– T.S.Khupchong

Second 27 chauhva sei video clip a lo lang a. Mizo thalai thlabar insaseng mekte an lo lang a, “Pu Puite, i thisen a chhuak a nia,” tia au ri a lo chhuak a. “Aw, ka hria,” tia chhanna kan hre zui a. Assam Police-te’n Mizo civil mi an kah ri tak tak thãwmte hriat tur a awm. Chu thil thlenna hmun chu a khu rum rum a, hmun hrang hrangah Mizo civil mi tlanchhe lai leh, an hnunga silai kenga vai sipaiten an um lai hmuh tur a awm leh bawk a. Kum 50 chuang kal taa Zoramin zalenna a sual hun lai hriat chhuah loh theih a ni lo. Chu video clip tawi tê chu chan chawp a ni lo va, a taka thil thleng, a hmuna awm ngeiina tlanchhe chunga a lak a ni.

Video clip dang a lo lang leh a. Assam Police-hovin Mizo civil mite dimna nei miah lova an vaw lai te, an tiang sei nena an um khu rum rum lai te, Mizo journalist-te an insawifiah chung pawha an vaw pawp pawp te, mangang thlabar thawm lo chhuak te a lo lang a. Chu hmun chu, Assam sorkarin CrPC Section 166 min puan khumna hmun, kan mi leh sate Assam Police-in silaia an kahna hmun a ni. Chu thil thlenna hmun chu indona tual leh mual a ni lo, Mizoram chhung ngeia thleng a ni si a. Mizo rilru a na a, thawidam a harsa tawh ang.

Chu thil chu Mizoram chhung, Kolasib district-a thil thleng a ni. Bairabi khaw bul Zophai hmun, Bairabi atanga Pu Ch.Chhunga (amah chu Mizoram Chief Minister hmasa ber a ni) leilet thlen phei hma metre 500 velah a ni a, kum 1987 atang khan Mizoram sorkar chuan Pu Ch.Chhunga leiletah ram chhiah an lo la tawh a, Mizoram chhung diktak a ni. Mizoram chhunga Assam Police-te chuan Mizote silaiin an kap a nih chu! Mizo mipa pahnih chu Assam Police-ten silaiin an kap hliam a, an hmanruaa an vuak leh sawisak avangin mi 50 chuang zen zawn chuan hliam an tuar.

Chu mai a la ni lo! Chung Mizo civil mite mobile phone an chhuhsak a, an lirthei – bus, taxi leh two wheeler eng emaw zat an halsak bawk a. Hei lo liama inrawkna leh inrunna, insuamna leh insuasamna awm tak maw. Assam Police-te khan Mizo civil mite kah leh sawisak mai pawh duhtawk lovin an electronics thil leh vehicles tam tak an laksak a, an tihchhiatsak a, an hal chhiatsak a, an la hnawt darh a, mangang thlabara siamin an la um zui a! Ram leh ram indona leh, dan pawna hnawl hnu terrorist-te chetna erawh a ni si lo. Assam sorkar atanga thla bi hlawh late Mizo civil mite chunga an chet dan hi, Zofate’n an theihnghilh ni la lain an hnam a boral ang.

Hemi ni, March ni 10, 2018 (Inrinni) hian Mizo hmeichhe journalist pahnih — Emmy Lawbei (News 18) leh Catherine Sangi (All India Radio)-te chuan Assam Police-te kut an tuar a, an ban, an dul, an hnungzang, an darah Assam Police-te vuakna chu a duk chur mai. Hemi hma, March 8, 2018 (Ningani) khan Mizo journalist 6 (Aizawl atangin mi 3 leh Kolasib atangin mi 3)-te chu he hmunah kalin journalist 3-te chu Assam Police-te’n kut an thlak avangin hliam an tuar. Heng journalist-te hian PRESS mi an nih thu sawiin an identity card (ID) te an pholang a, mahse, chu chuan a chhan thei bik lo. A chhan thei lo mai ni lovin, an lirthei chenin Assam Police-te hian an tihchhiatsak a ni.

Kan journalist hliam tuar leh beih tawkte hian chhantu an nei lo va, anmahni phuar khawmtu pawl Mizoram Journalist Association (MJA) tih mai loh chu thlavang hauhtu pawh an nei lo. Journalist-te nena inzawmna tha tak neih tum sorkar pawhin eng thu mah a chhuah lo va, a fawng vuantu zingah mahni thahnemngaihna avang tal pawha an thlavang hauhtu an awm lo. Mizoramah heti zat pawl a awm a, journalist-te thlavang hauh an awm ka hre lo, kan thu thar thehdarhtu atan chauh kan duh ta em ni? Kan Mizopuite ngei an ni ve lo vem ni? Kan journalist kutthlaktu Assam Police-te chunga hremna lekkawh a nih theih nana thuneitute hnena zualkosak thei an awm lo vem ni?

India ram pum kan thlir chuan journalist kahhlum te, journalist sawisakte kan hre thin. Mahse, heng journalist chunga thil thleng hi mipui lungawi lo emaw, mi sual rual emaw, helho emawtena kut an thlak a ni chawk. Tuna kan sawi erawh chutiang a ni lo, sorkar hnathawk – Assam Police-te chetna a ni. Mahse, terrorist chetna ang maia rapthlak leh tihbaiawm a ni si. Middle East-ah ngei pawh khuan helho kuta journalist nunna chan lo awm tawh thin mah se, heti ema journalist-te’na kut an tawrh nasat hi a awm ngai lo. India ram history-ah pawh, tum khat thil thua police-te’n journalist 5 vel lai mai kut an thlak hi hriat tur a vang hle. Khawvel pumah pawh kum khat chhunga journalist kutthlak hi a tam em em chuang lo.

September 24, 2017 khan Kerala state-a Varkala khuaah Malayalam chanchinbu ‘Kalakaumudi’-a thawk Sajeev Gopalan chu a chenna inah police-in kut an thlak chiam tawh a, India ram pum a deng chhuak a nih kha. Tun tuma thil thleng erawh chu journalist 5 ngawt mai kut thlak an nihna a ni. Assam sorkar hian he thil thlenga mawhphurtu zawn chhuah hi a tihmakmawh a ni. National Crime Records Bureau (NCRB) report-in a tarlan danin, kum 2015 atang khan India ram pumah journalist 142 zet mai chuan beih an tawk a, kum 1992-2016 chhung khan journalist 70 zet chu thah an lo ni tawh a ni.

September 31, 2016 khan Indian Police-te chuan Bhopal-a jail atanga tlanchhuak Students Islamic Movement of India (SIMI) member 8-te chu an kaphlum. Bhopal Inspector General of Police (IGP) Yokesh Choudhary chu insawifiah mah se, South Asia-a Human Rights Watch director Meenakshi Ganguly chuan, police chet dan rapthlak a tih thu leh chhui a nih tur thu a sawi. “Security force-te hian nunna chhan nan sipai chakna hmang thei mah se, he thilah hian ralthuam keng lote beih ngawt theihna dan an nei lo,” tiin a sawi nghe nghe. Chuti khawp chuan, police-in civil mite chunga silai an chelek chu an ngai thutak thin.

Kolasib district chhunga thil thleng, Assam Police-in Mizo civil mite silaia an kap mai hi engti kawng zawng maha ngaihdam theih a ni ngai lo vang. March 5, 1966 khan India chuan thlawhtheihna hmangin Mizote lo bei chiam tawhin, Aizawl a bomb a. Mi eng emaw zatin nunna an chan. Chu kan hliam hlui pawh a la dam hmain kum 52 hnuah Assam Police-te’n kan ram chhung ngeiah Mizote min kap a, chuta hliam tuarte chuan tun thlengin damdawiin an la chhuahsan lo. Silaia kah mai pawh duhtawk lovin ralthuam nei ve lo civil mi thlabar tlanchhe tawh um zuiin an vua a, mi thahnem takin hliam an tuar a ni. Mizo thinlung a na rei dawn mang e. Kum 52 dang a liam leh hnu thleng pawhin an la sawi fo vang a, an sawi chhuak leh thin ang.

Ram tana thisen chhuah a tul changa infuih nan, “Pu Puite, i thisen a chhuak a nia,” tih tawngkam hi a la ri nawn leh thin ang. -Zalen

Post a Comment

Powered by Blogger.