Krismas lawmna ruai kan theh leh teuh ta hle. Fatu ten sa ei zawh vek tum se kan thin a rim lo ang em ni?Hlawh Pun Nge Pun Loh Tha Ang - Vanlalruata
Mizoram Budget (2017-18) hi cheng vbc 8,803.10 a ni a. He pawisa hi kan thawhkhawm, kan ta tur liau liau a ni a. Fatu hlui lamah 76.53 % lai a awm a. Ruai tur lamah 22.86 % chiah a awm a. Fatu ten an hlui lama dahbelh tumin hma an la leh hi thil awmdan mipuiin kan hriatfiah thiam a tul a. ‘Sorkar hnathawk te hlawh hi kan innghahna a lawm’ ti te, ‘sorkar hnathawkin hlawh an lak loh chuan pawisa leng vel a awm tlat lo …’ ti tea mi thenkhatin an sawi thin hi thu dik letling ani tih kan hriat ka duh a ni.
Krismas a lo thleng leh tep tawh a. Kohhran Committee in fatu te pawh an ruat leh ta mek a. Ruai theh tur hi kohhran mipui ta tur liau liau a ruahman a ni a, tlangval lenglam leh mi pahnih khat erawh chuan thawhlawm thawh ve lovin an rawn kil ve leh turah ngai ila. Ruai buatsaih thei lo khawpa tlem fatu ruat an awm emaw; indipdala hna pawh thawk sawt lo khawp leh a kawchhung sa tui tha ei zo vek khawpa tam fatu ruat an awm anih chuan a ruattu Committee mawh a ni ang.
Mizoramah hian kum 2011 chhiarpui khan mihring 10,97,206 kan awm a. Heta tanga an chhut hian mithiam te chuan kum 2017-ah hian mihring nuai 15 vel awm turah an ngai a. Sorkar hnathawk mi sing ruk leh sang hnih vel kan nei a. Sorkar hnathawk pakhatin mi 24 vel zel enkawl thei ang a ni a. Mi za zela 4 aia tam hret sorkar hnathawk an awm tihna a ni a. Fatu kan ngah lutuk nia ngai kan awm thei ang.
Krismas ruai thehna tur kan thawhkhawm ang bawkin kan ram ruaipui thehna tur budget, cheng vbc 8,803.10 hi kan thawhkhawm a ni tih mipuiin kan hriatthiam a tul a. Kan budget zing ami cheng vbc 694.64 (7.88%) hi kan chhiah hrang hrang (leiman, zoram chhiah adt.) leh bill hrang hrang (electric bill, tui bill adt.) kan pekkhawm hi a ni a. Cheng vbc 3,107.26 (35.29%) hi thil kan lei apianga chhiah kan chawi atanga Central-a pawisa tlingkhawm atanga min sem ve niin kan pekkhawm tho a ni a. Cheng vbc 4,371.40 (49.65%) hi kan ram leh mipui hmasawnna atana hman tur, kan ruaipui tur atana Central sorkarin tanpuina min pek a ni a. Cheng vbc 629.79 (7.15%) hi kan mamawh tur kan neih daih ngang loh avanga hmun hrang hrang atanga kan puk a ni. He kalphung hi kan inhrilhfiah that loh avangin mi thenkhat chuan kan budget hi kan hrethiam thin lo a. Sorkar hian khawi ami emaw pawisa a nei mai nia ngaiin kan thawhkhawm a ni tih leh kan ta anihna hi kan hre lo thin a. Kan budget hi kan ta tur, kan ruaipui thehna tur, kan thawhkhawm, keimahni tana kan thawhkhawm a ni tih hi kan hriatchian tlan a tul tak meuh a ni.
Kan ruai theh tur atan sa bel 100 lai an chhum vut vut avangin ruai theh tur pawhin phur takin kal ta ila. Mahse fatu ten bel 76 chu an chan atan tiin lo dah tha daih se. Ruai atan bel 22 chauh lo dah ta se thinrim lo kan awm lovin a rinawm a. Bel 22 ami chu la rawn eiru se emaw, bel thenkhat la rawn chuh leh se chu fatu kutthlak ngam lo kan tlem viauin a rinawm.
Kan budget sum kan hmanna hi enchian chuan mipui chan a tlem hle. Kumina kan budget zinga 76.53 % hi sorkar hnathawk hlawh leh inrelbawlna senso hrang hrang a ni a. Sa bel za zinga bel 76.53 hi fatu ten an chang vek tihna a ni a. Hmasawnna hnathawhna tur atan 22.86% dah nia sawi niin sa bel 100 zinga bel 22.86 chu ruai thehnan an rawn thehchhuak ve tihna a ni a. Sum peipun (loans and advances) atan 0.61% dah niin sa bel 100 zinga bel khat pawh tling lo, bel 0.61 chu peipun turin dah a ni a. He peipun tura dah puktu te hi sorkar hnathawk deuh vek an ni zui a. Fatu hlui chu a buk tha leih leih hle.
Hmasawnna hnathawhna tur 22.86 awm hi Finance Minister Pu Lalsawta’n budget speech-a a sawi dan chuan “ram hmasawnna ruhrel pawimawh siamna tur te, loan rulhna tur te, buhfai leina tur te, sorkar hnathawk hnena loan pekchhuah tur” te a la ni zui a. Mi nawlpuiin kan hman tangkai aia nasain sorkar hnathawk ten an la hmang tangkai zual dawn anih hi.
Kan krismas ruai tur bel 100 zinga bel 22 leh tlem chauh ruai atan dah a ni a. Chu chu fatu te pawhin an rawn ei ve vek dawn a. Bel 78 deuhthaw chu fatu te tan dah hran anih chu. Fatu hlui lamah hian kan la pek belh phal em?
Sorkar hnathawk ten hlawh pun an ngen a. Sorkar chhutna mipui hmuh ve theih chinah an hlawh pun anih chuan cheng vbc 563.22 emaw cheng vbc 800 chuang emaw sen belh a ngai dawn niin a lang a. Chuti anih chuan a tlem zawk cheng vbc 563.22 hi ngaih belh pawh ni se fatu hluiah cheng vbc 6,949.43 dah ngai dawnin chu chu sa bel 100-a bel 78.94 a ni dawn a. Cheng vbc 800 chuang sen belh a ngaih dawn phei chuan fatu hluiah cheng vbc 7,186.21 dah ngai dawnin chu chu sa bel 100-a bel 81.63 a ni dawn a ni. Engtin nge kan awm tak ang?
Chhiah kan pe hnem tial tial a. Kan budget kum tin a pung a. Kawng enkawl zo lovin hnatlanga siam zel a ngai a. Sorkar building kan enkawl zo lo tial tial a. Police in uniform leh hmanrua an dawng tlem tial tial a. Zirna sikul building enkawlna kan dawn khat bakah zirna hmanrua kan dawng tlem tial tial a. Damdawiin atangin a thlawna damdawi dawn tur a awm ta mang lo a. Sorkarin mipui rawng a bawl thinna- khaw hrang hranga ar chiu te, damdawi sem te a tlem tial tial a … Heng hi fatu hlui buk tial tial vang a ni. Sorkar hnathawk te ngei pawhin an GP Fund dahkhawl pawh an la chhuak hlei thei lo a. An zin bill te, damdawi inenkawlna bill te an la hlei thei lo a. An quarter pawh … Heng hi fatu hlui buk lutuk vang a ni.
Fatu hlui hi kan la tihbuk belhchhah dawn nge kan insiamtha dawn?
Post a Comment