1973-IV

{Ka nun chu...!}

Chutia ka mutthilh theih loh avang chuan ka tunhma nun,koh kir leh theih ka châk em em chu ka ngaihtuah neuh2 a.. Kan hlim ni ten mual liam tawh mahse,ka thinlungah erawh ser nung ang maiin a reh tawh ngai dawn silo..!!

A tawi zawngin sawi ta ila,chu kan seilenna khua chu kan pemsan ta a,ka pi(ka nu nu) bulah in bengbel turin kan chhungkua chuan kan pêm ta a...

Hun leh ni,kum aral a,sik leh sa pawh vawi tam kan paltlang ve takah chuan thing delh loh lungdelh loh ta chu nula kan ni ve ta der maia.. Lâwm te neiin Kawla nichhuak chhiarin kan feh nitin maia,nuam kan ti ve viau thin..! Ka thianpa Zuala chu ka ngai thei em em a,kan pem dawna kan khaw dai thleng min thlaha a mita mittui tling pam kha ka mitthla ah ala châm reng thin.. Tichuan lehkha te inthawnin thian mai nih chu alo tawk zo ta lo a niange thian inhmangaihna chu engtik a tang khan nge nula/tlangval in hmangaihna a alo in thlak tak pawh ka hrelo,kan in ngai em em ringawt mai ani..

Chutianga lekha inthawn reng ta chu chhungte pawn an hai bik loa,in hrechiang tawn,in thenawm reng thin kan ni bawk a,harsatna leh buaina awm lovin tluang takin kan innei ta hial rêng a.. Pathianin fanu leh fapa,duhawm tak min pea,nupa hlim tak kan ni bawka,tumah dang kan ngai bik ngailo asin..!

Tumkhat chu ka pa lehkha kan dawng nawlh maia,(he tih lai hian kan khaw hlui,Zuala te khua ah kan chenga)ka pi damloh nasat thu leh ka nu hrisel lo nen an mahni pui turin min chahna alo nia a.. Ka pasal chhungte pawn rem an tiin in duh chen chen va châm rawh u,helam chu rawn ngaihtuah reng reng suh u tia tawngkam tha taka min thlahna chuan thla a ti muangin,in thlahrung lo takin ka pa te pui tur chuan kan fate nen chuan kan zin ta a..

Ka pi chu akum a tam ve ta bawk a,tar chak tawhlo nen anatna chuan ahneh tial tial ni berin ka hria..tunlai angin damdawi tha te kan hmuphâk ve lo bawk nei,rei pawh kan châm hmain min kalsan ta ani.. Ka nu lah ahrisel lo bawk nen,k u pasal nei tawh te pawh lo zinin chhungkua kan in hmukhawm leh thei chu ka'n hlim letling phian a...

Ka u te chu keini ai chuan an haw leh hma a,keini erawh la châm rih turin ka nun min chelh avang chuan kan la awm ta rih a... Ka pa chuan,Zuala hnenah chuan sawlam ah Inpui chang tur in ni lemlo bawka,helamah keini nupa chauh kan awm tawh sia,kan fapa i ni a,kan hnenah awm hlen mai ula,i nu leh pate pawh bia ila,Hei Lo vah te ahun leh hnai tawh a,thu ciang nei turin va haw phei ta ula,chanchin kan in hrilh zel mai dawn nia a ti a,kei ni pawh chuan ka pa rawtna chu tha kan ti dun hle a,Zuala nu leh pa te pawn tha an tih avangin ka nu te fin tur chuan kan pem ta ani..

Zuala te chhungkhua hi an rual hle laiin keini chhungkua erawh kan tlem hle thunga,ka nu hi ahrisel loh a vangin vawi tam nau a chhiat a,kei leh ka u chiah chu tha takin kan damchhuak ta ani..

Ka mut theih loh avanga hun kal tawh chhui kir a ka leh ka leh lai chuan ka taksa chau tawngkhawng bawk a,ka lo muhil a.. Ka mumang ah chuan Zuala hmel thisen kah hnuang mai chu ka lo hmu a,ka hlau lutuk chu ka lo tre tuar tuar a,ka lo tre chhuak ani ngei ang,ka nu'n min rawn sawi dawt dawt takah chuan ka harh ta hlawl maia,thlanim min lo bual khat veka,ka pum chunga ka nu kutin min rawn nem deuh chuan ka phu zawka,a kut chu ka laksawn sak vat a,ka nu chuan mak ti hmel taka mim en chu ka hrelo der tlat a..'mu leh tawh rawh,keipawh kan mu leh ange' tih pah chuan leh lam ka hawisan ta a,Ani pawh chu ngawi remg chuan an khum lam chu apan ve leh mai bawka...

Ka mumang chu ka ngaihtuah let a,kum tam liam tawh mahse,chhiang takin nimin lawka thil thleng ang mai hian ka la hre thei ani... Ni e,ka hmangaih em em ka pasal,ka nunna hial a ka ngaih thih dan rapthlak chu..??!!

Zanlai Ar khuang pawh areh dak tawha,ka mumang chuan ka rilru a luah hneh hle a.. 'Khawi nge mutthilh ka'n tum teh ang,hetiang ringawt chuan ka taksa hian min zo dawn love...'tia mutthilh ka'n tum ngial pawhin ka mut chu a chhuak lo telh telh zawk a maw tih mai turin ka harh tawlh tawlh a..

Ni e,ka mumang chuan ka nun a thleng lose ka duh ngawih ngawih chu min hriat nawn tir a,ka hriatrengna te chuan theinghilh hun ala nei mahna tia ka thinlung thunun tum chu thil harsa tak ani tih min hriatchhuah tir a.. Ka ngaihtuahna te chu ka duh duha ka thunun theih anih loh zia kei tluka hrechiang tu an tam bik awm love..

Kha tia ka nu leh pate ka fin a tang khan hun tamtak aliam ve ta reng mai,kan fate pawh an lian tawhin a u zawk phei chu Skul a kal tran ve tawh a,ka nu chuan inlam leh naupang te a enkawl chawt a,kei ni nupa leh ka pa chu kan feh nitin mai thin.. Hah deuh châng chu awm mahse,dam hi chuan hnathawh hi hreawm kan ti lemloa,kan mamawh pawh mi ban buai ngai lovin mahni tawkah kan in todelh ve âm mai..

Hnathawk mi te tana hun nuam ber Favâng awllên lai ani a,kan pa chuan chawlhni chawhmeh tur kan zawng ange tih pahin Lên deng turin Lui lam panin a chhuak a,kei erawh insuk tur êm-ah phur chungin ka fate nen Tuikhur lam panin kan liam thla ve bawka..kan insuk zawha kan inbual leh hnu chuan In lam panin kan haw a,in leh a vêl te tifai in rawngte ka'n bawl zawh meuh chuan kan pa pawh alo haw mai ringin ka thlir renga,mahse chaw ei hunah pawh alo la haw loh fo avang chuan ka nute inkhawm duh nen chaw chu kan eisan mai a,kei chuan kan pa chu lo nghah ka duh avangin chaw pawh ka ei loa,nidangah arawn haw tlai ngai siloa,hlawhchhama rawn haw ahreh avangin a tlai deuh anih kan ring ngawt a...ka nute chu naupang te nen an inkhawm a..kei chuan In ka lo nghak a.. Inkhawm anlo bânga kan pa chu alo la haw loh fo avangin kan ngaih a tha lo hlawm hle a..!!

Tichuan kan han nghâk leh deuh vang vang hnu pawn ahmel reng hmuh tur a awm silo,kei phei chu ka mangang tawh hle a.. Ka pa chuan thenwm tlangval ngamtlâk leh kan chhungte tlem punin kan pa zawng tur chuan an chhuak ta a..

Chutiang chen chen patling ve lai tawh lo la haw lo chu ngaih a tha thei tawh mawlh lo..!! Tuiah a tlahlum aniang..mahse tui hleuh chu a naupan lai a tang tawha thiam em em ani bawk si..ka hamhaih a,ka chi ai a,ka mang vek ani ber mai,ka nuin chaw ei ve phawt la a tih pawn chaw ei châkna reng ka nei tawh lo.. Kha zan hreawm zia kha ka la theihnghilh thei lo..!

Ka pate lo lêt hun chu dawhtheilo zet in ka nghak a,ka nu chuan naupang ho a mutpui a,amuhil bik lo tih ka hria,a tawngtai reng a,keipawh rilrua tawngtai chungin In chhungah chuan ka vei kual sek a,ngaih zawng atha thei tawh mawlh lo ani..

Zinglam dar 2 vel ani tawh ang tih ah chuan ka pate ho chu an lo haw a,rang taka kawng hawn chungin ka lo ngaihven vat a,mahse hlawhchham na chauh lo chu engmah an rawn hawn ta lo,ka hlau thawnga,awm ngaihna pawh ka hre tawhlo.. Kha zan kha ava han rei tak em!! Chhinkhat pawh chhing loin mangang takin ka hmang ral a..ka tap a,ka tawngtai a,engtin chiah nge ka hmanral tak pawh ka hre mumal lo zawk hial ani..

Kawl a en ve leh chuan Zuala zawng tur chuan ka nu te pawh hrilh lemlo chuan ka kal a.. A kalna awm nia ka hriat lam pan chuan ka pawngpaw kal ve ta rawih a,Lui ka thlen chuan ka ko vak2 a,sava chiar nak nak thawm leh lui luang ri chauh lo chu hriat tur reng a awm silo.. Mangang leh hlau thla bâr taka ka kal lai chuan chhak lam mau hmun a tang chuan mihring thawm ni awm tak ri sut sut chu ka hria a,Ramsa anih te ka ring a,ka pawh mai ngam lova.. Mahse arawn rik leh chuan mihring thawm ni tlatin ka hria a,hlau leh tîm ru tak chung chuan thawm lo rikchhuahna lam chu ka pan ta a.. 'Awi ka rei lehhh...!!?' ka thil hmuh chuan min va thawng kher em..!!!!??

Ka thil hmuh chuan min thawn em avang chuan ka ding khawng renga,ka taksa chu a khur der der a,ka ding tlawn tawp maia,en pawh ka en tha ngamlo.. A va han râpthlak em!! Tun thleng pawh hian ka ngaihtuah chhuah chang chuan ka la khur der2 thei nia..!

In lamah chuan hmanhmawh taka lêt leh nghalin ka pasal zawng tur tlangval tlawmngai tak tak te leh ka pa te lo kal chu kan in tawk a.. Ka pa chuan 'iva kal hma ve..khawilamah nge i kal?' tiin min lo bia a,kei chu tawng pawh ka tawng tha theilo.. 'Ka..ka..ka pasal chu tuiah a tla hlum...!'buh nuai leh sehchilh nawk nawk chung chuan ka sawi thei hram a...

Chu tia ka hun kal tawh ka ngaihtuah lêt chhung chuan khua pawh alo var ve maia, Ni chhuak chhawnga awm kan ni bawk a,Ni in ka in tukverh alo chhun takah chuan thawh ahun tawh tih ka hre maia.. Ka hmaite phih in ka nu thingpui lum ka in lai chuan ka pasal (Puia) nu chu lo kalin min rawn ân khum ta bawrh bawrh a..ka samah te kek in ka hmaiah te chuan min beng a,keichuan tih lêt ve pawh tum chuang lovin ka lo dawh tawp maia.. Ka nu chuan zah ngai hram turin alo tia, ngaihdam te a dil bawk a.. kei chu ka ngawi renga,ka pasala nu chuan la duhtawk mai talo chuan.."Hmeichhe rapthlak leh sual tak ilo nih hi,iva tenawmin iva han zaktheilo tak em..! I pasal hmasa pawh kha ithah ani hial lo maw? Engvanga ka fapa kha that nge i nih??" tih pah chuan min beng leh sawk sawk a,kei erawh chu ka ngawi renga,chu chuan a ti thinrim zual hle bawka,ang bawrh bawrh pah chuan a chhuak tau nghawng nghawng a..

Ka nu chuan "ngaihdam te dil ve ta che,ka fanu chu ini si amaw? Engtin nge hetiang thil râpthlak hi i tih theih zawk,ka rilru hi i ti na emai.." an ti leh hluai a..mahse kei chu ka ngawi renga,ka pa erawh chuan engmah asawi lang lemlo,ka nu leh pa zak taka ka siam avangin ka inthiam lo em em a,an rilru ka ti nat sak nasa bawk nen,hreawm ka ti ru ve takzet ani..

Tukthuan te kan ei kham hnu chuan VC Court lam chu kan pan leh ta a,kan chanchin chu adarh chakin,rin lawk ang ngeiin kan khua mai nilo khaw thenawm thlengin adarh chak hle ani.. Zahin awmzia anei tawh lo..ka sual man chu ka phur mai tur ani..engpawh ka tuar huam a..chu chu ka thil tih sual rah ani.. Kan fatd chu In lamah ka u lo zin lai ani bawka,alo enkawl vek maia,ka pasal pahnih na nen khan fa hmeichhia kan nei hman bawk a.. Pu Thawma te In kan thlen phei chuan anlo kim thap tawh a...

Muangchang loin Inchhungah chuan kan lut nghal a,mi mit zawng zawng chu ka chungah a fu thrup ni berin ka hria..mahse,ka rilru ka ti pau khauh ve tlat tawh.. Engkim sawi turin ka in peih tawh a,chu chu ka pasal,ka hmangaih Zuala tana ka tih theih sang ber ani miau a.. Engmah ka hlau tawh loa,zalen takin ka nung ve tawh tur ani tih bak chu ka ngaihtuah na ah a awmlo..!

Rorelna chu tan nghal ani a..min en thap hlawma,chairman chuan ka pasal thah chungchangah sawi duh ka neih te min sawi tir a.. Muangchanga dingchhuakin aw ka'n thian te te a..

Inchhung boruak sâng tak chuan khawlum a ti zual hle a.. Ka thusawi tur nghakin min en thrap hlawm a,chu tah kei chuan kum 5 chhung rilru na tak chunga ka lo pai tawh chu zam miah lovin ka sawi chhuak ve ta a... Thu remtu te lam chu hawiin,ka pasal (PUIA) chu ka thah ngei ani tih ka sawi nawn leh a,midang ho chu anlo ri deuh hak a,kei chuan sawi zawm zelin.."ka sawi sei deuh anih pawhin min lo hrethiam ula.. Ka pasal chu ka that ngeia,mahse ka thah avanga a chhungte hnena ngaihdam dil chu ka tum hran lemlo.." ka pasala nu chu thinrim tak chungin min rawn pan phei a,mahse an lo dang bet hman a.. Ka nu leh pa mak ti hmel erawh hmuh anuam hran lo khawp mai..

Chairman chuan sawi zawm turin mim ti a,kei chuan... "Ka pasal pahnihna ani tih pawh in hre tlang vek anga,kan inneih kum 4 dawn chhung khan rilru thlamuang leh hlim taka awm ka nei ngailo.. A chhan chu,ka pasal hmangaih em em Zuala that tu anih miau vang ani.. kei ngei pawh thah min tum fo ani..." ka'n ti chiah chu an phun mur mur a,ka pasala nu lam chu enin.."ka nu,tukin a izawhna min zawh kha ka chhang angche,ni e,ka pasal,ka hmangaih em em Zuala kha Tui thla hlum ni lovin,thah ani asin..! Ka thah erawh anilo,i fapa,dawt hlir a nung,mi nunrawng leh sual tak khân a that asin..!" ka mittui tling pam chu ka khap let a, a chhunga awmte chuan mak ti hmel takin mim en a.. Kei chuan zam miah lovin ka sawi zawm zel a..ka taksa a chauh tawngkhawng a vang leh thil ei mumal lo,mutmu pawh tuah theiloa ka awm rei tawh em vangin ka khur deuh dar dara,ka awmna chu avir chiai chiai a..midang ho chu ka en a,a phe tawlh tawlh a.. A thim mup a...

PHUBA LAKNA 1973-VII

{Ka in puanna...!}

Ka harh leh chuan thuthlengah min lo mut tir a,ka lu chu alo huh dup a,nikhaw hre lovin ka lo awm alo nia,ka bulah chuan ka nu leh pa leh midangte chuan min lo kil laih a,ka nu chuan ka lo thup ve char2 thin ka puma hliam puana ka tuam chu alo hmu a.. Zawhna tamtaka khat a mitmeng chu ka hmuh hmaih hauh lo..

Thawhchhuah tuma ka in bengkang chu ka nu chuan min lo pui vat a.. Tui te ka ina,mahse,ka taksa chu a chau em a,din chu sawiloh han thutchhuah ringawt pawh ka tan chuan a hahthlâk lam ani..!

Khawtlang hruaitu te chu in râwn tlangin,chawl hahdam rih turin min ti ta a,naktuk lamah a theih chuan chhunzawm leh mai zawk chu atha berin an hria a,keini pawh In lam panin ka nu leh pa te nen chuan kan in kai haw leh ta phawt ani..

In kan thleng chu khumah chuan ka mu nghal tawp a,ka nuin thingpui leh kawlbahra chhum min rawn pek chu tlem ka'n ei lui hram a,ka nu in min biak pawh ka mag hriat riai riai a,ka taksa a chak loh em avang chuan ka lo muhil daih a..

Ka harh leh meuh chuan khua pawh alo tlai ruih tawh a,feh haw hun vêl ani tawh awm e..ka tui a hâl em ema,ka nu chu ka ko va,tui min suah sak chu min rawn pe a,ka in khawlh khawlh lai chuan ka rin ang ngeiin ka nu chuan hriat châk tawh hmel zetin ka pum chu engvanga tuam bur nge ka nih tih chu min zawt ta ngei a.. Kei chuan zêp engmah nei lovin thil awmdan zawng zawng chu ka hrilh ta vek a..ka nu mit a tanga mittui lo luang chuan ka hnuk a ti ulh thar leh a,ka tap ta hawm hawm maia,in sum pawh ka tum tawh lo,kha leh chen kha tu hriatpui lohin mahni in ka lo tuar tlawk tlawk tawh a,hmuh theihloh ka thinlung hi a rûm fo a,a lanchhuah hlau reng reng a ka insum fo kha tunah chuan angai tawh lo..! Ka nu leh ka u te nen chuan ka tap ta hawm hawm maia,naupang ho lah engmah hrethiam lovin an nu leh pite kan tap tih an hriat chuan an lo tap ve ringawt a,ka fapa erawh ka hau chung leh bangbo zetin "anu,ngatinge in tah vak2 hlawm a...tinge ka tah a chhuah ve loh..?" tia min zawh meuh chuan lungchhe em em a tap ho chu kan nui chhuak vek.. Tun hnua ka ngaihtuah apiang hian ka nuih ala zat thin em vangin ka'n sawilang tel duh mai mai ani..

Zanriah te kan eikham hnu chuan ka nu chuan ka naka hliam awm chu min tih fai sakin,rizai kawr chhia sukfai chu Thûl a tanga rawn la chhuakin min tuam that saka,ka pa chuan Ar lâ min âwm sak a,artui min hip tir bawk a,ka hahdam huai in ka harh sawt sawtin ka hria.. Nu leh pa,min hmangaihtu te bula awm hi chuan kan dam sawng sawng mai anih hi...

Zanah pawh rei meng lovin kan mu thuai a.. Ka mumangah chuan Zuala ka lo hmu a,phul hring dup hmun nawm hmel tak,pangpar mawi tak tak in a hual velah hian khawhar hmel takin alo thu a..râl khat a tangin kei chuan ka lo en renga..chutia ka en reng lai chuan ka lam rawn hawiin anui sak a..kei chu a bula kal tumin ka lo tlân vak vak a,mahse a awmna chu a hla telh telh a,aral ta riai riai a..hrilh hai takin ka ko vak vak a,ka lo au chhuak ni tur ani,ka harh hlawl maia,vartian alo ni tawha,Ar pawh an khuang tan al al a,la hma deuh mahse ka tho ta tho a..

Ka in phih harh a,keimah chiah ka la thoa.. Thuka vut te paih faiin mei ka ti nunga,thinpui ka lum zawh chuan ka chhungte ho pawh an lo tho ve ta hlawm a..

Ka pa ar min âwm sak chuan ka taksa pawh a ti harh ve deuh a,ka rilru hahna te pawh a ziaawm deuh tawh nen nimin ai thlawt chuan ka harh tha tawh hle ani..

Vawin chu VC Court a ka kal hnuhnung ber anih tawh ka beisei a,a hma ang em em chuan ka huphurh ta lo deuh a.. Chaw te kan ei kham chuan Pu Thawma te In lam panin angai te bawkin kan in zui chhuak leh ta hlawm a..kan In a in hlat lemlo bawk a,kan thleng thuai a.. Tichuan rorel chu tan ani leh ta...

Muangchanga ding chhuakin ka thusawi tur neih ang ang te chu ka sawi leh tan ta a..

Kan hriat theuh angin ka pasal Lui kal rawn haw theihloh avanga thenawm khawveng leh ngamtlak laina te nen ka pa hoa kan pa zawng tura an kal thu leh an hlawhchham dan te,zinga zawn leh mai an tum dante..kha zan hreawm taka kan hman thu te leh ka mangang in vartiana ka pasal zawng tura mahni chauha ka kal thu te,ka thil hmuhin min barakhaih thu te chu ka sawi a..midang ho chuan min en thap a,In chhung boruak chu khuavang kal lai ang maiin areh tlawk2 a..

Khua lum bawka,ka thlan chu hruk zauh zauh pahin ka sawi zawm leh a...

"Ka thawm hriat chu mihring thawm nge Ramsa thawm tih chu ka thliar hrang thei mai loa,mahse kan ngaihtlak chian deuh chuan mihring thawm nia ka hriat avangin hlau tak chungin ka thawm hriatna lam ka chu ka pan ta a.. Chutah chuan ania Ka pasal chu thisen kai hnuanga ka hmuh tak.! Mak ka ti a,ka ring ngamlo,mahse ani tlat si..! ka hamhaih lutuk chuan a bula Puia chu ka hmu lawk lo lehnghal a.. 'Nilo,ani thei lo...engtinge hetiang hi a thlen theih?engtin nge i tih?ka pasal i that amaw?i thian tha ber ani lawm ni..?' tiin ka te tuar tuar a,chu ve leh Puia chuan min man betin a chempui chuan min tin a...'I sawichhuah chuan ka that ve ang che,i fate,inu leh pate pawh i pasal ka thah ang hian ka that ve thei tih hria ang che..'tiin min vau a,ka hlau lutuk chu ka khur zawih zawih thei hial a,ka pasal hmel ka en a,ka lungawi thei thlawt lo..ka thinlung arûm vawng vawng a,ka phal theilo ani hetiang maia min kalsan hi.. Ka pasal bula kal hnaih ka tum chuan Puia chuan min man bet leha,thisen ikai chuan an ringhlel ang che,tuia tlahlum angin kan siam tur ani tiin min hrilh a..

Tichuan Puia remruat ang chuan ka pasal chu tui tlahlum anga alan theih nan kan sawngbawl ta a.. A thihna la reiloh zia chu a taksa la lum thur thur atang chuan ka hrethei a..! Lui thuk lam deuh,hmuh awlsam tur deuhah chuan ka paih ta ani.. Mahni pasal,fate pa,kan hmangaih ngawih ngawih, khatianga sawngbawl angai ta chu ka rilru ana a,ka thinrim a,ka thinlung hi a keh chhe vek ani ber mai.. Anat dan chu ka sawifiah zo loa,in hrethiam phak hek lovang...mahse chuti chung chuan Puia laka phuba lak tumna erawh ka neiloa,ka neih ngai pawh ka ringlo bawk ani.. Ka theì tawkin Pathian ka bêla,ka tawngtai a,mahse a chang chuan ka ring zolo leh lek lek thin...!!

Kum te an vei leh meuh chuan ka pasal tlan pawh kan phun ve ta a,Pasal dang neih leh erawh ka tum hranlo,ka fate chu Pa telloa seilian anni tih hriatloh khawpin ka enkawl dawn ani.. Ka nu leh pa ten min la dampuia,ka thla pawh amuang ani..

Mahse Puia chu arawn leng fo a,kan pa damlai pawn a rawn chuankaina ber a nih a vangin ka fate pawn an nêl a,ka nu leh pa te nen pawh an titi a rual thei hle thin... Ka tan erawh a hmel hmuh ringawt pawh a hreawm a,amah ka hmuh hian ka hriatchhuah duh loh min hriatchhuah tir tlat thin..ka pasal kha eng vanga that nge ani tih ka zawt chak a,mahse ka ngam silo..! Vawikhat ka zawhin 'kha zawhna kha min zawt leh anih chuan ka chan sawm angche...'tiin min vau hrep a,chuta tang chuan ka zawt ngam leh tawhlo ani..

Zantin deuh thaw alo leng a..in hriat angin amah hi nupui sûn tawh ania,fa erawh an nei hman lova.. Alo len hian ka be tha lo ngam siloa,ka hlau ru tlat a,hreawm ka ti thei hle thin a..ka hlauh tlawn chang pawh atam.. A duhdana ka awm loh chuan kei chang ni lovin,ka chhungte zawng zawng hi thahah min vau ta thin a,chuvangin hreh tak chung pawn a duhdana ka awm mai angai ta thin ani..

Vawikhat phei chu keimah chauha ka awm laiin alo lut hlawl maia,min nuih vur vur a,ka hlau hle a,mahse ka ti lang ngam silo.. Thuthlengah min pawt thuin nupa nun min hmanpui atum ta a nih chu..keichuan khur chungin 'Puia,khawngaihin hetiang chuan ti suh,khawngaih takin zah ngai hram rawh..'tiin ka ngen lawm lawm a,mahse chu zawng beiseibo mai ani.. A kawng a tang chuan chemte arawm phwrh a,ka hrawkah a chuk tuah a...'Mawii,hei chemte ka chher thar tir a,ahriam tha teh mai nia,a hriam leh hriam loh kan enchhin dawn mi?' nui vur vurin a ti a,a hmel ngeiawm leh rapthlak tak chuan min ti hlau lutuk a,ka dâng sawp sawp thei hial a.. Ka tang ngam tawh lo,ka maimichhing a,rilru tawngtaina nen ka dawh ta tawp mai ani.. Ka taksa chu a khur dur2 a..min that zawk mai se,anuam zawk ang tih te ka ngaihtuah a.. Chemtea min tin reng chung chuan Ka puan bih chu arawn pawt thla láwp a...

A duhtawka nupa nun min hmanpui zawh chuan 'Tunah chuan ka ta ini tawh,ka thu thu in i awm ang,min hnial anih chuan min hnial ni la la in i fapa hian a tuar ang..' min ti a,kan In a tang chuan a chhuak ta a.. Ka rilru na lutuk chu in awhhlum daih mai te ka chak a..mahse,ka fate,ka nu leh pa te vang chuan ka thei silo,hetianga hringnun hmang tur hian eng ânchhiah nge ka dawn bik le tia Pathian chhuahchhâl chang te ka nei hial a..!

Mahse dem thei ka nilo,engkim hi nakina ka tana tha tur zawk aniang tia ngaihtuah luih phêt ka tum zawk thin..

He lei anchhe dawngah hian beidawnnaa khat hringnun hreawm zia hre thei leh paltlang thei tura ka tawrhna hi tu emaw tan hlawkna pawh alo ni thei a,vuina tur reng ka neilo ti chungin ka lungawi thei chuang si lo..!

Chu a chhapah Puia chuan inneih aduh ta a.. A châng chuan ka lakah chuan that a chhuah ve hle thin a,mahse a sualna zawng zawng hi ka lakah a hrithla ani ber mai.. Mite chuan Puia hi thian nih a tlin ngawt mai,in pa khan in chunga a thil tih te hi rawn hmuin,rawn hre ve se chuan alawm ve ngawt ang tia an sawi châng te hian ka thinrim lutuk hi sawi tur pawh ka hre ngailo.. Ka huatna a belhchhah zawk daih si..!

Tichuan Palai arawn tir a,ka nu leh pa te a ti lungawi thiamin,ka fate aduat der thiam bawka,kei in ka hnial ngam lo bawk nen kan innei ta a.. Pasal nei tawh zawng zawngah chuan ka la hlim lo ber awm e..mahse hlim awm taka lan der kha angai si a...

Ka nu leh pate duhdan angin an inlama lawi lovin kan in lamah kan awm ta zawka.. Rei erawh kan cheng thei talo,ka chhungte mit mei vena,tha tak leh fel taka lan der vel chu atan aharsa ani ang,chhuanlam ho te te leh fahrah tak tak siamin indan a rawt renga,indan pui chu keiin duh lo engang mah ila,ka hnial ngam silo.. Ka pate rilru hmin zân lo chungin kan in dang ta a... Puia te ram kan khaw daiah chuan in chu kan khawr ve a,chutah chuan ka fate hruaiin kan in dang ta a,he tih lai hian fa thla 3 mi ka pai mek ani..

Kan han indan tirh chuan Puia chu apiangthar ta maw tih tur khawpin kei leh ka fate chungah atha em em a,a mah ka huatna pawh a reh ve tial tial thei nia..!!

Mahse thinlung thatna tel lo pawnlam felna zawngin rei adaih lem lo..ka fate pawn an ngaina lo telh telh a,ka nute in lamah an riak fo a,nau ka neih dawn hnaiah phei chuan an lo haw duh ta lo ani.. Ka nu chuan 'enga ti nge naupang ho hi an rawn haw duh tawhloa,va haw phei ve tawh rawh u,inu naupai a rit tawh si,in theih anga in puih angai ania..ka tih pawn inbulah kan awm duh zawk an ti tlat zela...' tiin min zawt hiala...kei chuan 'ka raino thinchhiat lai khan ka hau nasa thei lutuka,kan bul aiin pi leh pute bul te chu anuam zawk aniang chu..in duat angin ka duat ve thei lo alawm' ka ti maia,ngaihthat lohna pawh nei chuang lovin ka nu pawh chuan a awi ve mai a....

Puia hi mi taima tak ani a,Lo lamah nitin kan feh a,ka nau neih dawn hnaiah chuan hnathawh pawh aphal lova.. Fa a neih châk ve vang pawh ani mahna,min duat thiam ve hle thin.. Thlasik dawn hnaih Sahmul phah thla(November)chuan fanu ka nei a,Puia pawh alawm ve khawp mai.. Mahse,ka sawi tawh ang khan Pathian a tanga felna neilo na na na chu rei a daih hlawl lo,kan fanu kum atlin chuan ka nu te leh anu te,aremchan dan angin nau kan awm tir a,kan nupa chuan hnathawkin kan chhuak reng a..ka hlo thlawh dan te hi zu han sawisel char char peih a mawle.! Thil ho te te ah thinrim in min sawisa leh hrep thin a,ka chhân let ve chang phei chuan a aia na a min sawisak chu ka chan tawk ani tawp mai... A khawchhungah hian ramhuai te hi a lût anih te ka ring hial thin...tiang em em hian mihring hi engtin nge an sualin an nun rawn theih le ka ti hial thin a..!!

Tum khat phei chu Lo ah kan feh a,chhun chaw fâk hun alo nih chuan chaw fâk turin Thlam lam kan pan a.. Thlam chhung ka lut chu ka in chhuih a,a tui chawisa chu ka ti baw ta vek a,chu ve leh ka sama rawn tham nawkin 'fimkhur ve ta che mawli..' tih pah chuan min pêt hrep a..la duhtawk ta mai lo chuan meiah ka lu chu rawlh a tum a,ka sam tlem chu akang hman a,kei chuan 'matei pa,khawngaihtakin min ngaidam rawh..'ka ti chûl maia..mahse,ani lah chuan ka thusawi chu chhe te pawhin a ngaithla duh lo,ka lu chu la chhuak leh in rawh hlum ringawt chu itan ala nuam lutuk,tih pahin mei ling chu rap turin min ti a..ka hlau si,ka rap lo ngam silo,zahngai tura tih chu a aia nasa zawkin min sawisa rawh tih ang vel ani..!

Mahse,Min ensan ngailo tu,Pathian chuan min awmpui tlat a,a thil tih theih zia a rawn lan tir ta a...???

Meiling chu ka ke lehlam chuan ka rap a,ana lutuk chu ka te tuar a,min rah luih tir a tum lai tak chuan ania,Pathian hnathawh alo lang ka tih chu..? Thlam luhkha chuat chu tu emaw chuan arawn rap ri a,Pate Chhunga(Puia patea) chu arawn lang hlawl maia,ka lawm zia chu tawngkamin ka sawichhuak thiam lo.. Ka patea chuan 'ngatinge iva te nasa ve..?' min ti a,Puia chuan rang fahranin 'kha meiling arap palh a.. Che fimkhur lo thei lutuk a..' alo ti vat a.. Mihring zaktheilo chu ilo va ni tak ka ti rilru a,A hmel ringawt pawh ka ten em em tawh ani.. 'Ka pate chu enge i tih haw hma iva tum ve?'ka lo ti vat a.. Khuaah mithi an awm thu leh zualko in an rawn hrilh thu te,keini chu haw tura min rawn sawm thlak thu te asawi a...ka va han hlim tak,kei chu ka in siam sawk sawk a,ka ke leh lam meilingin a tih durh chu ka hnathawh kawr pakhat chu pawt thlerin ka tuam sawk sawk a,Puia tan pawh kal lohna chi ni hek lo,ka patea te nen chuan ka haw rual ta a..ka him ta..mahse In lamah engtin nge min tih ang tih ringawt ngaihtuah chuan ka hlau thawng em em a..kan In chu khaw tawntirh a awm ani a.. In kan thlen chuan lut loin ka patea rual chuan ka kal a,ala hma bawka,ka nute chawhmeh ka hawn sak hi ka'n pe ange,tih pah chuan ka kal nghal a, u Puia chuan ‘nakinah pe mai la, tuna va pek chûk chûk pawh a ngai chuang hleinem’ a ti dam thlup a, mahse tlai lam chawhmeh atan an siam duh ang, matei lam pah ani mai ka ti a.. ka kalsan ta a.. Diktak chuan lêt leh tawhlo turin ka kal zawk ani..

Ka nute in ka thlen chuan tah hawm hawm mai ka châk a,mahse thil thalo zawk a thlen ka hlauh avangin engmah ka sawi duh ta loa,an chawhmeh tur ka hawn sak chu ka pea,tlaiah chaw ka ei nghal tur thu ka hril a..ka nu chuan in pain a rawn ei ve dawn m? a tih lai chuan Puia chu rawn lutin 'mithi In kal angai dawn sia,chaw ei turin kan lo phei a...'alo ti zung zung a,ka ten lutuk chu vuak thluk tawp mai ka chak a..!!

Ka ke hnuai chu ana kher mai,Lo a tanga in thleng ke durh chunga han kal meuh chu thil harsa lam chu ani.. Ka nu chuan kang damdwi te hnawih in min tuam that sak a.. Zanriah te kan eikham hnu chuan Puia chuan in duhleh ti khân riak ula,keipawh khawhar In ka kal zawhah ka lo phei leh mai ang ala ti ta deuh deuh a...

Dik tak chuan engpawh tuar huamin then tumin ka rilru ka siam fel vek tawh ani...

Engpawh lo thleng dawn se Puia ka then theih na anih chuan pawi ka ti lo.. Ahnenah ka cheng ngam tawh lo ani..

Khawhar In atang chuan arawn haw a,zaidam leh fel hmel hmel tawka a awm vel chu ka va han haw tak.. Ka nu te lah chuan engmah an hre silo,keiin ka la hrilh ngam bawk silo.. Ka sepui ruah tuar ngawt ngawt mai ani..

Eng ang pawn haw duhlo mah ila,vauna râpthlak tak tak dawn fo chuan ka haw lo ngam ta loa,mahse,ka hlau tawh bik loang a,fing takin ka awm tawh ang tih ten ka ngaihtuah a,mahse engtia han tih tur nge tih phei chu ka hre chuang lêm hlei lova..

Hun rei vak lo chu ka chungah that a chhuah leh a,mahse ka ring ngam tawh loa,rin pawh ka duh hek lo,duh pawh ni ila,rin theih pawh ani chuang lo va..chutiang vel chu ani ka pasal nena kan in kar chu.. Khang kan inneih chhung khân then ka tum fo a,mahse ka then chuan thah ah min vau thin a,ka ngam ngang lo thin.. Hlauthawng leh thlamuang lo takin ni chu ka hmang liam ve zel a,hlimna erawh ka nei ngailo.!

Hun hreawm tak paltlang fo chu ka nuna bet tlat ang ani a,thlamuanna hlut zia hre turin thla bârin ka awm fo a,thlamuanna erawh ka nei ngailo,a hlut zia chiah ani ka hriat chu..!

Hringnun hi engmah lo maia ngaitu te nun pik zia ka hriatthiam puia,dam chakna reng reng nei lo te nun pawh ka nei tawh a,beiseina leh lawmna te,vanneihna leh hmangaihna te,lainatna leh khawngaihna te chu ka tan phumbo ang ania,chan tawka lungawi thei mi te chu an chan athat vang mai niin ka hria.. Mihring te hi din hmun khirh leh hreawma kan awm chiah hian ani,chan tawka lungawi ahar em em..!!

Tichuan harsatna lian tham awm hran lovin hun te chu aliam ve bek bek a..kan inneih chhung zawng khan thin thi a han mut siai siai hi ka nei ngai manglo..!!

Awle,kha tiang thil (ka pasal ka thah ni)hma khan ka chungah lungawi lohna anei a.. Zanah lengchhuakin a rawn haw chuan kawngkhar chu na fahranin a ti ri thuai thuai a,kei chuan kan fanu chu ka mutpui a,k lo muhil ni tur ani,a kawngkhar tih rik chuan min ti harh chiang hle a... Hlau leh khur dar dar chung chuan 'Pui,enge ni ta ngai..? Ka ti dek dek a, chu ve leh thinrim lutukin ka lam panin arawn kal a...?

Puia chuan vîn tak leh thinrim em emin ka lam rawn pan pah chuan 'nang hi ka nei peih tawhlo che,chhuak nghal rawh.. I hmelchhe si,i mawl si..'tih pah chuan ka samah min hnûka,pawnah min thehchhuak a,ka fanu muhil lai chu harhin, hlau em emin a tap tuar tuar a.. Kan In awmna hi sawi tawh ang khan khaw daiah ani a,thenawm kan hlat angreng a..kan thawm pawh an hre phak kher ngailo anih hmel..hria chu nise,min zawh fo ka ring...chutia chhuak tura min ti chu ka hlim zawk em em a,mahse ka fanu telloa chhuah erawh ka tum lo bur a.. A thisen zawmpui ngei pawh nise,a thinrim khaw hmulo chuan a tih nat duh tho ka ring a,chuvangin ka kalsan ngam lo ani..

Ka fanu tap thawm chuan min kal tir thei miau silo,ka mi huat ber thisen zawmpui mah nise,ka ril a rah,ka fa anih na abo chuang siloa,nuin a fate hnenah hmangaihna apêk theih ang zawng zawng chu ka pe veka... A pa ka ngaihtuah chang pawn asualna zawng zawng hre mah ila,naupang rilru thianghlim,tih sual neilo,apa kan chunga asual vang ringawta hlamchhiah tur khawp chuan ka thisen hian a ngam ve lo ani.. Amak khawp mai,nu hmangaihna ril zia leh thûk zia hi..!

Pawnah chuan ka ding reng a,Bawìhtein tap chung a 'anu...anu..' a ti ri chuan min fanchhuak vek.. Apa lah chuan nang kha tap tawh suh tih paha a beng ri ka hriat phei chuan awm ngaihna ka hre tawhlo..ka ding khur ngawt ngawta, Puia chu rawn dâkin, 'enge la din renga,chhuak turin ka ti che ni lawm ni..?' a rawn ti khur khur a,mahse ka fanu chu ka kalsan theilo ani..! ka in ti pachang a,in chhungah chuan lut leh in,ka fanu hlau thlabâra tap hawm hawm lam chu ka pan a..pawm ka tum a,mahse puia chuan min dang bet tlat a..

Puia hmaah chuan thih leh thih tiin thingthi meuhin, 'kan fanu hi chu ka enkawl min phalsak rawh,ala te si a,nu tel lo chuan a awm thei dawn silo' tiin ka ngên a.. Mahse misual hnenah zahngaihna ngen chu beisei bo mai ani e.. In a tang chuan min pêt chhuak leh ta tho ani..!

Ni e,atawk e,ka tih theih phâk bâk ani tawh e,thiamlohna ka nei chuanglo,a fanu,a thisen zawmpui ania,a ti na lutuk bik em lovang ti chungin ka nute in lam pan chuan ka kal ta a.. Mahse ka fanuin tap chunga min ko thawm chuan hma lam min pên tir thei thlawt lo,ka ding chawt a,Pathian hnena tawngtai mai loh chu tih theih ka nei tawhlo,ka thingthi a,tap zawih zawih chungin Pathian ka au va.. 'Lalpa,min ensan ngailo tu leh min hmangaihtu inia,ka nun dan harsa leh hreawm zawng zawngah pawh min hriatpui tu leh min tanpuitu ini.. I hnenah lo chuan tlûk luhna ka nei lova..

Tlai ngailo Pathian i nih zia min hriat tir fo a,tunah hian ka mamawh leh ta che ani..I thil tih theih zia min hmuh tir leh rawh khawngaihin..' tiin ka thiam ang tawk tawkin ka tawngtai tawp mai ani.. Ni e,tlai ngailo Pathian chu ka in nghahna,ka neihchhun ani fova,ni li pawn tlai se,ahunah tak a thleng tho ani tih chu ka thlamuanna leh in hnemna ani fo reng ani...

Khami zan khan kan In kawtah ka thu tlaivar zak a,ka fanu pawh atap muhil ani ngei ang,areh ta vang vanga,mahse ka kalsan ngam chuanglo.. Nghet lo takin ka lo muthlu a,kan Ar chhiar a Ar khuang ri al al chuan min ti harh zawk a,kâwl alo eng ve ta der mai...

Ka mu manglo bawka,ka mit chu a thip kham thum a,nuai nawk nawk pah chuan ka in thing harh a.. Puia'n kawngkhar a rawn hawn chuan min ti phu deuh zawk a.. 

'Nizan khan ka rui deuh a,ka tihpalh ani,lo lut rawh..'min ti a,keipawh chu ka lut ve maia,mahse kum 3 chuang ka chênpui tawh ka pasal hi a mizia ka hrechiang thawkhat tawh.. A duhna ah chuan fel ber awm ziazangin a awm thiam tlat!!

Buaina liantham awm loin rawngte bawlin tukthuan pawh kan ei tlang thei a.. Puia chuan thingtuah leh chawhmeh te lak pahin Leipui lamah kal a rawt a,mutchhuak viau mah ila,keipawh chuan ka hnial hranlo,kan Leipui awmna hi khua atanga hla lo te ah ania,Lo lama kal hmanloh chang pawn chawhmeh eichawp tur hi chu Leipui ami kan la mai thin..

Ka nute ina naute ka dah zawh chuan kan nupa chuan Leipui lam pan chuan kan kal ta a..tha te te in kan kal amaw ka tih lai chuan 'muang lutuk,kal chak ve ta che thatchhenu..'tiin min nem kat dawr dawr a,vawi thum vel chu ka tlu hman.. Chu ti chung chuan amah tih let ve duhna emaw pawh ka la nei chuang lova,mahse ka theih ang tawk chuan ka in veng ru ve reng tho ani.. Engpawh nise,kan haw hunah naute ka lam anga,ka haw leh tawh lovang tiin rilru ka siam leh a.. Hetiang reng reng chuan ka tlin rei dawn chuanglo tih ka hrechiang tawh ani..

Leipui kan thlenga,chawhmeh vai tura chhuah ka tum chu min pawt let dawr a,hei hi i tawpna tur ani tih leh ka hmaia min ben a rual a.. Kei chuan duai duh bik loin.. 'Hetiang reng renga nun hi ka ning tawh,engpawh ti la,ka hlau tawhlo che,engpawh thleng dawn se,ka nei peìh tawh bawk lo che..' ka ti ve ta siah siah a...!

Chutia kan tawngkhum ve bawi bawi takah chuan Puia chuan mak ti hmel zetin min en a..rawn kal hnaiin,nang hian kha tiang khan min chhang ngam amaw?nang mihur nu hi thi law law rawh tih pahin ka nâkah min rawn vit ta a,mahse keichu ka lo inher hman avangin a thuk zawnga lut loin a khamphei zawng deuhin a thler a..a thipin a na ngei mai,rang lutukin ka nâk chu ka hup vat a,ka kut chu thisen hlirin akhat a,zan ka mulo bawk nen,ka hmu phe ruaia,abâk chu ka hre ta lo..!!

Ka harh leh meuh chuan keimah chiahin ka lo awm,Puia hmel reng ka hmulo,khawiah tak kal dawn ni maw tiin ka ngaihtuaha,ka hliam chu alo intuam bur a,tinge min vih a,min tuam sak leh si le tiin ka ngaihtuaha,mak ka ti angreng hle a..hliam na tak chu nilo mahse,ka thisen a chhuah tam em vang chuan ka zawiin,ka tha te chu a khur der der a,tui thawla tui chu ka in khawlh khawlha,chaw fûn chu ka phelh a,ka bâr mawlh mawlh a,tlem chuan ka harh ta deuh a..

Thlâm bang ngheng chuan ka thu a,engtinge ka awm ang?ka haw daih dawn nge tia ka rilru in sual lai chuan luhka chu arawn ri rak a,ka phu deuh dawr nghe nghe a..ka ding vat a.. Ani chuan ilo la dam ani maw?thihna khawp anilo rêng ani..tih pah chuan ala nui deuh vur vur thei nia..!! Amah chu huatna hlirin ka khat a,mei chu a ti nunga,thing chu tuahin kanghlum la,athat ber ka ring tih pahin ngeiawm zetin min melh a,ka hlauh em avang chuan ka tlan phut a,mahse thui pawh ka tlan hmanlo,ka samah kekin Thlamah min hnuk thleng leh zak a.. Chhuata min theh thuai pah chuan chet pawh lo che tawh suh,i che leh anih chuan ike ka tan ang a tia..keipawh thuawi awm fahran chuan ka thu hle hle a,ka hmabak ko tak chu ka ngaihtuah a,kanghlum tura in pêk ngawt ai chuan tiin ruahmanna ka siam a..'khawngaihtakin tui min in tir rawh,ka tui ahal emai..'ka tia,ani pawh chuan alo phal ve mai bawka,Tui thawl chu lak tum awm taka awm chungin a bula chem chu ka la ta zawka,ka theih pa tawpa nain a tukhum chu ka sat ta chawrh mai ani.. Ana ti lutuk chu a vial ngawn ngawn a,a thih mai erawh ka ringloa,mahse ka sahna kha anain asa huat lai lo ni bawk nen,chhuatah chuan azangthal zawngin a tlu ta a..

Chu ve leh kei chu insiam mawlh mawlhin ka sulhnu te ka ti fai a,thlam chhuahsan ka tum lai tak chuan..'Mawii..arawn ti a,ka'n leh hawi chu chemte chuan min rawn vawma,mahse min fu lo,i thih dawn hnaiah pawh ila nunrawng em em chu ni si a maw ka ti rilru vawngvawng a.. ka kawrah thisen a kai hnuang avangin kawng pangngaiah pawh kal loin Leipui mawng lamah chuan hmanhmawh zetin ka kal ta a..

A bak chu Rama sawi ang kha ani..tih pahin ka hliam te chu ka entir a..

Mak ti takin min en hlawm a,kei chuan Puia kha thah tum sa reng ka niloa,tih theih dang ka neih loh vanga kha tia ti ta mai kha ka ni a,hreawm ka tiin zahthlak ka ti a,in zah ngaihna leh ngaihdamna ka ngen takzet ani..tiin ka thusawi chu ka ti tawp ta a..

Tlai lam ani tawha,Thurem tu te chuan eng thu tlukna nge an siam kan la hrelo a,engang thu tlukna pawh se lunawi taka pawm mai lo chu tih thei ka nei lo tih ka hria..

Tichuan thu remtu te chu an inbe rawn a..

Rei vaklo hnu ah an thu remna chu an puang ta a...

PHUBA LAKNA 1973-XIII

{Eng vangin nge i thah..??}

Kar khat lai alo liam ve ta reng mai khawtlang mipuiten thiam min chan tir atang khan.. Zanah pawh thlamuang takin ka mu ve thei ta,ka chaw ei pawh atui a,ka taksa pawn mihring taksa a ang ve tan ta deuh e..

Ka thil tih zawng zawng kha amualpho thlakin rapthlak hle mahse,ka hriat rengna a tang hian ka paih bo anga,ka fate nen nunphung pangngaia nungin hmalam ka pan dawn ani..

Vau thla(march) tahrik 15,1973 ani a.. Ka pasal (Zuala) piancham ani a.. A thlan te ka tih fai zawh chuan athlan ngheng ar ar chungin ka thu a,ka hma lama romeiin tlang leh ruam te abawh chiai chuan ka lung a ti lengin,kan hun liam tawh te ka chhui kir a,ka ngai em em ani..!

Hun hreawm leh harsa tak ka paltlang hnem tawha,tah zawih zawih chang lah ka nei ngun narawh e.. Mahse,engkim hi Pathianin kan tana aruat ani a,vui na tur reng alo awm lo e.. Tunah tuarin,rûm mah ila..kan sualna te ngaihdam anih chuan Ahnenah thlamuang takin kan la chawl ve dawn si a...

Zual,min lo nghak rawh aw..kei leh kan fate nen hlim takin Pialrâl ah kan in hmu dawnia..!!tiin ka phun sep2 a.. Ni e,kan nuna mi pawimawh leh hmangaih ber chân tluka na hi a awm thei dawn amwn le?tih te ka ngaihtuah mai mai a..

Hringnun kawng hi atluang parh thei reng lova..kawng bumboh leh khâm chawrdawh,kal ngaihna reng reng hreloa kan lo awm thin hian ani Puitlin kan lo zir thiam chauh..!

Kha tia ngaihdam ka nih khan Upuia te chhungte chu lungawi zan lo mahse,khawtlang rorel erawh an hnial ngam silo..! Kei pawhin ngaihdam ka dil a,mahse diriamna leh hmusitna bâk ka hlawh lo..!

Ka pasal that ah pawh ka in ngailo va,ka pasal thattu misual ka that mai ani tiin vawi tamtak ka in hnem a.. Mahse,ka rilru erawh anuam thei chiahlo ani.. Engpawhnise,kha thil tih kha ka duh reng vanga ti ka nilo a,duhthlan tur dang ka nei miau lo ani..

Zuala thlanah chuan ka rilru hreawm na ka hrithla fo a,chhanna dawng ngailo mah ila,ka thawhven ve phah hawk thin in ka hria.. Ani nena kan hringnun kha koh kir thei nise,tham ral leh tawh ngailo turin ka ko kir anga,ka chelh ding awm sia..? He khawvel hi zawng kan bula mite avang a nuam leh hreawm mai alo ni e..

Kei hi ka tualthah avang khan nuam ka ti em tih min zawt la.. Nuam ka tih loh thu leh theihnghilh ka duh thu ka hrilh ngei angche.. A chhan chu Pathian duhloh zawng ka ti si a..! Mahse,ngaihdam dilin ka sualte ka sim anga,nun tharin bul ka tan leh dawn ani...

Chu tia Ka rilru ngaihtuahna ka kawm mawlh mawlh lai chuan khua pawh lo tlai leh ta hle a..ka ding a,ka pasal min hmangaih em em tu,naupang kan nih lai a tang tawh a,ka tan engkim huama,A theihna zawng zawng ka tan hlan thin tu leh ka engkima ka engkim ni thin chu..a takah hmu thei tawhlo mah ila,ka thinlungah erawh a châm reng ani.. Ahmangaihna te chu hmu thei tawhlo mah ila.!!ka la hre thei ani..!!

Ka mittui luang chu hru hulin,'ka pasal duhtak,i tana ka tih theih sangber chu ka ti ta..khawtlang pawhin thiam min chan tirin,min ngaidam a,nangpawn min ngaidam ve ngei ang ti raw?? Mahse...Pathian hian min ngaidam thei angem le?kei ngei pawh hi ka in ngaidam thei nge theilo pawh ka hre tawh lo!! Zual, min lo tawngtaipui fo la,hlim takin kan in tawng leh ngei dawnia...?'ka mittui lah chu ala tla fo mai a..

Zual, vawin i piancham lo thleng hi thinlung leh tih takzetin ka lawmpui che a..thil engmah pek tur che ka neilo.. Ka hmangaihna chauh lo chu... KA HMANGAIH CHE..

Zuala thlan chu ka kalsan a,Puia thlan lamah chuan kalin,leivung pawh alo la tla hniam vak loa.. Ka kawr chhunga puanthem,Thlâma min vihna lai tuamna chu la chhuakin... 'Thil zawh duh che ka nei.. He puanthem hi khawi mi nge?thi tura min duh tu leh thah min tumtu chuan ka tisen far tawp nan khatiang khan i ti hauh lovang..kha thil kha tu tih nge?he puanthem hmanga ka hliam min tuamsak tu hi tunge...?' tiin ka phun mawlh mawlha, chhanna erawh ka dawng lem hlei lova..

Puanthem chu dah thain ka kalsan ta a.. Mahse,atawp nan ka zawt leh ang..ka in her a,Puia thlan lam pan chuan ka kir leh a.. Thingthi chungin.. 'Hei tal hi chu min hrilh rawh,khawngaihin vawi khat tal min chhang la,ka zawt nawn leh tawh ngai lovang che..

Min han hrilh teh..... “ENG VANGIN NGE KA PASAL KHA I THAH...??”

A TAWP TA!!