RAMRI BUAI HI
- Revd Chuauá¹huama
(17.10.2020)
Kár hmasa Zirtà wpni khán Thinghlun (Mamit District)-a John Zolà wma thlám hà l a nih thû leh a kà ng lái video ka lo dawng ve nawlh mai a. Karimganj DC leh SP hoa Assam police leh Forest department mi tam tak an lo thawk kha tum nei sá thlap an ni a. An thiltih kha a záu thei ang berin Eastern News-ah sâp á¹awngin an puang a; Bangali á¹awngin duhthawh takin an puang bawk a. Mizoramin Karimganj district ram zuk rûn anga sawiin Invasion of Mizoram on Assam’s Land tiin a chhuan chhe thei ang berin Mizoram an puh a.
Thlâm tichhe tùra police-ten ban an sát lái te, bang an chék lai te, lungphun phà wi tuma an bei laih laih lái te, uniform ha chunga thlà i an sãm lái te han hmuh kha chuan thin a sa zak mai! Khatianga titute zÃngah khán officers pawh an tel a ni tih chu video aá¹ang khán a hriat theih a; hnam mãwl ber chétin an rawn chê a ni. Anmahni lo dodãl tùr tu mah an awm loh láia khati taka an chê kha an demawm tak zet a; mi dáwihzep tih dà n a ni.
Inrinni (10.10.2020)-ah chuan Mamit DC leh SP pawh Thinghlunah an zuk kal a; hetiang hunah hian huaisen takin DC leh SP te chauh ni loin Minister-te thlengin thil thlenna hmunah kal zung zung sela. Tûn thlengin Minister phei chu an la zuk kal lo a ni à wm e. MZP Headquarters Executive Committee chu hmanhmawh taka á¹hûin hruaitu á¹henkhat Thinghlun panin an chhuk thla nghâl a. John Zolà wma thlam sa leh tùrin hnatláng an ko nghal bawk a nih kha.
Hetih lai hian MNF sawrkar hmasak láia Minister pakhatin kum 2018-a Zophái buai hnu lawka a hmun a tlawh á¹uma a thusawi hmuh theih, Keini kan sawrkar lái kha chuan eng mah an rawn ti ngam lo, tih kha kan lo dawng nawlh bawk a. Tûnah hian MNF an sawrkar leh chiah a, eng angin nge ramri-a Assam-in thil an rawn tih hi Mizoram sawrkarin a chhà n lét dáwn tih chu mipuiin kan thlîr á¹hup a nih ták hi. Tawlh lo satliah ni loa hma lam pana huai taka á¹an an lák ngam chuan kan fak ang a; á¹an la ngam loa an khup zà l zál a nih erawh chuan kan dem hle thung ang.
Ramri buai lái hian sawrkar áiin zirlái páwl hi a che chhuak hmasaah a á¹ang záwk zél ta mai a. Chu bákah Mizorama member ngah ber CYMA pawh hi zirlaite áiin a chechà ng muang záwkah a á¹ang tlat bawk a. Hetiang nikhuaah hian sawrkar hi a rang thei ang berin che chhuak sela; CYMA pawh hian zui vat sela; zirlai páwlte chu naupang záwk an nih avà ngin an hnunga zuitu tùr ni à wm tak an ni.
Tûn á¹um chu MLA eng emaw zátin Thinghlun an zuk tlawh a; sum leh pái pawh an séng nual hlawm a. Mahse kha kha a táwk mai lo. John Zolà wma thlâm sak á¹hatna tùr leh Mizoram Police inkhuarna tùr in sak nán hian MZP leh khawthlang lam YMA hnatláng thá mai a táwk hauh lo; Mizoram sawrkar hian sum leh pái a sèn ve ngei a ngái a ni. Hachhek Constituency MLA khán a ti á¹ha khawp mai; sum leh pái a sèn bákah hnatláng ei tùr vawk a thawh te, police awmna panna kawnga laih nána JCB a thawh kha a fakawm. Hetah hian duh táwk mai loin sawrkarin Mizoram Police hi thuam á¹ha sela; an awmna pawh changtlung takin siam sela, a panna kawng pawh hnûm takin siam thuai rawh se.
Nilaini (14.10.2020)-a Mamit DC leh Karimganj DC inbiak kha Karimganj DC rawt và nga neih angin Mizoram Home Minister-in a sawi a. Engah nge Karimganj DC hian Mizoram chhûnga buaina a rawn siam hnûa inbiakna a rawt leh si? Mamit DC-in Thinghluna thil thlenna hmun hi “hmà nlai kan pi leh pute aá¹anga mahni ta anga’ kan lo cheibà wl á¹hin a ti lek mai kha a thu a chak táwk lo hle; "mahni ta ang” ti loin pi leh pute hun ata kan ram dik tak a ni, tih záwk tùr a ni. Vaiho lakah hian phung thlûk an hre ve lo; a ruh lang ráwta hrilh an ngái.
Karimganj DC-in thil thlenna hmun chu “Singla Forest Reserve hnuaia awm, Karimganj District chhûnga mi a nih avà ngin an thuneihna zahsak tùrin Mizoram Official-te chu a ngèn a ni” tih phei hi chu lem harsa tak a ni. Singla Forset Reserve hi Mizoramin a hre lo a; an thuneihna hi zahsak tùr kan ni bawk hek lo. Hmai chhana chhuahchhalh nghál sak an chákawm tak zet záwk a ni. India chhim Tamil miin khati taka a rawn thawhna a á¹an ngam láia phung thlu dîm dêma lo chhà n tùr a ni lo a; sái ngal déng tliak khawpa náin lo chhà n záwk tùr a ni.
Chu bákah ‘Thinghlun hmuna thil thlentîrtute man chhuaka, action la ngei tùra phût pawh kha’ thu awmze nei lo a ni. Thinghluna thil thlentîrtute chu Karimganj DC leh SP ho ngeia lo thawk kha an ni a; anmahni kha lo man tùr chu an ni alâwm! Mamit DC thû hi a nêm mah mah; tûn ang hunah chuan DC hrohrãng ná kan mamawh.
“Buaina thlenna hmunah hian dà n leh thupék kenkawh a awlsam záwkna tùr leh boruak sosáng véng tùrin a á¹Ã»l anga Police duty hmun siam ni se” tih pawh kha Assam tán siam ve a ngái lo. Keinin an thlám hãlin an huan thlai kan kit/sãmsak ve lo a; a titu záwk an nih avà ngin an rawn tih buai nawn tawh loh nân keini erawh chuan Police kan dah a á¹Ã»l a. Anni chu kan ram aá¹anga hmuh phák loh hla takah tawm bo rawh se.
Hetih lai hian Phùldungsei Thaidawr tláng (Mamit District)-ah bawk Tuikuk-hoin ‘mandir’ sak an tum chungchánga Mizoram Home Secretary-in Tripura Home Secretary hnéna lehkha a thawn chhà nna angrenga siam video pakhat, Tuikuk pain emaw ni duhám taka a sawi chu kan lo hmu ve leh bawk a; he Tuikuk pa emaw ni hian Mizoram sawrkar chu a cho hle tih a hriat theih a. Hmà n nà lawk khán Tripura ramri bula Covid-19 avà nga LTF duty-na búk pakhat chu Tuikuk-hoin an rawn hãl tawh kha a ni a.
Hetiang hi thil awm dà n a nih tákah chuan Mizoram sawrkar hi Tripura ramri lamah pawh nasa taka a inrálrin a ngái a. Tuikuk-ho thil tum, SONGRONGMA of Tripura hminga October 19&20-a Thaidawr tlánga ‘mandir’ sa tùra hnatláng pui neih an tum pawh hi engtin nge Mizoram sawrkar hian a chhà n dáwn tiin kan lo thlÃr reng a ni. Hnatláng thei loa lo dan ngei tùr a ni a; Mizoram sawrkar hi a tawlh záwkah a á¹ang leh mai ang tih a hlauhawm mang e!
Ramri hi chin fel mai theih a ni dáwn lo. Assam phei hi chuan kil tinah ramri buai a nei a; tûn hnãiah pawh Arunachal Pradesh nèn ramri buai an neih thû a lo lan kha. Keini chuan Tripura leh Cachar rawn páwng zél tùr hi khauh taka kan lo dan a ngái. Kár hmasa Inrinni-a kan sawi tawh Nagaland Merapani-a ‘Lalthara method’ kha emaw a áia nasa záwk ‘Israel method’ hi hman a hun tawh lo’m ni tiin ngaihtuah a awl khawp mai. Israel chuan Bulldozer leh JCB hmangin Palestinian-ho in chu a á¹hiat buaih buaih mai a ni.
Engtin nge Mizoram sawrkar hi a chét ve dáwn tih chu nghákhlel takin mipuiin kan lo thlÃr reng e. Lailapur-a vái in sak thar 28-te khu JCB hmanga á¹hiah vek a va’n chákawm ve. Police tam táwk nèn thawkin inkah a nih pawhin Mizoram Police-te hi dáwih záwkah an á¹ang hauh lo ang tih kan ring; a enkawltu sawrkar hi a huaisen a ngái záwk a ni. Hmana India do kha tunah hian chhaun chi a ni tawh lo; TÛNA HUAISEN hi a ngái záwk a ni. Hmãn chu hmãn a ni tawh.
Mizoram Synod chuan Assam nèna kan ramri tih chiana vèn him a ngái pawimawh hle a. Synod inkháwmpuiah pawh a vawi hnih ngaihtuah a ni tawh. Kum 2011 Synod-ah khán, “Hmà rthlang Presbytery thu lût Assam nèna ramri tichiang tùra Sawrkar nawr rawtna chu an theh luh chhan Moderator-in a sawi fiahtÃr hnûah kan sawi ho va. He thû hi ngun takin kan sawi ho va. Rawtna lo lût ang hian Mizoram leh Assam ramri tichiang tùra Sorkar ngen á¹ha kan ti a, Synod Executive Committee-in lo bawhzui rawh se kan ti,” tiin pass a ni a (2011 Synod Gen 20).
Kum 2013-ah khán, “Mizoram leh Cachar inrina véla Mizo fate buh leh thlà i, thing leh mâu, hnam dangin an rûksak leh hneh chhuha an láksak leh an tihchhiatsak á¹hin hi a lo tà wp theih nân Cachar nèna kan inrina hrûl vèn him hna ngawrh lehzuala thawk tùrin Synod-in Mizoram sawrkarah ngen ni rawh se tih thû Aizáwl East Presbytery aá¹anga rawtna lo lût chu Moderator--in a theh lûttu Presbytery hruaitute chu sawi fiah tùrin a sáwm a. Chumi hnûah kan sawi ho va. Kum 2011 Synod Gen.20 chuan he lai ramri tichiang tùra Sorkar nawr a lo rawt tawh a. An rawn rawt ang hian Sorkar nawr á¹ha kan ti a, SEC-in lo bawhzui rawh se kan ti,” tih a ni leh a (2013 Synod Gen 40).
Synod Executive Commitee-in a á¹Ãºl anga bawhzui tùrin Synod Officers Meeting (OM) kutah a dah a (SEC 250:17, February 2014); OM chuan a bawhzui ngei a. Synod hotute pawh ramri-ahte kalin Mizoram sawrkarah pawh rawtnate thlen a ni; mahse, tûn thlengin a reh zui ta vang vang a. Synod Inkháwmpuia ramri chungcháng sawi lái khán Rev. Lalbiaktluanga (L) chuan, Ramri buai ching fel tùr chuan silai lek a ngái, a tih hiál kha. Thih phah kan awm pawhin ram tána ‘martar’ an ni mai ang chu.
Ramri buai chungchángah hi chuan Brig. T. Sailo kha tluk an la awm lo a ni ber mai. Ani chu khati taka ram buai kan ni la chung khán Silchar lamah a tlân thla nghál rap rap mai a; mipui kal ve pawh a phal lo záwk a nih kha. Tûn ang hunah hi chuan Brig. T. Sailo hi kan ngái leh vawng vawng á¹hin dáwn a nih hmèl hle! Ani kha zawng sipai ngang a ni a; China ramri hmun váwt elkhènah pawh a sipaite chu ‘váwt’ tih phal loa thupék chhuah ngat kha a ni.
Brig. T. Sailo bawk khán Mizoram intodelh nána hma thlìr chu a nei thui alâwm. Mizoramah leileta siam theih ram hectare 70,000 chuang awm thû pawh hi amah ngei khán a zir chiang vek hman a; héng zawng zawng hi leileta kan siam chuan kan ei khawp áia tam kan thar thei tih a hria. State rálmuang ber kan ni chunga kum 34 sawrkar siamtuten an la tipuitling thei lo hi a mak a ni. Tihpuitlin ahnehin, Kan ramah hian kan ei sèn loh a thar theih. Chu chu kan target pui ber a ni–CM tih a la ni ta leih leih chauh si (Và nglaini, 10.10.2020). Khua hi chu a vár lo teh e.
Kum 34 chhûng lo sawrkar tawh Chief Minister pahnih hian hmánah hmánah khán kan rama leileta siam theih hectares 70,000 chuang zet hi kan ei sèn loh thar tùrin leileta lo siam chhuah vek tawh tùr a ni asin maw le! |awng tui tam loa hna thawk tam kan mamawh.
Tûn hnûah Cachar leh Tripura-in kan ram chin min rawn chuhpui zeuh a nih chuan na taka chét nghál zél ni tawh rawh se. Kan ram chhûnga Bairabi lui kána kawngpui, Assam enkawl lái pawh hi kan la lét vat tùr a ni; kan ram chhûng kawngpui chu Mizoram sawrkarin a enkawl ngei tùr a ni.
Kum 1986-a State kan lo nih hnûah India rama State rálmuang bera insawi á¹hin kan ni. Kum 30 chuang ram rálmuang kan nih tawh chhûng khán Mizoram sawrkar hian kan ram dung leh và ng leh ramri hrûlahte hian kawngpui á¹ha tak lo siam tlang riah ruah tawh sela; ramri vèn him hna hi tih tak zetin lo bei bawk sela chuan heti ém ém hian kan á¹henawm State-te hian min zuam lo ang. Ramri humhalh kawngah hian mipuiin sawrkar hma lákna hmuh kan duh a; theih tà wp an chhuah phawt chuan kohhran pawhin sawrkar puih hi a inpeih reng tih chu Mizoram Synod thu pass tawh aá¹ang khán a lang chiang hle a ni.
Ramri buai và ngin mamawh lák luh kawngah kan harsa deuh a ni maithei. Mipui pawhin tih tùr kan nei. Hun harsa a lo thlen hian kan thil zawrh man tito nghâl zél lo ila; inchuh rum rum lo bawk ila. “Sem sem dam dam, ei bil thi thi” tih thu neitu hnam kan nih hi. Covid-19 avà nga anhnah man thlenga a to vek ringawt mai hi a dik lo. Keimahni leh keimahni kan inhrem á¹hin hi kan sim a ngái.
Post a Comment