MI AN VAWHLUM LEH TA EM NI?

By Dr. C. LALRAMPANA 

Kumpuan Duty


Zalen News ka'n bih zawk chu heti hian a lo inziak a:  “C. Lalramenga thihna chungchangah VDP mi 7 thu zawhfiah turin Police-in an la.
C. Lalramenga, kum 49 mi Farkawn chhim veng, (Theirekawn) ami chu tukin zing dar 5:00 vel khan an chenna Inah a thi a.  A thih danah thil fel tawk lo a awm nia hriain vawiin khan a ruang hi Farkawn Damdawiinah Postmortem a nih hnuah vawiin tlaiah vuiliam a ni. 
 

Zalen thudawnna Maipawlin a tarlan danin C. Lalramenga hi nimin khan Myanmar-ah a kal a, hei hi Farkawn VDP ten ringhlelin a lo haw lam chu an lo chang a, nizan zan rei tawhah Zu fun engemawzat a kut atangin an man a, Village Defence Party (VDP) ten thu an zawhfiah hnuah an chenna Inah motor-in an dah leh a,  tukin dar 5:00 vel khan a boral zui ta a ni. 
 

A chhungte chuan he thihna thilah hian thil fel tawk lo, thihna khawpa kut inthlakna a thleng nia hriain FIR an thehlut a. Farkawna Police duty te bakah Dungtlang leh Champhai atangin Police tam zawk Farkawnah kalin C.Lalramenga ruang chu Farkawn damdawiinah  Postmortem zui nghal a ni a, Police-te chuan he thihna thleng chungchangah hian Farkawn VDP mi leh sa 7-te chuan thu an zawhfiah hnuah heng mite hi Champhaia thu zawhfiah zui atan Farkawn atangin an rawn hruai mek a ni.
 

C Lalramenga hi tun hma lamah ruitheihthil avanga an khawtlang hruaituten an lo zilhhau tawh hnu niin thu dawnna chuan a sawi.” tiin. 
 

He thu ka chhiar hian Tuirial Air field venga Tv. David Lalmuanpuia & Lalduhsakate chunga thil thleng kha ka hre chhuak zawk a. Chutih rualin hman kuma Mission vengthlanga thil thleng, mimbung khuaa kawlkulh tlangval Lalremliana tual thih thu leh Ngopaa pa pakhat tual thih thute kha ka hre chhuak zel bawk a. Khang zawng zawngte leh tuna farkawna tual thihnate hi a inang tlang viau bawk nen, insehruh teuhin ka ngaihtuahzui vang vang a. 
 

C Lalramenga hi tun hma lamah ruitheihthil avanga an khawtlang hruaitute’n an lo zilhhau tawh hnu pawh ni se, engatinge a Nunna hlutak laksak a nih kher a? Nunna hi zah tur asin, Pathian chauh lo chuan nunna hi tuma pek theih leh siam theih a ni lo. Chhungkhat pa, nupui fanau nei, mawhphurhna sang tak nei a ni lehnghal a? A nupui phei chu thidangin engmah hre lovin a khawng phah reng nghe nghe a, a vawtute hian hetianga khawih hi an duh ve ang em?  Thil a tisual ngei a nih pawhin engvanginnge thuneitute, dan kengkawhtu turte kutah an hlan mai loh? Kutthlak theihna an nei reng reng em ni?  tu thuin nge a nunna an laksak? Anni pawhin hetianga tihhlum hi an duh ve dawn em ni? Khawinge dan hmangin i han teh ve reng reng teh ang:       Bharatiya Nyaya Sanhita (BNS)-ah hian mob rule-a insawisak hlum chungchang hi chiang takin a sawi a. BNS Section 103 (1)-ah  chuan "Insawisak avanga thihna thlen chungchangah hian dan lo anga insawisak hlum (lynching) avanga thihna a thlen chuan na taka hrem theih a ni. BNS Section 103 (1) hi chhiar teh- Insawisak avanga thihna thlen chu hetiang hian hrem theih a ni. Hrem dan tur chu: Thihna thlen avanga hremna chu kum 10 thleng hrehawm taka lung in tan (rigorous imprisonment) emaw, damchhung lung in tan (life imprisonment) emaw, thihna thlenga hremna (death penalty) thlenga pek theih a ni. BNS hian mob rule-a insawisak hlum hi a phal lova, danin a hrem thei tihna a nih chu? Hetianga insawisak hlum chingte hi Court hian mi pakhat tal thiam loh chantirin han khai hlum ve teh sela aw! Hetiang thawm hi a reh deuh duak tur a? 
 

Tun hmain police-te’n an mi mante kut an thlak fo thin, mahse, an harh chhuah tawh hnuah chuan an duh tawh lova, an ti ngai tawh hek lo. VDP emaw JAC/NGO emaw phei chuan tumah kuththlak theihna an nei lo lehzual. Engvanginnge thuneitute pawh hian mi tawrawt pui pui leh mi nunrawng pui pui hi VDP; JAC/NGO-ahte hian an dah thin le? Kristian tamna ramah hian Al Qaeda & Taliban Rule hi a van hluar êm êm ve? Al Qaeda & Taliban nunrawng rawva lutukhovin an mi man leh an hmeichhe lukhuh burqa khuh tha duh lo an man thlengin rawng taka sawisain an lu an tan hmiah zel thin. Hetiang kalphung chiah hi a ni kan Zoram, kristian zaa 87.16% awmnaa thil thleng thin hi! A va han rapthlak thei ngai ve? Al Qaeda & Taliban nunrawng rawva uchuak lutukho nen enge danglamna awm chuang? Pathiana an chan tur chu thuhmun reng a ni.
 

Mi tupawhin thil sual tiin chiang taka man pawh ni se, a chungah a tihsual phu tawk dan rorelna lek mai tur a nih laiin sualna nei ve lo ang hrima mi nunna hlu tak laksak a nileh thin hi Qaeda & Taliban rule nunrawng rawva lutukho chet dan ang chiah a ni lovem ni? 

C Lalramenga hi man ni mah se, kutthlak kher ngai lovin police kutah an hlan mai tur a ni. Englaipawhin police duty koh tur an awm reng alawm! A hmain zilhhau lo tawk fo tawh pawh ni se, chiang taka a tihsual man a nih tawh bera hnu, thih thak thlenga enge talhfiak nena dawp kher ngai? A thih tawh hnuah phei chuan engtinnge a inpuan theih tehlul ang? VDP kuta awm tawh, belchhungsa a nih tawh ber chuan ngaih tha takin END ah emaw police kutah emaw ngaih tha taka hlan nghal hmiah mai tur alawm. 
 

Ruihhlo chihrang hrang kan dona kawngah hian inngaihtuah chiana kan fimkhur hle a ngai. Al Qaeda & Taliban rule ang hrima firfiak taka mirethei tak tak chunga nunna inlaksak thlenga kan tal fo thin lai hian ruihhlo vanga hausa, inchhek arbawm thei chin, duh duh lei theiho zalen taka an hawi pirleh fo thin kan enliamleh mai thin site hi talhfiak kan lek ngam thin rau rau a nih chuan an lakah pawh Zak kauvin talhfiak lek ngam ve law law ila.
 

Vawi khat chu Aizawl District court-a inlan tur nu pakhat naute pua, standing-a funte zuar an man ka zawt a. Engatinge naute nen? ka ti a. Ani chuan “he ka inlanna tur magistrate hi a fel bik riau va, mirethei zu zuar chhan chhuaktu a nia, a hnenah kher hian ka kal hram hram thin” a ti. A sawi zel danin “mirethei eizawnna mumal nei lo, nau nena nisensa kara inzuarho manin kan tantir vak vak a, a lianthama zuar kan manin kan hrem ngamleh tak tak thin si lova, chuvangin, khawngaih in ngai alawm a ti” tiin min chhang hmiah mai.

Tunlaia ruihhlo kan dona kawngah pawh hian ruihhlo zuara hausa tawntawho chu VDP hian tumah an vuak hlum tak kan la hre lo tlat. Mirethei, berh ve tak tak hlir a ni vuak hluma la awm ni? Khawvel hi miretheite tan a ni ve lo em ni? Chuvangin, sawrkar thuneitute leh ruihhlo do pawl chihrang hrangte hi kan inenfiah a hun  takzet ta a ni. Fimkhur lo taka hetianga Al Qaeda leh Taliban Rule-a kan la kal zel a nih chuan a tuartu (victim) chhungkhat vua leh vang, tu leh fate atanga a sawhkhawk  tha lo  (bad reaction) thlen hun a awm ang a, a zual zawpui vailenhlo tih dinhmun kan thleng mai ang tih a hlauhthawnawm ta hle. 

Chuvangin, khawtlang hmalakna  anga tuna kan chet thin dan dinhmun hi chu Muslim firfiakhovin lu tan ‘beheading & decapitation’ an hmang thin ang tho hi kan ni ti ila a dik ber awm e.

Post a Comment

Powered by Blogger.