Mothers' Day Puala Thuziak
~Lka Chawngthu
Mizo Novel hmasa ber "Hawilopari" leh, Mizo short story hmasa ber "Lali" ziaktu ni bawk, Biakliana hi August 26, 1918-ah a piang a. A pa chu Rev. Liangkhaia a ni a, a nu chu Ngurchhuani a ni.
Kum 5 mi lek a nih laiin a nu duh tak Ngurchhuani chuan a thih san a; amaherawhchu a pa hian a nu nau Ngurliani chu nupui -ah a neih leh tâk avângin fahrah chan chang lovin enkawlna ṭha tak hnuai-ah a seilian a ni.
A hnuaia hla chham mi (poetry) a phuah kan tar lan hi, a puitlin hnuaa a phuah ni mahsela, a naupan laia a nu duh takin a thih san tawh hnu, a pa in a (Biakliana) nu nau Ngurliani a neih leh hma si, nu tel lova a khawsak laia a nu a ngaih zia a puan chhuahna a ni a.
Naupang te tak tê, a nu in a thih san avanga baihvai tak leh mahni nu ngai ngawih ngawiha hun hmang ţhinte rilru put hmang dik tak i ţawmpui theih nan, an suangtuahna khawvelah chuan minute 10 chhung lek tal zu chenpui ta che, hringnuna vanduaina tawkte dinhmun i hriatthiampui theih hlauh takin.
Hemi i chhiar chhuah hunah chuan, naupang kum 5 mi vel lek, an nu-te'n an thihsan tawhte dinhmun chu i hriatthiampui ang a, i ţahpui ngei ang le...
CHÛN-NU: -BIAKLIANA
1. Run thim ruai kan lawina, dairial a chang,
Laitual nuam kan lênna, lumtu an mang.
Chûn-nu nang tel lo chuan, laitual kan par mawi hian,
Bah lai ka nemlai puan iangin, a chul zo ta.
Ni e, nu tel lo chuan inchhung hi a ruak huai a sin...I hriat tawh kha.. i naupan lai kha ngaihtuah la, khawlaiah i va leng chhuak a, Inah i hawng a, In i thlen veleha i lam hmasak ber chu "I Nu" ngei a nih thin kha.
I pa leh i unaute lo awm kim ţhap pawh ni sela, naupang i nih angin, i rilru leh ngaihtuahna kha i nu tel lo chuan a kim lo tlat.. "Khawnge a Nu?" i tih thin a ni lawm ni?
In i thlen chiaha i Nu in "Bawihte" a lo tih che erawh chuan i Pa leh i unaute awm leh awm loh i ngaihtuah buai tawh ngai lo.. A chhan chu maw, "I nu" a awm miau a lawm.
Ni e, In nuam tak pawh ni sela, a bul velah pangpar mawi tak tak pawh vul chiai mah sela, Naupang chuan a Nu a hmuh tel si loh chuan atan "Home sweet Home" a ni thei mawlh lo a ni. Naupang kum 5 mi tan chuan A nu awmna hmun a piang kha, ţhenawmte in pawh ni sela, thlamuanpui tham zu ni zel a.. A nu a awm si loh chuan an in leh a hual vela pangparte chu engtin nge mawi a tih theih tehlul ang ni??
2. Khuavel i țhen nite ka hau dawn e,
Min țawngțaisaknate ka’n dâwn zel a.
Thlân lungngaihthlak pana i ruang liam tur,
Lunglai a cham fana i haw hun tur.
Thihna kut vawtin A nu a man tih chu a hrethiam ve riai ruai a, mahse thihna awmzia a hrethiam tak tak chuang lo.
Tun hma zawnga a khawlai leng haw, hlim taka lo kuangkuaha lo lawm ţhintu, a chunnu chuan ni dang ang lo takin a 'fapa duat' chu a lo ngaihsak ta hlek lo mai a, hlim taka lo kuah thintu khan a fapa a hre tawh lo a, lo pawm turin a ban a chet tawh hek lo..hei hi thihna chu a ni.
A nu a thi tih chu tu in nge chu naupang hnenah chuan hrilhfiah ta ang le? Kuanga an khung lai te, Thlan mual lama an zawn phei laite chu, makti takin chu naupang chuan a thlir liam ang a, A nu chu engtikah emaw tak amah pawm leh tura a lo haw leh a la beisei ta fan fan a nih chu!!
Mahse..a lo ţhang lian zel a, khami ni aţang chiah khan he khawvelah hian a nu kha vawikhat mah a hmu tawh lo tih a lo hrethiam ve ta chiah a.. Khami ni ngei kha a ni, chu naupang tana "ni huat thlala awm ber" lo ni ta chu!!
3. ‘Khaw nge, ka chûn lungduh’ tiin ka țap,
‘Bawihte, lungngai suh’ tiin min khap.
I lo haw hun tur ni kan zawh châng chuan,
‘Lungtat-parah’ an ti, chu chuan min muan.
Naupangin A nu, lo kir leh ngai tawh miah lo tur ţap chunga a au lai chu, tuin nge khawngaih lovang le? Chutih hunah chuan patling a pachang zo lovang a, a mittui chhuak tur a dang zo hek lovang.
Mahse..Pa hrilhhaina aiin naupang hrilhhaina a nasa zawk miau si a..a thiam tawpin, dawt sawi chuang si lova a fapa hnena beiseina pek chu a tan tihmakmawh a ni tlat..
A fapa hmuh loh tura a mittui tla thup hram hramin, "Bawihte, i nu chu maw, kan kawta lungtat a par hunah hian a lo haw leh ang a, hlim takin in inhmu leh ang.."
4. Zinga ni chhuak chhiarin kan lungtat kha,
Beiseina bo lovin ka thlir fo va.
Aw, Lungtat, par thuai la ka chûn riang tê,
Kan rûn lo lawi leh la lawmna thleng se.
Bei nge sei run dung? Chu naupang rilru thianghlim tak pawh chuan a nu ngai em em chungin, a pa thusawi chu a pawm thlap a, beiseina chhete a neih belh ta e.. mahse, A pa leh a Ni te mittui a va tla nasa si em!!!
Zanah a pa ţang belin, a rilrua a nu lo haw leh hun tur suangtuah reng rengin a hun a hmang a..a mumangah chuan a nu nen hlim takin an intawk fo ngei ang...
Mahse a han harh a, a nu hmuh tur a awm thei tawh si lo..a ţah a chhuak..chutia ţah mai tuma a a inbuatsaih lai chuan, nimin lama a pa thusawi kha a hre chhuak thut a..
Rang lutuka tlan chhuakin, an kawta lungtat chu a par leh par loh a va en a..mahse chumi tuk ber kher chuan a lo la par lo tlat..mahse, chu lungtat, par ve ngai reng reng lo tur tih a hriat miah loh chu a nu lo haw leh hun tur atana beiseina petu awm chhun a ni tlat si a..
Chumi tuk aţang chuan, tuktin hma taka thovin, an kawta lungtat chu a par leh par loh a en ta ziah a nih chu!! A par har poh leh naktukah chuan a par tawh ngei ang, tiin beiseina a nei sang tial tial thung si a..
Engah nge khuanu hian Lungtat hi a partir mai loh le aw???? Naupangin lungtat par mai tura a rin, nghakhlel taka a thlir lai a hmuh meuh chuan, a pa mittui ava chhuak tam ţhin dawn tak em!!!
5. Lungtat par hun tur ka dawn fo țhin,
Chûn-nu lo haw hun tur ka thlir fo țhin;
Lungtat a par ngai lo’ng chatuan thlengin,
Chûn-nu haw hek lo’ng khuavelah hian.
"Seeing is believing" an ti ţhin maw khah.. Mahse a tirah chuan he naupang tan hian a ni ve lo tlat.. Lungtat a par lo tih ava hmuh apiangin, naktukah tal chuan a par tawh ang a, a Nu a lo hawng tawh ngei ang, tih rilru put thar tirtu a ni ziah zawk.
Mahse..tuktin maia a fapain a nu lo haw hun tur chhinchhiahna, an kawta lungtat a par leh par loh nghakhlel taka a va en ziah lai a hmuh chuan, pa ber thinlung a tuiral a.. "Ka fapa, he lungtat hi engtikah mah a par dawn hleinem" tih thu chu, loh theih lohvin a hrilh ta..
Naupang chuan a pa thusawi chu awih phal lo mah sela, a awih ngei a ţul ta si a.. Beidawng em emin, "Engtikah mah kan lungtat a par dawn lo, engtikah mah ka nu a lo haw tawh dawn lo.."
Hei hi thihna chu a ni miau si a.. beisei bo chiang em em laka beiseina chhete neih lai hi nge nuam ang a, beiseina chhete pawh neih tawh loh law law hi le?? Kei chuang ka chhang thiam hauh lo mai!!
6. Chûn-nu ka ngai thiam ta,
I chênna ram nuam kha,
Ka rawn pan ve hun chuan,
Aw, min lo hmuak ang che.
A chang hi chuan, hringnunah hian kan duh hauh loh, kan ngaihthiam ngai hauh loh tur pawh,6 beisena a awm miau tawh si loh chuan "ngaihthiam luih" a ngai a, duh loh theih pawh a ni lo..duh lovin ngaithiam lo lui ngial mah ila, a sawt lohzia vawi tam tak kan lo tawnhriat tawh miau chuan tihngaihna vak a awm chuang si lo a ni...Chutiang a nih avang chuan, duh lo chung chungin he mipa naupang hian a nu thihna chu a ngaihthiam alo ţul ta a ni.
Mihring rilru fim chin chuan "Ka nu hian min thihsan ta sela..engtin nge ka awm tak ang le" tia ngaihtuah chang kan nei vek a, ngaihtuahna a kal tluan laklawh phei chuan mittui a luang zawih zawih thei hial ţhin.
Chu chu suangtuahna ringawt ni lo, a tak ngeiin a la thleng dawn si a.. Chumi a lo thlen hma ngei hian, Nu i la nei a nih chuan, I nu kha a dam lai ngei khan hmangaih ta che..
Facebook leh Whatsapp lama, "Nu ka hmangaih che" tih vak vak lam a ni lo va, I nu kha duat la, a thu awih ang che... I nu khan i tawngkam ringawta i hmangaihna kha a hlimpui hran lo va, amah i hmangaih tih lantir nana "a thu i awih zel kha" a hlimpui ber leh, i pian hma leh pian hnu thlenga a enkawlna zawng zawng che rulh let na tura "nangmah atanga a beisei awm chhun" chu a ni e.
"Nu te ni" chibai vek ule- Lka Chawngthu.
Post a Comment