By HC Vanlalruata,PTI, Principal Correspondent

Tun hnaia Aizawl khawpui fêm, Zampuimanga hmuna thil thleng tenawm tak ni-âwm a an sawi chungchang kha ziah duhna-in a turin min tur ut ut mahsela inthlan boruakin min nang a, inthlan boruakin a chhilh nasat em avangin a nghawng a na dawn lovin a lang a. Kan rin ang ngeiin Mizorama thleng ngaia kan hriat loh a ni chungin inthlan boruakin a chhilh hneh hle a nih kha . Tunah chuan vote thlak a zova , mipui mimirin a chak tur, sorkar tur leh party tin MLA tlingzat tur inrinsiak bak tihtur kan neih loh lai tak hian i han thailang teh ang.
ZAMPUIMANGA HMUN BULA THILTHLENGHe thubuai hi thubuai danglam tak, a tuartu pawh mipa puitling a ni naa dimdawih ngai zet a ni a. Hmeichhia emaw mipa emaw kum tling lo khawih chingpen ang chi nen a inang chiah lo chunga tehkhin theih a ni a. A tuartu pawh khawtlangin khawngaiha lainat chunga an thinhrik theih a nih avangin he thil hi fimkhur taka sawi chhuah a ngai tlat. Chu chu pawikhawihtu a puhte an mi len leh an chhungkaw hlun vang a ni lova, thil thleng chungchang chai zui danah dimdawih leh fimkhur ngai a ni.

Hei hi thil awmdan a nih avangin hemi chungchanga Aizawl Police Station-a first information report (FIR) thehluttu thuziah dik leh dik loh (merit of the case) lam luhchilh kan tum hranpa lova. Pawikhawihtu a puh lamin hekna an thehlut let ve (counter FIR) chungchang pawh sawi thui a ngai lem lo. FIR a thuziah hi a lo dik hlauh a nih chuan Mizorama thilthleng rapthlak leh tenawm ber zing ami a ni pha ngei ang. Chuvang ni maw social media hmanga inkokhawm mi tam takin tum lawk pawh awm lova Aizawl khawpuia kawng an zawh tak kha ni! A dik lo ber zawk chu hei hi a ni – He thil hi, FIR aţanga a lan dan chuan September ni 8 zinglam (zing dar 3 hnulam) a thleng a nih hmel a. 

Police Station a FIR an thehluh hi September ni 10 a ni. Police-te hian a tuk September ni 11 khan FIR hi bawhzuiin a thehluttu leh pawikhawihtua puh hi thu an zawt fiah ve ve a. A tuk leh, September ni 12-ah chuan he thilthlenna hmun ni a an sawi chu a hmunah Police te hian an zu tlawh ngei chu a ni awm e. Mahse, an reh ta vang vang a, a tuartu lam chuan an tuar zo ta ngang lova.Hei hi a chhan ni a lang chu Police hotute hian an FIR thehluh hi bawhzuiin lang ve mahse, thubuai an ziaklut ta tlat lova. Ziahluh a hnekin insiamrem (compromise) tǔrin an nawr ta ngar ngar zawk niin a tuartute chhung hnai tak pakhat chuan a sawi.

Hetiang hi thil awmdan a nih tak avangin an dikna leh chanvo hmu dawn lova inngaiin a tuartu lam hian September ni 27-ah Aizawl district SP an hmu ta ringawt mai a. SP chuan Police Station lam chu bia-in tihtur a hrilh ni ngei tur a ni a, A tuk, September ni 28-ah chuan Aizawl Police Station-ah thubuai ziahluh a ni ta hram a. Heta an thubuai ziahluh hi Aizawl PS Case no. 202/2018 dt. 28.9.2018 u/s 341/342/323/506 Indian Penal Code (IPC) a ni. Hetia thubuai ziah luh a nih hnu pawh hian Police lam hian an bawhzui ţha lo niin an hria a, an bawhzui dan hi October ni 15 khan Right to Information Act hmangin an zawt leh ta a ni.Dikna an zawnna kawng hian ngaihtuah a tithui hle mai.

Hman kuma Kawnpui khaw tlangval chanchin kha tehkhin loh a harsa khawp mai. Kha tlangval kha zawngţah khai khat (Rs 50/- man hu) ru a puhin Police in an man a. Bail lohvin thlahnih vel lunginah a tâng tawh tihin judge pakhatin lungin a tlawhnaah a dinhmun a zuk hria a, a tân tawh chu hremna a ngaiin a chhuah zalen ta a ni. Zawngţah kawm li/nga lek rua puh a nih avanga man a ni nghal a, a thil tihsual (lo ru tak tak pawh ni ta se) leh Lungin a hrem a nihna hi a inphu hlawl lo. Kha tlangval chanchin kan hriatna chhan pawh kha lungin aţanga a chhuak kha(March ni 1 a ni a) an inah a haw a, a chhungte an lo awm lova. Amaha zana an ina a riak chu an In a kan’ avangin a kanghlum a. A kan hlum avanga tlang hriat lo hlawh ta a ni.

Mahni mihringpui ngei chunga hleilenna rapthlak leh zahthlak tawpkhawk a thlen nia puh an nih tawh hnua man chu sawi loh thubuai pawh ziaklut duh lova insiamrem a, inrem tura lo titu Police hi dân kengkawhtu leh dân humhalhtu (custodian of law) a ngaih theih an ni lo. SP thupek anga thubuai an ziahluh hnu pawh hian IPC section-a bail theih chi hlir thubuai an ziaklut a ni.He thubuai an chhui dan kan sawi hma-in an FIR thehluh lo ǔksak ţha lova, thubuai an ziaklut ta mai lo leh insiamrem a, inremna zawng tura an lo ngen kha Police tih loh tawp tur a ni. Inrem leh insiamrem tir awm chi hi chu a awm, lirthei intai leh thil ţhenkhatah chuan thubuaia la lova chinfela inremsiam hi awm thei a ni. 

Dan bawhchhiatna (crime) a nih chin tawhah chuan Dan chuan a kawng a zawh mai tur a ni a, chumi tura thil kalpui chu Police mawhphurhna a ni.Hemi thilah ngat phei hi chuan FIR thehluttu hian pistol hmanga vau a nih thu leh tiang hmanga vuak a nih thute a sawi bakah ruang thunna ip hmuhtir a, chumi chhunga a ruang dah a nih tur thu an vaunate a ziak a.He’ng thilte hi Police hian an man (seize) lo niin an sawi a, an ngaihven lo hle niin an puh. Chubakah chuan a tuartu hringtunu hian a fapa kawr an pawhthler pawh Police Station-ah hian ‘evidence’ atan a keng a, an lo uksak sak lem lo niin an sawi bawk. Hetiang hi a nih avangin he thil hi ngaih thutak loh theih a ni lo. A tâwktu kan ni ve thei vek a ni.

Mizoram Police te hi kan ram hruaitute hian an fak viau ţhin a, India rama Police ţha ber niin chhuang takin an sawi ţhin. A tlangpui thu-ah kan Police tam ber hi eirukna kawngah pawh sawisep kai lo an ni a. An chhuanawmna ber chu dan bawhchhia an man, thiamloh chantir tam kawng (conviction rate) a India rama a ber an ni hi a ni. Hetiang ni tur chuan kan Police te hian an thil chhui danah an taima-in an uluk tihna a ni lo thei lo. Chutiang chu kan Police te hmingţhatna a nih laia mi harsatna tawh lo en liam a, FIR thehluh pawh lo buaipui sak duh lo an awm hian kan Police hmingţhate hmai a ti mâwk ang tih a hlauhawm hle mai.

Hetiang hi keimah ngei pawh hian ka lo hre ve tawh. Ram inchuh an awm a, chumi hmun nasa taka kum tam tak lo chei tawhtu thlâm leh a tuizêm lo siamte chu helaia ram nei nia kum tam hnua rawn inlar ve chuan hlawhfa ruaiin a tihchhiat sak vek mai a. Hetianga dan bawhchhiaa mi thil tihchhiat saktu hi KOHHRAN UPA a la ni zui. FIR thehluh a ni a, a taka thiltih tuma Police-in chet an thawh dawnin an aia lal officer-te’n hnampui nihna vang nge ni, chu pa pawikhawih leh dan bawhchhiatna chu hmuhkân luiin an man duh tlat ta lova, thubuai pawh an ziak lut duh lo. Khatianga Police thiltih khan mahni kuta dan kenkawha tharum thawhna a cho chhuak thei tih an ngaihtuah lo a ni mai thei.Dan mithmuhah, dan hnuaiah chuan mihring hi kan intluktlang tur a ni a, chutiang a nihlohna ram chu ram nuam a awm thei ngai hek lo. Dan bawhchhiatna leh pawikhawihna a thlena report an dawn chuan Police an che vat tur a ni a. Dan angin engkim an bawhzuiin an hna an thawk nghal tur a ni. 

Thiltisualtu-a puhte an mi len vang emaw thuneihna sang chelh an nih vang emaw-in dan kenkawh kawngah an che muangin an chhui ţha duh lo tur a ni lo. Chu chu Dan bawhchhiatna leh Dan hmaa intluktlanna thuthlung mausamna a ni. Thiam loh chantir leh a dang chu Court thu a ni tawh ang. Police-te’n chhan engemaw vanga dan hnuaia an mawhphurhna an kenkawh duh loh chuan tumahin Police hnena dikna leh chanvo kan zawn duh loh hun, mahnia dan kenkawha phuba kan lak duh zawk hun a la thleng palh ang a,he ram hi Dan awm lohna leh bawhchhiatna ramah kan chhuah mai dawn a ni.
(Vanglaini Dec 2 & 3, 2018).

Post a Comment

Powered by Blogger.