History of Pachhunga University College: Pachhunga University College Library kha ram buai hlim khan an hal ral vek mai a. Lehkhabu tha tak tak leh record pawimawh dangte pawh a kang a. PUC chanchin hrechiang duh tan a buaithlak ta hle a. Tunlaia an Students’ Union hruaitute hian È›hahnemngai taka PUC chanchin hi chhuichian an tum a. Hei hi ka theih ang anga ka puih ve theihnaa ngaiin ka han ziak a ni. 
He thuziak hmu-a khang hun lai chanchin hria kan thiante zinga in awm chuan kan thuziakte hi siamthat ngai lai a awma, min siamthat sak a, belh tur a awma min belhsak turin ka han ngen che u a ni e.

PACHHUNGA UNIVERSITY COLLEGE INÈšAN DAN

M. Lalmanzuala

Pachhunga University College changtlung tak leh hmingțha tak ințan dan hi a hre ber ni lo mah ila, Pre-University ațanga B.A. thlenga ka lo inchherchhuah vena a nih avangin a chanchin sawi leh ziah hi chu ka bat ni ve tlatin ka hria a ni.

PACHHUNGA UNIVERSITY COLLEGE INTAN DANMi È›hahnemngai zual, Pu Vanhela(MNF Speaker) te, a hnu lamah Pu H.K.Bawichhuaka te’n Aizawla College neih ve a È›ulzia hriain kawng an zawng È›hin a. Mahse, harsatna hrang hrang bâkah sum harsatna avangin an tum an hlen thei mai lo a ni.

Pu Lawrence Singh Ingty khan April 1958-a Aizawl Bawrhsapa a rawn awm țan ațang khan beihpui a thlâk nghal a. A office-a nula tlangval hnathawk fel tak takte lehkha zirzawm theih lohna chhan chu Mizoram pawna kal tura pawisa an neih loh vang mai a ni tih a hriatin College din dan a ngaihtuah nghal ta a. Tura, Garo Hills-a a awmlaia College lo din tawh a nih avangin a phûr zual a ni.

A theih ang angin pawisa a khawn a. Silai licence dil apiangte chu College din nan pawisa a thawhtîr zel È›hin. College lecturer tur te a chah chhuak a. Principal atan zirna lama tawnhriat ngah tak, Walking Encyclopaedia tih hial khawpa thil danga hriatna nei zau, St. Paul’s School dintu leh Headmaster, Bro Godfrey Danis c.s.c. chu Double Master Degree nei a lo ni hlauh bawk a, Principal-a hmangin kum Independence Day, August 15, 1958 khan Aijal College chu an din ta rawih mai a ni. A tîrah chuan ‘Aijal College’ tih a ni a. Mizote zinga mi hausa hmasa, hmingthang leh hming È›ha tak Pu Pachhûnga fapain Rs 10,000.00 ‘donation’ a pêk aÈ›angin Pachhunga Memorial College hming a lo pu ta a ni.


Tuna Aijal Club awm tâkna-ah hian Assam-type building-ah bul an țan a. College din chhan ber pakhat chu Mizoram pawna kal thei lote tân a nih angin college-a lût tam ber chu sawrkar hnathawk an ni a. Chuvang chuan Evening College a ni ta rêng bawk a ni. Chhûnah office an kal a, ina haw hman lovin college an kalzui mai țhin a ni. Aijal College-a lût hmasate zîngah Rev Lalrinmawia, Khatla, D. Lalengliani, Chaltlang kan hriat theihte an ni.

Kei hi chu Pre-University Course inÈ›an kum 1961 aÈ›ang khan ka lût ve a. Kan class-ah khan student 60 kan awm a. Kan È›hian tam berte kha chu an kal mumal lo hle a. A tlangpui thuin 10 bâk kal kan awm ngai meuh lo. Pali panga kal ziah zîngah U Saptawni, Mission Veng nen kan tel È›hin a. Kan fel vang pawh ni lêm lovin a ‘regular’ ber kan nih vangin ‘class representatives’ in kan awm tluan chhuak zak a ni.

Khami kum kha chuan Pu Alwyn Roberts kha Principal a lo ni tawh a. Ani kha Cambridge University ațanga M.A. 1st Class 1st a ni bawk a, a hriatna zauzia leh mi zirtir a thiamzia chu a taka hmu-a hretu kan ni a, vannei pawh kan inti hle țhin a ni. Hun danga 10 bâk kal ngai lo kha, Pu Robert-a class-ah chuan kan kim țhap țhin. A hriatengna țhatzia te kha a taka hretu tan lo chuan awih awm lo khawp a ni. Student 60 zinga tlar hnuhnung bera țhute pawh thla khat hnu vel chuan hming hmerha koh theih loh a nei lo a ni.

Poetry min zirtir chang te khan Sapram chanchin te a ni deuh vek bawk avangin a hre em em a. A hrilhfiah chang chuan a hmuna awm a, hmu-a hre ve ang mai khan kan hre thei thin. Dawt sawi ngai lo leh mi rinawm a nihzia pawh ka sawi chhawng fo È›hin. Èšum eng emaw ka zawh chu, a inngaihtuah vung vung hnu-ah, “I really don’t know,” tiin min chhang a. College Principal-in class room-a a hriat loh thil sawi hreh nei miah lo va, tlang taka a sawi chuan, hre sawia a sawi chu rinhlelh nghaihna a awm thei tawh lo, tih ka sawi È›hin. 


Pu Robert-a te chhung an ngaihsanawm zualna chu Mizote hi min enhniam lo va, anmahni zawlpui ang chiahin min enin, min kawm È›hin a. An khawsakna kawng dangah pawh chutiang zel chuan an awm È›hin. New Street dawr-ah sawn meizial(cigarette) te hi a bâ-in a la ve È›hin a, thla thar hlawh lak veleh a rûl È›hin a ni. An fapa Zosanga khan Mizo naupang deuh hlir a kawm È›hin a. Engvanga a Sap-pui naupang kawm lo nge a nih an zawh chang chuan, “Mizo È›awng pawh an thiam si lo va...” a ti mai È›hin. 

Pu Robert-a kha pa tlawmngai leh huaisen tak a ni bawk a. Rambuai hlima bomb leh sipai kah vanga thî ruang kha sawm vel an awm a. Pawna vah chhuah theih a nih veleh mi tlawmngaiten ruang lakkhawm hna chu an thawk a. Chutah chuan Pu Robert-a khan ruang rimchhe viau tawh pawh kha lehlam hawia chil an chhak deuh phurh phurh hnu-ah a pu nawlh mai È›hin a ni. 

Kum 1964-a Assam Education Minister Pu Dev Kanta Baruah a lo zin khan kan Students’ Union General Secretary Pu Lianzuala hoin kan va hmu a. Engmah tak meuh la nei lo kan nih avang khan Library atan Rs. 20,00,000, Culture leh Sports atan Rs. 5,00,000 ve ve kan dil a. Kan beisei phak bakin a lo felin, min duhsak a. kan dil ang chiah khan pawisa min pe a, kan lawm hle a ni. Pu Robert-a phei chu keini ai mah khan a lawm thiam a. Amah ngei Calcutta leh Bombay-ah te kalin lekhabu È›ha, È›angkai leh rotling tur tak tak te a zu lei khawm a ni. Library pawimawhzia leh a lehkhabu lakkhawmte hlutzia kha a hre hle a ni ang, kum1967-a a haw dawna amah thlahna inkhawm naa thu a sawina ah Library hal a nih avanga khang lekhabu zawng zawng a kan ral vek thu a sawi lai chuan a mittui a tla hial a ni. 
College Students’ Union hi eng kum aÈ›anga inÈ›an chiah nge hriat a harsa ta deuh a. B.A. hmasa ber 1962 batch kan hriatte zingah Students’ Union an neih hria an awm loh avangin anni hunah kha chuan Students’ Union din a ni loah kan ngai mai anga. Kum 1963 batch-ah kha chuan a awm ngei a, Pu Lalzauva Vice President a ni a, Pu Vanhela General Secretary a ni. 1964 batch-ah chuan Pu Vanmawia Vice President a ni a, Pu Lianzuala General Secretary a ni. 1965-ah khan Pu Lalhuliana Sailo General Secretary a ni. 

puc aizawl collegeBul È›an kan nih bakah, Evening Class te a nih bawk avang khan Students’ Union kan inrelbawl dan kha chu college puitling leh changtlung nen chuan a inang thei lo a. Inthlan tak tak ai khan a ti awm bera kan ngaihte kha kan inhnawn deuh mai È›hin a ni. Final year kan nih kum erawh kha chuan Students’ Union activity hi nakin hnu atana lo inbuatsaihna È›angkai tak a nih avangin inthlan dan pangngaia neih turin ka ruahman a. Generaal Secretaty atan phei chuan group hniha inÈ›henin, general election-a campaign ang deuh hiala tih ka rawt a ni. 

Ka rawtna kha thil lo thleng tur hre lawk ang mai ka ni ta nghal mai a. Pu Lalhuliana Sailo ka office-ah a lo leng a, Lalmanzuala ka nih leh nih loh min zawh rual rualin, “Tun È›umah hian Students’ Union Election atan General Secretary-a in-candidate ka tum a, he college-ah hi chuan Lalmanzualan ni rawh se a tih chu a ni deuh ngei zel an ti a. Min nominate turin ka rawn ngen che a ni” a ti a. Ka duh dan tak a nih avangin nomination paper chu ka sign sak ta a. Lehlamah Pu Lalthankima a rawn in-candidate ve a. Anni pahnih kha District Council politics-a chim sang tak ve ve tawh an ni a, election boruak chu an ti-hot nghal ta viau a ni. Pu Lalthankima khan “Lalhuliana Sailo hian a la hmelhriat ngai reng reng loh, Lalmanzuala hi a Sailo pui a nih avanga in-nominate tir a ni a. Kan inthlan hi Sailo vrs. Commoners a ni e. Sailo ho chu an È›angrual dawn tih a chiang a, Commoners pawh kan È›angrual tur a ni,” a ti ta piap mai a. Kum nga chhung dawn class È›hulh ngai lo ka nih avang khan neitu chan kha ka inti chang ve tak meuh reng a, ka thu pawh khan ngaihpawimawh a hlawh viau È›hin a. Theih tawp kan chhuah bawk avang khan kan candidate Lalhuliana Sailo chu a tling chiang ta hle a ni. 
Boruak tih-hot nan pamphlet-te ka lo siampui, kan È›hian pakhat kha Pu Lalthankima lama a È›an tak avangin, kan lehkha siama a hming chuang ve kha ‘forgery’ a ni e tiin an la vûng ta chiam mai a. Election Petition-te an thehlut ta hial a. Kan College lecturer-te zinga advocate awm chhun, Pu J.Malsawma kha Principal-in Election Tribunal-ah a ruat a, a hmaah thubuai sawiin vawi thum emaw vel chu kan inlan zar zar a. Election Petition chu hnawl a ni a, lung in chu kan tan phah ta lem lo a ni. 

Kum 1964 khan Students’ Excursion te pawh an zu kal chhuak ve a. Taj Mahal leh hmun pawimawh dang an tlawh a ni. Pu K.V. Lalmawia chu student zinga mi ni ve chung siin Leader-ah a È›ang a, a chhuanawm hle a ni. Hemi kum vêk hian Hailakandi-ah All Assam Inter-College Debate an nei a. Pachhunga Memorial College aiawha kal, Pu K.V. Lalmawia, Pu Lalthankima leh Pu Vanmawia te chuan pakhatna niin nomawi an rawn hawn bawk a ni. Evening College mai mah ni se, kan result te pawh an È›ha thei viau È›hin a. Kan exam ve kum 1965 phei kha chuan Pu Peter Lianhleia chu Gauhati University pumpui-ah pakhatna a ni.

A chunga ka sawi ang khian PUC record pawimawh tur a nih avangin hriat tur pawimawh nei chuan thahnemngaia min rawn puih kan duh tak meuh a ni e.

Post a Comment

Powered by Blogger.