Rev. Chuauthuama

Ezra-Nehemia leh Chronicles bûte hi Hebrai Bible tâwp lama awm a ni a.

Kum 458 BC-ah puithiam Ezra chu Babulon aṭangin Jerusalem-ah a lo kîr a; Euphrates lui thlang lama Juda awm zawng zawngte chunga sakhaw hotu ber ni tûra lo kîr a ni.
CHRONICLER’S HISTORY -  CHANCHIN CHHUINA


Ezra chuan Dân bû a rawn hàwn a, chu Dàn bû chu mi thiamten Deuteronomy hi niin an ring.

Dân bû chu Jerusalem tuallai dawhsânah zîng aṭanga chhûn thleng an chhiar a; he dawhsàn hi mi ṭhenkhat chuan khawvêla pulpit hmasa ber tiin an sawi ṭhin.

Dân bu chhiar aṭang chuan Juda-ten an dik lohna an hre chhuak a; inchhîrin an ṭap zawih zawih a (Neh 8.1–12;13.13).

Deut 23.3-ah chuan, “Amon mite leh Moab mite chu LALPA mite pungkhâwm zîngah an tel tûr a ni lo. Chhuan sàwmna thlengin an zînga mi chu LALPA mite pungkhâwm zîngah an tel hauh lo tûr a ni...” tih a ni.

Dàn bu chhiar an ngaihthlâk hnûah Israel mite zîng ata a chawhpawlhtu hnam dang mite chu an tihrang ta a ni (Neh 13.1–3).

Kum 445 BC-ah Nehemia chu Judai ram awp tûr leh Jerusalem kulh siam ṭha tûrin a lo kîr ve thung a; Euphrates lui thlang lam ram awptu (viceroy) hnuaia awm a ni.

Nehemia chu Judai ram awptûah kum 12 a awm hnuin Persia (Susa)-ah chawlh hmangin a kîr a. Nehemia chawlh chhûng chu kum eng zât nge hriat a ni lo; chawlh a lák hlân chuan puithiam Eliasiba’n temple vêl chu a lo tibawrhbâng nasa hman hle a; Tobia tân hmunte a lo ruatsak vêl a. Nehemia a lo kir leh chuan tûn hmaa Ezra nèna siam ṭhat hna an thawh kha fiak zâwkin a chhunzawm leh ta a; Chawlhni serh loa sumdàwnna an lo kalpui zawng zawngte chu a titâwp vek a.

Juda mi ni si, Asdod, Amon leh Moab hmeichhia nupuia neite chu ânchhia a lawh a; hnam dang hmeichhiate chu nupuia nei lo tûrin thu a pe a (Neh 13.4–31).

Ezra leh Nehemia siam ṭhatnain a tum ber chu hnam thianghlim ni tûra Juda-te siam a ni.

Ezra leh Nehemia siam ṭhat hnathawh êng aṭang chuan Juda-ten kum 400–350 BC vêlah khân an hnam chanchin an ziak thar a; Juda-te chu khawvêl hnam thianghlim ber an nihzia lantîr an tum a.

An hnam chanchina bawl tam tak chu an chhawk ṭhawt ṭhawt a; chutianga an hnam chanchin thianghlim zâwka an ziah thar chu mi thiamten ‘Chronicler’s History’ an ti a; a huap zau zâwnga sawi chuan Ezra-Nehemia leh 1&2 Chronicles a huam a, a zîm zâwnga sawi erawh chuan 1&2 Chronicles hi a ni.

Chronicler’s History an ziah lai chuan Persia hnuaiah an awm rei tawh bawk a, Persia sakhaw ngaih dàn pawh an la lût thûk thawkhat tawh hle.

Persian sakhua (Zoroastrianism)-ah chuan engkim hi a ṭha leh a chhiaa ṭhen a ni a; Pathian ṭha aṭangin thil ṭha a lo kal a, Pathian ṭha lo aṭangin thil ṭha lo a lo kal thung an ti.

Chutiang chuan 2 Sam 24.1–23-a Davida huna chhiarpui chu Pathian tihtîr a ni a, a hnûah Pathianin Davida chu a hrem lehlawi si a.

2 Chr 21.1–30-ah erawh chuan chhiarpui neihtîrtu chu Setana tih a ni ta daih a; Setana thu a âwih avàngin Davida chu hrem a ni.

Chronicler’s History danglamna lian tak chu an hnam chanchina bawl lian tak tak an paih deuh vek hi a ni.

Davida chu an la ropui ber leh ngaihsàn ber a nih avàngin Bathsebi a uirê leh chumiin a nghawng chanchin bawlhhlawh tak tak Uria a thahtîr te, Absaloma’n a pa hmei 10 lai a pàwlsak chanchinte chu chhawk vek a ni.

Chronicler’s History-ah chuan hmâr lam Israel ram chanchin chhui mûmal loh a ni a, an lalte zîngah mi panga—Jeroboama (2 Chr 13.6), Baasa (2 Chr 16.1), Ahaba (2 Chr 22.3), Ahazia (2 Chr 20.35), Jorama (2 Chr 22.6), leh Jehua (2 Chr 22.7) bâk sawi lan an ni lo; anni chanchin pawh a ṭha lam eng mah sawi a ni lo.

Chronicler’s History-ah chuan hmâr lam Israel chu an sual vàngin Pathianin a hrem a, an chanchin chhui zui a ni lo.

Chhim lam Judai ram chu Pathianin hremin Babulon-ah sal tângin awm mah se, an sual an sim avàngin Judai ramah hruai kîr leh an ni; hmâr lam mite erawh chu an sim ve loh avàngin kîr leh tlák an ni lo a, zir miten ‘hnam sâwm bo’ tiin an sawi ta hial a.

Hnam sâwm bo' tih awmzia chu an chanchin chhui zui awm lo tihna a ni.

Chronicler’s History ziaktuten an tum ber Juda-te chu khawvêla hnam thianghlim awm chhun an ni tih êng aṭangin Chronicles bute hi zir ila, Samuela bu leh Lalte bu nèn a danglamna pawh kan hre thiam thei deuh ang.

Post a Comment

Powered by Blogger.