Ni e, kumin, a vûr kum leh kum ţha tura kan ngaih hi kan beisei ang a ni leh ta hauh lo mai a. Kum bul lama kan tawrh dan han ngaihtuah phei hi chuan, nikum aia kum chhe zawk fé a ni ta phawt mai chu a nih hi. Nikuma hripui chauh kan buapui lai leh inkharkhip hun a rei hle tih kan ngaihtuahna a awm piahlam kha kan thleng a. Hri kai pun danah ngawt pawh nikum kan khûm nasa hle a, chutah pawh chuan tualchhunga in inkaichhawng kan tam ta em em a, chumi piahlamah nikum ang lo takin naupang deuh pawhin an tuar na ta hle mai.
Hei chauh hi a la ni ta lo cheu. Nikumah kha chuan Covid-19 hripui a léng a ni mai a, kuminah erawh chuan nikum aia inkaichhawn awlsam leh nunna la awlsam zawk, Covid-19 thawh hnihna an tih mai, a aia na zawka a chét mek bakah vawk pûlhri hlauhawm bera an sawi, African Swine Fever (ASF) a léng a, vawk sang chuangin an thih phah a. Chumi rual chuan kumdanga kan hriat leh tawn thin ai daiha rapthlâk kan tawng a – chu chu ramngawa kangmei chhuak nasa lutuk a ni a. Ramngaw kang ringawt pawhin kan boruak ţha leh sik-leh-sa dinhmun a tihchhiat nasat dan hi; a hlutna leh pawi a khawih chen chhût ngam pawh a nih loh laiin, a kang satliah mai a ni lova, thing, mau leh rua bakah nungcha pawi a khawih piahlamah mihring tam tak nunna leh thil neih tana hlauhawm khawpa chhiatna a thlen hi a rapthlak takzet a ni.
Hri léng hi chu khawvel pum deuhthaw leh India ram puma thil thleng a ni a, Mizorama chengte mawh pawh a ni lo. Vawk pulhri léng leh ram kang erawh hi chu tute-emaw thuawih loh rah niin a lang a, thupek pawisa lote thiltih mipuite’n kan tuar tih hi a lang reng a. Bangladesh emaw, Myanmar emaw aţanga vawk lakluh khap a nih laiin, la lut lui thei leh hrem pumpelh si an awm avangin, Porcine Reproductive and Respiratory Syndrome (PRRS) hri-in vawk sing tel takmeuh a suat tawh a. Tunah pawh hian sorkar thupek bawhchhia-in African Swine Fever (ASF) hi vawk leh vawksa bakah vawksa aţanga siam thil la lut lui an awm tih chu a chiang a, he vawk pûlhri hi van aţangin a lo tla ngawt thei tlat lo.
Chutiang zelin sorkar chuan March ni 15 hma-a lo vah zawng zawng hal vek turin thupék a chhuah kumtin a. Ram a kan nasat hun chu March ni 15 hnulam hi a ni deuh zel. Ţhal a na telh telh a, thli a tam a, khua a lo ro zual a, mei a kal em em tawh mai a, chuvangin ruahtui a tlak loh phei chuan kangmei a chhuak awlsamin a kang kai chak em em tawh a. Fimkhur sèn a nilova, ţhelhmih pawh a harsa telh telh a ni. Chutiang hre chunga lo leh huan hal tlai te hian pawi an khawih nasa hle thin a, ninhlei leh suahsual hrim hrim vanga thinghnah ro awmkhawm han dep kai mai maite leh meizuk bung paih fimkhurlo te avangin kangmei a chhuak fo bawk. Ram hmangaih lo leh mimawl thawmhnaw a ni a. Hrem lohva an chhuah leh ţhin avangin sim harsa an ti hle a nih hmel e.
A taka chanchin ţha lo kan hriat dawt zut lai hian Mizoramah hian kan thuhriltu leh zawlnei awma awm ho hian ‘gospel’ (chanchin ţha) hi min hrilh tlem ang reng khawp mai a. ‘Thim thuah hnih’ tihte, China râl lo lian tur, rãwng taka Mizoram rawn awp tur anga hrilhlawk nate, chhiatna nasa tak lo thleng tur ni-a sawi hi kan hre tam tawh a. Pathian hian Mizorama Mizote hi min hrem bik dawn anga sawi a tam ber. Thuthlung Hlui huna Pathian thu an awih loh avanga Israel fate a hrem ţhin ang deuhva a fal deuhva min rawn hrem tur angin an ngai ni awm a ni a, thlarau lama Israel/Juda hnama inchhâl mi ţhenkhat sawi ni awm pawh a ni e.
‘Roreltute hi Pathian ruat an ni’ tih bung leh chang chhiar fotu zingah hian, sorkar thupék leh thuchhuah bawhchhiat hreh lo hi kan ngah angreng viau mai a. Chu’ng zingah chuan Pathian thu hril inti-a vak chiamte pawh an tam mai. Hripui darh lohna tura sorkar inkaihhruaina bawhchhe lui ngat mai, kumina Kumbh Mèla hruaitu zing ami, Hindu puithiam pakhatin, “Coronavirus te chu a hlauhawm lo, Ganges lui tui thianghlim hian a that vek mai dawn alawm,” a tih ang maia rinna dik lo, zirtirna dik lo leh sakhaw ruihchilhna hian Mizote hi min bâwm hneh hle a. Hetianga mawl tak taka an pathian ringtu hi kan thuhriltu zingah hian an kuh ţúl ve mai zawng a nih hi.
Tunhma mingo ho mawl lai leh sakhaw âtchilh hun lai, Europe-a Pope lal zual lai leh ram hrang hrang lalte’n an tlawn siak lai ang kha an pel tawh emaw tih hnuah, America lamah pawh Kristian pawl ni ve si, firfiak taka kal hun hnuhnung mithianghlimte (Latter Day Saints ti-a invuah) ‘Mormons’ hote chanchin kha a rapthlak asin. Pathian chhuanlama tualthah hrehna nei hauh lo intélkhawm, an pawl dintu Joseph Smith leh a hnu-a hruaitu, Pathian thu aia rin zawk Brigham Young thu-a mihring thah pawisa hauh lote an lo chhuak a. Rev. Jim Jones (1931-1978) ang maia amah zuitute that chiamtu pawh an neih kha.
Sorkar thu hi a kawi a ngila zawm tur tihna a ni kher lova, mipui rapbet zawnga chét ching sorkar phei chu, paihthlak hi mipui mawhphurhna a ni zawk mah awm e. Mahse, mipui himna atana sorkar thupek bawhchhe lui duh khawp thuhriltu ang chi, American hovin ‘Doomsday prophets’ (chhiatna lo thleng tur puangtu zawlnei der) an tih mai ang chi, zui dur dur hnam kan la ni hi chu a zahthlak ngawt mai. Sakhaw thurin aia thil maksak bawh huam huam mai, mahni thlan ngei kohhran upate thusawi aia mikhual thusawi zana inkhâwm chak zawk kan la tam fo hian kan ze ngheh lohna a pholang ţhin.
Takna aia makna, thutak aia sawi mak thei zui chingte hi ram hâltu leh sorkar thupek bawhchhia-a vawk la lut duhte nen an in ang tlang hle. Intih mak chiam te, mi aia hre ril leh thuk, mi hriat ve loh hria anga lan chak em em mai te hi mi hlauhawm tak an ni a. Tunhma-a an khua-a nula leh tlangval inngaizawng hre thei em em leh sâwnpai leh uire hre thei em em chi te, khawtlângin an hlau ang khan kan hlau ta lo. Hetiang hi mi hlauhawm an ni a, thuhriltu ni si, hre thûk leh chang thûk lutuk anga inlantir ţhinte hian thutak aiin bumna an pai tam zawk.
Chuvangin kan ram hian chanchin ţha a mamawh tih hi hria ila. Chanchin ţha lo thlen tirtu, thuawih loh vanga mipui nun tiderthawngtute hi i hnâwl ngam ang u. Chutiang zelin chhiatna lo thleng chiam tur anga mipui sawi ţhaih a tihder chingte hi na taka kan dem ngam a hun a ni. Rinna maksak zuia ruihchilhtute chuan mihring nunna pawh an ren lo duh hle a, mahni zuitu hraihlum vek duh khawpa rawngbawltu kalsual, Rev. Jim Jones te ang kha kan kawl ru reng thei tih hi i hre zawk ang u. Mipui himna tichhe thei leh mipui tawrhna thlen thei zawnga dân bawhchhia a, thupek pawisa lote hi thuneitute’n an pawikhawih ang leh an phu tawka an hrem zat zat hunah chuan, he ramah hian chanchin ţha a thleng ang a, mipui kan zalenin kan thawveng ngei ang.
Post a Comment