Dungtlang lal fanu Lianchhiari leh hnamchawm tlangval Chawngfianga-te inhmangaihna thawnthu ngaihnawm tak mai chu, palai sual Mangmuaia avangin zan khat thil thuah lungchhiatthlak tak maiin a tawp ta thut mai a. Dawt thu avanga thlabarin Chawngfianga te chu a zan a zanin Chhhingzawlah an pem ta chuk chuk mai a ni.

A bialpa pem thut chhan hre miah si lo Lianchhiari rilru manganna chu thuk tak a ni. Tunlai țawng takin, a 'depressed' em em mai a, hnathawh zai a rel thei lo a, ni tin mai hian tlangah chhovin, Chawngfianga pemna lam khua chu a thlir nileng mai thin a. A nuin puan zung thui tur a kentir pawh a thui zo thei lo. Hlai thing awn bawhin Chhingzawl lam chu thlir a, țap leh zai chungin, ngaihtuah miah lovin a thir khaiin thing chu a lo ker a lo ker mai a, chu hlai kung chuan a thih phah der nghe nghe a ni awm e.

Lianchhiari chang a 'depressed' lo. Hmangaihtu Chawngfianga rilru chu a na em em mai bawk a. A muhil thei lo va, chaw a ei thei bawk si lo, â mai dawnin a inhria a. A nun nguai lutuk leh thinlung khawhar em em chuan intihhlimna zawngin naupang inkawihnawkahte a tel ta zar zar thin a.

Chhingzawl khawlaia Chawngfianga inkawihnawk chu, Dungtlang khaw chung chhim phei tlangdung tawp khama lungpui tohlawta lungleng taka Chhingzawl lam thlir ni tintu chuan a zuk hmu țhin a nih chu! Chawngfianga'n kawi a kah zawng chuan a dartawnsuk chu a thle tle nghelh nghelh mai a, Lianchhiari chuan hmuhnawm a ti em em mai țhin a. Chawngfianga dartawnsuk chu a khuai kah laiin a tla ta hlauh mai a, Lianchhiari chuan, " E, mi ute dartawnsuk a tla ta hlauh mai a!" a lo ti sap a ni awm e!


LIANCHHIARI  hriatrengna
A nun a hlim loh tehlul nen, a khawvel chu a hrehawm tehlul nen, a thut țhinna lung tohlawt hnuai kham chu zuan thlak daiha thihna ngei tur khawpa remchang a nih tehlul nen, lunglen tlang nei hrang ngat khawpa 'depression' nei nasa Lianchhiari khan intihhlum lam a ngaihtuah lo a niang, thih daih a tum lem lo a niang, zuk zuangthla miah lo a!

Chawngfianga 'depression' nei pawh chuan tapchhaka indawm kun reng a, pindana tawm tlata ruih vak lam a ngaihtuah lo! A rilru pik hneh turin khawlaiah a lo chhuak a, a hmangaih Lianchhiari tel lo pawha nun hlim dan tur zawngin naupang zingah a invai harh tlat! Tu 'psychiatrist' nge maw ni an rawn ni, an fing riau!

An thawnthu kal zelah chuan Lianchhiari leh Pawngsena an innei ta a. An inneih hnuah zan khat chu an inah, a pasal remtihnain, Chawngfianga nen khawnțhiangin zu an khawn dun a, hlim em emin zu an inpen per sek sek zan khua ta mai a ni awm e. Pawngsena chuan khumah mutsan mahse muhil thei bik hek lo, pawnpui hnuai atangin a lo bih tlaivar ve ngawt mai a. 'Pawngsen tlaivar' tih tawngkam lo chhuahna bul thawnthute hi a ngaihnawm lungchhiatthlak asin.

Dungtlang khaw pasaltha zaidam leh chhuanvawr Pawngsena hmangaihna leh dawhtheihna hian Lianchhiari rilru a hneh ta hret hret a. Chawngfianga tel lova nun dan a thiam telh telh a, Pawngsena nen hian nupa hlim leh lungrual tak an ni zui ta a ni awm e.

Chawngfianga pawhin 'Lianchhiari chauh lo chu' ti duh bik lovin nupui dang a nei ta a. Lianchhiari-te khawnbawl upaah a țang zui ta a ni awm e. "Khawnbawl upa satliah ni mai lovin, Lianchhiari-te chhungkua nen chuan chhungkhat angin an inen zui a, an hlim tlang ta em em a ni," tiin K. Zawla chuan he mite hmangaihna vanduai thawnthu lungchhiatthlak tak hi an hlim zel thuin a tlip tlat a nih chu. (Mizo pipute leh an thlahte chanchin, p 325)

He thawnthu lungchhiattlak tak atang hian tun lai thalai, ngaihzawng țhen avanga thih duh zel mai, tu emaw tel loa nung thei tawh dawn lo emaw inti tlat țhinte hian zir tur kan nei.

Lianchhiari leh Chawngfianga khan 'depression' an nei ngei a, a nasa chi ngat lehnghal! Tunlai țawng hmang phei chuan sawi ila, 'Major / Severe Depression' ngat maw le! Intihtheihpui chi tan chuan intihtheihpui tham! Mahse an hneh tlat.

'Depression' hi nghah dam theih a ni. Thih loh phawt tur. Lianchhiari kha a lungleng țhutna kham ko ațang khan "Chawngfianga tel lo chuan nun ka zuam lo," tiin lo zuangthla daih se, hmangaihtu ropui Pawngsena kha a tawng leh lo tawp ang a, an thawnthu tawpna hi a dang daih ang. Chawngfianga nen innei ta kher lo mahse a tawpah a hlim leh ta tho aw! Hlimna hi thil pakhatah chauh a innghat lo. Hmun hrang hrang, mi hrang hrang ațangin a hlim leh theih.

LIANCHHIARI  hriatrengnaChawngfianga nun hlim lo khan thil țha lo ti ve ta chiam se, tunlai tlangval angin ruih chhuanlamah hmang ve ta se, a OD daih mai thei a, a rilru a buai zui daih thei. Khawnbawl upa tlakah a chhuak lo tawp ang.

I hlim lo em? Tuna i tawrh mek kha i tuar zo dawn loin i inhria em? Lianchhhiari 'method'-in nghak tlat la, thi duh hauh lo la, hmangaihtu dang an lo lang leh ngei ang. I hlim ni a la her chhuak dawn. Mahse nghah a ngai. Ni khat thil thuah a thleng thut thei lo. Chutih chhung chuan Chawngfianga 'method'-in, indawmkun duh hauh lovin chhuak harh la, infiam la, rual pawl rawh. I la hlim leh dawn khawp.

'Depression' hi a dam thei a nia! Dawhtheihna nena nghaktute tan nunah hian nghah chhuah tur a awm țhin. Nghah chhungin tihtur dik a awm bawk. Hunin a thawi dam tur hi a awm ve a nia!


Tleirawlte meuh pawh an chauvin an hah ang a, tlangvate pawh an tlu der ang. Lalpa nghaktute erawh chuan an chakna an siam țha leh ang a, mupuite angin thlain an thlawk chho vang a, hah lovin an tlan ang a, chau lovin kein an kal ang (Isaia 40: 30,31).

Dr Hrekima Chhakchhuak
- Zalen : 1.8.2020

Post a Comment

Powered by Blogger.