- MANGKHUMA
Thingtlangpa

RMSA Mizoram


Sorkar laipui tin mai hian zirna hi a ngaipawimawh a. Chumi atan pawh chuan special package-te siamin, ruahmanna chi hrang hrang hmangin sum tam tham tak a dah ṭhin a. A tawi zawngin, sorkar hmasa, MNF Sorkar lai aṭangin Education Department bika central leh state ṭang dunin Middle school chin dawm kan nana ruahmanna, Education CSS chu lar hat khawpin SSA leh Teacher Education (TE) kaltlangin kan lo hmang ṭan a (i ti mai ang). Hei hian Zoram a zirtirtute, hmasawnna kawngah nasa takin a thuam chak a. Zirtirtu indaih lohna nasa taka a phuhruk piah lamah, thiamna tak tak nei lem lo, an hunlaiin a zir avanga zirtir hna lo thawktu tam tak, hmasawn ngaihna pawh hre tawh lo te quality chu awmze neiin a khaichhuak a. Chu a chhapah, ram hmasawnna kawng khat tilang turin, chu SSA leh TE kaltlang chuan mi tam takin eizawnna an lo neih phah bawk.




Hun a lo kal zel a, Scheme dang a rawn kal leh a. RMSA Program te phei chuan thawktu thar leh High School awm ngai lohna hmunah, RMSA High School rawn dinsakin, Building leh Zirtirtu a pek nghal vek bakah, Govt High School zawng zawng a rawn huam ta a. State sorkar tih theih loh, centralin sumpai 100/90 lai rawn tumin sorkar high school building cheiṭhat a ni ta sung sung mai a. Chu mai piah lamah, kumtin sorkarin a sikul inenkawlna tur Rs.50000/- zet a pek theih phah a. State sorkar tan chuan Rs.1/- a pek apianga Rs.9/- zela rawn do let zar zartu central sorkar hnenah hian hahipa lawmthu sawina awm a ni. A chhan chu, sorkar sikul pakhatin ṭanpuina Rs.50000/- a dawn hian, a nihna takah chuan kan Mizoram sorkar hian Rs.5000/- chiah a lo tum ve a ni. A mawlmang zawngin, kan Zoram Sorkar hian Rs. 5000/- chiah sengsoin, a sikul zawng zawng hi kumtin Rs.50000/- in a enkawl theih phah ta tihna a nih chu! Zep nak emaw, Education Directorate level-ah hian zawhna siamin, "Zoram Education system hi SSA leh RMSA te tel lo hian in kalpui thei em? " ti ta ila, an kalpui theih loh dan tur chu a chunga figure khian a tichiang hle awm e.
Chuti a nih chuan, RMSA leh SSA ngaihtuahnaa hmang chungin, tun dinhmun i han en thuak teh ang.

SSA hi kan sawi mek scheme dang ang tho khian, central leh state in sum bawm inṭawmin a kalpui a. Centralin 100/90 pawisa rawn pe in, middle school chin hnuai lam zirtirtu mai ni lo. Naupang zirlaibu, an chaw chhun ei tur leh an uniform, thingtlang lehzuala mirethei ten zirna lamtluang an zawh ve theih nan leh, a thlawna an zir theih nan hostel te thlengin a rawn pe a. Zirna kawngah state tana hmasawnna nasa tak thlentu a ni. Sum senso lah, state tan 10% chauh insenso ngai a nih avangin, pheichham man tluk a ni hawt e. A tùr réng emaw ti Sorkar hian lawmna chang hre tak maw?

He scheme avanga kan ram an develop hmingṭhatna hi an hre hle tur lah ni. Chu a chhap a, central nena an in tum sem, 90:10 sharing pattern hmanga state in a share ve tur, eng emaw changa pek a la harsat fo mai te hi chu zoram mipuite hian mak tih a hun a. Party mi leh sa te hnena a thlawna cheng nuaikhat sem thei hian a ngaihtuah chian deuh chu a ngai a ni.

Tunah hian, inthurualin SSA worker zawng zawng hian school kai hi ṭhulh ta thut se, kan zoram Zirna In tam zawk hi chuan an zirlai naupangte enkawl ngaihna an hre lo ang tih hi Zoram mipuiten i hre thar ang u.




RMSA hi SSA leh TE te hnu a program thar kha a ni a. State Sorkar tan chuan kan pu Chhurbura sekibuhchhuak tluk a ni. "Engvangin maw" kan ti a ni mai thei. A chhan chu, Mizorama Sorkar High School zawng zawng tuamtu a ni a. Sumpaiah lah kan sawi tak ang bawkin, State Sorkar nachhawkna ṭhami a ni hawt a. State-in cheng khat pe a, chengkua a hlawhna hmanga ruahmanna tho kha a ni.

He scheme-ah phei hi chuan infrustructure (school building), zirtirtu lak leh an hlawh pek, vohbikten zirna sang an kai theihna zawng zawng, vohbik ni chiah lo, mit hmuh lama harsatna nei, hriselna eng emaw avanga zirna chhunzawm thei lo zawng zawng rawn huap zo vekin, zirlaite hamṭhatna petu kha a ni a. State Sorkar lahin, sawi tak ang bawkin, 100/10 chauh a sensona bawk kha a ni.

Zirna lamah ni se, High School awm lohna hmuna High School a dah theih phahna, State Sorkar sum bilin a tih theih rual loh a tih theihna scheme kha a ni a. Central, hindu Sorkarin (RSS Sorkar malsawmna) za a za Christian sorkar a dawmkanna liau liau a ni a, a mak zawk a sin. Ngaihtuah chian hian kan Zoram tan chuan lawmawm tak (Nang ringtu inti, han ngaihtuah chiang teh) a ni.

Tichuan, heng scheme leh program hmang hian kan Mizoram sorkar pawh hian, zirna kawngah, zep nak emaw, hma a sawn a. Infrustrcture development a ma puala a tih theih loh a tih theih phah tak piah lamah, Thingtlang khua, HSLC pass la awm ngai lohna te pawhin, second division HSLC, First Division, Distinction a HSLC pass an neih phahna, la awm ngai lo a ta awmtirtu, sorkar ti hmingṭhatu a lo ni a. RMSA school ṭhenkhat phei chuan 100% passed an la nei zui hial nen, HSLC result-ah State Government High School ṭhenkhat an 'NIL' lai hian hmuh loh der a va har si em! Khuangchera thukhawchang ang deuh a, mi ral leh sa ralah 'RMSA, RMSA' kan tih ngawt a, hlawh inpek hun, khawtuala chawimawi nopui in dawmtir hun leh induhsak hunah 'RMSA' kan ti duh leh dawn lo a nih hawt loh chuan, an achievement hi chu a ropui a ni. RMSA leh a vuakveta sum lo kal ṭhin ṭangkai zia i hre duh a nih ngat chuan, DEO Office ah kal la, i ṭawngṭaina nazawng ai kha chuan a chhanna hmuh i awlsam ta hial ve ang.

Tichuan, tunah, SSA, TE leh RMSA te hi, a ruahmantu, state level a an deputed officers ho vang nge, kan politicians te vang tih chu, zawhte ṭhi awrhtir tum ang mai niin, Central Sorkar lam chuan awmze nei zawka kalpui an nih theihna turin huang khat, 'SAMAGRA SHIKSHA ABHIYAN' ah sum bawm pakhat ring turin a rawn chhunfin ta a. Ni e, TE (DIET)te, SSA leh RMSA ṭangkaina hre lo chu duhlian ṭawng hmang lo an ni hawt ang ti ngawt ila, duhlian ṭawng hmang lo pawhin a ṭangkai zia an hre hial si! Amaherawhchu, "Unau kan indovin, tu nge dingchhuak thei ang" tih ang zia zangin, state sorkar chuan 'MPSC Vrs RMSA/SSA' insualtirin, RMSA/SSA a thawksa chu MPSC interview kaltlangin a pawtchhuak a. Bang chhak thlak nana bang thlang ṭhiat an sawi ang hrimin, RMSA/SSA a thawksa te sorkar school thuam a tumna lamah, pakhat ṭha sa a pawtchhia a. Amah leh amah inei chhe mekin, dinhmun ṭha zawk tawktarhin a ching phul mek a nih si hi. RMSA a Mathematics,Science teacher post leh Headmaster post ruak pawh hnawhkhattu awm lo vin a ruak ta ṭan huai mai zawng a nih hi! Tu mawh nge? Centralin SSA leh RMSA puala post create sak a, an dinhmun siamṭhatsak a absorb tura a tih pawha hre lo der tlattu, RMSA/SSA thawktute dinhmun chhe lutuk maia siamsak duhtu state sorkar vang liau liau maw le! Kawng lehlamah, Central ruai a nih chuan, hawp bawk a, chawm bawk tum tlat sorkar, fatute hnena lawmthu sawina chang hre leh si lo, kan state sorkar ruahman fel tawk loh vang niin alang. A pawi teh zawng a ni e.




Keini thingtlangpa, RMSA Program leh SSA scheme hmang a, zirna in leh zirtirtu ṭha nei lo inti ve tawh, khawpui sikul ngai tawh lo kan lo intih ve tawh laiin, kan sorkar chuan ama sikul (RMSA/SSA) a ṭang vek chuan MPSC kaltlangin min chhuh zel mai si. Kan SSA leh RMSA zirtirtute hi ui hle mah ila, tuna an hlawh mumal bawk si lo aia ṭha leh hlawh sang zawk an hlawhna tur an hmuh tlat si chuan, ui tak chung si a kan bye bye a ngai ta fo mai! Engtikah mah, RMSA/SSA (an provincialise thuai a nih si loh chuan) school bak hi keini thingtlang mite hian kan neih phak hmel si loh, thingtlangpa tan chuan a lungchhiatthlak a ni.

Aw le, ‌Central ruahmanna, Pu Modi-a ruahmannaah chuan sorkar laipuiin kum 25 dawn a lo kalpui tawh SSA te, TE leh RMSA te hi chawfun khat ringin a rawn khungkhawm dawn ta. State Sorkarin a tir aṭanga a kalpui dan fu tawk lo, a bilha tho lo SSA leh RMSA unau hnih chu, felfai taka a tir aṭanga a ruahman Teacher Education (TE) 70:30 sharing pattern hmang zawk, state sum heh zawk nen unau dawhkan khat kil tuein a rawn siam ta si.

He chhungkaw thar te pa, Mizoram sorkar Education Department hian, he a fa pathumte dinhmun hi a zir chiang chiah em le? Patling inti ve si hian central sum bawm tam zawk hmanga a fate a enkawl dan hi an dinhmun azir zelin a inang ṭhap dawn em? Nge…. "Lal-S.S.A, nang chu ka fa upa ber i ni a, cheng 50 hi i pocket money tur a ni,a bak a theih loh bur. …Lal-T.E, nang hi i hau tak ber aiah, cheng 200 hi i pocket money tura ka ruahman a ni, mahse cheng 150 hi hmang ṭhin la, cheng 50 chu inkhawl char char thung dawn nia. …Nang, Vanlal-R.M.S.A, cheng 60 hi kham tum la, a bak beisei nei hauh suh ang che…" tiin a inhrosak khum dawn!

Ni, han ngaihtuah chian chiah chuan TE (DIET) te hian inenkawlna mumal tak central sum bawm hautak zawk 70% hmang zawk lehnghalin an nei thei a. Thawktute pawhin hlawh changkim (pay structure) central sum bawm ring tho vin kan Sorkar hian a ruahmansak theih laiin, engati nge central sum bawm 90% ring zawk, SSA leh RMSA a thawktute hi pay structure a ruahmansak ve duh hauh loh mai le? Nge an deputed officers, an SPO lama an plan maker te inthlahdah vang ni ta ang le?! Mak tak zawng a ni.

Kan Sorkar hian ngun takin ngaihtuah se, central duhdan angin, SSA leh RMSA a thawktute hi State Sorkar hnuaia an thawh ang thawkte nena en hrang lo vin, an hlawhte hi mumal takin ruahman ṭhatsak se an duhsakawm hle-in, state tan pawh a har lo hle-in a lang. A fiah leh zual nan, uar takin han sawi lui ta ila. State Sorkar-in cheng singkhat pe ta se, Central sorkar doletna nen, cheng nuai khat an hlawh der mai dawn zuk nia! A thlawn pawh a sem huau huau thei sorkar chuan, engvanga he'ng Zirtirtu, thingtlang zirna ti hmasawntute hi an thawhna level a zir a Rs.3500/- emaw Rs.4000/- emaw Rs. 4500/- emaw Rs.5000 emaw lek, Central leh State-in 90:10 an in tum sem (sharing pattern) atana peksak ui tlat nge maw a nih hi ngaihtuah chian a tul tawh a ni. Kan State SSA leh RMSA zirtirtu, thingtlang chengker tak taka zirna pe tura a tirh kawi te hlawh a tana a tum ve hi, ngaihtuah chian chiah chuan, khawpui Private School zirtirtu hlawh zat em pawh a ni si lo, a mak a ni.

Tin, thla thum lai hlawh an lak loh lai lah hian NLUP hi sem a ni ziah lehnghal a, mipui ten bengsika kan ngaihtuahpui an ngai tak meuh tawh e. A tira kan sawi tak zauh ang khian, tuna SSA leh RMSA a thawktute hian inthurualin an hna hi han chawlhsan lailawk ta ṭhup mai se la, kan zoram zirna lungphu hi a chawl nghal ti tih mai dawn a ni si a.

A nih Department dang a CSS te hi…..!!!??? CSS thawktute hlawh chungchangah kher hi chuan, SSA leh RMSA thawktute hlawh anga in fix chiangkuang, increment awm lo a hlawh la ve hi zuk awm hauh lo ia….!

Aw le, a tawp berah chuan, eng party mahin vote zawn nan lo hmang lo se. Zoram khaw tin dãp chhuaktu, kan Mizoram Education Missionary neih chhun, SSA leh RMSA thawktute dinhmun hi Sorkar tan chuan ngaihtuah chian a ngai ngawih ngawih a ni ber mai e.

Post a Comment

Powered by Blogger.