- Pu HK. Zionthanga -   


      Mihring chanchina chhungkua kan hmuh hmasak ber chu Adama te chhungkua an ni. Pathianin mihring a siam khan chhungkua a din nghal a, chi tam tak thlah a lo punga, leilung luahkhat turin a ti a, ramsate anga kan tlat hran nuaih loh nan Pathianin chhungkua min siamsak a ni.
    Chhungkua hi hrilhfiah dan chi hrang hrang a awma, a tlangpuiin chhungkua chu thisen a inzawm vang emaw inlaichinna nget tak nei a in khat a chengho mipuitling ni tura inchherna hmun, tum thuhmun leh ei leh bar zawnna-ah leh naupang enkawlna a tangtlang, nupa leh fa te nena lungrual taka an awmna kan ti thei ang.

    Tuna kan sawi tur chu Kristian chhungkua a ni. Kristian chhungkua chu point hrang hrangin lo zir dawn ila:
    1. Lal Isua ringa, a chhandamna changtu chhungkua (Tirh 16:31)
    2. Pathian thu awih a, amah hriat dan dika hretu chhungkua (Gen 22:1-18)
    3. Pathian beisei tlat chhungkua (Sam 78:7,8)
    4. Pathian tihtu chhungkua (Tirh 10:1.2)
    5. Lal Isua chu Lal a  nei a, a rawngbawltu chhungkua (Joshua 24: 15)
    6. Pathian be thin chhungkua, (Tirh 10:2)
    7. Pathian hnena thilpek pe thin chhungkua         (Tirh 10:1-6)
    8. Midangte tana malsawmna ni thin chhungkua (Gen 10:1-6)
    9. Rinawm tak leh taima taka hna thawk thin chhungkua (11 Thes 3: 6-12)
    10. In hmangaihtawn chhungkua         (1John 4:20,21)
    11. Pathian din chhungkua (Exo 12: 3,4 &  Sam 68:6)
    (Hmeichhe inkhawmpuilian Central Committee Minute 2002 Extract)

    Kristian chhungkua-ah chuan Lal Isuan thuneihna a chang thin. Lal Isua telna chhungkua hi Kristian chhungkua chu  a tihthieh awm e. Kristian chhungkua inti tam tak hi Kristian chhungkuaa inchhal ngam kan ni angem aw? Lal Isua hi Lal leh Chhandamtua neiin kan zui tak tak em? Bible chhiar hmanloh fo te, tawngtai hmanlo deuh reng te, chhung inkhawm nei hman lo deuh reng te, Biak In lama inkhawm hman lo khawpa khawvel thila inhmang zo vek te hi Kristian chhungkua  kan ti ngam angem le?

    Upa K. Saibela’n “ Kan in te hi Hotel, chaw lamna hmun lekah kan hmang tur a ni lo”  a tih hian awmze a neih thui khawp mai. Hotel-ah chuan mutna hmun leh ei leh in hmanrua te a awm kim vek a. Mahse thiltha inzirtir a ni ngai lova, mahni duh dan dana khawsa in an eiin an in a’ zu leh drugs ti an awm pawhin hmangaih vanga hau zilhtu tur pawh an awm chuang lo. Thununtu pawh awm chuan lovin mahni duh dan ang angin an tal vel a, Pathian biakhona pawh neih a ni ngai lo. Hetianga hotel ang mai khawsakna chhungkua, kawng tha inkawhhmuhna, inthununnate, inrawntlanna leh inpumkhatna pawh awmlohna chhungkua Pathian pawh biakho ngai lohna chhungkau hi tam tak chu kan nih hmel khawp mai.

    Kristian chungkua  dik tak nitur chuan a tir atanga finkhur taka chhungkaw din a ngai a, Nupa hlim leh chhungkaw hlim takte hi Lal Isua nena hmalam thlir a bul tan te an ni tlangpui thin. Chutiangbawkin nupa hlimlo te pawh hi Lalpa tihna nei hauh lova tisa taka bul lo tante an ni duh khawp mai.

    Kristian chhungkua dinna tura kan tihtur leh tihloh tur tlema zawng lo tarlang ila.

    1. Kawppui tur zawn dan:
Chhungkaw din tura hmala mek ten a laklawha inthenna leh inchhirna te a awmloh nan fimkhur takin bul tan tum ila. Rukruka chhungkaw din hi a nghet duh lo tih hriat a tha. Kristian nula leh tlangval chu thianghlim taka inrima, Pathian leh nu leh pa te remtihna ngeiin Biak In hawnga inneih tum tlat tur a ni.Inneih hi kum hnih khat atan mai a ni lova, damchhung atan a nih avangin kawppui turte zia leh dinhmun te hriatchian hmasak ngei ngei tum tur a ni. In hrechiang lova infawmchawp mai mai te hi an hlim rei ngai lo a ni. Kawppui tur atan kristian dik tak ngei zawn a tha. Nitina chhung inkhawm neihpuitheih tur leh rawngbawlna kawng zawhpui theih tur ngei ni thei se.  ‘Hmel aiin nungchangin a daih rei zawk’ an tih hi a dik hlein a lang. Hmeltha si, nungchang tha bawk si hmuh theih chuan duhthusam a ni. Duhthlan ngai a nih chuan hmel lam aiin nungchang lam dah pawimawh hmasak hi a finthlak zawk fo. Nu leh Pa leh unaute hmangaih thiam leh zahthiam te hian an kawppuite leh an kawppui chhungte pawh an hmangaihin an zah thiam tlangpui thin. Kan chhungte min hmangaihpui thei tur zawn thiam a pawimawh hle a ni. Sum leh hausakna aia Lal Isua dah pawimawh zawk mi, entertainment neih na lam aia Biakin lam kawng zawh nuam ti zawk mi thlan a tha hle a ni.

    2. Nupa inkar: Chhungkaw nuam ni tur chuan nu leh pa hi an pawimawh khawp mai a, nupa inhau reng chhungkua chu an hlim ngai lo. Nupa inkawp fuh vek te chuan vanram tlafal an chen a ni ber mai a. A inkawp fuh lo vek te chuan an damlai nun hremhmunah an chantir thung. Nupa kar boruak tha lovin chhungkaw hlim lo leh chhungkaw kehchhia a siam a. Chu chuan falak leh misual tam tak a siamchhuak a, ram leh hnam a tihmelhemin a ti mualpho thin.

    Nupui Pasal nei reng chunga hmeichhe dang emaw mipa dang emaw awt tlat hote hi an buai fo thian. Tin, Pathian phal loh zawng tak a ni bawk. Hmeichhe lu chu mipa a nih angin chhungkua-ah hmeichhe thu aiin mipa thu a lal tur a ni. Inngaihsak hi a lawmawmin a hlu a, chutiang bawkin inngaihsak loh hi nupa kar tikaktu a ni thin. I kawppui ngaihsak hmanlo khawp a tulna dang i insiamchawp fo chuan nupa hlim in ni ngai lovang. Mahni chhungte lama bengvar chhuah aiin kawppui chhungte lama bengvar chhuah hi nupa hlimna a ni tih hriat a tha. Chhiatni thatniah pawh i kawppui chhungte lam tan bengvar i chhuah thiam viau chuan ‘makpa fel’ tih emaw ‘mo fel’ tih emaw i hlawh mai dawn a ni. I kawppui tan rinawm takin awm reng tum ang che. A tana i rinawm  loh ni chu in chhungkaw kehchhiat tan ni a ni dawn tih hria ang che. A dik tawk lohna-ah ngaidam thin la, i diklohna-ah thupha chawi hreh suh ang che. A damloh nikhua-ah ngaihsak hle rawh. Ei leh in lamah pawh i theih ang angin duhsakna lantir la, tin a bulah awm tam tum bawk la, a hlimna tur ngaihtuah fo la, chu chu damdawi tha tak a ni tih hria ang che. I mawhphurhna tha taka i hlenchhuah thin chuan i kawppui pawhin hlenchhuah ve ngei a tum ang a, Nupa hlim tak in ni mai dawn a ni.
    Nupa hlimna siam theitu tam tak a awm laiin, a pawimawh ber chu Lal Isua neitu nih ve ve hi a ni tih hriatreng tur. Sum leh Pai leh khawvel thil dangte hian hlimna tluantling min pe thei lova, lawmna leh lungawina famkim chu Lal Krista-ah chauh a ni tih hriat tur a ni.

    3. Pa Mawhphurhna:
Kristian chhungkua dinna kawngah Pa hian mawhphurhna tam tak a nei a. Chhungkua-ah hotu ber anih avangin ama rorelna hnuaiah chhungkua chu a awm tur ani a, chhungkaw rorelfel tak a ni tur a ni. Eizawnna kawngah pawh a taimain a rinawm tur a ni a, a sum lakluh te pawh chhuichian dawl a ni tur a ni. Nupui fanaute tan himna kulhpui a ni tur a ni. Ruahmanna leh tum fel tak neiin a chhungkua a enkawl tur a ni. Pathian hriatna leh anna kawngah a nupui fanaute hruai thei turin entawntlak in a nun angai a, chhungkaw role model a ni tur a ni.

    4. Nu Mawhphurhna: Chhungkaw hlim leh Kristian chhungkua din kawngah nu hian mawhphurhna tam tak a nei a. Nu ber a nih avangin sum leh pai hmandan a thiam tur a ni. Sum lakluh mil tawka khawsak a thiam tur a ni. Inchei leh inthuam danah pawh a man to ai chuan mawi leh zahawm taka inthuam thiam a pawimawh khawp mai. Tawngkam mawi leh hawihhawm takin mi a be thin tur a ni. Fate hi Pathian laka kan rochan hlu ber a ni tih hriain duat tak leh hmangaihna nen enkawl tur a ni. Pum chhunga an awm atangin enkawl an ngai tana. A pianthlak atangin tuam lum an ngai a. Hnute pek, bualfai, an zun leh ek thiar te, damdawia enkawl te, an ei leh in ngaihtuah leh pek te hi nu mawhphurhna a ni. An lo len deuh chuan lehkha zirtir, kaihruai, Pathian thu a enkawl. Tin, hnute tui an hnek lai atangin ring tak leh vin taka biak loh tur. Tawngkam nem leh zaidam taka biak tur a ni. Thinrim hmel hmuhtir loh a tha . Tin, duatsual theih tak an nih avangin fimkhur hle a tha, Lalpa malsawmna van thlenga kan chhawm theih an nih avangin kan fate hi kan enkawlin Pathian thu takah kan hruailut tur a ni.

    Hmeichhe lu chu mipa a nih avangin nupui chu a pasal thu thu a awmin a pasal a zahthiam tur a ni. Nu ber chuan a pasal chu a ngaihsak tur a ni a, hnathawhna atang leh khawilo a kalna atanga a lo hawin a ngaihsak viau tur a ni. Hmeichhe thenkhat chu an pasal te an lo hawin inchhunga an buaina ringawt lo sawiin, pasal te lo haw pawh an ngaihsak thin lova. Chubakah, in te a lo hnawk nuaih thin a, hnathawhna atanga lo haw hlim tan chuan a hahdamthlak loh em em a ni. I pasal chu i hmangaih ani tih i chetziain lantir thin ang che. Ei rawngbawl thuah pawh i pasal duhzawng leh tui tih zawng hriat a tha. Hmeichhiain a pasal nu leh pa te chu  ama nu leh pa ang chiahin a enin a hmangaihin a zah tur a ni. ‘Ka nu, Ka pa’ tiin a ko thin tur a ni. Hmeichhia chuan a thiamna leh finna te, hlawh nei a nih pawhin a chhungte lakah inchhuanna leh inlaklenna te, chaponan te hmang lovin, hlawh nei anih chuan a hlawh chu chhungkaw sumah a thehlut thin tur a ni. Mi chanchin a chhelam aiin a tha lam sawi tam tum hram hram tur a ni. Midang rel ching tak nih loh tur a ni. Damloh nikhua leh pasal te nena boruak neih that loh a lo awmin, hringtu nu leh pa te lam ni lovin pasal chhungte hnena hrilh hi a finthlak zawk fo. Hringtu nu leh pate emaw thiante hnenah emaw vuithu hrilh fo hi a mawi lova, chin loh a tha. Hmeichhe tlan ching thin hian fak hlawh aiin thenawmte nuizat an hlawh duh tih hriatreng tur a ni.

    Inchhung bungrua te a awmna tur hmuna dahfel thlipthlep  ni se. In leh a vel leh bungbel te chu a faiin a thianghlim tur a ni. Chhungkua a Pathian biakna kawngah nu chuan pasal fanaute a hruai tur a ni.

5. Fa te Mawhphurhna: Chhungkaw hlim leh nuam ni tur in fate hian mawhphurhna pawimawh tak an nei a. Tlem a zawng lo tarlang dawn ila. Kan Bible chuan nu leh pa thu awih tur leh chawimawi turin min duh a. Fa thuawihte nihlawhna tur leh fa sual te chanchhiat turzia te pawh min hrilh a ni. Nu leh Pa te hian an fate hi an pian hma, Pum chhunga an awm lai atanga enkawl an ni a, an pian hnuah pawh an fate tan hrehawm tinreng tuarin an enkawl a. Zanah pawh mut loh chang te neiin an fate an lo enkawl thin a ni. Chuvangin fate chuan an nu leh pa te chu an mawl emaw an fing emaw an ngainain an zah tur a ni. Lei chunga an Pathian hmuhtheih an ni a, tawngkam vin leh thinrimin an chhang  tur a ni lo.

    Naupang hian an lo len deuh atangin nupui pasal an neih hun tur leh fanau neih huna khawsak rel dan turte thlir phak a pawimawh hle. Zirna lamah pawh tum fel tak neih a tha. Kuthnathawhna-ah te pawh hmalam thlir ran mi chu an taima thin. Inrenthiam te hi a pawimawh khawp mai. Bank te, LIC te, dak in te leh pawisa khawl theihna lam chi te hi kan hman tangkai thiam a pawimawh hle. Unau inhmangaih a pawimawh zia hi Bible in min hrilh nasa a, kan unau kan hmuh theih rengte mah kan hmangaih theih loh chuan kan hmuh ngai loh Pathian phei chu hmangaih a har duh viau ang. (1 John 4:20) Thalai thenkhat hna thawh tum lem lo, hnathawh chu zahthlak a ngai tlatte an awm a, nu leh pa thawhchhuah sa ring ringawt te an tam hle a ni. Hun awl neih chang changa chhungte puih te, mahni intodelh tuma taima taka hnathawh te hi kan uar sauh sauh a tul khawp mai.

    6. Khaikhawmna: Kristian chhungkua dik tak ni tur chuan chhungkaw member zawng zawng hian mawhphurhna kan nei vek a. Kan mawhphurhna theuh te kan hlen a, kan tih hian chhungkaw nuam, Kristian chhungkua kan lo din a lo ni.

    Kristian chhungkua dik tak chu a tawi zawngin lo khaikhawm ta mai ila. Kristian chhungkaw dik chu - Isua Krista Lalna leh thuneihna leh nitina Lalpa pawlhona chhungkua a ni. Kristian chhungkaw diktak chuan Pathian duhzawngin ei leh bar an zawng thin a, Biak Inah an inkhawm thin a ni.  Pathian thuin an inkaihruai thin a, Khua leh tui tha, thenawm tha an ni thin. Pathian hnena thilpek, sawma pakhat leh thilpek dang dang dik takin an pe thin. Kristian chhungkaw dik takte chuan hmangaihna leh khawngaihna an nei a, chhungkaw hlim tak leh entawntlak tak an ni thin a ni.

Post a Comment

Powered by Blogger.