Mizo IAS tlangvalKhawvel ram pum huapin LANGUAGE FAMILY a awm a. Chu’ng zinga a lian pahnihnte chu Indo-European leh Sino-Tibetan an ni a. Saptawng kan tih ho leh India ram tawng, Sanskrit, Hindi etc te hi Indo-European Family-a mi an ni a. Chinese, Tibetan leh khawchhak lam tawng tam ber hi Sino-Tibetan Family-a mi an ni.

He thu ka han post chhan ber chu thisen zawmpui mihringin inanna leh inhnaihna tam tak kan nei ang thova Language Family-a awmhote chuan inanna tak an nei a, a danga mite nen chuan inhlatna tak an nei tih kan hriatthiam a tulna hi a ni. 

English hmang leh Hindi hmangte chu ‘family’ khat an nih avangin tawng an inzirtawnsakin lamrik (‘pronunciation’/ ’accent’) danah harsatna an nei vak lo va; Chinese hmangin English a zir chuan a thiam chin chinah pawh lamrik danah harsatna a nei thin. Mizote hian Chinese zir ta ila, kan thiam chin chinah, Family khata mi kan nih avangin, lamrik danah harstatna kan nei lo tluk a ni a. English emaw Hindi emaw kan zir chuan Family hrang daih an nih avangin, lamrik danah harsatna kan nei nasa hle thung a ni.

Chuvang chuan English emaw, Hindi emaw lamrik dan dik thiam nana a tangkai ber chu, heng tawng hmangtu, a lamrik dan dik tak hmangte tawng hriat fo hi a ni. Dik tak chuan English lamrik dan dik chu kan lamrik thin dan, a bikin ‘accent’ chu, a in ‘opposite’ a ni deuh ngawt mai. Philosophy te hi a lamrik dan dik, ‘lo’ lai tihsan a nih laiin keini chuan kan tihniam tlat thin; Mechanic pawh ‘cha’ hi a sang lai tur a nih laiin kan tihniam tlat thin, chutiang deuh zel chu a ni mai.
IAS ka zawm khan hun rei tak chhung chu, ka thianten ka tawng an hrethiam lo va, ‘Ha, ha,.... I beg your pardon’ min tihkhum fo maia, a ninawmin a zahthlak viau thin a ni. English hi ka thiam ta viau e, ka tihna ni lovin tun hnu-ah hi chuan thian kawmten an zir vang leh BBC te ngaithla chamchi ka nih avangin hnam dangten ka tawng hriatthiam loh an nei ngai tawh zen zen lo.

He thil pawimawh tak mai kan kalpui dan hi a fuh lo hle a. Delhi, Mubai, Kolkota, Chennai, Bangaluru te-a zir chhuak ngat pawh English lamrik dan dika hmang an la tam lo khawp mai. MPSC Chairman ka nih lai te khan candidate te hnenah he thil ka ngaih pawimawhzia hi ka hrilh fo tawh thin a ni.

He thil pawimawh tak maia min tithuanawptu ber chu kan kalna apianga, ‘Welfare Committee’, ‘Mizo Service’ kan dinzel a; chutianga inhman chu Mizo tawh phawt tan chuan “Compulsory” ti tiha kan ngai tlat zel hi a ni. Biak in pangngaia inkhawm chu, thian inzawnna leh insiamna tha tak a ni a. Chutiang thiante atang chuan tawng leh a lamrik dan dik bakah an hnamzia te kan zir theiin kan hnamzia tehreng pawh kan hriattir ve theihna tha tak a ni. Hnam dang thiana kan neih tlat loh chuan an tawng leh an hnamzia te chu hriat vak ngaihna a awm lo a ni.

Tun thlenga Assembly House, Biak in, Seminar, TV/Radio te-a thusawi leh thupuangtuten English/Hindi tawng tlanglawn tak tak leh mi lar tak takte hming an lam dik lo fote hi chu a zahthlak a. Zirlaite leh mi dang ngaithlatute lam dan leh thil dik lo an “zirtir” thinna-ah phei hi chuan hnam pawi an sawi a ni ti ila kan sawisual tampui lo vang. Tih tak tak tumna leh duhna kan neih hi a hun tawh tak meuh a ni. Kan lam ve dan a ni mai alawm, tih ngawt hi a tha lo va. A lamdan dik leh a nihna dik hria, hnamdang leh keimahni zinga mite ngaihhniam chu kan hlawh lo thei si lo a ni.

Hetiang thila min tithuanawptu a nih bakah kan inhung hrang lutuk hian that lohna dang pawh a nei. Mahni-a kan awm hian midang mitmei ven tur awm loh vang tein kawng tam takah insum tulna hun leh hmuna insum lohna te kan neih phah a. India ram khawpui thenkhata ‘Mizo Service’ kan neihna thin biak in pathum chu, a chhehvel, meizial bung, kuhva chinai etc-a kan tihbawlhhlawh lutuk avanga, a neitu/enkawltuten kan hmanzui an phal tawh loh a ni. Hetiang thil zahthlak tak te hi kan sawi chhuah duh vak loh a nih avangin mi tam takina kan hriat loh a ni.

Mizoram pawnah te ka awm reiin ka zin veivak tam tawh bawk a, hnam dang thian hi ka nei ve nual a. A tlangpui thuin thian rinawm tak tak an ni fur zawk. Chandigarh-a ka thian tha tak phei chuan, a tana engmah tih theih ka nei lo chungin tun kum 30 vel chhung hian thla khatah vawi khat tal chu ‘phone’-in min la rawn be ziah thin. Mamawh ka neih changin min tihsak ziah bawk thin. Kan zia leh kan nihna dik tak kan inhriattawn avangin inhnuai ena inchung en kan awm ngai lo va, ang khatah kan inngai a ni.

Kan mimal zia hre pha si lo, hnam dang chawmhlawma awm kan nih chin chiah hria te hi chuan min ngaihsan vak ngaihna a awm lo va. Chuvang chuan hnam dang ngaihsan nih kan duh chuan an zia te, kan zia te, kan nihna dik tak leh an nihna dik tak kan inhriattawnsak a ngai a. Chutiang a nih loh chuan min phek hmuhhniam lo thei lo si a, chu chu tuna kan nihna hi a ni tlat a ni.

Thliarkar rilru kalsana, Rilru-a thanlen hi kan mamawh tak a nih thu ka sawinawn leh ni rawh se.

Post a Comment

Powered by Blogger.