~ Sanga Ralte, Luangmual Vengthlang

Cachar Rama Mizo Khua1. MZP chuan an Pisapuiah  February 20, 2018 khan  Mizoram leh Assam ramri chungchang  zirhona an buatsaiha tlawmngai pawl hrang hrang leh Political party hrang hrangte pawh an tel  kim hle awm e, chutah chuan Inner Line Reserve Forest  Reserve sq. mile 509  tuna Assam sawrkarin a enkawl mek hi laklet leh  a nih theih nan hmalak ni rawh se an tia, a lawmawm hle a ni. He thil hi tun maiah la let nghal thei mai rih lo mah ila  tha thlah lova kan nawr ve reng hi a pawimawh hle a ni. Tunhma chuan  Cachar ramah khuan Mizo khua tam tak a awm thin a, chung Mizo khua ni thinte chanchin kan hriat ang ang kan han tarlang ve dawn a ni. 


2. Tunhmaa mi thusawi kan hriat thin dan chuan, “Cachar-ah khuan Cachari-ho an awm hmasa thina a ram hming pawh Cachar tih a ni a; nimahsela, Bengali-hoin Cachari-ho chu an luah lan zela tunah chuan a ram neitu zawk Cachari-ho chu tlemte chauh an awm tawh” an ti thin a ni.  Amaherawhchu, thil chhui miten a bul bal tak tak atanga an han chhui chian chuan Cachar phaizawl luah hmasa bertute chu Mizoho kan lo ni a.  Kum 1800 lai atang daih tawh khan  Cachar phaizawl khu Mizohovin kan lo luah tan daih tawh hi a lo nia, Cachar ram sat chhuaktu leh a ram neitu tak tak kan lo ni zawk a  ni.

3. Cachar district hi tunah chuan  district pathum – Cachar, Karimganj leh Hailakandi district-ah thendarh an ni tawh a; mahse, Mizoram leh Assam ramri siam hun lai khan Cachar tih hian heng district pathumte hi a huam vek avangin heng district pathumte hi Cachar tih hian kan huamtir vek dawn a ni.

4. Ramri an siam lai kum 1875 kha chuan Mizoho hi kan la tlem em em a, kan ram chin tura an rin chin pawh kan luah seng lo va. Vaiho an pung chak sia, kan ram chhungah awmhmun an rawn bengbel a, kan ngam si lova, Mizoram lamah min nawr tawm chho zelin,  ramri pawh  an siam that apiangin an rawn sawn chho zel a ni.


5. A hnuaia kan tarlan khuate hi Mizoho luah thin khuate an ni thin a, tarlan hmaih leh hriatchian theih tawh loh khuate pawh engemawzat a la awm mai thei a ni. Khaw hmingte hi vai hming phuah an ni deuh vek tawh a,  a tira Mizoho heng khua lo luah hmasatute chuan Mizo hminga an phuah tamtak a awm a; mahse, vaiho lo pung chho zelah khaw hmingte pawh vaitawngin a lo lar chho zawk ta zel a ni. Entir nan – Paloi chu Palawia khua tih thin a ni a, Hawaithang kan tih tak pawh khu Awithanga khua tih thin a ni.

Cachar rama Mizo khua ni thinte:A. Bhaga Bazar chhuah lama awmte (Khaw  13): Shyamacharanpur,   Kalahor,   Jamalpur,   Raspur,   Naranpur, Rasnogor,   Phaibuang, Agirkhal, Dolakhal,   Megnathol, Jurkhal,   Monierkhal,   Tubidor.

B. Bhaga Bazar chhim lama awmte (Khaw 4): Phainuam,   Buarchep,   Saihapui,   Hawaithang.C. Dholai leh a tlak lama awmte (Khaw 8): Dholai (Dawla Bazar),   Chhotasalganga, Rizap I,   Rizap II, Kanghlai, Bangga Bazar, Baakkhal, Lala Bazar.D. Paloi leh a chhehvela awmte (Khaw  7): Paloi  (Paloia khua),   Neihthang Punji (Paloi Tea Estate), Baskhal, Bagkhal, Rifle-mara, Garmura,   Dwarbon.E. Vairengte tlaklama awmte (Khaw 9): Bagbahar, Dolchhora,   Ghatmura, Saihriam, Noxatilla, Nagathol, Balichuri, Gharmura, Luipui.F.  Hachhek tlangdung lama awmte (Khaw 10): Cachar Zion, Sena veng,   Hachhek, Boldaboldi I, Boldaboldi II,   Kahrot, Tlangpui, Zaite, Zailian, Rukni.

Cachar rama Mizo khuate sawifiahna thenkhat:
1. Dolai bazar – Lal Dawlan Bazar lian tak a sakna hmun a ni. Vaihoin Dawla bazar an ti thin. Khuareiah Dolai Bazar tih a lo ni  ta a ni. 
2. Hawaithang – Awithanga khua tih thin a ni a, Vaihoin Hawaithang an ti a ni.
3. Shyamacharanpur – Mizo khua leilet neia awm thin an ni. Vaiho chuan, “Rothang Punji” an ti a, Rothanga khua tihna a ni. He khuaah hian Mizo Sikul “Welsh Mission Middle School leh Primary Sikul a awm thin. Mizoram buai hnu kum 1973 hnu lamah chuan  vaiho an sual tak em avangin Mizoram lamah an rawn pem chho zo ta a ni.       
4. Paloi – Paloi pawh hi tun hma chuan Mizo  khua tho thin a ni. Kum 1967 thleng khan Paloi vengpui Presbyterian Kohhran a ding thin. Kum 1972 hnu lamah chuan  an pem darh zo ve ta a ni. 
5. Jamalpur – Mizo khua, leilet neia khawsa thin an ni. Mizoram buai hnuah Vaiho an sual tak em avanga Mizoram lama rawn pem chho zo ta a ni. 
6. Kalahor – He khaw dintu hi Suaktea a nia, Vaiho chuan Suakte punji an ti thin. Leilet neia khawsa thin bawk an ni. Kum 1972 vel atangin Mizoram lamah an pem chho zo ta a ni. Tunah hian Mizoram Synod Mission Centre a nia, Mizo  missionary an awm mek a ni.
7. Raspur – Vaiho chuan Rajgovindapur an ti. A khaw dintu chu Zawlliankunga a  ni. Welsh Mission School a awm thin. 
8. Bangga  Bazar – Lalbanga (Banga bahzar) tha tak awmna hmun a ni.                 
9. Lala Bazar – pawh Lalthanga Bahzar (Lala bahzar) awm thinna a ni.  


Heng bak pawh ziak kim loh leh hriat kim loh ala awm ang. Hetiang hi a nih avang hian Cachar ramah hian  Mizote hi kan lo awm thin ngeia  Mizote luah thin ram a ni a; chuvangin, kan humhalh a  neih let leh dan pawh kan ngaihtuah a ngai a ni.



Post a Comment

Powered by Blogger.