AKAMKEUNA:
THIN NATNA (HEPATITIS)Thin natna hi natna chikhat. buaipuiawm tak a ni a; hei hi a awmtirtu chu natna te ber chi, tur inkaihnawih theih, leh damdawi tur nghawng tha lo avanga awm thei nia ngaih a ni. Thin atanga mit lo luang tur daltu a awm hian thisenah mit a lo tam a; chu chu mitliam an ti mai thin. Hetianga a awm chhan hi mit luan bona kawr tereuhte te kha hnawhtu a awm avangin a luang ral thei lova chuvang chuan thisenah mit a lo luang lut thin tihna a ni. Mit chu thisena a luan tawh chuan thisen chuan a lo fawp darh a; chuvang chuan mit leh vunte a lo eng chhuak thin a ni. Infection Hepatitis hi tuibawlhhlawh in atanga taksaah natna hrik te reuhte te virus a luh vang a ni ber. Mithiamte chhut danin hetiang natna vei zinga za zela 15%-in an thihpui thin nia ngaih a ni. He natna hian tumah thliar a nei hran chuang lova, ngam loh lah a nei lem hek lo. A salbeh tawh chu thlah a tum vak tawh thin lo. Hepatitis hi A; B; C; D; E; F & G thleng a awm a. chungte chu a mal malin tawite tawitein han belchiang lawk teh le:

THIN NATNA CHIHRANG HRANGTE:

HEPATITIS ‘A’
Hetiang thin natna hi Hepatitis ‘A’ natna hrik avanga awm a ni a; HAV tia hriat lar a ni a; mihring leh mihringina inkaichhawn theih a ni. Ei leh in leh ek atangtea inkaichhawn theih a ni. Hetianga inkaichhawnna hi ‘Fecal-oral’ an ti thin. Mirethei chhumchhia awmkhawmna hmun leh chet tawp luaktukna hmunah inkaichawn awlsam bik hlea ngaih a ni bawk. Mipa rawlthar leh mipa puitling Sex hman avangin hetiang natna hi inkaichhawn a awlsam em em bawk. Tin, damdawi hman sualna avanga inkaichhawng tam tak an awm bawk.

HEPATITIS ‘B’
Hei hi thin natna chi khat Hepatitis ‘B’ virus (HBV)-in a thlen a ni. A bikin hriau thianghlim lo inhmantawmna avanga inkaichhawn awlsam em em a ni. Tattoo chhut kai nana hriau zum thianghlim lo inhmanpawlh avangin inkaichhawn a awlsam em em bawk. Hetiang veite chu an chau ngawih ngawih a, an luak a chhuak a; an zun a nu dum deuh nguai a, an ek a eng dal dang thin.

HEPATITIS ‘C’
Hei hi thin natna chi khat Hepatitis ‘C’ virus (HCV)-in a thlen a ni. Thisen thianghlim lo inpek pawlh avangte leh hriau thianghlim lo inhman pawlh nasat avang leh hemodialysis avangtea inkaichhawn theih a ni. Tin, thlan atang leh chil per atang pawhin inkaichhawn a awlsam hlea ngaih a ni. He natna atang hian Cancer leh cirrhosis kai awlsam hle bika ngaih a ni bawk. Sex hman avanga inkaichhawn erawh a awm meuh lo. Tihdam pawh a harsa a; mahse, tihdam theih a ni.

HEPATITIES ‘D’
Hei hi thin natna chi khat Hepatitis ‘D’ virus (HDV)-in a thlen a ni. Hepatitis ‘B’ veisa atanga inkaichhawn a awlsam bik. Hriau thianghlim lo inhmantawm avang leh Sex hman avanga inkaichhawn theih a ni.

HEPATITIES ‘E’
Hetiang natna Hepatitis ‘E’ hi natna tam vak lo a ni a; Hepatitis ‘E’ virus (HEV)-in a thlen a ni. Ei leh in atang leh tui thianghlim lo in atangtea inkaichhawn theih a ni. Hei hian thin natna hlauhawm tak a thlen em em lem lova, invenna vaccine hranpa teh chiam a ngaih loh avangin antiviral damdawi hman ve mai theih a ni.

HEPATITIES ‘F’
Hei hi thin natna chi khat Hepatitis ‘F’ virus (HFV)-in a thlen a ni. Thisen test atanga a lan danin hetiang natna hi a tlem hle a; eng atanga lo awm nge tih pawh hmuh chhuah a la ni chiah lo bawk.

HEPATITES ‘G’
Hei hi thin natna chi khat mahse, a nihna chiah leh a chhan dik tak finfiahna la awm lem lo a ni. Hetiang natna hi a hlauhawm chi leh hlauhawm loh chi pawh chiang taka thliar hran theih a ni rih lo.

Ngun takin en la, Hepatitis ‘B’ & ‘C’-te khi a hlauhawmin a dam har ber a; inenkawlna senso pawh a hau takin a buai thlak duh hle. Mahse, hengte hi enkawl hma chuan rang taka tihdamleh theih a ni. A dangte pawh khi enkawl thuai chuan tha takin an damleh thei tih hre reng ang che. Dawhkana Chukchu vak lai hi chema na taka i sah chhum hmawk chuan Chukchuin a tuar rual khan Dawhkan khan a tuar ve nghal a; a chhiat phah thin. A thihna tur tawk chauha i kut phaha i ben hlum erawh chuan a thi tur dik tak Chukchu chiah khan tuarin a thih phah a; Dawhkan chu him takin a awm reng thei a ni. Hetiang chiah hian Daktawr rawn hmasa lova Vai Damdawi (Allopathy) chak pui pui nghawng na tak tak nei mahni thu leh mite hrilh chhawn chawp hmanga natna hrik i chhut chawrh chawrh hian Dawhkhan chhana Chempuia Chukchu na taka sahhlum ang tho hian taksa khawlpui dangin a tuar ve nghal hrep thin a; chuvangin, natna chikhat inenkawl dam anga i inngaih lai khan a dang enkawl ngaiin a lo awmleh nghal zel a; taksain nasa takin a tuar zui phah thin a ni. Chuvangin, Daktawr i rawn hman lo emaw, rawn tur an awm lo a nih pawhin a theih chhung chu vai dawmdawi mahni thua ei nghal mai lovin a aia thawk muang leh chhu na lo zawk ni mah se Ramhmul damdawi hi hman tangkai tum thin ang che. Ramhmul damdawite hmang hian i natna enkawl thin la a hun taka i ei char char chuan a dam a chiang duh bawk tih hriain hmang uar hram hram ang che. Hepatitis enkawlna atana thate chu hetiang hian thlir ila:

A DAMDAWI:
Thin natna satliah Hepatities ‘A’; D’; ‘E’; ‘F’; ‘G’ –te tan heng ahnuaia tarlante hi a tha tawk hle a; vai damdawi ei vak vak ai chuan mihring taksaah nghawng pawi a nei tlem zawk a; khuarei atan a rintlak zawk bawk tih hre reng ang che. A engemaw ber hi hmang thin la, an rintlak em em tih hre reng ang che.

1. Tuktin zingkarah leh zantin mut dawna tui thianghlim tam tawk in thin a tha

2. Nitin Coconut tui pava 1 in thin a tha a, BP sang nei leh zunthlum nei tan erawh coconut tui in hi a tha lo.

3. Futui in a tha a, khawla her aiin kheh chawpa feh ngei a tha. Tin, a zikno la thur tel deuh hlek ni thei se a tha lehzual.

4. Buhtun (Barley) tui in a tha. Hei pawh hi BP sang nei leh zunthlum nei tan chuan fimkhur a ngai hle.Tin,Tuilum in thin a tha hle bawk.

5. Neem hnah densawm tui leh khawizu inzata pawlhin hnarcha dip1/2 tsp pawlha nitin v2 in thin a tha.

6 Sap saum (Butter) hmanga Purunvar kan ei thin a tha.

7. Apple tui um (cider vinegar) leh Carrot tui pawlh in a tha.

8. Buluih (Radish) hnah densawm tui no 1-ah Tulsi tui thirfiante 1 pawlhin nitin vawi 2 kar 3 chhung in thin a tha

9. Nimbu tui firah tui thianghlim a inzata pawlhin vawi 3 tal in thin a tha.

10. Snake Guard hmanga siam thingpui in thin a tha

11. Khawizu thinfiante 1, buhtun her dip thirfiante 1 leh tui no 1 pawlh nitin v2 in thin a tha.

12. Zingkarah Tomato tuiah chi leh hmarcha dip (pepper) tlem pawlh in thin a tha.

13. Jaundice Berry hnah densawm tui emaw a powder chawh tui emaw nitin in thin a tha.

HEPATITIES ‘B’&’C’ DAMDAWI:
Thinlian natna dam har chi leh tawhkhrih tak Hepatities ‘B’ & ’C’-te tan heng a hnuaia mite hi ei thin thaa ngaih a ni a; Damdawi in atanga beidawng haw tawh tam takin an dampui hlauh thin nia ngaih a nih avangin hetiang natna hi i vei emaw, i chhungte'n an vei emaw a nih chuan a engemaw ber hi hman tum thin ang che.

1. Chakai leh tumbu den pawlah chi tlem telha in thin a tha.

2. Mutih kau var rah leh thing hmarcha rah ei pawlh a tha a; tin, a rah a awm loh chuan a hnah leh thing hmarcha ei pawlh a tha hle bawk.

3. Japan hlo hnah densawm tui no ½ ah khawizu 1tsp leh Nimbu tui fir no 1 pawlh nitin zingkar chhun leh zan mut dawnah in thin a tha.

4. Lambak hnah densawm tui zing tin in thi a tha.

5. Ramhmul chihrang hrang hmanga Gennesareth Herbnal Keifang venghlui amiin a siam BR-Mix & Jopan plus syrup Mizo Herbal Keifangina siam Nitin rialno 1 khat zel vawi 2 in thin a tha hle bawk. BR Mix hi pawisa lem a awm thin ang bawkin a lem (duplicate) a awm a, fimkhur a ngaih avangin Gennesareth Herbal siam ngei hi a dik tak (original) chu a ni e.

6. Aidu leh chakai densawm ei a tha.

7. Mithi sunhlu hnah a zungte thlengin densawma Bawnghnute no khat nen in a tha.

8. Mizo siam Mum-Mum mix nitin v2 chaw ei kham apiangin 30ml in thin a tha.

9. Mizo siam lungthi leh lakher anthur etc chawhpawlh Gesoliv Syrup nitin v2 chaw ei kham apiangin 30ml in thin a tha.

Heng zingah hian serial No. 2; 3; 4; 8; 9-te khi an tha zual bik a, chung zingah pawh chuan No. 2 & 3; 8; 9 khi tha bik lehzuala ngaih an ni.

A TLANGKAWMNA:
Eng damdawi pawh ei ila ei tur zat bituk leh ei hunbi hi ngai pawimawh ila damdawiin a thawh tur dik tak a thawk thei a, dam pawh a dam hma bik thin a, a dam a chiang bawk tih hre reng ang che.

Tin, allopathic medicine chauh hian nghawng tha lo nei anga inzirtir hi a dik lova, ramhmul damdawiho zawng zawng pawh hian nghawng tha lo (side effect) an nei vek a, a nghawng nep deuh tihna mai a ni e.

~-Dr. C. Lalrampana

Post a Comment

Powered by Blogger.