- Rev. Chuauțhuama
India President Ram Nath Kovind zan khat lek riaka lo zin chu kan va’n buai phah tehlul êm! A lo zin dâwn avàngin Aizâwl khawpui kawng dung chu sawrkarin a siamtîr sun sun a; a tlo dâwn nge dâwn lo erawh hriat ni suh! Mizoram kawng siam hian fûr khat ruah tuar êm pawh a daih hlei thei lo hi a buaithlák a nih hi. Kum 4/5 daih tal hian siam thiam se chuan kum khat ruahtui tla tam hi kumin ang êm êm hian kan tuar hauh lo ang. Ram dangah kum tin kawng an siam ṭhat kan hre lo a; Mizoramah erawh chuan kum tin tihṭhat ngaia kawng siam hi kan thiam táwk a ni rih si.
President lo kal ni-a traffic tihthàwl dàn sawrkarin a thiam thut kha a makin a ropui e. Khatiang kha ni reng tùr chuan ni tin India President a lo kal a ngai ang a; mi tam takin kan tuar lehlawi ang a, a ṭha hauh si lo ang. Central aṭanga mi lian lo zin avànga kawngpui dunga khawsak dàn tihdanglam chiam ngai lo tùr hian Larsap chênna in bulah helicopter ṭum theihna awm thei se a ṭha dâwn a lo ni. Larsap in tùra hmun danga an sak lah thil dangah an hmang leh tawh lawi si. President/Prime Minister lo zin apianga mipui khawsak phung tihdanglam duai ngai hi engtin nge tihkian a ni theih ang. Larsap in hi Aizâwl khawpui laili aṭangin sawn chhuah a ngai a ni!
India President Ram Nath Kovind-a’n PC Girls School tlawh tùra tih hun bichilh taka an sût leh ta mai kha thil àwm tak a ni lêm lo; an theih tâwpa nasain an lo inbuatsaih ve tawh ngei ang a. Khatianga ruahmanna siam tawh hnû chawpchilh taka an sût ta mai khán programme ruahman dàn mûmal táwk lohzia a tilang. Hmànah India President bawk A.P.J Abdul Kalam-a khân Sairângah school a tlawh a; chu chuan tûn thlengin awmzia a neih phah. Tûn ṭumah President khân PC Girls School kha tlawh ta se, Sairànga Abdul Kalam-a school tlawh ang khân awmzia a neih phah ang tih lam beisei vànga sawi erawh kan ni lo. Ruahmanna engkim siam tawh hnu, school naupang leh zirtîrtute pawh nasa taka an lo inpuahchah tawh hnua ṭhulh leh kha a puitlin lohthlák ve hrim hrim a ni. School hrang hrang naupangin Larsap in tualah President an han hmu kha chu Abdul Kalam-a angin mipui President (people’s President) a ni ve lo deuh tihna a ang deuh roh!
Tûnlai Mizoram titi chu khawiah pawh kal ila, Kolkata-a Mizoram CM-in in a saktîr thu hai lana awm hi a ni. A hai langtu Hriata Chhangte lah mi tum ruh, mahni tih lam chu nasa taka bawh chi a ni si. CM lah hi a lang chuan a thêng a thãwngah a khawih lo em âw tih mai tûrin ‘duh ila chuan hmun dangah pawh inte chu pali/panga pawh ka nei thei ang chu’ tih lam hawiin a la sawi tak deuh deuh a. Hmânah Neihbâwia thlâm changkâng kha a lâr viau a; mahse a hnûah thlâm changkâng tih angreng mai mai chu an inneihsiak a ni ta ringawt a. Thâwk khat lai kha mi mal in thla inláksak kha a lãr leh deuh bawk a; mahse a hnûah kha in thla an láksak aia ropui daihin thla latu in kha sak a ni ve leh tho si a. India ram khawpui danga in leh lo neih intihhmuh hun a thleng dâwn a nih hmêl hle!
Hetiang thil ka ngaihtuah hi chuan Thuthlung Hlui zir mi ka nihna hian min chawk tho leh ṭhin. Kum zabi 8 (BC) hunah khân Israel leh Judai ram chu ram râlmuan avàngin an hausa tawntâw a; mipui nâwlpui erawh chu rethei bak berhin an awm lawi si. Ram hruaitu leh mi hausaten nipui in leh thlasik in an nei hrang a, sainghoa chei mawi khumah an mû a; mi retheite lu chunga vaivut takngial pawh an ît lawi si. Khatih lai khân zàwlnei Amosa, Hosea, Mika leh Isaia-ten thil awm dàn dik lo kha an sawisêl nasa hle. Mahse an sawisêlna khân nghawng ṭha lam a nei thei lawi si lo. Chuvàngin Israel ram chu kum 721 BC-ah Assuria-in a rawn chhu chhe vek a; a ram chhûng mi ṭha zawng zawng chu ram dangah an thiar chhuak darh ta vek a. Miten an sawi ‘hnam sâwm bo’ tih ṭawngkam hi a lo pian phah ta nghe nghe a ni. Mizo zînga ṭhenkhat lahin chûng mite zínga mi chu kan ni an lo ti kàwi sàwi leh bawk si; mi bo nihte hi kan awt ta viau a ni àwm e!
Chhim lam lalram Judai chu Israel ram tihchhiat a nih hnûah kum 135 la ding zui mah se, anni pawhin an sual an sim lo. Chuvàngin kum 586 BC-ah Babulon lal Nebukadnezzara chu a siruk laa lo thawkin Jerusalem leh Solomona temple chu a rawn tichhe vek a; an lal leh mi lianho zawng zawng chu salah hruaiin an hnam chanchina ngaihnawm lo ber ‘Babulon saltàn’ tih ṭawngkam a lo pian phah ta a ni.
Kan ram hruaitute hian thlâm changkâng aṭangin in ropui neih an intihhmuh a. An chènna Bangla aṭanga an chhuahin ṭhenkhatin a ruak titihin an kalsan a; chêng maktaduai tam tak sênga thawm ṭhat leh a ngaih phah a. Hemi kawngah hian Minister-te chauh ni loin sawrkar hnathawk mi lian, quarters luahte pawh an danglam chuang vak lo a ni àwm e, hman kuma chhim lama DC chhuak ta pakhat pawh khân quarters kha a ruak titihin a chhuahsan zuk ti a! Ani chu a pension tawh hnu thlengin Mizoram sawrkarin hna lian thawk tûrin a la chhawr zui leh tho!
Hetiang thil ngaihtuah hian kei zawng Nehemia ka ngai ṭhin. Ani chu Persia lalin Judai ram awptu atân Jerusalem-ah a tîr a; kum 12 zet Judai ram awptu a ni. Ama ṭawngkam ngei lo thur chhuak ila, “Nimahsela, tûn hmaa ram awptute chu mite lakah an lo hautak hle mai a, tangka sekel sawmli tiam loin an chhangte leh uainte an láksak ṭhin a; chumi ahnuhmanah an chhiahhlawhte chu mite chungah an intilal hle mai a; nimahsala kei zawngin Pathian ṭihna avàngin chutiang chu ka ti ve lo. A ni, hemi kulh hna thawk hian ka awm reng a, ram rêng rêng pawh ka lei lo a,” a ti (Neh 5.15–16). Tûnlai kan ram dinhmun aṭanga teh chuan Nehemia hi a ngaihawm; duh sela chuan ram lei loin a duhna lai laiah a invalh thei ang. Nimahsela Pathian a ṭih avàngin chutiang chu a ti duh lo. Hei tak hi Nehemia ropuina chu a ni. Pathian ṭih mi, ram hruaitu kan va mamawh tak êm!
Kum 2018 inthlan lo awm tùr atân rilruin ram hruaitu ṭha tùr a dap a; mahse âr bo zawn a reh thei lo. CM lo ni tawh leh ni laite han en hian mipui lung chu a âwi chiah tawh si lo. An party aṭang hian hruaitu thar, mi dik tak lo chawr chhuak thei se tih hi mipui thlîr a ni a; mahse chutiang tùr chu an awm rih si lo. Lo awm teh ta rêng pawh ni se, hun kha leh chen an lo tih ṭhan hnan tawh culture hi an thlah phal bîk ngût ang em? Party dangah lah hi sawrkar siam tùr êm chuan an chak tâwka ring lo an tam zâwk em âw tih tùr a la ni rih a; tûna thil awm dàn tidanglam dâwrh tùr chuan politics thlipui satliah lo tak a tleh a ngai a; chutiang chu kâwlkil aṭanga rawn thawk hmuh tùr a awm rih si lo. Kan ram hi zawng a veng lo tak zet a ni. A ngai, ṭha si lo bawk kan inthlang tling leh a nih ngat chuan engtik khawtikah ram ropui leh hmasâwnah min hlâng kai lo ang!
Chutih lai chuan thuneihna chan theihna tùr a nih dâwn phawt chuan ram hruaitute hian tih hreh an nei mang si lo a; tûna sawrkar pawh hian, “Kohhran kan râwn dâwn lo” tia duhthawh taka zû a zawrhtîr hi a sût leh thut ang a, mi sâng tamin an chhiat phah tawh hnûah hian mipui min bum nawn leh mai ang tih pawh a hlauhawm hlel lo. Chutiang pawh chuan ti se, Mizoram tihmasâwn tùr hi chuan hetiang hmathlîr nei lo leh hna thawk thiam lo hi chuan ram ropui min thlen chuang lo ang. Mipui lah hi kan rinawm lo; chêng nuai khat îta buai mai mai, a hmanna tùr dik tak aia a lei theih táwk smart phone leh TV lei mai mai duh táwk lek kan ni bawk si.
Chutiang boruak kârah chuan BJP lah hian an sum ngah hi an rawn hmatheh thut thei a; pawisa râwpa râwp mipui hian vai fin kan chelh lo ang a. Inthlan hunah candidate pakhat tân nuai 20 vêl ṭheuh rawn phal ta se, nuai 4/5 sênga a bák hlêp tûrin mi ṭhenkhat chu an BJP duh mai ang tih a rinawm tho. Tûna kan mamawh tak chu Third Front chak tak, kawng dika min hruai thei tûr a ni. Ni a kiam zêl, kan beisei kan la hmu si lo! Khua a va’n vâr lo tak êm! ‘Hero’ tûr kan mamawh bâng thei lo. Tu nge lo pên chhuak ang le? Tlumtêa thlîr takin kan lo thlîr reng e.
Post a Comment