CHAWNGKHUMA LEH VANCHUNG NULA VARPARHI A thianpa zawn a thlen a, a han hawi chhuah chuan arsi a lo pe uar tawh a, Tawia chuan “|hiana i va han rei em em ve, eng tizia nge ni a” a lo tivat a. Chawngkhuma chuan “Nia, puk kha rinai daih in a lo zau a, ka han fangkual ata langin hun reng ka lo ngaihtuah lo a lawm maw le” tih pah in “Hawhteh i hawng chho phawt teh ang, kan È›hiante pawn minlo ngaihtuah palh ange, thlen hunah chanchin chu ka la hrilh dawn che nia” a ti a.
Tawia pawh chuan khawmuan chi a ni tawh lo tih hria in, “Ni e, i hawng phawt teh ang, kan thiante hian minlo zawng reu reu palh ange, kan zak lutuk ang” tiin luihnar an buk awmna lamah chuan an in zui chho ta hnak hnak a, Chawngkhuma chuan meichher pakhat a la chhit loh chu tikai in hma a hruai zel a, kawihnih vel an kal hman chauh tih chuan an chhaklam aÈ›ang chuan meichher kengin an thiante chu an han tawkta reng a.
An zinga Val upa Khawtinthanga chuan Chawngkhuma leh Tawia a han hmuh chuan “E khai, tawh sual in tawk ta, a nih ringin kan rawn zawng che u a, Ropuia te thian dun khan in chanchin kha an sawi lawk silo a, chaw ei kham fel vekah khawilamah nge maw in pahnih hian in kal le, kan han ti kual a, chutah chuan Ropuia’n a sawi chhuak ve chauh a, eng pawh ni sela, an rei em mai, khutilai khamah te chuan tawhsual tawkin an zuk che sual a ni a nge, tiin kan rawn zawng thla ringawt che u a” a han ti a. Chawngkhuma chuan in thlahrung takin “Nia, puk kha, rinai daih in, a lo zau a, ka han fangkual e, ka ti a talangin hun lam reng ka lo ngaihtuah lo a lawm maw le, min hre thiam teh u” tiin thupha a chawi nghal a.


Khawtinthanga chuan “Puk chu engtiangchiaha, zau nge ni reng reng a” tia a han zawh zui leh chuan Chawngkhuma chuan “Kan buksakna thleng phawt ila, ka hrilh chiang ang che u” tiin È›ha takin a chhang a. Val upa Khawtinthanga pawn an lal fapa in chu tianga, a chhan takah chuan zawh nawn enah pawh a en lem lova. Tawia zawk chuan kal pahin pawna a lo nghah dan vel chanchin chu a sawi chho ta barh barh a, pa tawngkam thiam a ni bawk a, tlangval ho chu an nui chho ham ham a.
An riah hmun an han thlen chuan chaw te an han ei fel ve a, tichuan Chawngkhuma chuan a puk luh chanchin chu a han hrilh ta hlawm a, ruhro tam tak a hmuh thute chu a hrilh a, mahse hlau hlawp a, a tlanchhuah chungchang leh a thil hawn vel erawh chu a sawi lang duh lem la, in a thlen hunah a pa hnena hrilh țha ati zawk a.
An mut dawn chuan an thingfawm chu an chhep alh hluah a, zanlai velah chuan tlangval pakhat Thanga chu thil eng emaw thawm ri deuh sun sun hian a ti harh hlawl a, a ni lah tlema dawih deuh chi tih takah ngam leh ngamlo chuan an bul vel chu a han thlek kual a, an mut dawn a an meichhem pawh a lo mit deuh duk tawh a, an mutna piah deuh mai hnimpik kar atang chuan mit eng deuh rum mai hian a rawn melh phei run maia han hmuh chuan a hlau kher mai, a bula mu ve Khuma chu a han ban ru dada a, Khuma banah chuan a zawite in a han kheuh a, Khuma chu a rawn meng a, Thanga chuan zaizirin bengchhenglo tur leh an mutna piah hnimpik kar chu en turin a han tia, Khuma’n a han en ve chuan Thanga thilhmuh ang chu a hmu ve ta. Mahse, tunah chuan pakhat mai ni lovin pahnih lai an ni thung, hnimpik kar atang chuan an rawn melh run mai a, Khuma chuan dimte in a silai lukham a mu thunsa thlap a, a dah chu a han ban ru dada a, chutih laitak chuan an piah hnim buk chu a che lawih a, samak tak mai hi a rawn zuangchhuak ta nawlh mai le.
Chu sa chu eng thil nge ni ta ngai, a pian chu mihring ang tak a ni a, mahse a kaihza hnuai atang chuan ui ke ang mai hian a awm thla a, mei a nei ngouh mai bawk a, a kut chu ati kak thu a, tin hriam hmeltak pawh a nei tih a hriat theih, a sam chu a sei in a thurbum a, a hnungzang chu a kulkhun a, a mit chu zan mah ni seng a eng rum mai a, chung zawng zawng aia mak chu a hmel mawlh chu a ni, mihring pangai hmel ang reng a pu lo, Sakei hmel chiah chiah hi a ni a, a thaw huam huam a, an lam pan chuan a rawn phei chhut chhut a, Engmah pawh tihna chang hrelo chuan Khuma leh Thanga chu chelo changlo in an awm hle hle a, an mutna zawn a rawn thlen dawn tep chuan silai hi a rawn ri thawt a, chutia silai puak riah chuan samak tak mai chu te ruai ruai chungin a bibo ta thuai a.
Silai puak thawmah chuan tlangval dangte pawh rangtakin an rawn zuang tho hlawm a, a then lo mutui zual phei chu an meng phawk hru hlawmin ralin an rawn run ta mai emaw lo ti tawkte pawh an awm nawk hlawm.
Silai rawn hmet puak tute kha chu Tawia leh Val upa Thankamlova leh Kapkima te a, an lo ni a, Tawia phei chuan “kan mu tan deuh chauh tih atang tawh khan min rawn hel min rawn hel tawh a, a chet dan atang khan sapui a nih ringin silai kausa rengin ka lo chang ru reng a” a ti a.
An mei chu an han chhep tha leh a, mei engah chuan Sa rawn chhuahna lai velte chu an han en kual a, hniak hi a lo chiar dup a, mak ta em em mai chu hniak chu mihring ke hniak ni lo hian Sakei hniak chiah chiah hi a lo ni a, Khuma leh Thanga chuan an hmu chiang bawk a, Chu ransa mak tak mai awm dan vel an han sawi chuan an mak tih hi a zual a, thenkhat chuan hmanlai kan pi leh pute thawnthu a, keimi an sawi kha a nih ngei dawn chu ti in an tiru ta fu hlawm mai a, hawn mai hial rawt tawk an awm bawk a, mahse an val upa te leh an Lalfapa Chawngkhuma te ngaihdan a ni ve bau lo thung, tlangval rual khat zet silai keng deuh thah a neilo pawh pahnih pathum bak kan ni lova, tiang mai mai vanga hawn rawt te chu a zah pawh a zah thlak e, kan nu leh pa te hmai eng kan hmu ngam nang, tumah inhliam em kan awm lo bawk a, kan tih tur kan hlen ngei tur a ni. An tih tak deuh burah chuan Val upa te thu ang chu an zawm tlang ta a, thenkhat lungawi chiah lo chu awm ve bawk mahse Val upate thu chu hnial en ah en ngam lovin lungsi zan lo chuan an awm a.
Khawtinthanga chuan “engpawh ni seng hei zanlai a pel awrh chauh a ni a, han tlaivar nan em a la hma bawk a, zana meng tur in ruat ila, tichuan a then hi chu i mu leh rih phawt mai teh ang u, mahse in ring rengin kan silai te kha, hman mai theih turin in chhawp hlawm ila,” tiin rawtna a rawn siam a. Chu a rawtna chu tha an ti tlang bawk a, a thu ang chuan zan mengtur chu an in ruat a, Chawngkhuma chuan “kei ka han meng hmasa ber a nge” tiin zan men chu a chuh deuh tlat a, a thianpa Tawia chuan “nilo ve i chau a nge nang zawng mu la, kei hi ka lo meng zawk ang” tiin a lo hnial a. Mahse Chawngkhuma chuan ni love, kha zantir a tangin i lo meng char char tawh a mu zawk rawh naktuk che tur i awm lo va nge, kei chu ka mu hnem tawh a, ka han meng a nge” a tih tak tlatah chuan Tawia pawh chuan a hnial duh lem ta lova, “a nih i mut chhuah hunah mi han kai tho la kei ka lo meng ve a nge aw” tiin a mutsan ta a.
Chawngkhuma leh tlangval dang pathum chu an meng ta a, zankhua deuh thaw chuan an hmuh phak chiah loh ah hian thaw ri deuh huam huam thawm hian a hel tlaivar zak tih tur ang mai hian a awm a, han kah rik dawp mai chu duh viau hlawm mahse Chawngkhuma an lalfapa berin mi dang mutui kan kai tho mai mai, engah a lo in lana chiangtaka kan kah theih dawn loh chuan i kap lo teh ang u” a tih tlat avang chuan tumah chuan an kap ta lova.
Zingkhawvar dawn kawl a eng det det tih chuan thawm chu a reh ve ta chauh ava, an han thochhuak chu an phur lo tlang ngei mai, mahse tlangval thaza rual zet zawt thawk chhuak tlang an ni bok a, tukthuante an ei zawh chuan zanlam an thil tawn pawh chu an theih nghilh ti tih ve ta mai a.
Tichuan, Sanghal zimtur chuan an thawkchhuak ta a, an sa chantumna Darlui hnar lam Sihpui kai lai chu mual rem deuh mai pa hnih rawn in thluang thla hi a ni a, a laiah chuan kawrte hi a rawn luangtlang a, chu laiah chuan mipa nga in nghalrual chu lo khal chhuak sela tichuan midang hian kan lo chang dawn nia tiin rem an ruat ta a.
An tan hmun turte an han siam rem sang sang hnu chuan nghal rual chu an thiante panga chuan an rawn khal chhuak tan ta a, a pa dawp lian pui puite chu an rawn khalh chhuak a, kawr dung chu an rawn zawh chho zel a, a chhak ber a, awm, thanhranga zawn an thlen hma chuan tuman an kap duh lova, Thanhranga zawn an thlen chuan an han kah chilh ta ruih ruih mai a, kah tur in sem thlap a, lo chang an ni bawk a, sanghal chu a tluk hian an tlu phawk phawk a, silai ri an reh a, zen khu zam chiai chiai an reh chuan sanghal sawmhnih chuang zet hi kawr ruam ah chuan an lo thal phung a.
An sa channa hmun a tang chuan an rawn ding chhuak a, thenkhat chu ti fuh in ti takin an han kuk ruih ruih a, chu tih lai tak chuan nghal chang pakhat sum sawm zet tur a lian, a ngho pawh pir vun tawh mai chu a, rawn lang ta hlawl a a, a thlangbera awm Seikunga thlang lawk a nih avang chuan a chhak a awm a thiante chuan kha Seikung i thlanga kha enrawh tiin an rawn au a, Seikunga in her tur chu a rahlai leithil chu rap pial in a thlang kawrah chuan a tlengthla ta puat a, tumah in an silai lah lo thun khat tawh hman heksuh, Seikunga lei a thleng hman chiah tih chuan sanghal chu a rawn lim phei puat a, Seikunga pawh a lo in ring hman bik lo kopang bel chuan a han tawlh hnung dawr a, mahse a sawt tam pui lo hle, a ngal ruh chu a var nghal hlawih, a te thawt a, a thiante chuan aw rawl tawp chhuah a rawn chhan tumin kawrah chuan chempui nen an rawn zuang lut ve nghal a, sanghal pawh chu tlem chuan a tim ve deuh mahse a hliam tawh Seikunga lamah chuan inher in Seikunga bawk chu tai leh tum chuan a tlan phei leh ta, chutia a tlanlai chu silai keng ve lo Hranga chuan a fei chuan a han khawh zawt a, mahse a thelh tlat sanghal tlan phei chuan Seikunga leia thu sawp reng chu a duh thal in, an phin chilh ta leh Seikunga lo in veng ban dinglam chu a tliak ri rawp a, a nak vun chu a hik hlawih a, ruh a rawn pawrh nghal thawt a, chu tih laitak chuan Chawngkhuma chu chemtun nen a rawn zuang phei a, sanghal chu a theihpatawp in a hansat hlawih a, mahse a duhna laitakah a sat fuh bik lo, sanghal hliam thinrim chuan mi dang rem rem lamah chuan tlan in a phin ta chiam mai a, silaia kah hman ni tawh hek suh Chempui nen chuan sanghal chu an hma chhawn ta ringawt mai a, hliam a mual mual pawh a nei nawk ta nawk mai, a tawpah Rohlira lama rawn tlan phei chu a van neih a siamin a fei chuan a zak dawhah a lo chhun hlum thei ta hram a, chu ti ni lo phei seng chuan a aia tam a pawh hliam ngei ang.


Sanghal chuan a hliam chu pasarih lai an ni a, a na ber chu Seikunga niin mi dang erawh chu an mal leh chawn bawra a taisakna an ni hlawm a, mahse chu timai a, han kal thei chi zia zang an ni hlawm lo.
Tichuan ro an han rel tlang a, engpawh ni sela hmun fai lai leh rem lai deuh ah kan sakah te hi singsa fel ila, chutih laiin midangin Seikunga zawnna tur hlang lo siam sela, Hetia kan buai hlan hian inlamah tlangval pahnih hi lo han hawng vang vang sela khua a mi min rawn pui turin i chah mai teh ang u, tiin an rawt tlang ta a, Kunga leh Thankeua te chu zual ko turin an tir ta a, an kal dawn chuan an sakah sa chu an theih tawp atam ak in an kal ta vang vang a, chu tih hlan chuan an țhiante chuan hliam leh an sakah te chu an lo buaipui ve thung a.
|iau pho hmun zawl laiah chuan an insuanthla ta a, an thianpa Seikunga chu a thisen a hlauh hnem in a chat thla mai ang tih hlauhawm khawp a bawihsawm ngai anih tak avang chuan he ti ringawt zawng a ni thei dawnlo, sa pawh hi chan lovin zawnna tur siam ila, pakhat hi pahnih zelin zawn in kan theih ang angin i hawng mai teh ang u, tiin an rawt ta a.
An kal hlan a, an sa kah sa, sa dangin a lo khawih palh loh nan tunge lo veng ang tiin an han in rawn nak nak hlawm a, Tawia chuan “keimah ka lo awm a nge” a ti a. Tichuan, a thiante chuan an kalsan ta a, an liam hnu chuan Tawia chuan engmah tilova lo awm ngawt chu tiin, a kiang vela changel hnahte chu an sat nawk nawk a, an sakah chu a han khuh a, khawnge ka theih ang ang in kan lo chan lawk ange, tiin pakhat chu a han kuai let a, a rilte phawrh a, a chan mawlh mawlh lai chuan luimawnglam atang chuan pa pahnih hi an rawn lang hlawl mai a, Tawia chuan a lo mitsir reng a, chu tih rual erawh chuan a sa chan lai chu a thulh phah lem lova……
Bung 3
In auh phak vel aÈ›ang chuan pakhat zawk chuan a rawn au a, “E khai kha i va hlawhtling awm ve” a rawn ti a. Chutia È›ha taka an rawn biak takah chuan Tawia pawh chuan È›ha takin a lo chhawn a, a bul an lo thlen chuan e, “khai hei engzah chiah nge maw i kah le, i va han thal hnem phengphung em!?” pakhat chuan a han ti a, Tawia chuan “ka kah vek pawh a ni lo, hei kan khaw tlangval ho in nghalrual kan zim e, kan tia, vanduai thlak takin inhliam kan nei ta nual si a, chungho chhawm hawn ngai nen, ka thiante khawlam panin an hawng a, chu tih hlan chuan ka lo veng a nih hi, engmah tilova lo awm mai mai aiah tiin ka theih ang ang ka han chan pah ve bawk a” tiin a chhang a.
Tawia vek chuan “tu khua nge in nih le” a han tih chuan “Keini chu Keihranga khua Lungrang mite kan nia” tiin an chhang a. An chhanna a hriat in tawia chuan mak a tiru ang reng hle a, a rilrute te in tianglai velah Lungrang khua a awm awm a hre bawk silo a, mak a tiru viau a, “Khawnge in kal dawn a” an ti leh hram a, an ni lah chuan “Chakai khawrh pahin kan tia tilai luidung hi kan rawh zawh chho a” an ti leh mai a. mak a ti tawh viau.
Pakhat chuan nuichungin “in khuate lo thlenhma chu kan lo pui ang che chu, hei chan tur i ngah bawk a, a hmu hmasa ber nih manah sadar te pawh min hlawh tir phal mahna” a han ti a. Tawia chuan “E khai, in hreh loh phawt chuan min han chanpui tawh u khai, a sa zawng atam alawm in duh lai lai hi in la ve dawn nia” a ti a. Tichuan, tawia sachan chu an puidun ta a.
Sachan mawlh mawlh chung chuan an ti ti tlang a, hmingte an in zawt a, pa pahnih ate hming chu pakhat zawk Tinhriama niin pakhat zawka hming chu Ngamhuaia a lo ni a, Tawia chuan sachan mawlh mawlh pah chuan an mitsir ru deuh țhin a, an pian chu pa pangai tak pian ni in an hmel pawh pangai tak an ni dun a, mahse mak a tih em em chu an taksaahte chuan ser hi a awm thlehthluah a, an awm leh hnungzang an banah te chuan hamna ser ni awm tak tak hi a awm a, pakhat zawk phei chu a hmaiah hian ser hi a awm kulh mai bawk a, a chhan zawh a chak viau in tihchi niah a ngaihloh avang chuan a zawt duh ta lo a.
Tlai ni a tla dawn suar suar tih chuan an chan zo ta a, Tinhriama chuan “tirawh È›hianpa keini pawh kan hawng ve dawn tawh em ni ang, kan tlai lutuk a nge” a han ti a. Ngamhuaia pawh chuan “nia maw le, hawnzai rel ve tawh ila” a ti a. Hawn tum chuan an ding dunta uaih a. Chutia an dintak hluaiah chuan Tawia chuan, “Hei sa zawng zawng min chanpui a, kan intiam angin in sa duh lai lai hi hawn teh u khai” a han ti a, Chutia a tih takah chuan nia maw le, tiin Sabawp pakhat ve ve chu an la a, Tawia chu an kalsan ta a, Khua pawh a thim deuh chhalh tawh avang chuan Tawia chuan khaw mite hi an lo thlengtlai viau palh ange tiin thingtuah turte a han fawm zung zung a.
|iauphoah chuan Mei a chhep alh ta hluah a, a meichhem ai pah chuan an sakah sa chu a hem a, a hmin hun nghak chuan meipui sirah chuan a țhu ta ran a, an hawi vel a, arsi te pawh a lo lang uarh tawh, chutih laivel chuan a piah thimchin ațang chuan a hmazana a hmuh ang chiah mit eng rum mai chuan a rawn melh leh ta khur mai le, chu mi, a hmuh chuan rang takin a silai a chuh vat a, thingtuluang chu phenah hmangin a changta ran a, keipui thawm ni awm ang tak chu a rum chhur chhur a, inring taka a lo chan ran ran lai chuan an chhak kawi ațang chuan an rawn kuk thla ta raih raih a, chu tia thawm a awm takah chuan thimchin a awm pawh in beihchiah a ngailote pawh a ni mahna a pilbo ta daih a, Mahse tawia erawh chu a awmna hmun ațang chuan ala chhuak duh miah lova, inring takin thawm chu a ngaithla reng a, tunah chuan a țhiante pawh an țawng nawk nawk thawm a hre thei a.
Meichher an rawn chhi eng thla thluah thluah a, chutiang anih takah chuan Tawia pawh chu a bihrukna thingtuluang phen aÈ›ang chuan a rawn thochhuak a. Tawia awmna an lo thlen chuan an rawn phulhlut hlawm a, mei enga tawia’n an en chian chuan an khaw paho leh rawlthar rual an lo ni a, a È›hiante ho kha chu “inhah awmsia, tlangta mai ula, keini kan zuk kal ve tawh zawk ange” tiin an rawn kaltlang a lo ni a, saphurhna tur paikawng hi an rawn kengfar hlawm bawk a.
Khawnge chan nghal ila a ni mai a lawm tia, tawia chhawlchhin an han hawn chuan sa chu chansa thlapin an hmu ta mai a, e khai a, Tawia hei kan tih ve tur zawng zawng ilo ti vek tawh a ni maw an han tia, Tawia chuan “engmah tih tur a awm mang silo a, ka chan e, ka tia, ka chan ka chan a, ka lo chanzo der a lawm maw le” a han tih chuan an nui ta dar dar a.
Rei vaklo an han È›hukhawmuang a, paho chuan “titeh u, in lampang thlen hlan a nghah hlelh awm a lawm maw le, i kal mai teh ang u, duh leh muangchangin hman hmawh lem lovin kal ila” an ti a. Tichuan, an khawlam pana hawnzai chu an rel tlangta a, an sa chansa chu paikawngah chuan an thun a, rawlthar ho chuan an phur far hlawm a, kawng an kal lai chuan “e tawia engmah i la ei ve awm silo a, i rilte aÈ›am lawm ni an ti a, tawia chuan “a khutah khan kan sakah kha ka hem e, ka tiah ka lo in ei puar tawh in zingah chuan ka puar ber awm zawk mange ka ti” nuichung chuan a tiliam mai a, diktak chuan sapui ni awm takin a rawn vir thu leh a sa hem pawh a ei tak loh thu kha chu a sawi duh lem hran lo.
Kawngtluan chuan fiamthute an thawh a, an nuitlang dar dar a, hmanhmawh vaklo a kal an ni bawk a, an khua chu zanlai velah an thleng a, lalin tualah chuan meipui hi an chhep eng hluai a, tumah mu reng an lo la awm lova, khawkawt chhuah lungdawh an thlen chuan “khai le, Tawia hla do han chham rawh le, nang chiah hi hla do la chhamlo pawh i ni meithei asin” an ti a.
Diktak chuan tumah reng in hlado anlo chhamlo zawk a lo ni a, an belebut atalang chuan an lo mang nghilh vek a lo nia, a țhiante khaw han lut hmasa ho lah khan an lo chham bawk silo a, chutia an tih takah chuan Tawia pawh chuan ni dawn tak e, tiin Lungdawhah chuan a han ding ang ven vawn a, Sanghal hla do chu ti hian a han chham ta vang vang a.
Lengin e, a lo thei na maw e;
Kei chu e, tlangah khan e,
Ha tha ngho var ka lum liau e.
Chutia hla do a han chham vang vang hnu chuan a silai chu a han kap ridur a, chutah midang silai lokeng ve hote pawh chuan an kapri ve ta chuah chuah a tlang an tlir ta a. Hla do chham leh silai thawm an hriat chuan khua a mite ho chu an rawn thlengthla vetathuai a, an phurte chu an chhawk a hlim takin khawchhung chu an lut tlangta hlawm a.
An lal in kawt tualah chuan an sa kahsate chu an nghat a, a dang an hawn tawhsate nen an han bunkhawm ruih mai chu a lo tam hle mai, chutah an Lalpa Ropuithanga chu a rawn dingchhuak a, “hei le, ka khua leh tui duh takte u, vawin kan tlangvalte ramchhuak chu an rawn hlawhtling hle mai a, mahse an vanduai a leiah a È›hen hliam tuarin an rawn hawng a, kan lawm erawh a famkim lo pawh a ni thei, hliamtuarte chu hei an tha thawkhat viau a, a na ber Seikunga pawh hlauh awm a ni tawh bik love, kan bawlpu hian a È›hachhuak thei ang, a taksa pawimawh lai a khawih lo bawk a, a thisen a hlauh hnem vang mai a ni e, tiin min hrilh bawk a, hei kan mi nghah ber Tawia te an lo thlengta bawk a, tunah chuan hlim takin Salu i aih tawh ang u hmiang, keiin ka vawkpa ka thawh e, a nei nei in zu bel rawn keng chhuak ula” a han ti a.
Chutia an lalpa in a tih takah chuan an phur tlangin pa ho chuan an zu bel thlumtui țha țha chu an rawn puchhuak ta zut zut a, lalin kawtah chuan meipui chhep in salu chu an ai ta mup mup a, tumah rengin mutzai rel an tumlo.
A tuk chuan ar hluingo-vin salu chu an chhuang a, salu chhuan hla chu an sa dual dual a tiang hian;
_“Chhuang ang, chhuang ang_
_Phuivawma lu, Nghalhriama lu_
_Zuksiala lu, Khisa te lu chhuang ang”_


tiin an lam mup mup a, tlailamah chuan tlangin ruai an țheh a, hlim takin hun chu an hmang ral a.
Tunah chuan an sa kahna pawh kha kar khat lai a liam tawh a, favang awl len lai lo ni bawk nen tlangval ho chu tihtur an nei lovin an awmawl lai a ni a, a țhen sakah tur zawngin ramah an riak a, zanlam tlangval nula rim leh zawlbuk ti ti berah chuan an lalfapa Chawngkhuma puk luh chanchin leh an sakah dawn zana an thil hmuh chu an sawi duh ber a ni a, reiloteah chuan a khawnawt in an titi tui ber a ni chhota thuai a.
Chawngkhuma te chhungin tuk thuan an ei mawlh mawlh lai chuan a pa Ropuithanga chuan “Hei mama tunlai tlangkam ti ti hi kan lo hre ve a, nang lah chuan engmah min hrilh zai reng i rel bawk silo a, i thil tawn chanchin chu min hrilh ve dawn lo em ni a” a han ti a, Chutia a pa in a han tih takah chuan Chawngkhuma pawh a harh chhuak zawk a, an sakah lai an inhliam buai a talang khan engmah reng reng a lo hrechang tawhlo in, an hawn hnuah khan a iptepui aban kha a khawih leh ta miah lo nen khan engmah a lo hre tawh pek lova, “Khai aw ka pa ka lo hai hawt lutuk pek a lawm maw le, he mi chungchang hi hrilh che ka duh fu a, chaw ei khamah a falin ka be thei ang che ngem” a ti ta a. A pa pawh chuan “Chutianga nang berin i tih tlat chuan nakinah tlangah khian kan chho dun dawn nia” a ti ta a, Chawngkhuma nu Thanpari chuan “Keini pawn kan hre ve chak thova, kan hriatah hian sawi È›ha ve mai mai la ti nia” a lo ti hluk a. Mahse hmeichhe È›awngzawng engah tehvak an ngai lem hlei lova, an nui liam vel mai mai, Chawngkhuma chuan, “Ka nu, ka pa hi kan hrilh phawt anga nakinah ka la hrilh ve ang che” nuisuk chung chuan a ti a.
Chawi an ei kham fel hnu chuan Ropuithanga chuan a vaibel chu an nem muk te te a, a È›an kai a, a pak khuk talh talh hnu chuan a fapa Chawngkhuma hnenah “Ti rawh le i han kal dun ang hmiang” a ti a, Chawngkhuma pawh chuan “Nia maw le” tih pah chuan a thotharh a, a khum mawnglama a ipte pui ban chu ava la a, an chhuah dawn chuan a pa chuan “Khai ipte puiah em em te a ngai dawn emaw ni le” an tia, Chawngkhuma lah chuan “Nakinah i hre mai dawn a lawm” a tih takah chuan a zawt zui duh ta lova, a rilru takah chuan an thusawi hi a dik tak tak roh emaw ni le, a ti mai mai a.
An bawlpute in an pelh dawn lai chuan Chawngkhuma chuan “Ka pa, duh leh kan bawlpu hi kan hruai ve mai mai dawn emaw ni le” a ti a, a pa Ropuithanga pawh chuan “I duh phawt te chuan sawm ila a ni mai a lawm” a lo tia, bawlpu inah chuan an han lut kawi a, a fanu hian hmun a lo phiat karh karh a, khawnge i pa hi a awm a, an han tilut a, a fanu tawki chuan “A, kan lalpa leh a fapa ni reng che u chuan lo leng thu rawh u khai ka pa chu chaw ei kham khan kan daileng lawk a nge tiin a chhuak a, a rei lovang lo thu rawh u, lo thu rawh u” a lo ti sawk sawk a.
Thut hmunte an han rem a, Tawki chuan “engthil nge ni ta a, ka pa te in rawn lam tak a, Kan zu fang hi in rawh u aw, in chhawl a hal a nge” a ti a. Lalpa Ropuithanga chuan “Engthil lah ni love, han lenpui lawk kan han duh deuh va, zu fang in tur i neihte chuan han thli la, nghah pahin kan lo in dawn nia” a ti a. Tawki’n seki a zufang a pek mek lai chuan an bawlpu pawh chu a rawn lut a, “Khai a, kan lalpa leh a fapa ni reng che u chuan eng thilnge ni ta a” a rawn ti lut bawrh bawrh a. Ropuithanga chuan “Hei ka fapa nen hian lenchhuah lawk kan tuma, i kal ve duh takin kan tia, kan rawn sawm kual che a” a han ti a, “E a nih tak chu maw le, Lalpa leh a fapa meuh in chu tia min rawn sawmte chuan kan hnial ngam nang khawnge zufangte hi in zo ila kan kal dawn nia u” a ti soh soh a. zufang an in zawh hnu chuan an chhuak tlangta…………
Bung 4
Tlanglam chu an panchho ho ta a, kal kawngah chuan bawlpu chuan lalpa hnenah chuan “engthil nge ni ta, Darpuii pa hetia, kan kalna chhan hi” a han ti a. Ropuithanga chuan ka hrechiang chiah biklo hei ka fapa hian a fala in biak ka duh e, a tia, kalkawngah bawlpu i sawm tel ang hmiang a ti a, kan rawn sawm kual che a, engthil nge thil pawimawh nge min hrilh dawn pawh ka la hre biklo” tiin a chhang a. Bawlpu chu nui kur kur chungin “a ni hian nupui neihte hi a rawt duh deuh a ni lo maw?” a han ti a. chutia bawlpu in a rinloh deuh a han sawi chhuah chuan a ni lalpa pawh chu a nui ve ta kur kur a.
Tlangchhip an thlen chuan țhutna tur hmun rem lai deuh an han zawng a, thut hmunte an han rem a, Chawngkhuma erawh a hawikual vang vang a, chulai atang chuan an khawchhung chu chiang takin a lan mai bakah an piah tlang zawng zawng a pa lalna tlang dung zawng zawng chu a hmuh theih a, a han thawhalh a, tichuan a pate chu a zawm ve ta a.
A pa leh Bawlpu chuan a È›awng hun tur chu an lo ngai chang reng tih a hriat chuan Chawngkhuma chuan a aw an thian kharh a, tichuan an ram kal dan leh a thil tawn zawng zawngte chu a hrilh ta vek a, a sawi zawh chuan a thil lak a iptepui a, a ah chu a han phawrh a, a pa chu pek pahin, “kan lo hawn ve leh khan hmuh tir nghal tum che ka ni a, mahse, kan belebut a ta langin ka mang nghilh ta daih a, min hrethiam rawh ka pa” tiin a pa hnenah chuan thupha a chawi nghal a. Lal Ropuithanga leh Bawlpu Laiawrha chuan a thil hawn chu an en dun vang vang a, Ropuithanga chu a rawn È›awngchhuak a “Nia ka fapa kha tiang thilthlengah kha chuan tute pawh in an theihnghilh ang chu thil pawi lutuk anih loh hi inthiamlo duh suh” tiin a fapa chu a hnem a.
Bawlpu chuan “amak in a mawi hle mai a, hei milem eng eng emaw te a in ker a, engtihna nge maw a nih dawn le” a ti he haw a, Chawngkhuma chuan “Khang milem in kerte kha a awm zia i hriat thiam takin a nia, ta kal tur hian ka kohtel che ni” a lo ti a. Bawlpu chuan “a khai ka hre thiam hauh lo mai, mahse chhinchhiahna eng nge maw tak chu a nih ka ring, kan pi leh pute tilai rama lo awm hmasa zawkte’n an ziah a ni ngei ang” a ti charh charh a.
Chawngkhuma vek chuan engpawh ni sela, “Hetia, a rukte a, sawichhuah hmasak ka duhna chhan pawh hi engdang vang ni lovin, pukchhunga ruhro ka hmuhte leh a hnua kan thil tawn sakei ang tak mahse a pian chu mihring ni bawk si, a hniak erawh sakei hniak ni bawk si te, ka han hmuhchhoh takah khan eng chinchiah hi nge sawi a, sawi loh tur ka hrethiam lova, midang hriata ka sawichhuah chuan a È›henin an hlau in thil ni lo lo an belh vak a nga, khual thuthang leh ar pan chuk zawng, kan upa ten an lo ti mathlawnlo nen in hnenah midang hriat lova sawi hmasak hi dik ber a, ka hriat tak vang a ni a” a pa leh bawlpu hnenah chuan a ti a.
A pa Ropuithanga chuan “E ka fapa thil tih dan tur takin i ti a ni, ka chhuang khawp mai che, he tiang thil hi mipuite hriat tur a awm laiin lal leh upate chauh hriat tur chi a awm ve bawk a, a nih lo a thu zawng zawng kan sawitlang mai chuan kan hnuai a awm mipuite hi tul loah kan tithlabar chiam thei bawk tih hriat reng hi a È›ha, harsatna leh buaina i neih reng reng in ka hnenah sawi hreh suh” a lo ti ve bawk a.
Bawlpu chuan “i thil sawi leh i È›hiante thu ka hriat in khutilai in zan riahna a, in tawn chu keimi an tih fo È›hin kha a ni mai awm mang e, ka ti a, mahse khang thilte chu hmanlai kan pi leh pu thawnthu mai niin ka lo ngai È›hin a, a takah a awm pawh ka lo ring hran lova, tiin a rawn sawi ve a. Lalpa pawh chuan “Nia, kei pawh in ka ngaihruat in ni thei dawn riau in ka hria, mahse hei kan khua erawh a ralmuangin chu tiang thawm emaw chutiang chi an hmuh leh thu sawi a awm chuang hranlo bawk a, an mit vai te pawh a ni ve thei tho va” a lo ti ve bawk a, Bawlpu chuan hei “Chawnga thil lo hawn hi thil È›ha leh hlu tak anih dawn hi kawl È›ha reng teh u, nakinah È›angkai hunte pawh a la nei mai thei a” a lo ti a, Lalpa pawh chuan “Ni e, kawl È›hat reng tur a a nih hi” a lo ti ve bauh a. A pa leh bawlpu chu ti ti dang sawi a, an tui tak viau avang chuan Chawngkhuma pawh chuan chhuk zai a rel san a.
Chutia Chawngkhuma’n a pa leh bawlpu hnenah a thil tawn chanchin a hrilh hnu rei vak lovah chuan chanchin È›ha lo lam chu Hringzawl khua chuan an hrechho È›an ta zeuh zeuh a.
An bawng leh vawk velte chu engin nge khawih tih hriat loh hian an bo chhota zeuh zeuh a, an han chhui zui ngial pawn an hnu chu an hlauh leh tlat thin a, pasal țha leh tlangval ten an han chang țhin nachung pawhin chanchhuah erawh an nei ngai lem lo.
Tunah chuan sahmul phah thlate pawh an chuangkai tawhin khua te a vawt vur tawh in, zan tlangval nula rimte pawh puanlum tak tak sin in an chhuak È›hin a, Chawngkhuma leh Tawia chuan an khaw nula hmeltha Darchawngi chu an rima, a puantahna bulah chuan an bawk zara, Darchawngi pa chu chakai khawrh a, a kal a vang chuan a nu leh a naute nen chauh chuan an awm a, Tawia chuan “Chawngi i pa chuan khawilai vel nge zuk hrut a tum a” a han ti a. “Khulai kawrte vel mai mai khu a nih ka ring a kalna lai tur tak kha min hrilhchiang lem lova, ka rei lovang ka lo hawngthuai ang ti ringawt khan min thlah a” tiin Darchawngi chuan a chhang a, Chawngkhuma chuan ‘Tawia tunlai chu hei kan awm awl rei leh ta bawk a, sa chanlam i ngaihtuah teh ang, ram kalte pawh a chak awm leh tawh a lawm maw le” a han ti a. Tawia pawh chuan “Nia, a chak awm khawp mai, Naktuk chu Thirdengpa vau velah khuan kan zuk chang dawn em maw ni le, khu tilaiah khuan sa an tam e, an tih kha, zuk kal ta mai mai ila, kah turte pawh kan hmu mahna” a lo ti ve a.
Chutia an ti ti bawrh bawrh lai chuan, Darchawngi nu tap kiang a È›hu, a chhangban chhum vil mek chuan “Chawnga hei tunlai kan ran bo fo mai hi eng nge maw awm zia le, tianga a khawihtu hriat loh va, kan rante an bo zeuh zeuh hi chuan kan hek lutuk dawn, i pate lam pawh hian engtianga tih nge maw an tum le” a rawn ti a. Chawngkhuma an a chhan dawn lai tak chuan, thawkleh khatah vengthlang lam a tang chuan nutling mang ang au ri chu an hre ta thut a, chutih rual chuan an tual uite chu an bauh chuah chuah a, thawm an hriat ve leh chuan Chawngkhuma leh Tawia chu an zuang tho vat a, ‘Chawngi, i pa chem leh fei hi kan lo hmang mai aw” tih leh banglai chem an thiah leh rap chungsanga an fei thiah chu pawt dawkin veng thlanglam pan chuan an tlanthla dun ta nghal a, thawmhria chuan tlangval leh pa hote pawh chu an rawn tlanchhuak ve a.
Veng mawng ber a in an zuk thlen chuan in chu a lo tlusawp nuaih a, chu in chu Pu lhiaua in niin lo pemthar an ni a, fa pahnih lek la neiin pakhat chu kum sarih mi vel leh pakhat chu kum thum mi vel ve ve hi an ni a. Naupangte chu an È›ap nasa in “a nu a nu” an lo ti chelchul a, in tlu chuan a delh beh tlat avang chuan Chawngkhuma leh Tawia chuan rangtakin chu nopang pahnihte chu an han zawng nghal thuai a, chutih lai chuan an meichhem chu a rawn kang tan ta mai a, mei alh chu midanglo awm ve te chuan an han È›helh thuai thuai a, nopang pahnih te chu ditip kar a È›ang chuan him pial in an la chhuak ta thuai a, mi dangte pawh an lo thlen belh È›uk È›uk a. “khawnge an nu leh pate hi” tia an han in zawh chuan tumah chuan an lo hmu hlawm lova tumahin an hmuh tak lovah chuan dap vel leh bante chu an han chawisawn zung zung a, an pa ber chu dap hian a lo chhilh bet reng a, a ril chu a lo baw nuaih in thi pawh chu a lo chhuak nasa hle a, an han enchian chuan a lo thi reng tih pawh an hre ta thuai a.
Chutih laitak chuan ralkhat hla fe aÈ›ang hian “Hmeichhe pakhat hian min chhanru” ti hian a rawn au leh vak vak a. Chu thawm an hriat chuan midang ho chu an hawiphawkhru hlawm a, Chawngkhuma leh Tawia chuan di ro chu È›hamin thukah chuan an han rawh alh puat puat a, au thawm lo chhuahna lamah chuan an tlanliam nghal thuai a, hmeichhe au thawm lo chhuahna lai awm vel an va thlen chuan engmah hmuh tur hi a lo awm lo a, mahse sahniak erawh an hmu thung, sahniak chu an belhchian chuan darlui lam a pan tih pawh chu an rin dawn thei a, Chawngkhuma’n umzui zel a rawt lai in Tawia erawh chuan i hawng phawt mai teh ang, duh leh tha tharin kan umzui zawk dawn nia, chem leh fei chauh kan kengin, meichher lah hei a alh zoder a ni tawh bawk si a, khuaah han hawng ila, silai nen kan umzui zawk dawn nia” ti a, a rawtna chu Chawngkhuma pawh chuan È›ha zawkin a hria a, hmanhmawh takin khuaah chuan an let ta a.
Khua an han thlenchhoh chuan khawlam a mite chuan ruang chu zawlbuk tualah an lo lachho tawh a, naupangte chu thil awm dan an lo zawt vel mek a. Tawka fa upa zawk chuan tihian thil awmdan chu a sawi a, “a nun min mutpui a chutih lai chuan a pa chuan a chempui a tat a, kan kawngkhar chu a rawn in hawng rawk a, pasang deuh hang renrun hi a lo lut a, a lu chu buk deuh mai hi a ni a, ui hmui ang deuh hi a nei bawk a, a nun a hmuh chuan aÈ›e vak vak a, a pa nen chuan an insual a, a pa chuan chempuiin a sat vak vak a, a pa pumah chuan a ham thler sak a, a pa chu a tlu tawp a, a nu chu a rawn pana a pu lawpa a chhuahpah chuan kan inban chu a pawt tel vaka in chu a tlu ta a” tiin a sawi a, chungthu an hriat chuan khaw mipui chu an phawk lek in engthil nge ni ta ang, hmana an khaw tlangval ram riakten an kah kha a ni a ngem, tih vel chu an lo sawi luih luih a, Chungthu Lalpa Ropuithanga’n a hriat chuan rang takin a upa te ho chu a lalin ah a ko khawm nghal thuai a, engtia tih tur nge tih chu ro an rel ta nghal thuai a.
Chung an rorel dan hriat tum chuan pa ho leh tlangvalte chu lalin tualah chuan an lo awm khawm ve bawk a. Tawia chuan “Chawnga hei ipa te rorel lai a ni a, ka tan luh ve a rem lo nen inlamah ka silai ka lo zuk la anga, nang pawhin in i silai lo han la ve bawk la, zawlbuk lamah kan in hmu mai dawn em ni ang” tiin a È›hianpa chu a han bekbawrh a. Chawngkhuma pawh chuan “nia a tha alawm ka rei lovang, ka han lut zawk a nge” tiin. An in È›henta nghal a.


Chawngkhuma inchhung a han luh chuan a pa chuan ding chungin thu a lo sawi mek a, a pa’n Chawngkhuma a han hmuh chuan “mama enge in zuk kalna chanchin” a lo tithuai a, midangte pawh chuan a thusawi chu an lo chang È›hap tih a hriat chuan, “engmah kan hmulo hniak erawh kan hmu a, darlui lam a pan tlat a, kan hriat avangin, tawia’n silai nena umzui È›ha in a hria a, ka rawn la lawk a nih hi” tiin a pa chu a chhang a. Lal upa Thankeua chuan “Kan thilbeih hi ral emaw sahrang a ni miah lo a nia” a rawn ti ve a, An bawlpu chuan “naupang sawidan aÈ›angkha chuan mihring leh sa in pawlhte pawh ang ka ti a, hmanlai kan pi leh puten keimi an tihte pawh kha a ni mei awm mange ka ti” a rawn ti ve bawk a, midang ho chuan ramhuai te pawh a ni ange, an tih lai in a thenin phung a niang, lo ti tawkte pawh an awm ve nawk a.
Mizo story thaChawngkhuma chuan a thil mamawh ang angte la a, chhuah leh mai a tumlai chuan a nu chuan a banah a rawn vuan a, “Nang chu kal ve tawh suh, kan tlangval ho hi kal ve tawh rawhse”a rawn ti a. “Ka nu chutiang ngawt tur a ni lo” tiaa nu vawnna thingtla a kal tlangmai a tumlai chuan a pan a banah chuan a rawn vuan a, “ka fapa hei min rawn beitu hi eng ang nge a nih kan hrechiang si lova, nang chu kal lo mai rawh, ka fapa neihchhun leh ka roluahtu tur i nih avangin i vanduai a leiah mihring i rawn chan loh vaih zawngin a pawi dawn em mai” a rawn ti dam thluam a. Mahse, Chawngkhuma chuan an thu chu engah a ngailo, “ka pa min ngaihtuah suh, him takin ka rawn let leh ang” tia kal luih chu a tum ta tho va, a kal tur chu a pan a hnunglam aÈ›anga rawn kehthluk thuai pah chuan “Kei in kalsuh ka tih chuan kal lo mai la ti nia maw, nopang tete si ka thu hi ka hnial e, in tih ve khanglan chu È›awngkam È›ha in ka ti tak lawm lawm che a, engah mah i han ngaihloh chu le” a rawn ti È›engta chhuai mai a. A tlukna aÈ›ang chuan rangtaka rawn thochhuak in “E ka pa, i fapa chu ka ni ngei a lawm i ro luahtu tur pawh ka ni a, mahse mihring chhan ngai leh È›anpui ngaiin tunah an awm a, kal lo thei ka ni lo, ka kal lo a nih chuan i fapa hi he khawchhunga rorel ve tlak pawh hi ka ni lovang” a ti ve ta ngat a, chu tianga Chawngkhuma’n a chhang chu Ropuithanga thinrim chuan han benhawi sawk mai a tumlai tak chuan Lal upa min Denghlira chu a rawn in rawlh thuai a, a kut rawn chelh vat pah in “Zah ngaiteh lalpa hei inchhungah i upate ho kan kim È›hap a, pawnah lah tlangval leh pa ho. I È›awngkam avang hian khaw mipui lung reu reu i ti awilo palh ange” damduai hian a rawn ti ve ta a. Chutia a upa min berin a rawn tih takah chuan Ropuithanga pawh a in ngaihtuah harh thuai a, chutah È›ha takin a fapa hnenah chuan “Ni e, ka hma khua ka lo ngaih lutuk vang hian ka lo ti mah mah pawh a ni ange, ka fapa, lal fate tih dan tur dik tak a ni e, zuk kal mawlh rawh hming È›hatna chang ngei turin lo hawng ang che” a ti ve ta a. chutia a pan a tih takah chuan Chawngkhuma pawh chu hmanhmawh takin a chhuak thuai a.
Zawlbuk a zuk thlen chuan Tawia’n a lo nghak reng tawh a, a bulah chuan mang ang tak a, Darchawngi lo ding ve reng chu an hmuh chuan “engtizia nge” an ti thuai a. Darchawngi chuan “ka pa kha Hauhuk kaiah chakai khawrh in a kal sia, Darlui thlen hma mai a ni bawk sia, in hnu hmuh lah chuan chu lam chu a pan in ti bawk nen, ka pa chu ka ngaihtuah em a ni” a han tih chuan. Chawngkhuma a chuan “E! lung ngai mah che, i pa chu him takin kan rawn hruai hawng em em ang, hei kan kal dawn a, nang ni pawh lo mang ang reng reng suh ang che u” a ti a.
An kal dawn chuan an khaw tlangval dangte pawh chuan zui ve an tum a, mahse Chawngkhuma chuan an vai vai a, kal vek chu rem in a hre thei lova, tlangval silai nei tha deuh pathum Siakenga, Duhmanga, leh Khawthira te chu a thlangchhuak a, a bak zawng hnenah chuan “Kan vaia kan liam zawngin a dik thei lovang, tunah ka pa te ho in engtin nge ro an rel dawn kan hre bawk silo a, an thulo ngaichang turin lo nghak phawt ula, a È›ul leh minlo zui ve zawk dawn nia” tiin a chah hlawm a.
Mizo story thaMeichher keng chuan ramhnuai lamah hmanhmawh takin an liam ta a, Tawia nen sahniak an hmuhna hmun an zuk thlen chuan ngun leh zual in an han en a, hniak kalna lamah chuan hmanhmawh takin an tlan ta zel a, chu sa kalna chu hriat takin a lo pesun a, a hnu chhuitu tan pawh chhui harlo tak a ni reng a, thuitak an kal hnu chuan Hauhuk kai an tih lai pawh chu an thlengthla tep tawh a, Darchawngi pa thawm awm reng reng chu an hrelo va, han auh vak dawn in an thil um lai chuan a lo hria anga, a relh bosan mai ang tih an hlau deuh bawk nen, nakinah chuan an hnuchhui lai chu kawr hrulhah kal ta lo chuan kawrte ah chuan a lut ta daih a, a hniak chu an hlauh ti tih ta der a, midang an hawi buai lai chuan Tawia chuan heti anih chuan kawrte hi a zawh thla zel tihna a nih hi, hmundang a penna awm vel kan hmuh hma loh chu kawrte hi i zawh thla phawt mai teh ang u” ti a. a rawt ang chuan kawrte ah chuan an chhuk thla ve ta zel a…

CHAWNGKHUMA LEH VANCHUNG NULA VARPARHI | BUNG 5 - 7

Post a Comment

Powered by Blogger.