A KAMKEUNA:
Irhfiak
Amah Thangkura tih dan takah “Na deuh deuhin ka tãwp chut chut mai” a ti a; fiamthu mah ni se, a sawi dik takzet niin a lang. Achhan chu Mizovin ‘IRTHFIAK’ kan ti a; Medical term-in ‘HICCUP’ an ti a; sawifiah thiam har tak a ni. Kan han irh uk a, a reh lehnghal mai hi chu ‘IRH’ a ni mai a; mahse, reh mai lova rei tak a khãt tawk, second 2/1 dan lek leka kan irha dul a invawr dawrh dawrh a. kan aw bawm vocal cord atanga fiak thak thaka a’n rik awk awk hi chuan hrawk a thip a, thin a na telin dul a sep kang zawl dawrh dawrh a; chu chu Mizovin ‘Irhfiak’ kan tih chu a ni a; Thangkura sawifiah dan hian a awmzia a phawk fuh zawberin a lang. Sãp chuan ‘Irhfiak’ ri chhuak hi ‘HIC’ tia ri angin an sawi ve bawk a; hetiang zel hian hnam hrang hrangte hian Irhfiak kan sawi dan a inang lo mai thei.

A AWMZIA:
‘Irhfiak’ hi duh vang reng ni lova, na taka thawk thut paha kan awm leh dula duar leh tisa inhran dawrh dawrh khawpa irh rik awk awk hi a ni a, Second rei lotê tê danah thin khuar lai puk kãwk kãwk khawp leh dul puar pawp chunga awm insêp dãwrh dãwrh khawpa tawp chut chutin awbawm (Vocal cord) chhungril raih atanga fiak thak khawpa ri chhuak thut thin hi a ni a; Natna chi khat ni mah se, buaipui êm êm ngai lova rehleh mai chang a awm a; reh hlei thei lo pawh a awm a; vanduai tan chuan thihna hial thlentu a ni ve thei bawk. Chuvangin, ‘irhfiak’ hi ngaih thah emaw palzam mai mai tur a ni lo.

A LANCHHUAH DAN:
Irhfiak hi a lan chhuah dan tam vak a awm lo. Pumpui atanga boruak put chhuakin hrawk rawn hrūt chhovin awbãwm (vocal cord) atangin fiak thakin ri a rawn siam chhuak a; a rik rin zawh poh leh a tuartu tan a na a; a zawih deuh leh a na nêp deuh mai tihna a ni. Irhfiak reh mai thei lova darkar 48 hnuah pawh a la tawp lo cheu emaw, tãwk harsat phah leh mutthilh harsat phah khawp a nih chuan Doctor rãwn vat a tha ber; tihdam/tihreh dan ngaihtuah vat a ngai tihna a ni. Mahni ngaihdan leh mi thurãwn satliah awih vanga dik lo tak taka hmalak chin loh a tha.

A LO AWM CHHAN:
Irhfiak hi engvanga lo awm nge tih ngun taka ngaihtuah fo a tha a; a lo awm chhan tlangpui nia langte chu hetiangin tarlang ila:
  • Chaw ei puar lutuk vang,
  • Zu/thei tui in tam/in hnem luat vang
  • Sik leh sa inthlak danglam thut vang
  • Boruak hip danglam thut vang
  • Thialret (chewing gum) thial vang
  • Phawklek thut avanga rilru put hmang danglam thut vang

Darkar 48 hnu pawha irhfiak reh mai thei lo a nih chuan chhan tha tak tak a awm thei a; chung te chu hengte hi an ni:

1. Hriatna thazam (nerve) that tawk loh vang leh chak tawh loh vang a ni thei a; hetiang a nih chuan beng dar a tha tawk lo emaw, hrawk bawk na emaw, hrawk thip emaw, pumpui hnun lawng vang emaw a ni thin.
2. Hriatna Thazam bulpui a chak loh leh nawm loh vang a nih chuan thluak fel lo/bawk emaw, luruh hliam emaw, hnungzang tuamtu rang natna, phungzawl thut/tluk thut leh bawk/ngawt vang emaw a ni thin.
3. Pangtimur natna leh damdawi ei vang emaw, Zu in, zunthlum, kal thalo,damdawi ei uar luat vang emaw a ni thin.

IRHFIAK AWMTIR THEITU:
Mi tam takah chuan irhfiak awmtir theitu a inang a awm a; inang lo pawh a awm thei a; mahse, hetiang avang hian irhfiak a awm ve fo thin.

Phawklek/zauthauna vang
Hlauhthawnna vang
Taksa rim/hah lutuk vang
Thinthawn thutna vang
Inzai (surgery) vang
Ei leh in dik tawk loh vang
Mut dan dik loh vang
Tawng tam luat vang

IRHFIAK CHHAN HRIAT NAN:
Irhfiak chhan hriat a nih theih nan heng a hnuaia mite hi thiltih hmansak tulte chu a ni tlang pui thin:
  • Thisen finfiah
  • Zunthlum leh zunthlum loh enfiah
  • Kal (Kidney) a tha nge tha lo enfiah
  • Ãwm thlalak (chest x-ray)
  • Computerized tomography (CT) scan
  • Magnetic Resonance Imaging (MRI)
  • Endoscopy

TIHDAM DAN:
Irhfiak thenkhat chu damdãwi ei emaw, enkawl ngai lem lovin amahin a reh veleh mai a; thenkhat erawh chu enkawl zui ngai tak, reh hlei thei lo a awm bawk a; enkawl zui ngai a nih chuan heng a hnuaia damdãwite hi hman a ni tlangpui thin.

Chlorpomazine
Metoclopramide
Baclofen
Aluminum hydroxire or, Aluminum trisilicate tablet
Throat lozence, nupercaline, anaesthetic
Largactil 100mg
Etropine 0.4mg
Electrical stimulation
Pfizer Gelusil sachet leh gastrointestinal sachet brand dang dangte siam

Heng damdawite hi i hman duh chuan doctor rãwn thin la a him ber ang.

A nihna takah chuan Irhfiak damdãwi bik tak tak hi a awm lova, chuvangin, hetiang hian enkawl a
tha a; mahni fin varna hman tangkai mai hi a fin thlak ber.

Naute a nih chuan a lu dimah chhemsak ila, a reh zui ve mai thin
Nuin hnute peka phawi saka pekleh chhen tur
Vur tuia kamthuahin hrawkah second 2/1 khak kual (gargle) tur
Hmui chipa thaw lova rei deuh hlek (Valsalva maneuver)-a awm tur
Vur Tui vãwt tlemte tea in tur
Tui vawt no lian khat thaw lovin hnar hmetping chunga in tur
Lehkha ip chhungah thawk tur
Chini tlem bãr tur
Thu chunga khūp ãwm zawna daha bawhbeh tur
Nimbu vinegar-a chiah ei tur
Mahni lei pawh chhuah emaw, lei chhuah vak tur
Thirfiantein dangmãwn (uvula) hawlh kãu tur
Chihmui/chi uih (smelling salt) hnim vang vang tur
Hrawkah tui kharak (gargle) tur
Hla deuh atangin kaah tui chhunluha lem tur

Massage therapy:
Banrêk hmalam marphuah na vak lova hmeh vang vang vang tur
Hnapthlêngah kut zungchalin sec. 20-50 na vak lova hmeh vang vang tur
Fimkhur takin na lutuk si lovin mitmuah hmeh vang vang tur

Psychological effect:
Nihna ni lo lutuka inpuh thut;
Dawt hrilh phawklek/chiai thut;
Inbarakhaih emaw intihphut zawk.

A TLÁNGKAWMNA
Kan han tãrlan tãkte khi irhfiak tihreh nan a tha hlawm hle a; mahse, mihring mizia leh Blood group, hrisel dan a inan vek loh avangin eng ber khi nge i tana tha tih erawh nangmah ngeiin a takin finfiah la, i tana tha ber apiang hmang tangkai thin ang che. -Dr. C. Lalrampana

Post a Comment

Powered by Blogger.