Anxiety Disorder bihchianna:
~Dr. Lalhriatpuia

MD (Psychiatry)

Mizo nuteah hian rilru thlabar reng leh rilru thlaphang renga awm hi an tam hle a, midang hriatpui lovin a rukin hreawm takin an tuar thin. 

Chuvang chuan he natna (Anxiety disorder) chanchin hi kan hriat chian a pawimawhin, enkawla dam thei a ni tih hriat a tul hle. 

He natna kan tih hnuaiah hian Anxiety natna chi hrang hrang a awm a, amaherawhchu, a lar zual leh harsatna siam nasa pahnih: Generalised Anxiety Disorder leh Panic Disorder kan tihte zirchianna kan nei dawn a ni.

1. Generealised Anxiety Disorder: Mizo tawngin he natna hming hi kan nei chiah lo naa, kan tawrh ngai loh  natna erawh a ni hauh lo. 

He natna zirchiangtute chuan mi za zela panga vel hian kan dam chhung ngeiin he natna hi kan nei tur anga chhut a ni. Hmeichhiaten a let hnihin an nei duh bik a ni. 

Mizo tawnga han sawi awlsam dan chu ‘Rilru chawl lo’ emaw 'Rilru thlabar reng’ te pawh a tih theih awm e.

A lo lan chhuah dan tlangpuite chu:

(i) Rilru thlaphanna, rilru leh ngaihtuahnaa dawn chi hrang hrang kal zut zut. 

In leh lo, eizawnna, inlaichinna, chhungkua leh fanau te a buaina lo awm theite an dawn kual vak vakin , an rilru a thlabar reng a, hlauthawng in an  awm reng thin.

(ii) Chung rilru tih hlauthawng rengtu te chu ngaihtuah loh tum nasa hle mahse, dan zawh rual lovin a lo thawk thin a ni.

(iii) Heng avang hian an taksa leh rilru chu thil lo thleng thut tur awm ang maiin a in ring lawk run a, hahdam takin an awm thei lo thin a ni. 

Ngaihtuahnate a timang a, mut an harsat a, thinchhiatnate a thlen a, taksa lam pawh a ti chak lo thin a ni.

2. Panic Disorder: A chunga kan sawi ang lo takin he natnaah hi chuan mahni chunga thil thalo lo thleng tur hlauhna nasa takin a rawn man thut a, darkar chanve atanga darkar hnih te a awh thin. 

Mi thiamte chhut danin mi za zela mi pahnih velin he natna hi nei tur anga chhut a ni.

A lo lan chhuah dan tlangpuite chu:

(i) Vawi leh khatah hlauhna namen lovin emaw awm nawm lohna riau in a man thut zela, chu chuan an tha te ti sak in, an lungphute a ti rang vak a, an taksa pum khur zawih zawihin a siam a, pum atanga rawn hnawh up up ang ten an inhre thin. An taksa hmawrte khawngin tlu mai tur ang ten an lu a hai thin. 

Heta hlauhna lo kal hi chu pawnlam va hlauhna ai mahinthih hlauhna, a mai dawn a inhriatna leh mahni chunga thil tha lo tak thleng tur hlauhna in an khat thin. 

(ii) Hetia lungphu leh thawk te a khawih buai thin avang hian mi tam takin lung lam that lohna neiah an inngai thin a, amaherawhchu lung lam that lohna engmah an hmu ngai lo. 

(iii) A natna nasat dan azirin a chhuak zingin, achhuah chang pawn a reiin a rei lo thin. 

Amaherawhchu a chhuah inkarah pawh hian ‘A lo thleng leh mai ang a’ tiin an rilru a kap reng thin a ni.

Engvanga Anxiety hi lo awm nge? ‘Hei vang hi a nih hi’ han tih chat tur awm lo mahse, zirna hrang hrang atanga mi thiamten a awm chhan bera an puh chu thluaka hriatna thazama chemicals chi hrang hrang in tam hleih, in balance loh vanga ngaih a ni. 

He an in balance loh chhan chu inthlahchhawnnaa kan gene fuh tawh lo vangte, kan thluak thanlaia taksa leh rilru lama harsatna kan tawh vangte in a awm thei. 

Chutiang bawkin kan damdawi hmante pawh heng chemicals-te atul azira titlema titam theite anni. Hei hian natna lang chhuak nghal siam lo mahse hringnuna harsatna kan tawhin kan thluak hian nasa zawka hnathawh a ngai a, thluak chak lo sa chuan zo lovin rilru natna a kaitho thin a ni.

Engtia enkawl tur nge? Heng natna atan hian tam takin damdawi a awm tih hrelovin rei tak hreawm takin an lo tuar thin a, a natna hi a rei tawh chuan tih dam nan hun a duh rei bik tih hriaa inentir vat a pawimawh hle. 

Heng natna pahnihte hi damdawi leh counselling chi hrang hrang hmanga enkawl dam theih a ni. 

Amaherawh chu, a natna a nasat deuh chuan damdawi hmanga enkawl hmasak a ngai thin. 

Thluaka chemical in balance lo han siam rem thei damdawi chawh thin an ni. Damdawite hi ruih chi emaw addiction siam thei an ni lova, damdawi thawk muang tak niin, damdawi dang huat vak an nei lo. 

Damdawi erawh rei deuh hlek chhung (thla 6 tal te) eitir thin an ni, a natna rawn kir leh vat thin vang a ni. Damdawi hian zawi zawiin a tihrehsak a,thla 1 chhung lek pawhin a control sak vek thin. 

Hetiang ang harsatna nei chuan Doctor pan vat ila, tul lova natna tuar leh rilru hah kan pumpelh thei ang a, tin kan natna pawh atan tirh atanga enkawl anih chuan damchian a awl in, a dam rang zawk thin a ni.

Post a Comment

Powered by Blogger.