Thang Khuma T-a

Rinawm taka Lalpa hnung zuitu Rev Dr Billy Graham chuan a nun leh a hun pum Pathian hnena a hlan hnuah kum 60 chuang taima takin rawng a bawl a, a thusawi ngaithlatu mi maktaduai 3 chuang kristianah an inlet.

"Protestant Pope" ti hiala hming lêm an vuahsak hian nilaini, February 21, 2018-ah rawng a bawlsak țhin a Lalpa hnenah chatuana chawl turin khawvel a chhuahsan.

A thupuangtu chuan a chenna Montreat, North Carolina, USA-ah a thi tih a puang a, khawvela media lian ber berin headline-ah hmang nghalin kar lovah a thihna hian khawvel a deng chhuak.

MI TIN TA TUR CHANCHINÈšHA

Thuhriltu ropui hi a inpekna sang tak leh a inhlanna thuk em em avangin Pathianin a hmang hle. Ram hrang 80 chuangah a feh chhuak a, ram 185-in a thusawi an hria a, mipui maktaduai 210-in an ngaithla niin an chhut. Khawvel puma kristianna tidarha tinungtu a ni a, maktaduai 100 chuangin radio leh television kal tlangin amah leh a pawlte rawngbawlna an ngaithlain an en bawka ngaih a ni.

US president 33-na Harry Truman kha US president zinga Graham-a malsawmna leh țawngțaisakna dawng hmasa ber a ni a, kum 1945-1953 chhung White House a luah.

Truman-a hnua US president zawng zawngin lalţhutthleng an luah ruala an beisei țhin chu Graham-a malsawmna leh țawngțaisak a ni zui vek mai. Pathian mi hian US ram a dam theih nan president lakluhna inkhawm ropuiah țawngțaina hun a hman ziah bakah, Lyndon Johnson, George W Bush leh Bill Clinton bakah president eng emaw zat thlarau nuna an harh theih nan thurawn pein a titipui nghe nghe.

"A Prophet with Honor: The Billy Graham Story." tih lehkhabu ziaktu, Rice University-a thawk țhin historian William Martin chuan : "A hun laiin ani anga sakhuana kawnga hruaitu tling leh rawngbawlnaa hlawhtling an awm kher lo vang. Pope zinga pahnih khat emaw mi dang pahnih khat emaw chu amah hnaih ve deuh an awm maithei," a ti.

Graham hian vawi sang eng emaw zat Pathian tana inhlanna hun a buatsaih. Mi zawng zawng, mi ngo leh mi dum, rethei leh hausa, mi sual leh mi fel tan Lal Isua chu anmahni chhandamtua pawm turin a sawm țhin a ni.


HMINGHLIAU LOVA RINAWM

Graham hian zau zawka rawng a bawl theih nan pawl (ministry) a din a, hemi kal tlang hian chanchințha puan darh hna a thawk. Khawvel hmasawnna leh changkanna mil zelin ke a pen a, hmanrua atan thuthawnna (telegram) ațangin telephone ațangin satellite, internet thlengin mi dangte hnena Isua chanchin hrilha an thlarau nun chhandam nan a hmang.

Thuhriltu dangten vantlang ngaiha hmingchhiatna an neih laiin Graham erawh hun rei tak rawng a bawl chhungin hminghliauna a nei lo niin Martin chuan a sawi. Pathian ram a zau nan politic thilah âwka a nei fo va, țhenkhat chuan politic-a inrawlh lutuk tiin an sawisel țhin niin an tar lang ve bawk.

November 7, 1918 khan Charlotte, North Carolina-ah a piang. Kum 16 mi a nihin a piangthar a, thuhrila zin kual țhin Mordecai Ham-a thusawi a ngaihthlak ațangin 1934 khan Pathian hnenah a nun a hlan.

Pathian thu zirin 1940 khan Florida Bible Institute ațangin a graduate a, tunah chuan a zirna hi Trinity College an ti tawh. He mi kum hian Florida-ah hian Southern Baptist kohhran chuan rawngbawltu (minister) atan an nemnghet.

Sipai zingah pastor hnathawka rawngbawltu (chaplain) nih tum mah se, a rilru thlakin lehkha zirna pangngai a chhunzawm zawk a, 1943 khan anthropology subject hmangin bachelor degree a neih belh leh.

A zirpui Ruth McCue Bell nen intawngin 1943-ah an innei a, fa panga - Virginia Leftwich, Anne Morrow, Ruth Bell, William Franklin III leh Nelson Edman an nei.

"God's Ambassador" ti hiala an sawi țhin Graham hian kohhran bik a nei lo va, a nu leh a pate erawh chu conservative Associate Reformed Presbyterian Church member an ni. 1944 ațangin chhandamna rawngbawl hna a luchilh țan a, Youth for Christ Campus Life ministry kaltlangin thu a hril.

RAM LEH HNAM TAN LAL ISUA

Kum nga hnuah Los Angeles-ah mipui punkhawmna tur siam chawpin rawng a bawl a, thuhriltu a nih angin heta țang hian hriat a hlawh nasa hle. A tirah kar thum awh tura an ruahman chu mamawhtu mipui an tam em avangin an pawt sei a, kar sarih chhung an bei.

A rawngbawlna chhimtu zingah hian radio disc jockey, mi sual pawla mi leh Olympics hmachhawntu infiammite an tel a ni.

1950-ah Billy Graham Evangelistic Association a din a, crusade a nei zui zel. A rawngbawlnaah kohhran thliar lovin mi inpe za rual zet an awm țhin a, heng mite hi amah zuia pen chhuakte chauh ni lovin liberal Protestant leh Catholic huang chhunga mi eng emaw zat an awm.

Graham hian a thusawiah ram leh hnam a vei tel hle a, hetih lai hi communist (eng sakhua mah awm phal lohna) sorkar hnuaia awm Russia leh US an inep lai hun a ni. Graham chuan 'Pathian nei lo ram laka nghet taka ding tlat turin American mipuite a fuih a, American an nih avanga mi chapo leh intiveite a sawisel nasa hle bawk.'

"American ho hi Pathianin min thlang niin kan inhria a, mi dang aiin Pathianin min hmangaih bik niin kan inhre bawk a, Pathian pawhin malsawmnain min vur nasa hle. Ka sawi duh chu Russian ho anga kan awm a nih chuan Pathian hian min hmangaih bikna chhan tur a awm lo," a ti.


INPEKNA KIMAH LAWM A KIM ÈšHIN

US mai duhtawk lovin 1954 khan a vawi khat nan ram pawnah rawngbawl turin a feh chhuak a, London-ah crusade nei turin ruahmanna an siam. Hetih lai hian British ho zingah kristianna a tlahniam tawh hle a, US-a mihring awm 50% vel mumal taka biak ina inkhawm țhin an nih laiin British ho erawh chu 10% vel chauh mumal taka inkhawm țhin an ni ve thung.

Thil huphurhawm tak a ni a, British chanchinbu mi ho lah chuan hmelma ang maiin an lo en a, UK MP pakhat phei chuan an rama luh phalsak lo tawp turin sorkar a nawr bawk.

Mahse, Pathian hnathawh a lang a, mi 12,000 țhut theihna Harringay Arena-ah thla thum chhung ngawt zan tinin Graham-a thuhril ngaithla mipui an khat ziah. Crusade kharna phei chu Wembley Stadium-ah an buatsaih hial a, mipui 1,20,000-in Graham-a thusawi an ngaithla a, a hlawhtling tak zet.

Mipui hmaah : "A theih ang tih kan ring tlat a, kan rawngbawlna hian kawng engkimah kan rin phak bak piah lam a thleng. Pathian thlarauin Great Britain a tuam chhuak a, hetiang tak hi kum zabi liam taah a thleng lo pawh a ni maithei," a ti.

Khawvel huapin a hming a thang nasa tial tial a, New York ațangin Nigeria-ah, Korea thlengin rawng a bawl a, mipui maktaduai telin amah an pan.


LALPA'N AMAH ZUITU A CHAWIMAWI

1957 khan New York khawpuiah kar 16 chhung rawngbawlna a nei a, hetah hian mi hangten an chanvo dik tak an hmuh theihna tura beitu Martin Luther King pawh telin chanvo pek a ni nghe nghe. Graham hi Pathian thu ațanga chi inthliarna na taka dotu a ni a, New York-a a rawngbawlna hi mi maktaduai 2 chuangin a hmunah an chhim a ni.

1966 khan Britain-ah rawngbawlna a nei leh a, hemi țum hi chuan lal ang deuhthawin an lo dawngsawng ve thung. He rawngbawlnaah hian hetih laia zaithiam lar em em leh filmstar ni bawk Cliff Richard a piangthar a, mipui hmaah Pathian tan a nun a hlan a, a hmang zui dawn tih a puang.

June 2005 khan New York-ah harh tharna inkhawm buatsaih lehin, kum 86 mi a ni tawh a, mipui pungkhawm hmaa rawngbawlna a neih hnuhnun ber a ni. He mi ţum hian a thusawi ngaithlain mipui 2,30,000 an kalkhawm a ni.

2005 tho khan CNN programme lar tak buatsaihtu Larry King chuan a kawm a, a thih hunah engtin nge mipuiin a chanchin sawi se a duh ber tih a zawt.

Graham chuan : "Ka chanchin hi mi pakhat chiahin mawi takin sawi se ka duh a, chu mi chu Pathian a ni. 'I thawk ropui a, i tițha e, chhiahhlawh rinawm i ni,' tiin min sawi se ka duh," a ti.

Graham hian 2007 khan a nupui duh tak Ruth a sûn a, atana a hlutzia King-an a kawm țumin a sawi tel a : "Tu pawh ka nupui ni dawn se ani anga min țanpui nasa leh kan pawl rawngbawlnaa țangkai hi mi dang an awm ka ring lo," a ti.

Graham hian a thih hmain a rawngbawlna chhunzawm zel turin a fapa Franklin Graham-a kutah mawhphurhna a hlan fel a, ani hian Billy Graham Evangelistic Association a enkawl zui zel a ni.

Post a Comment

Powered by Blogger.