Tawngkam mawi taka han thluaithlum ngaihna tehchiam a awm hran chuang lo. Sex Education pawimawh tak a nih avangin ruh lang rawta sawi a nih pawhin chhiartute hrethiamna ka ngen lawk e.
Serh hrawt (Masturbate) hi mipa leh hmeichhe serh hrawtna hi a ni a; mahse, mipa Serh hrawt sawi nan an hmang uar zawk mah niin a hriat theih. Mahse, hmeihchhe Serh hrawt sawi nan pawh an hmang thin.
Engpawhnise, a tute tan pawh serh hrawt hi thil tha lo tak a nih avangin hetiang hian i han bih chiang teh ang.
A AWMZIA: Serh hrawt hi mihring nihphung pangngai, mipa leh hmeichhe inpawl nawmna vang ni lova hmasial taka mahni serh hrawt avanga chakna vawrtawp thlen tura hmalakna hi a ni. Mipa leh hmeichhe zingah serh hrawt ching mi tam tak an awm thin.
Mipa leh hmeichhiain tisa chakna mahnia inphuhruk tura Style chihrang hranga a serh khal kual vela a insawngbawl leh a inbuatsaih chiama a tawpa a chi/baw a tihchhuah/tihtlak thin hi Serh hrawt chu a ni a, hmeichhia pawh tuihnang a tihchhuah a, a duhthusam a puitlin thinna hi a serh hrawtna chu a ni. Hetianga mahnia intumchawpna hi Serh hrawt awmze dik tak chu a ni. Mahni bakah thiante emaw mahni bialnu/bialpa emaw mahni nih anpui (same sex) hmang pawha Serh hrawt ching an awm thei bawk.
ENGTIK ATANGIN? A hmei a pain naupang thang chho zel chuan inneih huna hman tangkai theih nan Pathian ruahman lawk angin a serh chu a lo buatsaih lawk thin. Hetih hun lai hian nu leh paten an fate nungchang leh chetzia an enthlak uluk ngaih hun lai a ni tih hriat a tha hle. An serh an khalh changin pawng hauh chiam nghal tur erawh a ni lo. An chin than/hlen loh nan erawh hmalakpui thin a tha a, an taksa bung hrang chanchin leh abikin an serh chanchin leh vawn hrisel dan kimchang taka hrilh thin tur a ni.
Mipa naupang mahnia a serh a lip thin hian hauh loh tur. I hauh avanga a tawpsan vang chuan a serh lip thei lovin a awm hlen thei. Hetiang bawk hian hmeichhe naupangin a serhkua a kawm changin hauh loh tur a ni. Mipa naupang ang bawkin a serhkua a kawm loh chuan a serhkua a phui thei tih hriat reng tur a ni.
Pathianin nupa a buatsaihna tura inbuatsaih lawkna turin mihringah a hun tak angzia zelin hetianga mahni serh khalh tulna hi naupan lai atangin a awmtir thin a ni.
HRISELNA ATAN A THA EM? Mahnia Serh hrawt chin hi mi thenkhatin hrisel nana tha zawk angten an sawi thin. Mahse, hei hi ngaihdan dik lo tak a ni thei. Chuvangin, Serh hrawt hi chin loh a tha ber. Taksaa tul lo awm chu Zan mut hlanah Pathian ruahman lawk angin amahin mipa bikah phei chuan chi/baw chu a chhuak ve mai zawk thin a ni.
ENGE A THAT LOHNA? Serh hrawt that lohna hi mipa/hmeichhe tan thil tha lo tak a ni a, a thatlohna tlangpuite chu hetiang hian thlir teh ang:
MIPA TAN:
1. Zahawmna a tikiang thei.
2. Tha thona, phurna nasa takin a tikiam thei.
3. Ngaihtuahna dik lo leh suangtuahna tha lo tak a thlen
4. Hmeichhe Pawngsual chakna thalo thlentu a ni.
5. Nupui bik neih chaklohna a thlen thei
6. Mahnia tlat hranna rilru leh rilru pangngai put hmang a tikhawlo thei
7. Lung natna a thlen thei
8. Nun titawitu a ni thei. Hmeichhe pawla chi tihtlak aiin serh hrawt avanga chi tihtlak hian a let tam takin lungphu a khawih nasa thei a, chuvangin, nun titawitu a ni thei.
9. Taksa mamawh thisen paih thenna tha lo tak a ni.
10. Nun a tinguai a, mit chaklohna leh khaw hmuh fiahlohna a thlen thei.
11. Mahniaah inkiltawihna thlenin moral a tikhawlo thei.
12. Mahni inrintawkna a tikiam thei.
13. Taksa/thisena natna dotu a tikiamin a tichak lo thei a, natna kai awlsamna a thlen thei.
14. Luna leh luhai, luakchhuak a thlen thei.
15. Pathian lama rilru pekna leh rawngbawlna a khawih buai thei.
HMEICHHE TAN:
1. Lung natna a thlen thei
2. Hlauhthawnna a thlen thei
3. Mahni hmeichhepui ngaihzawnna thlentu tha lo tak a ni thei
4. Zahawmna tibotu a ni
6. Nguina leh ngaihtuahna sual thlentu a ni
7. Mahnia tlat hranna leh inkiltawihna thlentu a ni
8. Sakhaw ngaihthahna a thlen thei
9. Ruihhlo lamtluang zawh tura kuaihertu hmanraw tha lo a ni thei
10. Pasal bik mamawh lohna thlentu a ni
11. Tha zatna leh thathona tikiamtu a ni
12. Fa neih kawngah harsatna leh chaklohna thlentu a ni thei
13. Nawhchi zawrhna a thlen awlsam thei.
A TLANGKAWMNA: Serh hrawt thatlohna hi sawi tur tam tak a la awm thei a, a tlangpui tarlan mai a ni. A hmei a pain serh hrawt chin hi thil tha lo tak a ni a; ringtu tan phei chuan chin loh tawp tur a ni. Mipain a chin dawklak chuan nupui a neih hnu thleng pawhin a chinghlen thei a, hei hian a nupui pawl nawmna aia serh hrawt ngaihpawimawhna leh suangtuahna tha lo tak a tjlen fo thei. Mawngkawhurna tha lo tak a thlen thei bawk.
Hmeichhiaah pawh Serh hrawt chinna hian mahni hmeichhepui ngainatna leh inneihna hial a thlen thei. Hmeichhia leh hmeichhia (same sex) an inneih hian an serh inhrawtsak tawn tih mai loh chu tisa chakna puitlin turin hmanraw dang vak a awm lo.
Hmeichhe pakhat mahni hmeichhepui kawp thin chuan - "Mipa kawm aiin a nuam zawk, a zei si a, a vawrtawp ka thleng zat zat thin a, a manhla khawp mai" tiin ka zawhna a chhang a, mak ka ti hle. Hei vang hian mipa pawhin a nupui kawm hlimna lamah mahni chauh inngaihtuah lovin nasa taka a inenfiah a ngai hle tih hriat a pawimawh.
Serh hrawt hi mahni hmasialna sual lian tak a ni a, nupa inthenna thlen theitu hmanraw tha lo tak leh thil chin tha lo tak a ni a, inawkhlum thinte ang bawkin hmun fianrial leh thimtham ngainatna sual tha lo tak thlentu a ni tih hriain hetiang hi i ching thin a nih chuan Pathian hmingin sim tumin tan la ang che.
Tun lai khawvel changkang zelah mipa/hmeichhe serh hrawtna hmanrua chihrang hrang a awm. Rubber hmanga siam hmeichhe serh lem etc te, mipa tan hmeichhe serh lem etc te leh a dang tam tak a awm.
Tin, electro magneto therapy hmanga tihkhurhnate leh a dang tam tak a awm mek bawk.Tunhma phei chuan hmeichhe thenkhat chuan bawkbawn sei chi meiah an hem luma mipa serh aiah an hmang tangkai thin niin titi thangva a awm thin.
Tin, damdawi hmanga hmeichhe serhkua tihzimna te, mipa serh tihlen leh pawhseina thlengin a awm. Mahse, heng hi hman loh a tha ber. Pathianin mitin min pek angzia zela a nihna anga hman mai hi kan awmdan tur leh nunphung pangngai chu a ni tih hriain hetiang kawnga sim tur i neih chuan Pathian hnenah tawngtainaa dil chung zelin sim tum tlat la i sim thei ngei ang.
– Dr. C. Lalrampana