'DAMPA NGAWPUI CHANCHIN'
Dampa ngawpui kan ram a ngaw tha pawl ber hian chanchin ngaihnawm tak tak a nei nual a, hre ve lo te in-awm ka rin teuh avangin, in hriat ve atan ka it em avangin ka post leh chawrh ta mai ani. He ngawpui hrim hrim te, khawi lai a awm nge anih..mi tam zawk chuan kan hre ngei ang a, Aizawl a tanga kal chuan khawthlang lamah W.Phaileng a tang hi chuan a hmuh phak reng ani.He ngawpui hian tunhma a E.Pakistan, tuna Bangladesh lo ni ta thleng hian a ngaw hi a zar thla ani. Dampa ngaw hi zan lam a thlir thin te chuan ngawpui chung a Chhawihfa thlawk eng pup pup te, patling rawl tawp tawp a au ruah ruah thawm te an hmu in an hre fo ani awm e. a ram hi ngaw chhah pui, thing te pawh Chhura rual rual ngirkhupna hmun ani a, ramsa leh savate tualchaina ngawpui ani bawk. Kum 1977 Mimkut thla-ah khan he ngaw a tanga Phuldungsei khaw ramchhung lam a lo nei te thlai vel rawn ei tum thin nghalrual ho khanah Phulpui khaw ramvachal Liansanga'n sanghal thang a kam a, a ma sawi leh dan chuan.."Dampa ngaw atanga nghalrual rawn tla chhuak thin te hi an tam thei em em mai a, rual khatah 400 a tanga 500 vel te anni tlangpui. Chuvang chuan hahthikula kan lo beih ve kan lo-ah te an lo chhuah palh vaih chuan, kumkhat chhunga kan thawhrimna rah liau liau kan buh te chu zankhat thilthu lekah kan chan mai dawn a, chuvangin pawi an khawih hma ngei a an laka kan lo inven chu tihmakmawh ani.
Tuk khat chu ka thang kam en tur chuan ka kal a, a hmun ka thleng tep tawh, ka thang kamna zawn velah chuan nghalchang rawl ngei mai hi a ngek ruah ruah mai a, ka silai, tukuli-phir ngei chu ka han tuai vat vat a, phur tak leh fimkhur em em in ka veh phei ta a. A chhan pawh, nghalchang te hi chu thang a awk mah nise fimkhur tluk a awm lo tih chu ka hrechiang ve em ani. Ka hnaih phei zel a, thawm pawh ka dim, a la ngek ruai ruai mai. Silai a kah nuam tawk vel a tang chuan kah tumin ka hma a changel hung karah chuan ka vaklut ta a, min la hliah tu changel hnah tliak ro chu fimkhur takin ka'n keu awng a, chuta ka thil va hmuh chu ka hmuh tum leh ka beisei nen chuan inperhsan tak ani..!!!.
Ka thang chu a per ngei mai a, mahse a hrui, a valh chuan sanghal ke reng a hreng lo..Palianpui leh hmul vek a khat, mit tungkaih hru mai hian a kutphah a a hmui lo khuap tung chung chuan..Nghalchang ngek in a lo ngek vel anih chu! kah tho ka han tum ngial a, mahse ka pa thi ta min hrilh.."Mama ram te hi i vak peih si a, ramhnuaiah reng reng ramhuai lampang kutthlak loh hi a him ber a nia" a tih chu ka hre reng a, kap lo chuan ka inhera, ka haw ta vang vang mai ani". a ti.
PUKZING LAMAH VE THUNG
Dampa ngaw hian heng khaw hrang hrang, W.Phaileng, Damparengpui, kan sawi tak Phuldungsei leh tuna kan sawi leh tur Pukzing khua te, Lallen leh Saithah khua te pawh, a ngaw hian a hrut kual vek a vangin heng khaw tin te hian Dampa ngaw behchan engemaw sawi tur annei deuh vek ani. Aw le chutiang khawpa ngaw huaisar leh hmingthang chanchin chu, han sawi zel dawn teh ang.
Kum .1968 emaw,1969..rambuai reh hlimchhawn vel khan. Pukzing khaw pasaltha pathum an ramvak a..anni ho hi Dampa ngaw a lo vak fo tawh anni nghe nghe. Buhfai zan sawm riak tehmeuh mai an keng a. Tumpang leh sai, a remchang zawk zawk kah an tum ani. He mi tum hian nidanga an kal thinna aia hle fe, ngawpui thimkhup thei khawpa ram rilah an lut ani. Zing leilung lan hma a chhuak tanin nitlak dawn ruaiah riahbuk sualna hmun tur an thleng a, luite fim tak luan her herna hmunah an innghat ani. Thim hmula thleng annih tawh a vangin chawl muang loin an che nghal bawrh bawrh a, pahnihin riahbuk sualin pakhat chuan zanriah hmeh tur vahrit leh ramar zanriak a vai kual vel a, an riahbuk a tanga thlang deuh luite mawng lam chu a zawh thla ta a, luite ah chuan chakai an tam ngang mai. Thlang deuh hlekah chuan ramar nupa tui in tur a hmu a, anni pawh chuan an rawn hmu ve ngei mai, mahse tlanchhiat pawh tum chuanglo hian tui chu an dawt kerh kerh mai a,mak a ti ngei may, ramar tit tit
nen.!
He ngaw zet hi zawng engemaw, bik riau.. ngaihthat lohna a pai tel tlat, ranvulh ang mai min la en ker ker zui. “Kah pawh ka chak hrep love" tih chu a nagaihtuahna ani. Chakai hi man zawk mai teh ang, tiin, chakai lian deuh deuh sawm vel lai tur hi a man a, an buk sualna lama chhoh mai tuma a inher chiah tih ah hlauh nei tih hriat takin nichin mai a ramar te kha ralkhelin an hram ta hlut mai, inher zet tawh chung chuan an hawi thla leh hram a, Sazuk chal kihreu bum chungah hian a nula hmuh tawh zawng zawnga hmeltha a tih ber mai chuan a rawn nuih ..sen sen mai le!!!!
A mitvai mai anih ringin a mit chu an nuai chat chat a, an en leh ngial a, engmah a lo awm ta lo mai le! Mahni inringhlel tak chungin a hawi kual vak vak a hmuh zui tur a awm ta lo. Khua a thim ta, a thiante mangang rawl, a ma hming ngei a an rawn auh vau vauna chu..kha nula khan hre ve maw.. A thiante nen an han inhmuh tlan leh meuh chuan, zan lama hram thin Chingpirinu kui dut dut te, Vabak thir chher ri tlang tlang te leh, Ungau u kal ruah te chu ngawpui rimawi neihchhun anni. Khatia a thang hlan khan an buk sualna bul lawkah, Sazuk a rawn euh tuar tuar a, a thiante pahnih zing a a upa zawk Aithangvunga chuan, veh pheiin awlsam te in a va kap ta mai ani. Zukhang patuai zet zawt, kihreu nalh tak ani. An tlai tawh em vangin an han puah sawk sawk a, ramvachal theuh ngang annih vang in chawbel hmin chhung lekah an puahzo dawn ta mai a.
An zawh hnaih lam chuan an pathum zinga naupang ber, Kapzawna chu zanriah lo va buatsaih turin an tir a. Anni pahnih pawh chuan rep theih diam turin an peih ta a, buk lam a an va phei ve nak chuan le, Kapzawna chuan chakai chu mei-ah a lo rawh hem hem mai..Aithangvunga chuan.."E..khai a va pawi em,mei a rawh lo turin ka lo hrilh theihnghilh tak che aw ka thiam loh ani e. Ramhnuai a chakai rawh hi kan pi pu te chuan an duh miah hleinem, mahse a pawilo ve inchhirin awmzia anei tawh lo. Eng em kan ti lo'ng chu maw, ramhnuai a chakai rawh hi Ramhuai chona chikhat ani a sin maw le" tiin a phun nuah nuah a. Chhungrila ngaihtha zan lo chung chuan an sazuk sa te chu an rep mawlh mawlh a, thudang sawi tawh chuang lovin zanriah an han bar a, an tawng tlem tak danah engemaw vei ruk chu annei ani. Zanriah an han eikham a, an hah deuh hlawm em vangin an muzal ta thuai a, an sarepna mei erawh an inchhawm chhawk dawn ani.
Rei an mu hman lo, buk pawn lamah chuan thawm maksak tak, hah deuh a thaw ri hruih hruih thawm a rawn awm ta a, pawn lam en chuan an hawi rual thawt a, chuta an thil va hmuh chu mak an ti ngei mai..mihring pian ang a piang, dum zul mai leh mitmeng vam sen huam mai hian an sazuk sarep chu a hmawm ta zoh zoh mai..! chutah an lam rawn hawiin a rawn chhiatkhum ta sung mai. Chu veleh Aithangvunga chuan silai a tin ran chung hian.."Engthil nge maw i nih a, min dil miah lova kan sarep i ei mai le? min chhang rawh ka kap dawn che".a ti ta ngawt mai. Mahse, chu an sawm loh inleng huangtau tak mai chuan a sarep ei lai a chawl duh ta chuang reng reng lo! chutah..silai a ri ta dur mai. Chu veleh an riahbuk chu a nghing ta luai luai mai, patling rawl tawp tawp a au tial ruai ruai riin a chhunzawm nghal. Pasaltha leh ramvachal tak tak vek zawng ni mahse, chutiang thawm leh an thil hmuhte chuan thau-ah a man ve tlat mai. Zam hmel erawh put loh hram an tum tlat a. Chu zan chu zankhua in chutiang reng reng chuan an hmang ral thak ani.
Zing khawvar chian hma deuh chuan an buk chhehvel a tang chuan a tam a tam mangkhengin, dumde an thlawk chhuak sup sup a, an piah hla fe a tlang sang ve tawk tak, khamrang leh lungchhawrdawh awm tup na hmun lam pan chuan an liam ta diak mai ani. Zingkhua a lo var a, leilung a han lan tak hnu chuan an buk chhehvel chu an han fang thuak thuak a, an sazuk sarep kha chu a lo bo zo ta vek ani. Tin,Aithangvunga thil kahna bul.. sir-ah khan laiking hi a lo thi ngat a, a pum chu a lo kaw phuau mai.! mak an ti ngei mai. An sa kah ve chhun lah chan an neih ve tak si loh-ah chuan, tukthuan hmeh tur therhlo zawng turin Thansanga chu a liam leh ta a. A hma ni tlai lam a athangna lamah bawk khan a thil hmuhte kha fiah a duh pah bawk a vangin a zu kal leh ngat a, a mitvai mai em ni? mahse a hmuchiang viau chuan a hre bawk si lawi a, a hmuhna hmun ngeiah chhuk zelin an en vel a, Zukchal hniak ngei chu a lo awm tlat si!! A ngaihna hre lova a.. .indawm kun reng lai chuan a chunga bungpui zarduai a tang chuan..nula aw tliang ral hian a hming ngeiin a rawn ko ta!
Mak tih luat vanga petek nawlh chung hian an hawi chho a, nimin a Sazuk chunga rawn chuang nula ngei kha a lo ni.! Tuikeplung thami ang mai a var siai ha mawi lang thiai hian, a lo nuih sen sen reuh lehnghal. Thansanga chuan a han en ngawih ngawih thin a, chutiang khawpa nula hmeltha chu he leiah hian a la hmu ngai reng reng lo. A khabe hnuai a a khuavang dum kal mai, a hmaifang nena inchawih lutuk mai te, a nuih zawnga a biang tawn tawna biangsum khuar kalh kalh thin te chu mawi a va ti em. A bahsam a kawng fek thlenga uai dum tle siau mai leh, a mal mum nalh lutuk, khamkhawk saisu ang mai a var hiai te pawh chu a hmuh hmaih lo. Hmun dang hawi thei miah lova a thlir ngawih ngawih lai chuan.."Thansang duhtawk teh, ka thil hrilh tur che hi ngun takin lo ngaithla rawh". a han tih takah chuan Thansanga pawh chu muhil harh thut ang mai hian an phu deuh zawk a,a hmelah chuan in thiam lohna a lo.. lang chhuak hial ani.
Chu nula chuan.."Thansang, he hmun a tang hian a rang thei ang berin in chhuak nghal tur ani. He Dampa ngawpui huai lalpa, Hawnglaivira lung in ti awi lo em em ani. Nizana Chakai inrawh te, Hawnglaivira pasaltha in kah vang te khan nizan a tang khan a hote chu nangmahni bei turin thu a pe a, kei leh ka thianten a rukin kan lo veng tlat che u a, pawi khawih hman lovin khuain a var hnan ta ani. Mahse, kan pui che u tih hi a hre ngei dawn a, he Dampa ngawpui huai lalpa, Hawnglaivira leh lasi lalnu Riangsipari te hi kan indo lovang tih a sawi theih ta lo ani. Nangni thlavang hauh a vanga kan indo anih vaih chuan, ka thiante leh kan lalnu lakah ngei pawh hian ka dinhmun tur chu derthawng tak ani ang. A chhan pawh he indona thleng mai thei hi, a thleng anih vek vek chuan chhiatna rapthlak tak a thleng tel ngei ngei dawn tlat ani. Chuvang chuan keima thu ngei a nizan lama ka lo puih ve a vang che tal pawh khan, ka ngenna che chu min tih-hlawhtlin sak hram ang che aw.. ka thu hi inzawm phawt chuan kut ruak a inhawn erawh ka remti ngai lovang" ati a. Thansanga han khuh kharh chuan a mit chu an chhing zeuh va,nula hmeltha-i erawh hmuh tur a lo awm tawh lo.
A rang a rangin a thiante awmna a pan nghal a, thilawmdan chu a thiante a han hrilh thuai thuai a,a nni pahnih pawhin haw nghal mai chu an lo duh ruk tak ani. Tukthuan chu an han bar thuai thuai a, khaw lam panin a liam nghal vang vang mai ani. Kawngah pawh an thil tawn vel chu an ngaihtuah tlan vek a vangin, an inbe tlem khawp mai. Dampa ngaw an chhuak tep, pukzing ram chin an then dawn chuan an awmna chhak maiah chuan, Sele pachal ki eng pup mai hi a lo tla mual mual a, an awm ve tih pawh a rawn hriat ve hmel lo..! Chutah Thansanga chuan an tin vang vang a, darngen mupui chuan a chaldamah thluak hnam sawk khawpin, a kap zuang ta zawk mai ani. A thian ten hlawhchham ngawih ngawih a an-inhriat laiin, kha nula nui sen sen reng mai thu a awih tak a vangin, Pukzing khua chu ruahthamloh hlado an chham khum ulh ulh theih phah ta ani..
He Dampa ngawpui hian.. chanchin tamtak chu a la fo mai a,mahse heti chin hian i han tawp leh chawrh mai teh ang.
THU BELH..
Ka thian, Mizo ten hetianga ngwpui tha leh chanchin ngaihnawm tak tak nei teuh mai, he..DAMPA NGAW kan lo nei hi kan vanneih zia hria in, hawh u..kan ramngawte i humhalh zual zel ang u#
Post a Comment