By Dr. John Hlychho

palak dil1. Thu Hmatheh:
Kum 1986, Shillong-a lehkha zira ka awm laiin Mizo țhian zaho awmkhawm chu hnamdang tlangval hian “Mizoramah dil lian te, tlang lian te, lui lian te in nei ve em?” tiin min rawn zawt a.  Kan țhianpa chuan “Mizoramah chuan Dil lian tak pakhat kan nei a, a hming chu RIH DIL a ni a, mahse Burma ramah a awm,” tiin a chhang a. Chu hnamdang tlangval chu a nuih a za khawp mai a. Fiamthu kan thawh-ah min ngaihsak a ni.  Hetih lai hian ka rilru chuan, “Mizorama Dil lian ber chu Palak Dil (Pala Tipo) a ni a, Tlang sang ber chu Phawngpui a ni a, Lui lian ber chu  Beinô (Chhimtuipui/Kolodyne) a ni,” ka lo ti rilru ve neuh neuhva.  Mahse, kan boruakin a zir loh tak em avangin ka sawi chhuak duh ta lem lova.

A ni lah taka, Mizorama Dil lian, Tlang sang leh Lui lian te hi Chhim lamah, Chhimtuipui District (tunah chuan Saiha Districtleh Lawngtlai District a ni ta) huam chhungah vek a awm a. Mahse, Zofate hianan chanchin hi kan hre tlem hle a, ngaihsak an hlawh vak lo bawk.


Burma rama awm Rih Dil hi a lâr zawkin ngaihsak ahlawh zawk emaw tih tur a ni a. Engnge a chhan ni ang? tiin ngaihtuahna thuitak min pe a. Tunlaia Chhim lam ațanga issue hrang hrang –Political, Ethnic Identity leh Union Territory te nen hian eng emaw ti taka inzawmna a nei em?

Palak Dil – Mizorama Dil Lian Ber
Zofate inpumkhatna atana kawng pawimawh tak zinga pakhat a ni thei ang em? tih thlengin min ngaihtuah tir hial a ni. Chuvangin,Zofaten Palak Dil (Pala Tipo) chanchin hi chiang lehzuala kan hriat theih nan te, Zofate inpumkhatna atan leh in-unauna tinghettu atana a țangkai beiseiin ka rawn chhawp-chhuak a ni.

Palak Dil – Mizorama Dil Lian Ber



2. Palak Dil (Pala Tipo)Lo Awm Ţan Dan:

Palak Dil lo awm țan danah hian chanchin mak taktak leh ngaihnawm tak tak a awm a. Palak Dil hi A.D 800-1200 inkar vel, Marafate Burma ram ațanga an lo tlak thlak hun lai vel ațanga lo awm țan niin sawi a ni. A hun ngaihtuah-a a rei tawh nen, Mara faten pipute ațanga an inhlanchhawn dan (oral tradition) a danglam loh dan ațang hian Palak Dil lo awm țan dan hi a dik ngei ang tih a rin theih a ni. Mara pipute ațang tawh-a hriat dan tlanglawnah chuan Palak Dil lo awm țan dan chu hetiang hi a ni.

Hman lai chuan tuna Palak Dil awmna hmun phaizawlah khuan Hnychao khua a awm a, in 300 vel an ni. Hnychao tih awmzia hi, Hny chu Hnawl or len tihna ani a. Chao tih chu mawngor kil tawp tihna ani a. Hnychao awmzia chu A mawng tawpa hnawl/Kil tawpa hnawl tihna a ni. A thawnthu nen a inhmeh khawp mai. 


Palak Dil – Mizorama Dil Lian BerHe Hnychao khaw lai takah hian Lungpui lianpui a awm a. Lungpui chuan a hnuaiah kua a nei a, a kua chu a bel tlun mai a. A khat tawkin Lungpui bul hnaia chhun-a naupang tualchai leh zana naupang pawnto te chu an bo leh daih țhin a. Hnychao khuaa awmte chuan an awmna hmun hi phaizawl ngaw dur pui a nih avangin Ramsa leh Ramhuai-ten naupangho chuan la bo ah an ngai mai țhin a ni. Mahse, țumkhat chu Mikhual Sumdawng Lasen-zuar pawh zana a nula leng haw a bo tak tlat avangin a tukah chuan Khaw paho ngaih țha lo chuan Lungpui chu an han belchiang a.  Lungpui hnuaia kua bel tak awm chu Rulpui kua ni ngeiin an hre ta a. Chu Rulpui chuan mihring la-in a dawlh țhin niin an ring nghet ta a ni.


Tichuan Hnychao khaw paho leh tlangvalho zawng zawng chu chhuak khawmin, Rulpui man theih dan tur an ngaihtuah a. Nghakuai lian tawkah Ui tawktarh-a Rulpui chu man theih beiseiin, an nghakuaia ui tawktarh chu Rulpui kua nia an rinah chuan an thlak thla a, a hrui tawp lehlam chu Thingkung-ah an thlung a, an nghak ta a ni.


A tuk zingah chuan Tlangvalin an Nghakuai hrui chet laih laih thu leh thil awk a awm ngei thu an rawn tlangauva, tichuan a khawnawt-a chhuakin Paho leh Tlangval hoten Nghakuai hrui chu an pawt chhuak țan ta ni. Rulpui lian tak mai chu a lo awk ngei mai a, an han pawt chhuak zel a,mahse Lungpui lianpui vet nga zeta sei an pawhchhuah hnu pawh chuan an la pawhchhuah zawh theih loh fo avang leh khua te a lo tlai tak avangin Tlangval hovin an pawhchhuah theih chinah chuan an sat chhum ta ringawt mai a.

An sahchhum veleh chuan an pawhchhuah bak Rulpuimei lam chu a kuaah chuan a tla lut a, ri mak leh ring, rapthlak em em a rawn richhuak ta uan uan mai a; khaw mipuite chuan mak an tiin an rap em em mai a. Tichuan, Rulpui an thah zan ațang chuan tui nasa em em mai hi Rulpui kua ațang chuan a rawn put chhuak ta hum hum mai a, rei lo te chhung lekin Hnychao Khua chu tui chuan a chimpil ta vek mai a, Dil lian takah a lo insiam ta a ni.


Palak Dil hi Mara țawng chuan Pala Tipo tih a ni.  Pala tih chu lem or dawlh tihna a ni a.  Tipo tih chu tuitam tak or Dil tihna a ni.  Tichuan PalaTipo tih awmzia chu “Lem Dil” or “Tuitam takin a dawlh or Chimpil” tihna a ni. He Hnychao khua ațanga tlanchhuak hman ta te hi a piah lawka Tlangah awmhmun khuarin an khawsa a. A khaw hmingah pawh Pala khihLem Khua or Dawlh Khua an ti ta nghe nghe a ni. Mizo țawnga Palak Dil kan tih hi chuan a awmzia a phawk zo lo chauh ni lovin, a awmzia a bo hial niin alang. Palak Dil han tih tawp hi chuan, “ngaihruatin lunglen a hril chang chang” tih ang deuh kha a ni awm e.

3. Palak Dil Awmna Leh Zau Zawng:

Palak Dil hi Mara ram khawpui Saiha ațanginchhim-thlang lamah, km 94 laia hla-ah a awm a. A bul hnaiah hian khaw pathum Lawngban (Pala), Tongkalong (Tokalo) leh Phura khuate an awm a.  Phura tih loh khaw dang te hi chu Tlanga khaw awm an ni.  Palak Dil hi Phura khua ațanga chhim-thlang lam bawk km 6 vel lekah a awm a. Palak Dil pian hi Vahlah tui ang deuhva chhim leh hmar hawi zawnga sawl a ni.  Palak Dil sei zawng hi metres 870 zet a ni a, a zauzawng hi metres 700 zet a ni bawk. A thuk zawng himetres 17 atanga 25 inkar a ni.  A tuichim chin hi mel khat leh a chanve bial vel a ni. Pu B. Lalthangliana sawi “a dung metres 783, a vang lam metres 475,” a tih hi tihsual palh a nih a rinawm (ref.Mizoram Encyclopedia, p.459).
Palak Dil – Mizorama Dil Lian Ber
Palak Dil hian Dil pathum a huam a, chungte chu a Pa, a Pui leh a Note tia vuah te an ni.  A Pa hi a Lian ber a, Palak Dil tih hmingputu ber pawh hi a ni a, tuna kan sawi lai mek, Mizorama Dil lian ber hi a ni. A Pui hi a pa awmna ațanga chhim-chhak lam km 3 vela hla ah a awm a. Adung sei zawng hi ft. 280 a ni a, a zau zawng hi ft. 70 a ni. A thuk zawng hi ain ang lo nual a, a thuk lai ber hi ft. 27-30 vel a ni. A Note hi a pa awmna ațanga km 4 vela hla-ah a awm a. A pui ai hian a te deuh hlek a, țhal va-ek char lai tak chuan Dil  Note-a tui awm hi chu a kang chat vekțhin. Palak Dil (Dil Pa) ațang hian Mara rama lui lianpawl tak Pala luia luang chhuak a.  He lui hi hmar lam hawi zawngin a luang a. A lui kam tawn hi ram zawl Leilet hmun, Phura Zawl kan tih hi a ni a. Heng lei let te hi Mara ram ei leh bara chawmtu ber pakhat a ni.


4. Palak Dil Chhung Leh Bul Vela Chengte:

Tun hma chuan Ramngaw chhah țha takin a hual vel avangin Palak Dil bul velah hian Ramsa chi hrang hrang tam tak an awm țhin a. He lai ram ngaw velah hian thing lian pui pui, patling pawmrual rual leh Sai pum tiat tiat tur hi an la ding thelh thulh mai a ni. Hruihnang chi hrang hrang, hruipui, hruitung, hruite, raichhawk, hnahbawr, etc. pawh ala tam hle. Dil bul velah hian Ramsa chi hrang hrang – Sai, Sakei, Savawm, Sazuk, Sanghal, Sakhi, Zawng, Hauhuk, Ngau leh Dawrte pawh hmuh tur an la awm a ni.

Tun hma deuh chuan heng bul hnai vela Sai awm ten an thih dawnin Palak Dil hi an rawn pan țhin a, chuvangin Palak Dil mawngah hian Saingho pawh tam tham fe awm tura ngaih a ni.  Tin, Sava chi hrang hrang an la tam hle a, lei lama tla chi, Varihaw, Vahrit, Varung,Ramar te bakah, chunglama cheng Vapual, Vahai, Bullut leh Vate chi hrang hrang an la tam hle bawk.

Tin, Palak Dil-ah hian Sangha chi hrang hrang an awm a. A lar zualte chu, Nghameidum, Nghavawk, Nghakhing, Nghaleng leh Nghadeldul te an ni a.  Heng bakah hian Kaikuang, Chakai ,Chengkawl bial, Satel leh Sumsi te an awm bawk. MADC (Mara Autonomous DistrcitCouncil) Forest Department ten an dah Sangha khawi chi – Major carp, Commoncarp leh Tilopia te an awm bawk. Major carp leh Common carp te hi an pung chak vak lova, Tilopia erawh hi chu a pung chak hle thung.  Heng bak hian Dila cheng chi Sava chi hrang hrang an awm bawk. Tui varak (Aquatic birds) phei hi chu Mizoram hmun dangah hmuh tur a awm ve meuh lo a ni awm e.


5. Palak Dil-in Huai A Nei?

Pipute hun ațangin Palak Dil hi thlarau khawvel nen inzawmna neia rinna nghet tak an lo nei a.  Mitthi thlarau kalna kawng niin an ngai bawk. Hman lai hun deuh phei kha chuan inbual leh a tui khawih pawh an serh hle a. Palak Dil tinawmnahtu, zunkhum, chilchhak, lunga vawm mai mai, țawng nawmnah, țawng tlahawlh tak tak hman leh awmze nei lova khawihtu chu Palak Dil Huai (Vengtu) hian a tina țhin a, damlohna-in a tlak buak ngei ngei țhin a, thih phah hialte pawh an awm nualtawh nia sawi a ni.

Sap hun lai khan Saheb pakhat,Mizovin Lalkaia an tih mai leh a hote chuan Mau pum hmangin Palak Dil chu an fangkual vel a. Dil lai tak an thlen chuan  Saheb chuan a Ngunhnam (sword) a ti tla palh ta hlauh mai a. A Sipai (Rahsi) zinga pakhat tui thiam ber chu a ngunhnam thlauh chu chhar tur chuan a tir ta a. Sipai chu Dilah chuan a liluh ta vang vang a. Mahse khawthim thleng pawha a rawn lan tak loh avangin tui ah a tla-hlum ta niin an ngai a. Mahse, Saheb chuan “Tuia a tla-hlum a nih chuan a ruang a rawn lâng tur a ni. Kan nghak rih ang,” a tih tlat avangin an hnial ngam ta lova, a ruang rawn lan hun an nghak ta ringawt mai a ni.

Palak Dil – Mizorama Dil Lian BerMak tak maiin ni thum hnuah chuan Dil chhunga Sipai lut chu Saheb ngunhnam kengin a lo chhuak ta hlawl mai a!  A rui em em lehnghal a!  Dil chhungah ni thum lai a zu awm avang te, Zu rim a nam em em avang leh Dil chhungah zu in tur awm theia rin ngaihna an hriat loh avangin a thil hmuh leh tawn te sawi turin Saheb chuan a ti a. Sipai chuan “I thilhmuhte hi tumah hrilh suh ang che, i sawi chuan i thi ang min ti a, ka sawi ngam lo, ka sawi chuan ka thi ang,” a ti a.

Mahse, Saheb chuan a tihluih tlat avangin a hnial ngam ta lova, a thil hmuh leh tawnte chu a hrilh ta a, “Dil mawngah khuan khaw lian tak mai a lo awm a, mihring cheng te an awm a, chungho chuan chaw tui tak takin min hrai a, Zu te min intir a, ka rui lutukin ka lo awm rei palh ta a ni.  Ka lo chhoh dawn chuan min rawn thlah a, i thil hmuh leh tawn te hi tu hnenah mah sawi suh ang che, i sawi chuan i thi ngei ngei ang min ti a ni,” tiin hlau em em-in a sawi ta a ni.


A sawi ang tak tak chuan reilote-ah a thi ta mai a!  Saheb thinrim chuan a hote hnenah chuan an Silai (Rifle etc.) te hmanga Dil chhung chu kap turin thu a pe ta a. Dilah chuan Silai mu tam tawk an kap lut ta a ni. Chuveleh chuan thlipui nasa tak mai hi Dil ațang chuan a rawn tleh chhuak a, chunglam ațangin rial lian pui puiin a deng zui nghal bawk a.Thlipui leh rial chuan Saheb leh a hote chu a chan ve deuh thaw a tihlum nghenghe niin N.E. Parry chuan a ziak (The Lakhers(TribalResearch Institute, Aizawl: Firma KLM Pvt, 1932, p.561).

Sipai hote hian Palak Dil pana an lo kal lamah Mau satin Mauli Tlang an tihah chuan an vit phun hlawm a. Palak Dil ațanga an lo let leh lamah chuan Palak Dila thi ta Sipaite phun Maute chu a let-ling zawngin a lo țo ta vek mai a!  Tun thleng khuan Mauli Tlanga mau te khu a chang leh a hnah te khu a letling zawng hlirin an țo zel nghe nghe a ni.

Tin, tunlai thleng pawha thilmak tak chhinchhiah tlak tak awm chu, Palak Dil tui hian Sen hun bik a nei țhin bawk.He Dil tui sen hun hi January leh February thlaah a ni duh bik. Tun hma 1990 hma lam kha chuan hetia Dil tui a sen hian a chheh vela khua Tongkalong, Phura leh Pala khua-ah te hian tlang hrileng, hritlang, luna leh mitna te an vei ngei ngei țhin a ni.

Kum 1991 January thla khan Tongkalong-ah Krismasleh Kum thar hmangin ka awm a. Hemi țum pawh hian Dil tui hi a sen phut mai a.Tongkalong ațang hian Palak Dil hi hla deuh mahse, a lan chian em avangin kaawm chhung kar khat chhung zawng chu kan thlir reng țhin a ni. Kan hawn lamchuan kan driver chu Dil lama kal turin ka ti a, Dil tui sen chu ka’n suakchhuak a, a hla ațanga a sen viau anga a lan laiin a hmunah leh han suahchhuahtakah chuan a sen ai mahin tuihawk nu tak rawng hi a pawl zawk mahin ka hria.He Dil tui sen țhin hi Scienctific-a hrilfiah chi nge ni ang a, Dil Huai nen hian inzawmna a nei tak tak zawk ang? tih hi ngaihtuah leh chhui tham tak a ni.


Palak Dil chhung leh chungah khuan zanlai pelhhnu hian thil eng tak kal vel an hmu zeuh zeuh țhin bawk a. Hei hi Rulfepnei (Dragon) chaw zawng vak vel niin an ring ber ringawt. A chhan chu, hetia eng tak kal vel a awm lai leh a eng a chhuah lai hian tumah finfiah ngam an awm loh avangin, pipute ațanga an sawi leh rin dan Rulfepnei (Dragon) chaw zawng vak vel niin an ngai ta ber a ni.Tongkalonga ka cham chhung zan thum chu Dila thil eng tak kal vel țhin (Rulfepnei,Dragon nia an rin) chu hmuh ve ngei inringin zan khua-in, zing khawvar thlengin ka thlir țhin a. Mahse, ka en thla tih a hriat vang emaw ni? A rawnchhuak duh ta reng reng lova, engmah a awm tak loh avangin Rulfepnei chu ka hmuh loh phah ta nghe nghe niin ka hria.

Heng thil mak leh chanchin danglam tak tak avang hian tun hma chuan len den emaw, sangha man emaw, sava kah, ramsa kah te anserh hle țhin. Tunah erawhchuan hetiang thil avang a ni tia han puh dawt tur thil thleng hriat tur a awm khat tawh. Palak Dilah ngei pawh hian Len te dengin, Sangha te an man fo tawh a. Hei hi a chhan nia țhenkhat-in an rindan-ah chuan, Palak Dil Huai hian a chhuahsan tawh niin an ring a, țhenkhat thung chuan Chanchin Tha-in Dil Huai (Ramhuai) hi a rawn hneh (tlawm) tawh avangin, Lal Isua ringtute chu Dil huai hian a khawih nathei tawh lo niin an ngai ve thung a ni.  Tin, tlawhtute an tam tak vang nge, ramsa leh sava te pawh awlsam taka han hmuh mai tur an vang tanhle niin an sawi bawk.


6. Palak Dil Implications:
Palak Dil chungchang hi kan la sawi kim lovin, sawi tur a la tam hle naa duh tawk hnai mai ila. Palak Dil hian Zofate tan implications pawimawh tak tak a neihte zinga pathum chauh lo tarlang leh hram ila:

6.1. Spiritual Implication:

Palak Dil hian Mara fate tan thlarau lamah pawimawhna thuk tak a nei a. Palak Dil chu Pialral kal kawng a ni a. Mihring thlarau Pialral kal tur hian Palak Dil hi a paltlang ngei ngei țhin niin piputen an ring a ni.  Thlarau (ramhuai) awmna (chenna) hmun niin an ring bawk. Chuvangin, Mara fate tan chuan pipute sakhuathawnthuleh rindan (religious beliefs and traditional practices) kanneih te a taka, lang theia min hriatpuitu (witness) chu Palak Dil hi a ni. Mara fate Kristian an nih hma kha chuan Palak Dil hian thlarau khawvelah Ramhuai leh Pialral a ngaihtuah tir a. Kristianna lo luh hnuerawhchuan, Ramhuai leh Pialral bakah, Vanram a ngaihtuah tir tel ta thung ani.

6.2. Political Implication:

World Trade Centre tihchhiat anih khan mihring nunna hlu tam tak luangral ta te, Building chhunga sum leh lehkha pawimawh tak tak kangral ta te bakah building man to tak kangral ta kha US sorkar ngeng chhun ber leh rilru tinatu ber a ni lo niin a lang. US sorkarrilru tinatu ber chu, khawvela Sorkar thiltithei ber Super Power nia a inhriat lai leh a pang tinatu awm thei lo tura a inngaih laia, Osama BinLaden leh a pawlte chhiar tham lekin a inchhuan ruk vena ber World Trade Centrean han tichhe vek mai a, Pentagon an han tichhe nual lehnghal kha chu, USSorkar tan chuan a tlawm thlakin a thinrim thlak tak meuh meuh a, an zak leh thinrim kha an kun ngawih ngawih ang tih a chiang a ni.

Hetiang deuh hian Palak Dil hi Zofatereligious and political identity min petu a ni a (Mara fate tan anil eh zual).  Palak Dil duhsaktu leh chawimawitu chuan Mizoram ahmangaih a, a țhatna tura thil a tih bakah, Zofate inpumkhatna angaihtuah tihna a ni. Palak Dil țhatna tur leh mawina tur ngaihtuah lova sawi hnawmtu chuan Zofate inpumkhatna a ngaih thah bakah Zo-hnahthlak hnamhrang hrang-te țhianah a insiam thei ngai dawn lo tihna a ni tel bawkin a lang.Tunah hian Palak Dil ngaihsak hlawh lo leh enkawl țhat mang lohva a awm hian implication tha lo dangte hi a nei em? tih pawh ngaihtuah tham a tling ta in alang.


3. Cultural Implication:

Mizoram hian kan ram chhungah Tourist Spot atana itawm leh țha kan ngah lo hle a. Hmar lama awm ai khuan Chhim lamah awm ho hi Tourist Spot atana han chei tlak tak tak an ni zawk em aw tih tur an ni hlawm a. Kan sawi tak ang khan, Phawngpui tlang, Beinô (Chhimtuipui/Kolodyne) leh Palak Dil te hi Sorkarin țha tawp-khawkin cheiin han enkawl sela, India ram chhunga mite chu sawi loh, khawvel ramdang ațang pawhin an rawn tlawh huai huai lovang tih tu nge sawi thei?

Tourist an lo tam chuan Mizoram Sorkar-in sum ala lut hnem dawn tihna a ni a, mipui pawhin sum lak luh mai bakah țhiante siamin nun khaw chhuah nana hmang pawh kan awm mahna le. Heng Tourist te kaltlang hian Mizo thil siamchhuah leh Mizo culture te hi khawvelah hriat an lo hlawh lehzualngei dawn bawk dawn a ni. Tunah khuan, Palak Dil bul vela thingte an kit nualtawh a, ram ngaw chhah takin a hual thin kha a pan sawt ta hle a. Dil vengtu leh enkawltu awmna tur In țha tawk sak a, Lawng te chi leh Speed Boat te han dah nual a, Picnic spot leh intihlimna hrang hrang hmun atana han siam ve theih a chakawm hle a ni. Zoram Sorkara thuneitute leh sawi theitute an chet vat loh zawngin Palak Dil hian chhiat lam a pan tial tial dawn tih a chiang reng a ni. Palak Dil hi chei a lo nih a, Tourist spot țha tak a lo nih hunah chuan Zofate hi a hlawkpui tur berte kan ni.


7. Ngaihtuahzui Atan:

Mizorama Dil lian ber Palak Dil en tura lo kal i tum chuan a kawng chin leh senso zat tur awm chu hetiang hi ani. Aizawl leh a chheh vel emaw, hmar lam ațanga lo kal tur chuan kawng a hla tham ve hle a. Aizawl ațangin Saiha hi Bus-in Zan khat kal a ni a. Maxi-cab leh motor te chuan ni leng ban tawk vel a ni. Bus-a kal tur chuan Bus fare, chaw ei man leh thingpui inna nen, Rs.800 (Maxi-cab chuan Rs.1000) vel-in Saiha i thleng phawt ang.

Saiha ațang hian Phura khua, Palak Dil hnai ber khua thleng turin Bus a service loh avangin, Maxi-cab chuan Rs.500-in i thlengthei ang. Mahnia motor hire chuan Rs.4000-6000 vel sen a ngai ang. Thawhkhawm Motor-a i chuang fuh hlauh a nih thung chuan Rs.300-400 vel lekin i thleng thei thung ang.  Phura khua ațang hian Palak Dil hi km 6 vel lek a ni a.Chuvangin, Palak Dil-a i riak duh kher te a nih loh chuan nilengin Dil bul velah a chet tlat theih a ni. Palak Dil-ah hian MADC sak Quest house a awm a, mahni mutbu tur inken chuan, a duh tan a riah theih bawk.

Saiha leh Phura inkar kawng hi Palak Dil vang chauh nilovin, Phura Zawl hi Mizoram chhimlam Mara ram ei leh bara chawmtu ber, buh leh thlai te thar chhuaktu ber a nih avangin Sorkar inngaihsak deuh seng chuan Mizoram changkanna kawng tur pakhat a ni.  Saiha leh Phura inkar hi Jeepable Road chauh anih avang leh fur lai phei chuan kal hlauhawm khawpin a chhia a.  A kawng țhat loh avang hian Thlai thar tamtak te chu hralhna tur awm hek lo, kum tin nuai tam tak man an țawih ral ta mai mai țhin a ni.

Kum 1998 ni ta-in ka hria, Mizoram Sorkar chuan a pawimawhna hriain, Saiha leh Phura inkar kawng hi Truckable Road-a siam turin a rawn ti a. Bus pawh an han kal luih tir ngial a.  Mahse, tunah khuan ahming leh thawm “Truckable Road” tih chauh chu record-a kan neih chu a ni a, a bak chu Jeepable road a la ni reng a ni.  Chuvangin, Palak Dil leh a chhehvel Phura Phaizawl khu Mizoram hnuk, Mizoram pumpui pawh chawm thei tur dinhmunah a la ding reng a ni tih hria-in mawhphurtute leh thuneituten ngaihsak deuh sela, hmasawnna tur kawng-te ngaihtuah nise thil duhawm tak niin alang.

Post a Comment

Powered by Blogger.