CHAWNGKHUMA LEH VANCHUNG NULA VARPARHI | BUNG 5 - 7

Bung 8

Tlailamah an in phum zo thei hram a, ruangte an thlak zawh chuan an han in rawn khawm a, kar kam țha in an hretlang a, hmun rem lai laiah chuan kar chu an kam ta thluah a, silai kah chu keimite chuan haw vak dawn lo mahse an rawn palpuah tak hlauh va lo in rinlawk theih nan anti pahfawm a.

Mizo story tha lawrkhawmZanriah an han ei kham chuan Lal chuan tlangau a rawn au tir a, mitin chu lalin tualah kalkhawm turin a rawn ti a, chutianga tlangau a rawn au takah chuan a pui apangin lalin tualah chuan an kalkhawm ta sung sung a. Tual lai takah chuan meipui an chhephluah a, mi pawh an tam ang reng viau tihah chuan lalpa pawh a in aÈ›angin a upa minte pahnih nen an rawn chhuak ve ta a, a kaiÈ›en aÈ›ang chuan a khua leh tuite hnenah a rem ruatna chu a han puangta a, thu a sawizawh chuan tumah chu È›awng pawh È›awng lovin an ngawi È›hap hlawm a, rawn din chhuah mai nachang pawh an hrelo.

Lalfapa Chawngkhuma chu a rawn pen chhuak hmasa bera, Tawia pawh chuan a rawn dawt ve nghal zat a, chutianga an rawn din taka chuan midangte pawh chu an rawn dingchhuak ve ta sang sang a.

An lal chuan “engpawh ni sela a, ka khua leh tui duh takte u, kan khawtan chuan tute pawh in engpawh tih in in huam tih chu a lang reng a, ka khawtana pawimawha kalchhuah a ngaihna turah pawh hetizat kal tuma rawn penchhuak in awm hi ka lawm em em in ka thla pawh intimuang a ni, mahse tunah nang ni zawng zawng in kal chhuak anih chuan keini inlama awmte hi kan lo inveng zolo vang tihte pawh a hlauh thawnawm a, chuvangin a kal tur inthlangchhuakta zawk mai ila È›ha in ka hria, eng pawh ni sela, ka pasal È›hate leh nupui fanau nei tawhte kha chu ka thlang tel dawn lo phawt che u a” a han ti te te a, a fapa Chawngkhuma chu a han melh ru zauh a, a hmelah chuan kal ngei a tum tih a hriat hle a, a han sawi zawm leh a “Chhak leh thlang chhim leh hmar lamah hian pa hnih zela in kawpin kalchhuak ta ula tiin ka lo ngaihtuah a, chu mia kal tur chuan Chawngkhuma, Tawia, Seletthanga, Thankamlova, Siakenga, Duhmanga, Khawtinthanga, Thanhranga te hi kal chhuak ta mai sela tiin ka lo ngaihtuah a, an ni hi tlangval thalai tlema upa deuh tawh leh thil chinchang hre deuh tawhte an la ni bawk a” a han ti a.




Mipuite pawh chuan lal thu tih tluk chu țha an titlangin tumah chuan hnial an tum hranlo, an ni chu an kalna lam tur an sem fel a, a tuk zing khawvar a, kal tur chuan an ti tlang ta a, Chawngkhuma leh Tawia chu khawthlanglam lalte hnen lama kal tur chuan an ti a.

Tunah chuan mipuite pawh an È›in tawh bawk a. Chawngkhuma leh Tawia chu Zawlbuk lamah an lut thla a, Chawngkhuma chuan khawhar in lamah kal a rawt lai chuan Tawia erawh chuan a bialnu Darchawngi rimpui turin a sawm a, “Naktukah khawlam hla taka zinchhuak tur kan ni a, kan chhuah hlanin kan khua hian eng harsatna nge a lo tawh ang tih pawh kan hre lova, kan duh berte pawh kan hmu tawh lo mai thei chu vangin zanin chu Darchawngi te in lamah i va tleh phei dun zawk teh ang” ti a. A sawm tak sek sekah chuan a È›hianpa thusawi chu dikna laichin pawh a awm tih a hriat in a kalpui ta zawk a, kal kawngah chuan a rilru te te chuan kei pawh hian han rim tur eih te pawh hre ve ni ila È›ha tur, tun ang hunah hi chuan in thlahrung miah lovin ka lenchilh ve ang maw le, a ti rilru neuh neuh a.

Darchawngi te in an va thlen chuan a pa chu an È›hen awm lawk khawharin lamah chuan a lo kal daih a, a nu leh Darchawngi chu kal ve tur chuan an lo insiam mek a, Tawia leh Chawngkhuma hmel an han hmuh chuan “e nang ni in ni maw, lo leng È›hu ru” an lo ti a. Dangchawngi nu chuan “Hei khawharin kal tumin kan lo in puahchah mek a” a han ti a. Kal chhuah an lo tum thu a han sawichhuah takah chuan Chawngkhuma chuan fing takin Tawia chhan ai chu a lo chhangthuai a, “hei keini pawh khawhar inlama kal tum tho kan ni a, mahse Tawia hian zanin chu Chawngi te inlamah i leng hmasa zawk teh ang, naktuk kan chhuahna turah eng nge kan chanchin tur pawh kan hre silo a tih vangin” kan rawn kal kawi hmasa a lawm maw le” a han ti chhuak zeuh a.

Chutianga an lal fapa in an rawn tihchhuah takah chuan Darchawngi nu pawh mia nileng ni bik hek lo, “A nih chuan titeh Chawngkhum, Chawngi leh Tawia chuan in lo nghak sela, kan pahnih in i va inzui phei ve ang hmiang” a lo ti ve thuai a.

Darchawngi nu leh pa te hi chuan a ruk tak chuan an fanu tan hian Chawngkhuma hi duh zawk mahse an ni È›hian dun lo len luh dan hi an hai bik lova, an lalfapa hian a È›hianpa mitmei a vendante, a fur a È›hal a, an fate lo in lawm tawh È›hin dan leh Tawia’n sa a kah changte a, a rawn duhsak dante hi an hai hauh lo, khumpui chungah hian zan rei hnuah hian an sawi dun nupa fo È›hin a, Chawngkhuma’n an fanu a hawilo rau rau anih chuan Tawia tan pawh hian an ui hran lo, Tawia pawh pasal È›ha sakap thei ni in, a pa lah lal upa min a ni a, Chhungkaw hung leh khawsa thei tak lal rorelna dawhsan kaipha chin an nih ve tho avang hian makpa a tan an duh ve tho a ni, a nihna takah chuan an ni hnamchawm ve mai tan chuan lalfapa emaw lal upa fate emaw chu han thlang ve thei chi ziazang an ni hauh lo, mahse an fanu chu khawkhat nula hmeltha a lo nih ve bawk avang leh an lal fapa leh an lal upa fate thian dun chuan an in an lo chuan kai ve fo avang hian nu leh pa chuan a rukin duhthu an lo sam ve mai mai a ni zawk.

Mizo story tha lawrkhawmChawngkhuma leh Darchawngi nu an chhuah tak hnu chuan Tawia leh Darchawngi chuan sawi tur an hamhaih dun ang reng hle a, tiangtak hian nu leh pate hian zanlamah an mahni inlum ngeiah an fate an tlahfal ngailo a, tihdan leh chindan phung pawh ani hranlo, nula leh tlangval tan chuan thingphurh țumte hi hunfal an neih ve chu a ni mai a, inlawmte ramriah leh inrim changte hi chuan an chhungte an awm loh pawn an țhian midangte an zingah an awm tel ve fo țhin avang hian midangte mitmei veng reng hian an awm țhin a, chuvangin an ni pahnih pawh hi an khawr dun viau a ni.

Darchawngi chuan zahzelah a puan banlai chu tihzawm tumin a han lachhuak dawn a, chutih laitak chuan Tawia chuan “Titeh zanin chu kan pahnih chiahin in kan nghak dun bawk a, naktukah ram hla taka zin tur kan ni bawk nen eng nge kan tawn dawn a, damin kan lo kir leh dawn nge ni a, damin lo kir pawh ni ila nanghi damin ka hmu leh dawn che nge tih pawh hriat loh nen i thiltih tum kha chu È›hulh la, khunkhan takin i inkawm dun zawk teh ang, duh leh hei ka dumbur a vaihlo hi mi chhutdip sak ta zawk che” dam thlap hian a han ti a.
Chutianga Tawia’n a han tih takah chuan Darchawngi pawh chuan a thiltih tum chu È›hulh in Tawia kiangah chuan È›hut hmun a rem tazawk a, dumbur chu a han bana, chutia Tawia È›hutna bula dumbur a banlai tak chuan Tawia chuan a banah a lo manin a lamah chuan a pawtphei a, Darchawngi lo inringlo lutuk chuan a bawhphei rawk hi a ni mai a, Tawia chuan a lo kuah vat a, an hmai chu a insi lek lek a, Darchawngi zak chu a sen È›awn È›awn a.



Tawia chuan zawi deuh sap hian “Chawngi mipa È›hen khatte ang a, remchanna dap a, che mai chi ka ni lo a, i hriat vek kha, ka farnute mipa dangin an khawih ka duh loh ang bawkin nang pawh hi a hun hma chuan khawih che hi ka duh hranlo, tiang khawp hian i nu inremchang min siam a, ka rilru erawh sawhsawn ka tum phah chuanglo a, mahse ka rilru a, ka vei em em chu nang hi kan kalbo hlan hian damin ka hmu leh ang che ngem tih hian minti buai ani” a han ti sap sap a. “Kei pawh hian i rilru chu ka hrethiam a lawm, i duh dan hi a tha ka ti a, ka zah em em bawk che asin, tlangval tumah hian ka puan hmawr an la deklo ang bawk hian kei pawh hian i lakah thianghlim taka invawn reng hi ka duh a, dam hian kan in tawng leh tawh lovang tih i hlau a nih pawh in ka mawhchhiat hran chuanglo che, kei pawh hian i kal tur thu ka lo hriat khan kan in hmuh tawh loh mai ka lo hlau thawng a, mahse tunah chuan ka hlau thawng tawh hranlo in kalna tura kal ve hi kan khaw mipa ho zawng zawngte duh a ni a, i kal ve tur hi ka chhuang ngawt zawk che asin, kan khawvelah hian nungdamin in tawng leh ta lo mah ila, pialrangah kan in nghak ang chu tiraw” Darchawngi chuan a lo ti ve bawk a.
Tawia chuan Darchawngi chu a en vawng vawng a, fawh tuma, a kun lai tak chuan an in bul lawk a, țawngri nawk nawk chu an hria a, an țhuțha vat a, mahse kawngkal mai an nih avang chuan țawngri pawh chu a hla telh telh a, an liam leh ta mai a.

Chutia an kal liam leh tak hnu chuan Tawia vek chuan “I bula ka awm hi chuan ka sawi tur ber pawh hi ka hrelo fo È›hin a, kan nopan lai a ta tawh kha, tunthleng hian i kianga awm hi ka la zak fo È›hin, tlinglo riau a, in hriatchangte pawh hi ka nei fo È›hin a chang hi chuan ka È›hianpa ber pawh hi ka thik lek lek È›hin a, mahse tiang em chu ni love tihian ka in bengdai leh hram È›hin, dama kan lo hawn leh chuan a rang thei ang berin palai ka rawn tir a nga, inneih i duh a ngem?” tiin a zawt a.

Darchawngi chu a nui sen sen a “U Tawi engtik hunah pawh palai chu i rawn tir thei reng a lawm, ni e, tluang takin va kal ta ula, keini lam pawh eng a thleng bik lo ang a, i lo kir leh hunah palai chu i rawn tir dawn nia, chu tih hma chuan ka lo nghak reng ang che” a ti a. Dumbura vai hlo chu an chhut nawisak a, a kuangte chu a thensak mawlh mawlh a, chu tihpah chuan thil dangdang an sawi dun a.

Darchawngi pa pu Thankeua khawharin kal pawh chu a rawn hawnga, “e mami te pahnih chu khawharin lamah in kal ve nange khawnge i nu hi” a rawn tilut bawrh bawrh a. Darchawngi chuan “Chawngkhuma nen khan an kal dun a, in pahnih khan in lo nghak rawh u, min tia hei kan lo awm a nih hi” tiin a lo chhang a. A pa pawh chuan hrethiam tak chuan engdang vak a sawi belh lova, “mami ka zupui te kha han chawichhuak la, Tawia pawh khan a zuk ve duh ang chu maw le, naktukah ram hla tak an la hriat ngai lohna ah, kal tur an nih kha, a thlahna aiah reng reng pawh han chawi chhua2 ta la” a ti a. Darchawngi pawh chu rang taka thovin tap mei chu a va nun È›ha a, a pa leh tawia tan chuan rap pui chungsang a, a pa zupui bilh ngei thla riat ngawt leng tawh chu a rawn chawi thlak saka. Chutih lai chuan a nu leh Chawngkhuma te khawhar in kal pawh chu an rawn ri phei bawrh bawrh a, an inchhung an rawn luh chuan Pu Thankeua chuan “nang ni pahnih chu tute inberah nge in kal a” a lo ti var a. Pi Thangi chuan “Ka thian nu Kawli te inah kan va kal a” tiin a lo chhang a, chutih pah chuan “Kan tunlai boruak tawn zawng a hah thlakin chhungtin mai hian chhiat kan tawk a, a himchhung nih pawh hi, hrehawm ka ti zawk mah e” a han tih zawmzat a. Pu keua chuan “Mai mai È›hin a, mami nu i timak È›hin e, kan him hi kan van nei a lawm, hei kan pasal È›hate zarah kan la him È›awk È›awk a ni a, kan fate lah an la nopang bawk si nen eng han tih theih kan la nei bawk silo a, mi khawhar hnemthei a, kan la awm hi kan van nei ber a lawm” tiin an nu thusawi chu a lo chhang a.

Titi bawrh bawrh pah chuan paber chuan a zu bel chu an hawng a, a rim aÈ›ang reng pawn a chang È›ha tawh tih hi a hriat a, a lungte pawh a lo lang nuaih tawh a, a tui engkak tawh chu fianthlir in bel dangah an suakchhuak a, dawn tur rawn pek pah chuan ‘kha ule in È›hian dun khan duhtawkin han dawt teh u, naktuk kah ram hla taka chhuak turin ni a, engtik nge kan in hmuh leh dawn lah hriat ni hek suh damin kan inhmu leh a ngem tih pawh hriat ni heksuh, zan in nana chu a siruk la in kan hraitlai hnep teh ang che u” tihpah chuan a nui huah huah a.

Pu Thankeua hi a fel leh in ngaitlawm mi tupawi mah sawi ngailo a niin fiamthu a duh bawk a titi tawhna ah chuan tlangval leh pa ho hi an rik ham ham na thin a ni a, Tawia leh Chawnga pawh chuan a duhsakna chu hnar buai lovin a zu chu an zuk sak a, mahse tam tak erawh an zuk sak duhlo tlemte lu tikai thamlo tawk vel an dawt sak hnu chuan an duh tawk a, in neitu paberin dawt leh tur a, a tih pawhin “a khai naktuk zingah È›hiante thawh rualin kan tho ve loh palh ang kan duh tawk zawk a nge” an ti tlat a.

Thu dang dangte an sawi hnu chuan Chawngkhuma leh Tawia te È›hiandun pawh chu an hawng ve ta a. a tuklam an chhuah dawn avang chuan khawhar in a riah pawh chu an tumbuai duh lova, ‘naktuk chu a hma thei ang berin vartianah i chhuak ang aw” tiin an È›hiandun chu an inÈ›hen a. Chawngkhuma pawhin an inlam chu a pan ding nghal nal nal a, inchhung a han luh chuan a nu leh pa te chu tap meilum ai chuan an lo la meng a.

“In hawnna a la rei bikna nge” a tilut nghal bawrh bawrh a. A nu chuan “rei ve tawh thove hei i pa nen hian titi khawchang kan lo sawi dun a, eng pawh ni se, kan zingah hian lo È›hu phei ve teh” a lo ti a. A tah reuh leh banglaia milulak chem an thiah chu lak phei pah in a nu leh pa chu a va zawm ve a. A pa chuan “Kha tah hriam i tum em ni” a lo ti a. “Nia naktukah ka keng ang chu ka lo ti a” tiin a chhang ve mai a. A pa chuan “Mai mai È›hin a, kha tiangte keng love, inkalna khua miten kawnglakah an hmuh che u chuan ral emaw tiin an lo sai palh mai ang che u, chu ai chuan chempui pangai saw kenturin va tat hriam zawk rawh” a lo ti a. A han ngaihtuah chian chuan a pa thu sawi chu dik hle in a hria a, a chem tahlai chu dahin chempui chu ava la leh ta zawk a. 

Ropuithanga chuan a fapa hnenah chuan “Chawnga hei kan tunlai boruak avangin nangni È›hian dun chu ka tirchhuak dawn che u a ni a, nangma chungchangah hi chuan rilru siamthiam harsa ka ti ang reng khawp mai, i nu nen pawh kan lo sawi dun a, eng tiangchiah in nge maw kan han tih dawn le, kan lo ti che a, i kal hi È›ha ka tih rualin È›ha lo pawh ka ti tho va, kan pasal È›ha dangte hi kal ta mai zawk sela, a È›ha zawk lawm maw ni le aw ka tih laiin kan pahnih a, kan awm dun chuan khua leh tuite hmangaihlo chan pawh kan chang thei a, bakah midangte pawh hian hetiang manganna karah hi chuan an chhungte bula awm hi an thlahlel ve vek tho ang tih chu sawi lova chiang sa a ni a, mahse nang hi tirchhuak ta che ila, i kal hlan hian vanduai a siam in kei hi lo awm ta lo hlauh ila, ka khua leh tuite hian lal an nei dawnlo a ni a, lal neilo a, ka khua leh tuite an awm hi È›ha ka ti bawk silo nen hian eng rilru chiah nge ka put dawn pawh hi ka in hrethiamlo” a ti charh charh a.

Chawngkhuma chuan “Ka pa i in ngaihtuah hah lutuk a nih kha, engpawh ni seng ka kal ve zawk a nge, hetah nang i awm tho bawk a, ka kal hi a pawina ka hrelo chhiat tawh tihte kha zawng, khuanu hian kan chungah ro a rel anga, eng em kan ti lovang chu, kan lo hawn leh hunah damtakin kan la in hmu leh em em ang” a lo ti ve vat a. Zanah chuan engpawh ni sela an rawn thawh leh mai takin tih thuah zan ral veng tur an in siam a, tlangval È›hen khatte chu zawl buk leh khawharin ah chuan in ring takin an riak bawk a, È›ha ber tur a, an ngaih angin khua hual vela kulh bing siam mai chu È›ha in an hretlanga, chu mi zan chuan hringzawl khua chu a ral muanglo hle a, mahse eng em ti lo chuan an khua pawh chu a lo var ve ta mai a..


Bung 9

Chawngkhuma leh Tawia chu khuantevikah thovin an kalna lama an mamawh turte chu an sahmim a akpuarlah in lalin kawtah chuan an dingdun ran a, chutih lai chuan ala hmain arsite pawh a lalang pheuh pheuh thei a, tumah rawn thochhuak awm pawh an la awm lo.

Tawia chuan zawi sap hian “kan chhuakhma mah mah lo maw?” an ti sar sar a. Chawngkhuma chuan “hma love, midangte rawn thawhchhuah hma hian kal vat a tha zawk” a lo ti ve thung a, Tawia chuan a silai ah chu an siam rem a. Chawngkhuma chuan “Kha silai te eng a tan a ken nge i tum kawnglakah min ral emaw min lo ti palh a nge sin maw le” an tih zawmzat a. Tawia chuan “mai mai thin a, engtia reinge kan thang dawn tih hriat loh kan buhfaiah lah zan tamriak ni dawn bawk silo a thla a thla kalte pawh lo ngai tase, kawnglakah sa ilo han kah nante pawh kan duh ang chu le, ken i tum ve lo em ni a?” tiin a lo zawt let hlauh va. Chutia Tawia’n an tih takah chuan Chawngkhuma chu a in ngaihtuah vang vang a, a thianpa sawi chu dik hle in a hre bawk a, “Chutia nih chuan ngawi rawh kei pawn ka silai ka han la ve leh ange” tiin in chhunglamah chuan a tlanlut vat a.

A silai han la leh tur thawm velah chuan Chawngkhuma nu leh pate chu an rawn tho chhuak a. Lalpa Ropuithanga chuan “Mama kha kal in tum tawh mai a law” rawn tih pah chuan tap lam chu a pan phei a. Chawngkhuma chuan “Aw, tum tawh mai e, pawnah sawn Tawia’n min nghak reng tawh a” tih pah in rap chunga silai zen an ur tan mau thei a, an dah chu a la thla a, a fungki ah chuan a bun lut mawlh mawlh a. Ropuithanga chuan “Mai mai thin a, tawngkam thate pawn kan inthlah ve ang chu maw le, Mami nu Tawia chu han kolut tawh” tiin a nupui chu a tir vat a.

Chutia an tawngthawm chu hria in Tawia chuan an rawn ko dawn tih a hria a, kohhran ngai lovin lal inah chuan a lut vat a, Lalnu Thanpari chuan kha koh lut hran ngai lovin a rawn lut mai a lawm” nuichung in a lo ti a. Tawia chuan “in tawngthawm ka lo hrepha a, ka nun min rawn koh kher nghak lovin ka rawn tek lut nawlh a nih hi” tih pah chuan a thianpa Chawngkhuma leh an Lalpa Ropuithanga te awm na tap lam chu a panphei ve nghal a.

Tawia thut fel hnu chuan rei vaklo chu an han ngawi thap a, hetiang huntak hi upa in khuavang kal lai an loh tih thin chu a ni a. Lal Ropuithanga chuan a hrawk an thian kharh a, “Hei nangni pahnih chu midang chhuah ve hma a, kal in tum a ni a, in lakah hian ka rinna nasa takin ka nghat tih hria ula, theih chu niseng, in pahnih hian ka khua awplum tur a, ka duh berte in ni” Chawngkhuma lam chu han hawiphei pah in. “Chawnga nang phei chu ka fapa mal neihchhun ka roluah tur leh engkima ka kaihza veng a, awm tur i nih laiin, kan khua in harsatna namenlo kan tawh a loh theih lo va, i kal a tul ta a ni a, ka tirchhuak tur che pawh hi lehlamah chuan kal lo theila ka ti takzet a ni, chutih rual in i pa hian kawng engkimah ka chhuang che a, nang ang reng a, pasal tha hi lalfa ka hriat tawhte zingah an la awm lo, mi lal fate chu mahni inlumah faisa ringin an khawsa a, nopan lai atanga sadai ek sum pherh lo tih takah an awm nonguak a ni ringawt a, chu tihlai in nang erawh khawtlang tan a thlamuan awm leh kan in nghahna pasal thate zingah pawh tel thei khawp a i huaisenna leh taimakna hi ka chhuang che in i pa nih pawh hi kawng engkimah ka inchhuang a ni” a thu sawilai chu an chawl deuh dat a.

Sawi zawm leh in “Tawia nang pawh, tlangval huaisen leh tlawmngai sakap thei sarawp nei hman lek lova, tlang min hrai thintu i ni a, theih chu ni seng Chawnga nen hian chhuak ve lovin ka khua hi min thlamuanpui ula tih hi ka lo ngaihtuah dan a ni a, mahse in tlawm ngaihna leh he khawtana thahnem in ngaihna hi ka zah sak che u in, in lo tum tawh dal che u hi, thildik ni thei in ka hre lo. Nang ni pahnih hi nopang in nih lai atang tawh a, thian inkawmngeih leh inkawp chawt reng in ni a, kawng engkim a, inpui tawn thin in nih avang in eng harsatna pawh tawk ula in in phatsan ka ringlo hei vang tak hian nangni thian dun kalchhuak tur hi inchungah beiseina ka neihsan phah em em a, in rawn hlawhtlin ngei pawh ka ring a ni.” A ti charh charh a. Ropuithanga chu tho chhuak in a thul mawnga a vakulchang dahthat chu a va phawrh a.

A fapa Chawngkhuma pek pah chuan “hei hi i diarah khan zeh hnan la, i kalna hmun tinah tawn ang che, uluk takin i vawng tha reng dawn nia, vakulchang hi lal kan nih entirna a ni a, kei ngei pawh in hunbikah lo chuan ka tawn ngailo, kha thil tawn chunga i kal chuan kawnglakah miten ral emaw tiin an lo sai lo vang che u, in kal tumna lam hi kan thlah lalte awm lohna lam tur a nih dawn avangin heihi keng ngei la ka duh che a. In va kalna khawtinah chuan an lal in panding chat zel ula, in harsatnate chu an lalte hnenah inthlen hmasa phawt thin dawn nia, an niin lo ngaihtuah pui che u in, a tih dan an hriat loh pawn thu rawn an lo pek theih ngei che u ka beisei, seifate zingah tumah chhiat thuah zawng mi tanpui an hreh ngai love, hei khuate pawh a var in a tlai zel dawn, ka chelhkhawtlai rei ta mah mah che u a ni, kal tawh rawh u” tiin a fapa leh Tawia chu a thlah ta a.

Chawngkhuma leh Tawia te kal liam tur chu a pa Ropuithanga leh a nu chuan kaiÈ›en atangin an thlir a mual an liam thleng in, Lalnu Thanpari chuan an pa bulah “dam takin lo let leh ngei se ka van ti em” a ti sap a. “Khuanun awm pui sela, rawn hlawh tling mawlh tehse” tiin a pasal pawh chuan a lo chhang let ve vat a, in chhunglamah an lut bo dun ta a.

Chawngkhuma leh Tawia chu khawthlang lam panin an kal dun ta vang vang a, thingphur hawn hun awm vel a chaw an fak tih loh chu chawlh pawh an chawl lo, kawng pawh awm lem lohna leh kal tum sa na ren rawn nei lova ar meikawhchhuah tawp an nih deuh bawk avangin kal pawh an kal sawt khawp mai, an hmatlang pakhat an han lawnchhuah chiah chuan an han hawi kir a, an khua chu ral khatah a lo lang vau vau thei a, Tawia chuan “kan kal chak hle mai hei Sailam tlang kan lawn chhuak a ni der mai” a rawn tichhuak phawng a, Chawngkhuma chu an hawikual a, ral hlataka khaw lo lang chu a hmu thei a, Tawia kawh hmuh pah chuan “Tu khua nge a nih i hria em?” tiin an zawt nghal a, Tawia chuan “engah ka hriat ang maw, nang nen kan fan chinte chu a la in zat zel a nia” ti a nuichungin a thianpa chu a chhang let a.

Chawngkhuma chuan “Titeh saw khawlam pan sawn i kal ta vang vang ila, thim hma a, ban hman i tum ang hmiang” tiin a thianpa chu an be rawn a. Tawia pawh chuan “hla viau mahse kan thlen hman mai chu ka ring e, titawh i kal thuai thuai teh ang a, kawngchin kan hre silo, kan thleng hman lo nge” tiin. Kal zai chu an rel dun leh ta a.

Chaw hnuthlang her hretah chuan mi vauah hian an chhuak dut ta nawlh a, chu lai hmunah chuan buhvui hi a lo hmin eng that mai a, a piahlawkah chuan thlam hi a lo dingawn tau a, chu mi lam chu an thian dun chuan an panphei a, an thlen hma deuh lawk chuan duhlian tawng hmang aw thumchhak mai hian “Dingru” a rawn tih ri hi an han hria a. an pahnih chuan an dingdun chawt a, chu aw lo chhuahna lam chu an han hawi a, pa pakhat la valai tak mai hian silai in a lo tin tauva. Chupa vek chuan “tukhua nge in nih tilaiah engti turin nge inlo kal” a han tikhui khui a. Tawia chuan duhlian tawng vek a lo chhangvat in “Ka pu ral kan ni lo ve, Hringzawl khua Lal Ropuithanga mite kan ni e” tiin a chhawn let a. Chu pa chuan an thusawi chu la duh khawp loh hmel zet in, “Chu pawh ni seng tilaiah engti turin nge in lo kal” a han ti leh kher a. Chawngkhuma chuan chu pa han tih dan vel chu a ngei tawh kher mai, mahse silai fawng chelhtu a nih avang chuan a lo ngawi hram hram a, Tawia chuan aw dam tak a chhang let in “Saw tilai tlang paw veu veu atang sawn khitlai mual ngana vel a, khua khi kan hmu a chu tah chuan rawn kal tumin kan rawn pan vang vang a ni a, chutih laiin tilaiah hian buh hmun kan rawn hmu a, kan chhawl a hal tawh nen fanghma no khat lek pawh ei tur minlo pek phal tak hlauh in tiin kan rawn pan a ni” tiin a lo chhang let thuai a. 

Chu pa chuan la awih loh hmel deuh chuan a silai kaw hmawr chu an lamah a la tin tau mai a, chutih lai chuan a hnunglam atangin hmeichhe pakhat hian “pa a, ral an ni lovang e, i silai kha dah tawh mai rawh” a rawn ti a. an pa chuan chhang letin “Fimkhur luat a awm lo ve, tunlaiah ral an tam hi” a han ti bakhluk a.

Chawngkhuma chu a rawn tawngchhuak ve ta a “ka pu keini thian dun hi min ringlo a nih viau chuan in thlam chu kan lo dailo mai ta lawng kan kal leh mai ange, mahse khi khaw mi khi in nih hlauh chuan kan kawng zawh hi a dik zel em tih tal min hrilh theih chuan kan lawm ngawt ang?” a han ti khauh a.

Chutia a han tih takah chuan chupa chu a inthiamlo leh deuh nge ni, a silai dah thlakpah chuan a rawn nuichhuak ta vur vur a, a mai mai thin a, in lo thlen kan phal lo a ni reng reng lo ve, inhmel kha ka la hmuh ngai loh in nih bakah silai in pu uaih si a, khatianga hmelhriat loh kan vau a, lo chuangkai ta ngawt mai chu ral in nih hlauh thawn thilthuah ka han tin ta mai che u a nih kha lo lenglut tawh u khai, khi khaw mite tho khi kan ni a, kan rualin in kal ve dawn nia u” a ti ta houh houh a.

An pathum chuan an thlam lam chu panin an in zuiphei ta È›ham È›ham a, an thlamchhung an luh chuan a nupui chuan “inchhawlte a hal awm sia, kha thlanglam namthlak bulah khan tuium a awm kha in tawh u” a ti thuai thuai a. tuite an han in zawh chuan an thlam dap chhuatah chuan an thu È›lang a, pa ber chuan “khawilam mi maw in nih a, nichin khan in thusawi kha ka hrechiang miah lova, bakah engti tura tilam lamte lo kal nge in nih, in rawn khualpang zin satliah nge ni a, pawimawh avang zawk” tiin an chanchin chu a han zawt tha leh a. Chawngkhuma chuan a È›hianpa tawia chu sawi turin a han mit mei ralh a.

Tawia chuan a thianpa in chutianga tawngtur a, a han tih takah chuan “Tawi fel takin an chanchinte an khaw chanchinte chu a hrilh a” khaw khat lal fapa chhuan meuh in chutiang thilah a han zin chhuak a nih chuan an thu sawi chu a mai mai lovang tih hria in chupa chuan hawnpui chu a hman hmawh ta hle a. “Ngawi teh u, zan riah hmeh atan, kan nu hian maian hi han sik zung zung sela, kan in chhawm hawng dawn nia, in thu ken lah pawimawh tak a ni sia, kan kalpui thuai loh cheu chuan kan lal pawh a lung ni lo reu reu a nge” tih leh a nupui chu maian sik turin a tirchhuak nghal a.

An thlenna pa nupui kal hnu chuan Chawngkhuma chu lo È›awngchhuakin “Ka pu hei keini È›hian dun hi chu la zin tam lo tak mai kan ni a, han in hmuha han in hmelhriat tirna chang che pawh kan hrelo va i hriat ang in keihi Chawngkhuma ka ni a, Chawnga tiin min ko mai È›hin a. Ka È›hianpa hi chu Thantawia niin Tawia tihian kan ko mai thin a, i hmingte min hrilh ve thei a ngem” tiin hawih hawm takin a zawt a. An È›hlenna pa chuan aw han then kharh pah chuan “Ni dawn tak e, keihi Zataia ka ni a, kan nu erawh khawmi a ni ve thung a, hei inlo kalna hmun hi mau bawhruam kan ti a, tun kumah kan bawh ve È›an chauh a ni a, kan awmna hi a hmawr tawng ber a ni a, kan piah lamah ti hian kan in tlar phei zai zai a ni a.” tiin a hrilh a.

Chawngkhuma vek chuan “a nih ka pu tukhua nge in nih le, sawi leh sawi hnu keini zawng naupang ve mai kan la ni a, khawitam la dailo tih takah thlanglam phei chu kan la kal lohna khua hlir a nih avang hian he tilai velah hian enghnam nge chenga eng È›awngte nge an hman tih pawh hi kan hrelo, kan rawn ar meikawhchhuah ve ngauh a ni a” a han ti a. Pu Zataia chuan “a ni tak e, keini khua chu Darkhai a ni a, kan Lal chu Lalsavunga ani a” tiin a hrilh a. An nun tlai hmeh turte a lak zawh chuan khawlam pan in an hawngtlang ta a, kawngtluan chuan chanchinte in hrilhin an titi bawrh bawrh a, lo hawn hun a la ni chiah lo bawk nen, kawnglakah tumah hantawh an neilo bawk a, an kalchak tlang hle a, reiloteah khua chu an thleng a ni ta der a.

Pu Zataia te chu khawhmawr lam deuh a, awm an ni bawk a, “Lo lut kawi ula, ka han in dahfel anga lal inah chuan ka han hruai ang che u” a tih vangin Chawngkhuma leh Tawia pawh chu an inah chuan an lut a, an fanu tleirawl ve È›an tawh chuan an phurte a lo hlanthlak sak zung zung a, a naute pahnih pawh an nu leh pate an lo hawng tih an hriatin hman hmawh takin inchhungah an lo lut a, “nu pa nge min hawn” an lo tichul a, a nu chuan a thil phurhte lakchhuah pahin ‘Kha fanghma hi ei rawh u’ tiin a rawn phawrhchhuak a, hlim takin an unau chuan an ei dun mawlh mawlh a. Pu Zataia pawh a han in phihfai zung zung a, Chawngkhuma leh Tawia hnenah chuan ‘”tiru le, i kal ang u” tiin an chhuak ho ta a.

Darkai khua chu khawlian ve tak in za nufa vel a ni a, khawtualah pawh pa tarlam deuhte chuan an kawngkal chu lo au in “Kha Pa Tai khawilam khual nge?” an lo ti hlawm a. A ni chuan “hei Hringzawl lamte an nia, kan lal ka han hmuhpui a nge” tiin È›ha takin a chhang liam zel a.

Lalin an han luh chuan zanriah chhum hunte a ni tawh a, lal leh tlangau pa tihloh chu midangteh vak an lo awm tawh lova. Lalsavunga chuan “Khai Pu Taia lah ni reng che a, khawilam khual nge, i rawn hruai a?” tiin a lo chiau au thuai a.  Thut hmunte an han rem fel a, Pu Zataia chuan “hei Hringzawl Lal fapa leh a thianpa an ni a, an khua in harsatna an tawk a, kan lal hian È›anpui theih dante a hremial a ngem tiin an rawn kal a nih hi” tiin thukam keu nan a han sawi a. Lalsavunga chuan “Hringzawl lam mi maw in nih a, nang ni kan chhaklam a awm in nia, in awmna a hla hle mai, engthilah nge keiteh meuh min han mamawh tak ni le?” tiin Chawngkhuma leh Tawia chu a han zawt a.

Chawngkhuma’n Tawia chu thusawi turin an mit mei zauh a, Tawia pawh chuan an harsatna tawh dan chanchin chu kimchang takin Lalsavunga chu a hrilh ta a. An thusawite an ngaihtuah vang vang hnu chuan Lalsavunga chu rawn \awngchhuakin “amak hle mai a, kan pi pu thawnthu a, kan lo ngaihsatliah ve mai chutiang a, a hring a hran a, inkhua an han tibuai mai chu tihdan tur hriat thiam a har hle dawn tak a nih chu engpawh niseng hei zanriah te kan han ei kham anga, ka upa te khawmin in thu chu kan ngaihtuah dawn nia, in pahnih khan ka inah hian thleng nghal ula hmun dangah thlenglo mai rawh u” a ti soh soh a. Chutih pah chuan a tlangau pa Buta hnenah chuan a upa teh leh an bawlpu leh sadawt hnenah kal a, zanriah ei khamah lalin a kalkhawm tur in a tir nghal a. Buta chhuah dawn chuan Pu Zataia pawh chuan “khawnge keipawh ka han chhuak thla a nge” tiin a thove nghal a, tichuan an chhuak dun nghal a, Lalsavunga chuan an kal liam tur chu va au zui in “Taia zanin chu lo thleng chho ve ang che aw nang ka pasal È›ha chhuan vawr i nia i tel lovin rorel a kim love” a ti a.

An liam tak hnu chuan Lalsavunga chuan a sal nula hnenah chuan “hei khualÈ›ha te kan nei bawk a, ka sanghal sarep kha han siam la, sangha rep pawh kha zan riahah i han rawt thak nghal dawn nia” tiin thu a hrilh nghal a. chu mi zawh chuan a mikhualte nen chuan chanchinte in zawt in an inkawm zui nghal bawrh bawrh a. Zanriah ei hun chuan hmatakah chaw chu an ei a, an chaw ei mek lai chuan upa ho È›henkhat chu an rawn lut È›an der tawh a, lal chuan “lo È›hurawh u hei kan han bar ve lawk a nge” tiin a upa te ho chu a lo chiau au. Chawngkhuma chuan a rilru tete in hetiang khawp a, lal È›ha chu a khua nih pawh a nuam ngawt ang le, ka lal ve hun chuan a ni ang a, pa nelawm nih hi ka la tum ve ngei ang a ti rilru neuh neuh a.

Chaw an ei kham chuan zialte zu in lo kal hmasa hote nen chuan titi phungleng pangai te sawi in an inkawm a, an lo kaldante an zawt a, an kaldan chanchinte an sawi chuan mak an ti hle, Dorawta chuan “Chu in khua aÈ›ang chuan nikhat lekah in rawn kal a maw, in va han ngalchak dun em em ve le, keini chuan in khaw kal tur hian zan riak nen ninga ngawt a sin kan thangle!” a ti a. mak an titlang hle a ni. Ni e, Chawngkhuma leh Tawia kha kawng pangai pawh zawh lem lovin an kal mawp mawp a, tlang chung an thlen a, khaw lo lang hmasa ber kha ban hman ngei tumin hmun khawk rawk leh kham pang pawh sawi lovin an panding nal nal kha a ni a, mikhual zinte chu kalna nuam lam leh kawng zal zawhin an kal È›hin a ni a, an kal dan nen a han chhut chuan makte pawh a mak ve bawk em a ni.



Upa hote pawh an lo thlengkim ta bawk a, an lalpa lalsavunga chuan a tlangau pa hnenah chuan “Buta ka zu tuiber tur kha han chawichhuak teh le, hei khualÈ›ha te kan nei bawk a, chuvangin zanin chu an rawn kalna lamah an hah a nge, kan thusawi tan hmain hahzu ka han zuk phawt teh ang” a ti a. Buta chu thovatin lal zu bilh chu a rawn chawichhuak a, seki chuan a rawn sem dan dan a.
An han in a an țawngte a lo kal tak deuh hnu chuan lal chuan ding meuh in a mikhualte chu tute nge an nih leh an thurawnkente chu a upa te a han hrilhhre ta hlawm a, a din zawh chuan Tawia chu an harsatna te a sawi tawh kha sawi nawn leh turin lal chuan a ti a, Tawia pawh chuan a bul atangin a upa te ho hriatah chuan a han sawi leh a, a sawi zawh hnu chuan an in rawn khawm ta nak nak a, midang dangte pawh chuan chutianga hringzawl khua in harsatna an tawk chu puih țheuh an duh a, mahse a tihdan tur chu an bangbo tlang hle hlawm a, bawlpu leh sadawt te pawh chuan chutianga keimi han thah theihna tur awm ang reng reng an hriat loh thu chu an sawi ve bawk a.

Lal chuan a pasal tha Pu Zataia chu eng nge ngaihdan te a neih a han zawt ve a, ani chuan “Eng pawh niseng lalpa tute pawh hian hringzawl chu chutianga harsatna an tawk a nih chuan pui kan hreh miah lovang tih a hriat a, mahse hei buh thar hunte ni in ahte a hun lek lek tawh a ni a, kan buh ah zawhah an khua chuan i tlangvalte hruai in han kal ila È›anpui theihna te kan neih ang ang in i puita mai ila È›ha ka ti a, chutih rual chuan keini lam hetiang a, Chawnga leh Tawia te ni khat lek a, an lo thleng thei a nih chuan chung keimite pawh chuan min rawn tibuai ve theitho avangin lo in ralrin ruk ve chu a È›ha in ka hre khawp mai” tiin lal hnenah chuan a ngaihdante an sawi ve a.

Zataia thusawi chu upa hote pawh chuan dik an tih thu leh È›ha an tih thute an lo sawi ve tliar tliar a, lal pawh chuan “a dik khawp mai, kan khuaah hian lo È›ul hunlai tak a ni si a, engpawh niseng buhte kan han at zo ang a, a hmathei ang ber in, ka pasal È›ha te leh ka tlangvalte chuan hringzawl khua te harsatna a È›anpui turin kalchhuak ta sela, chutih rualin ka pasal È›ha zataia thusawi ang khan keini khua pawh hi nikhat kal maia Chawnga leh Tawia ten min rawn pawh theih chuan lo in rin ve a ngai a ni” tiin an thusawi chu a tuihnih a.

Zan reitak thleng pawh chuan tihdan tur sawi in an titi a, a tawpah chuan Lal chuan thutlukna tihian a siam ta a, “Chawngkhuma leh Tawia chu khaw dangah kal leh ta seng an mahni lo È›anpui thei awm an hmu hlauh mai thei a, chu mi hlan chuan Darkai khua hian a theih ang ang in kan buhte lo seng khawm i la, a hma thei ang berah Hringzawl khua pui tur a, kan tlangvalte tirhchhuah niseng a ho turin Pu Zataia Darkai khaw pasal È›ha chu ni rawhse” a ti ta a.
Zan lamte a rei tawh avang chuan upa hote pawh chuan È›inzai an rel ta a, Chawngkhuma leh Tawia pawh chu zawlbuk lamah riah tum in chhuah ve mai an tuma Lalsavunga chuan a lo phal lo nasa mai a “Nangni chu zawlbukah riak love ka inah hian in riak dawn nia, in thu a hman hmawhthlak si a, inchhuah leh mai hma in ka in ah hian inriak tur a ni” a ti ta tlat a. Chutianga lal berin a tih takah chuan an ni pawn hnial chiah an ngai lova, Lalin a riah chu an tum ta a.
Chawngkhuma chuan “a theih chuan naktuk varÈ›ianah chhuak leh ta mai ila ka duh a ni, a nih loh chuan zan khat lek kan thangbo hlan pawh hian kan khua chuan chhiatna nasa tak a lo tawk thei reng si a, min È›anpui theitu kan hmuh hma chu a rang thei ang ber a, khaw tam kan fan a ngai a ni” a ti a. Lalsavunga chuan “ni e, i sawi dik khawp mai mahse naktukah chuan varÈ›ianah tut tut kherah chhuak lo ula tukÈ›huan ei khamah inchhuak dawn nia, ka hnen in lo thleng tawh a, chutiang mai mai a, inchhuah ka phal nang, heta È›ang chuan khua hi in hnaihte te an ni tawh hlawm a, ka laichinte lalna tlanglam zelah in kal hmasa phawt anga an ni pawhin an lo puithei mial mai thei che u a, an lo puihtheih loh che u pawh in, thurawnte pawh an lo pethei mai thei che u a” tiin a sawi charh charh a. Zante a rei tawh avang leh Chawngkhuma te È›hian dun chu an chauh ve deuh bawk avang chuan mut zai an rel ta a.
A tuk zingah chuan lal upa min leh upa È›henkhat te chu tukÈ›huan ei hma in an rawn lut khawm nak nak a, Chawngkhuma te pahnih chu an kalna tur ram chanchinte an hrilh an va hmuhtur khaw lalte chu bakah a chhehvel khaw chanchinte chu an hrilh hlawm a. TukÈ›huante an ei kham chuan Chawngkhuma leh Tawia pawh kal mai tum chuan an in siam mawlh mawlh a, chutih lai chuan Lalsavunga chuan “hei kawnglaka in ei turin” tiin chaw fun lian tak leh a lo siamsak chu a pe a. kawtchhuah thleng ava thlah a, tichuan an ni È›hian dun pawh chu an kal liam ta a.

Bung 10

Tunah chuan Hringzawl an chhuahsan ațang khan thlakhat dawn a lo ral leh ta, khaw hrang hrang an tlawh kual a, tumah rengin keimi thah theihna tur reng an hrelo, beidawng takin zan an riak a, a tukah khaw dangah an kal leh zel a. Chutianga khaw hla tak ațanga mi mangang a lo kal chu tukhua pawn an lo ngai pawimawhin an lo duhsak em em zel a, lo puithei lo mahseng an tihtheih chhun an kal leh zelna tur a ei tur erawh an iptepui khat in an paichhuah tir ziah țhin a.

Mizo story tha lawrkhawmTawia a pawh a beidawng tawh khawp mai hawn tawh maite a rawt hial a, mahse chawngkhuma chu la beidawng lovin “kan thlanglamah khua a la awm chhung chu kan kal zel ang chu lei tawp kan thlen hmazawng kan kal a nga chu mi hnuah kan beidawng ta a nih chuan kan kir ang” tiin thu a keuh bur mai a, chutianga Lal fapa zawkin a tih tlat siah chuan hnial buai duh lovin Tawia pawh chuan Chawngkhuma hnung chu a zui ta zel a.

Chutianga an kal zel lai chuan ni khat chu lui dungan zawh lai hian an hmalawka thil rirak thawm hi an hria a, Chawngkhuma chu an dingdat a, an hawi kual a, engmah thawm dang a awm leh tak lovah chuan ngaihÈ›ha takin a kal zawm leh mai a, mahse thui pawh a kal lo tih chuan lui sir a sa hnu thar tak tui a rahna hnu la paw phat mai chu a hmu ta a, Tawia nen chuan an han thlek vang vang a sapui hnu a ni lo tih an chian hnu chuan “ti teh Tawia sarep kan rinna pawh a rei tawh a lawm le, tun È›um chu hesa hi i kap ve teh ang luidungah hian kan riak dawn ni a” a ti a. A thusawi chu Tawia pawh in a lo pawm zawng tak a ni a, Tawia chuan keiman buk siamna lai tur rem deuh ka lo melh ang nga, buk ka lo zar dawn nia, va chhuizui teh a hniak aÈ›ang hian sakhi a ang riau mai” a lo ti ve bawk a.

Tichuan Chawngkhuma chuan sahnu chu an chhuizui ta a, lui kawi thum vel a kal hman tih chuan a piahlawka sakhi tuai in hnim a lo pet hmiar hmiar chu a hmu ta mai a, sakhi chuan a hriat mai hlau tak chungin a veh hnai hriau hriau a, a duhthala a kah theihna hmun vel a thlen chuan uluk takin an tin a, sakhi hnim lo pet lai chu an kap ta țhuai a, sakhi chu a zuang zawk a, mahse a tla leh erawh pai ang thlawrh a ni, a zakdawhah tak a fuh bawk a, han che zui tur a awm tawh lo.

Sakhi tuai ui pum tiat nelh nawlh chu Tawia awmna lamah chuan a pu phei a, a ni pawh chuan an zan riahna tur buk siamin a lo buai mawlh mawlh a, a rin aia hma daih a, chawngkhum a lo hawng a hmuh chuan “Khai a È›hiana chu i va kap hma ve hei ka lo siam ve È›an chauh a sin” a lo ti bawrh bawrh a, Tawia’n an buk tur a siam mawlh mawlh lai chuan Chawngkhuma pawhin a sakah chu a lo chan mawlh mawlh, meite chhemin sakhi sa chu a È›hen a hem a, a È›hen erawh tlai hmeh atan a chhum bawk a. Tawia pawn a thiltih a zawh hnu chuan a rawn pui bawk a, an titi bawrh bawrh a.  

An zan riah turte an peih hnu chuan a la hma tho bawk a, tiin bukah chuan an lut a, tlukzal pah chuan an kal leh zelna tur a, an ngaihdante an sawi dun a, Chawngkhuma pawh tunah chuan a mang ang ve È›anta deuh ani ang Tawia hnenah chuan “eng pawh niseng kan thangrei ta bawk a, tumah reng reng hian Keimi thah theih dan tur an hrelo ni mai in a lang a,. chuvangin tun kan kalna tur khua hi kan kal leh hunah tih ngaihna an hrelo a la nih cheu chuan hawn zaite rel ve tawh ila È›ha in ka ring a nih loh chuan kan khuate kha engtin nge an lo awm ang tih pawh kan hre silo kan kal hlan hian an lo mang vek mai ang tihte pawh ka hlau thawng ve ta, a nih loh pawn kan È›hian dangte zawk khan pui theitu an lo hmu reng tawh zawk mai thei bawk a, chuvangin hawn zai rel hi È›ha ta zawkin ka hre ta” tiin a sawi charh charh a. Tawia chuan a thusawi chu a pawmpui hle a, a lo bu ve charh charh a.

Chawl mang lova kal ngar ngar an ni bawk a, an fan chin chu a zau hle a, a changin hmun remlo leh khirh khan tak takah te nan kal È›hin avang chuan an chau È›hin hle a, chutia an han chawlhkhawmuan ve takah phei chuan an chauh tawh zia leh an hah zia chu an in hrechhuak rum rum a. Tawia chuan “titeh zan riah ei la hun chiah lo mahseng chaw hi ei hma ila, mut hma i tum teh ang” tiin. Ni nem hunlai vel chuan a rawt a. Chawngkhuma pawh chuan pawi a lo tih vak bik loh avang chuan zanriah chu an ei a ni ta der a. Bukah chuan lut in reiloteah chuan an muhil ta bawrh bawrh a.

Lenghawn hun velah chuang Chawngkhuma zun chhuak chu a rawn harh a, pawna an meichhemte pawh a lo daidak tawh a, ava zun zawh chuan mei chu an nun \ha leh a, zan chu a thiangin arsite pawh vanzawlah an peun a, Chawngkhuma chuan an khua ngaihtuah in a lung a leng thar hle mai a, chutih laitak chuan khawchhak lam aÈ›ang chuan chhawihfa ang tak hi chak tak hian a rawn thlawk vang vang a, chu chuan Chawngkhuma a awmna lam chu chak tak hian a rawn pan a. engthil tak chu ni maw tiin a lo thlir reng a. A rawn hnaizel a, a lang lian telh telh a, a rawn thlawhkhum lai chuan arbawm tiat lawih hian a hmu a, chu thil englian tak chuan an chhaktlanglian tak mai chu a su ta a, chutih rual chiah chuan amak amak a ring hian a puak ta dur a, bul vel chu a rawn eng pup a, Tawia pawh a rawn harhchiang kher mai, a rin em avang chuan a bengte chu kiu rum rum thei hial a.
Thilpuak reh hnu lawk chuan thlipui thawm hi an chhak tlang ațang chuan a rawn rithla hum hum a, thingte chu an kur zuk zuk a, Chawngkhuma chu kalsawnna chang pawh hrelo chuan a dinna ngaiah a ding reng a, Tawia chuan a ko tuarh tuarh a. a kohna a hriat theih loh avang chuan Tawia mangang chu rawn tlanchhuakin Chawngkhuma banah chuan a kaia, bukchhungah chuan a pawt lut a.

An pa hnih chuan buk chhungah tawmin thlipui chu an tuar dun tlawk tlawk a, reilo teah chuan thlipui pawh chu a rehve ta mai a, thlipui an reh chuan boruak chu a reh hian a reh vawng vawng a, rannung zana hram chi engmah in chuan thawm pawh an rawn chhuah lo. Tawia chu rawn È›awng chhuakin “engthil nge maw ni ngai le, khatiang em em a, thil riring kha ka la hrengailo” a rawn ti a, Chawngkhuma chuan “ka hre biklo nichin khan ka zunchhuakin min ti harh a, ka zungzo chu meite kan nun a, khua a lo thiang nen rawn lut leh mai lo in, kan hawi vel a chutih lai chuan khawchhak lam aÈ›ang khian chhawihfa ang deuh hi ka lam pan hian a rawn thlawk a, a chak khawp mai mit khap kar lekah min rawn thlawh khum a, a lenlam pawh arbawm aimah a lian hi niin ka hria a meilam chu a alh eng zuai zuai leh nghal, chutianga ka en renglai chuan kan chhak tlangah khian atla ta a, a tlak chiah chuan a rawn engpup mai a, a bak zawng chu i hriat chin kha a ni leh mai” tiin a hrilh a.

An han ngawih leh deuh vang vang hnu chuan Chawngkhuma chuan “eng thil nge a nih reng reng ka han fiah chhin teh reng ang, tikhan lo awm la, a tlakna a hlat vak ka ringlo ka han kal teh ang” tiin a iptepui leh a silai chu a la. Tawia chu a chhuahsan ta nghal a. Tawia chuan han zui ve mai chu a duh a, mahse a chau deuh bawk nen chawngkhuma chuan eng em a tilovang tirilru chungin a zui buai duh ta lova, amah chauh chuan buk chu a lo nghak ta a.

Chawngkhuma chhuak ta chuan chhawihfa tlakna lam ni a, a hriat tlangchhip lam chu hmanhmawh taka panin a kal chho sawk sawk a, thawm chu a reh in zan a hram chi eng ri mah hriat tur an awm lo, thli na takin a chhem tliah thingzar țhenkhat uai hnep hnup te chuan a kal kawng chu lo dal ve bawk mahse a hmanhmawh avang chuan a pal chho bawrh bawrh a.

Tunah chuan tlang chhip pawh a hnaih ta khawp mai, ngaw an chhuakchiah mai chu mak tak mai hian a bul vel a thing ding reng reng chu vahchap tlu ang hian rual tak hian an lo tlu dual mai a, mak ti takin Chawngkhuma chu a dingchawt a, fai lai deuh ah chuan chhuak phei in an hawikual a, thla a eng bawk a engkim chu a hmu thei a, Naurual lo fing chen zet tur vahchap tlu ang mai a, thing a lo tlu a hmuh chuan mak a ti kher mai. A lailam chu panin a kal zel a, a bul vel a, thing È›hen khat chu an lo la kang alh hlap hlap a, chutia a kal zel lai chuan a hma lawkah hian lei lo porhturh lai awm hi a hmu thei a, chu lei lo pawrh chhuak aÈ›ang chuan eng hi a rawn chhuak chiai a, Chawngkhuma chuan chu lam chu a pan phei zel a. a thlen hma deuh lawk chuan an ding chawl dat a.

Thawk an la hak a, a hma a thil awm mek chu engthil nge a hriat loh avangin a fimkhur hle a, lei vung chutianga lo pawrh chhuak turh mai chu a mah aia sang a nih avangin a chhunglam chu a hmu thei tlat lo lawn chhoh va bih tumin lei vung chu an rap a, a lo lum thar thar mai a, rang takin a kerahna chu a lasawn thuai a.

Tlem chuan a È›ih ve deuh a ni, an kal kual a tilo lai aÈ›ang hian hmuh theihna a awm mial lo maw tiin chu leivung chu an helkual a, mahse a kual pap chuan a lo awm chu niin a chhung lam chu a hmu theilo, chutiang a nih chuan a lawn ngei chu a ngai tih hria in leivung chu an rap leh a rah harsa khawp a lei chu asat loh avang chuan a lawnkai chho ta a. Fimkhur takin a chhip aÅ£ang chuan a zuk bihthla dak dak a, a thil hmuh avang chuan Chawngkhuma makti lutuk chu a ka hau mai le, a mit laksawn nachang reng reng pawh a hre tawh lo, che lo changlo chuan a thlir ta vawng vawng a.

Bung 11

Chu khur chhungah chuan nula pakhat hi a lo mu bam mai a. a hmel chu tuitai ni chuang ang mai hian a țhain chutiang ang reng reng a nula hmelțha chu a la hmu ngailo, tlema hmaisin lam lek lek hi a ni a, hmeichhe lian tak chu nilo mahse Chawngkhuma dar chu a pel vel ang tihtur hi a ni a, chu nula chu a ngo in a taksa langlai chin chu a varhaih mai a puanbih chu ngotekherh chen lek a nih vangin a chawn nohaih maite chu a mawi chungchuang hle a ni, a hehte lah chu hmarchate taisen ang mai hian a vamhiam a, a sam rawng mawlh chu mak a tingei mai, a la hmuh ngai reng reng loh a ni, a sam chu a var tle sar sar a, a thuam inbel chu avar hlang niin a thianghlim em avang chuan a mit a tivai thei lek lek a. Chawngkhuma chuan mak a tiin a mit chu laksawnna chang reng reng a hrelo.

A rilru tete chuan “helai ram palai lengah hetiang khawpa nula hmelÈ›ha hian eng nge a tih ang le? Mihring tak tak pawh a ni ka ring love lasi emaw a ni ngei ang a ti rilru neuh neuh a, kal leh mai tum chuan khur chu a kalsan a pen sawmhnih vel a kal tawh ang tih chuan ni theingang in a hre lova, khatiang ringawt a nula amah chauh va lo awm, a thi nge dam tih pawh hriat loh, minung nge a nih a, lasi zawk khawnge kan chian reng reng teh ang” tiin nula awmna khur lamah chuan a let phei leh ta a.

Lei vung porhturh ah chuan an lawn chhova, a chhipah an din deuh vang vang hnu chuan nula mutna khur chhungah chuan muang changin a pen lut ta a, khur pawnlam ai ngawt chuan a chhung chu a lo lasa in han rah vel pawh a nuam teh chiam lo khawp a, mahse mi tikang thei khawp erawh a nih loh avangin Chawngkhuma pawh a chhukthla zel a.

Nula kiangah chuan an ding vang vang a, nula chu a chet eih loh avangin a thi emaw ni dawn le, a ti hial a, a mar chu an khawih a, a taksa chu a lo sa khawp mai, a mar erawh chu a awm tih chiang takin a hre thei a, a pang chu an khawihsak leh chuan a lo sa vur mai chu niin. Chutihlai tak chuan nula chu a rawn meng a, Chawngkhuma a hmuh chuan a È›e È›hawt a, Chawngkhuma pawh a phuchiang bawk a, hnunglamah a tawlh rawk a, hmeichhia pawh chu a tawlh lohna lamah chuan tawlh phei in a È›awngla hriat ngai reng rengloh chuan a rak nawk nawk ta mai a.

Chung thil a hmuh chuan Chawngkhuma chuan mak a ti kher mai, nula chu han khawih a tum a, a kut chuan hlau tak maiin a lo indang a, chutiang anih takah chuan a ni pawh chuan han tih chhunzawm vak ngaihna a hre bik lo, inhmelhriat tir tumin “nula tunge i hming” tiin a han zawt a, ngawi reng in nula chuan a melhkiau a, zaizir meuh in Chawngkhuma a nih thu chu an hrilh a, nula chuan bah deuh nuaih hian “Chawng khuma” a rawn tichhuak a. Nikhawhrelo chuan a let ta tawp a.

Chu hmeichhia chu Lasi ni lovin mihring pangai ngei niin a hria, chutianga bawihsawm ngaia a awm takah chuan khur ațang chuan a pawmchhuak a, an riah hmunlamah chuan a pawm thla ta a, kawngte chu hmeichhe enna avang chuan fiahtakin a hmu thei a, mahse zawi zawi chuan nula enna chu a da ve riai riai a, a sam vartle siaute pawh chu a rawn thim a, reilo teah chuan samdum pangaiah an lo changta mai a.

A nula pawm chu a rih vak loh avangin kal pawh a kalsawt hle a, rei lutuk lovah chuan Tawia nen an riahna pawh chu a thlengta thuai a. Tawia’n a È›hianpa an hmuh chuan mak a lo tikhawp a È›awng nachang pawh hrelo chuan a lo thlir tawp a, Chutah harhchhuak thut in a È›hianpa hmeichhe pawm, mutna tur chu a siam nghal zung zung a, a siampah chuan “Khawilam mi nge ni a” tiin a zawt nghal bawrh bawrh a.

Tawia’n a mutna tur a siamah chuan Hmeichhia chu mut tirin an puan chu an sintir a, buk pawnlamah chuan meite chhem È›ha lehin Chawngkhuma chuan Tawia hnenah a han hmun dan zawng zawng chu a hrilh malh malh a. Tawia pawh chuan mak a ti kher mai.

Chawngkhuma’n buk a luh khan Hmeichhe enna kha chuai tawh viau mahseng a la hriat theih a, Tawia’n kha thil a hmuh khan È›awng nachang reng reng pawh hre lovin ka hau hian a lo thlir ringawt mai a ni. Chutianga an ti ti bawrh bawrh lai chuan kawlte pawh a rawn eng ve È›an ta a, Chawngkhuma chuan “khawnge kan Hmeichhe bulah chuan ka va È›huphei ve ange, a lo harh ve tawh mahna” tiin buk chhungah chuan a lut a.

Hmeichhe mu bam mai chu an thlir a, a lo thawsak sak a, a pang chu an dek a, a hma ang a savur pawh a lo ni tawh lova, tunah chuan a pangai ta, hmeichhe mulai chu È›ha a tih vang chuan a thlir reng a, A È›hianpa lo luhlai pawh chu a hrelo. Tawia chuan aw an thiankharh a, Chawngkhuma pawh a phu ve zawk a, Tawia chuan “Khaia kha ti ngawih ngawihte chu a È›ha dawn em ni” nuichung hian an ti a, Chawngkhuma pawh a zak ru ve hle a ni, sen ve awp awp thei hial a.

Tawia chuan “Tukthuan tur kan siam a nge, nang chu tikhan lo awm tawh nula kha lo veng la, bakah i chau a nge” tiin, an buhfai kente chu pawnlamah a la chhuak a, Chawngkhuma pawhin a È›hianpa chu a hnial buai duh lem lova. Tawia’n tukÈ›huante an peih hnu feah pawh hmeichhia chu a la mu chiah chiah a, A bulah chuan ngawi rengin chawngkhuma pawh chu a È›hu rana, a rilru ngaihtuahna chu a ding hle a, “engti tih a rampalaileng a lo awm ngawt nge a nih ang, a awmna khuaten khawhring nei tiin an hnawtchhuak em ni ang aw” tiin a ngaihtuah neuh neuh a. Tawia’n “a la harh lo em ni” tia a rawn zawh chuan a ni pawh a ngaihtuahna aÈ›ang chuan a harhchhuak hlawl a “ni e, hei a la mutui khawp mai” a ti let thuai a. a È›hianpa chuan “È›ukthuan ka peih fel tawh a, kan ei tawh mai dawn nge ni ang” tiin a zawh leh takah chuan “i ei phawt zawk ang, a ni hi chu lo mu sela, nakin lamah kan kaiharh dawn nia” tiin a chhang a.

An pahnih chuan tukthuante an ei kham hnuin Tawia chuan “Engtin nge nizel dawn, Vawiin chu kan chawl ang nge, kan kal chhun zawm zel ang” tiin an rawn a. Chawngkhuma chuan ‘Eng pawh ni sela, vawiin chu i kal chhunzawm hrih lo phawt teh ang, bakah hei nula damlo te kan kawl ta bawk si a, han harh phawt sela, duh leh kal leh zai chu kan rel mai dawn nia” tiin a chhang let a.

Chutianga chawlh an tum takah chuan tih tur em em a awm lo bawk a tiin Tawia chuan “Khawnge sangha zuk man kan tum teh ang, luilam sa ei te pawh a khat a lawm” tiin a ipte pui leh chempui chu laiin lui mawnglamah chuan a chhuk thla a. A È›hianpa kal liamtur chu Chawngkhuma chuan a thlir zui reng a, a liam hnu chuan “Khawnge nula pawh chu a lo harh tawh a nge maw” tiin buk chhunglamah chuan a lut a.

Nula chu a la muttui hmel hle a, zanlam ang khan a eng tawh lova tunah chuan hmeichhe pangai ang chiah a ni tawh a, chutih rual erawh chuan a duhawmna leh hmelțhatna erawh chuan a kiansan hauh lo, Chawngkhuma pawhin hmelțha a tiin a thlir ning theilo a ni ber a. a bulah dinga thlir mek lai chuan hmeichhia chu a rawn zițalh țalh a, a bula Chawngkhuma lo en rengtu a hmuh chuan rangtakin a rawn țhu chhuak hlawl a.



Chawngkhuma chu a bulhah È›hu thuai in “Mami tunge i hming” tiin an zawt a, a zawhna chu hrelo ang maiin a kun ngal a, a zawhna ngaibawk chu zawt nawn leh in “Mami tunge i hming le tukhua nge i nih” a tih leh pawh chuan a chhang chuanglo a rilru tete in “A tawngtheilo nge mi a, ang zanlo niang aw, nizan kha chuan a È›awng ve ngei kha chuan ka hre si a” a ti rilru neuh neuh a. a bula a awm reng chuan a mah pawh chu a lai chhe ve lek lek dawn in a in hre ta deuh a.
“I ril a È›am em? Ei tur kan laksak ang che nga ei rawh aw” tih pah in thawhchhuah san a rual a. Buk pawnlam a an chaw ei bangan dah chu nula ei tur chuan tumbu hnahah a suakchhuak mawlh mawlh a, chutia a buailai tak chuan hmeichhia chu rawn chhuakin a rawn kal pel a, luilam chu a panphei ta. Engtianga han tih vak tur nge a hriat loh avang chuan Chawngkhuma chuan a lo thlir ringawt a, in phih harhte pawh a duh ve a ni mahna a ti a.
.
Nula chu |Iaupho ah chuan dingin a hawi vel ruai a, thil reng reng chu hmu ngailo ang hrim hian a hawiruai a, a chet dan vel zawng zawng chu a hmuh hmaihlo, mak ti tak chuan a lo thlir reng a. Chutia a enreng lai chuan Sazuk ki mawi tak mai hi, an chhaklam kawi ațang chuan a rawn lang hlawl a nula chu a panding nghal chat a, a bul a thlen chuan nula chuan a lo bana a han chulkual a, a hnar chu a tum dat dat a, Chawngkhuma mak ti lutuk chu a lo ding reng a, kah pawh a tum chuanglo chuat a thlir ngawt ngawt a.

Sazuk chu hahdam hmeltak maiin nula bulah chuan a ding a, a hmui chuan nula chu an nawr leh na na țhin a, chutianga sazukin an fiam ve chuan nula chu a rawn nui chhuak ta ar a, nula chu țiauphoah chuan a țhu a reilo teah sazuk chu a bawk hniam a, nula malchungah chuan a lu chu nghat in hahdam hmel takin a awm ta hle hle a. Chutianga sazuk leh nula awm dan zawng zawng a hmuh chuan chawngkhuma mak ti lutuk chu a ding khawng reng ringawt mai a ni.

Chutah a rawn harh chhuak zawk a, “Chhe heu leh kan mikhual hi mihring pangai emaw ka ti a, a diklo tawp mai” a ti rilru nghal a, mahse pi leh pu aÈ›angin lasi ten mi an ti ngailo tih chu a hrechhuak thuai a, nula awmna lam chu a pan phei ve ta a. Nula awmna ava thlen chuan an bulah chuan ngawi rengin ava ding ve a, nula chu rawn hawichhovin a mitmeng mawi tak mai chuan Chawngkhuma chu a rawn melh a, chutah a nui ta ver ver a.

Chawngkhuma chuan chu nula hmelÈ›hat zia leh a mit meng mawi zia te a, a nuihzawng a, a ha in vuah var rual siau leh a biangsum lo lang zawng zawngte chu a hmuh hmaih lo, amah zawk chu a lai chhia a ni ta ber. Sawi tur reng reng hrelo chuan a nuih let ve sak ringawt a. Chutia ngawi reng a, an in en hnu chuan hmeichhia zawk chu a rawn È›awngchhuak ta a, “Chawngkhum lo È›hu ve ta che” tiin. A aw mawlh chu a no in a mawi ngei mai. Chawngkhuma pawh chu i he lovin nula kiangah chuan a È›hu ve ta vat a.

Nula vek chuan “Sazuk lu chu chulh heuh heuh pahin “A mawi chiang tiraw” a rawn ti a, “Chawngkhuma chuan sawi tur a haihchham chiang kher mai, “ni e” tingawt lo chuan a chhang theilo, Diktak chuan nula pakhat mah bulah tiangin a la awm ngailo a, a tumah han hmel duh leh ngaihzawn ruk pawh a la nei chhin ngailo, nula tupawh È›hatakin a kawm mai a, an mahni han duhna leh han lemna pawh a la nei chhin ngaih eih loh a, he nula hmelÈ›ha a tih em em kianga a awm hi chu a lai chher der mai e.

Nula chu rawn È›awngchhuak leh in “heng nungcha tin rengte hi ka pa siamte an ni a, nangni mihringte nen hian a kut chhuakte in ni, engkim mai hi in mamawh tawn vek in a siam che u a, sa in thlai a ei a, sachu mi hring in, tichuan in ka lut chu dailenna ah lo chhuak lehin thlai tana È›ha takah a lo chang leh a, chutianga in mamawh tawn vek che u, chuan a siam che u a, kan mamawh lem loh thilte hi chu tihnan leh tih hlum kher hi an È›ul lo a nia” tiin a È›awngta siam siam. A thil sawi chu Chawngkhuma la hriat ngailoh thil a nih avang chuan ngaihnawm a lo ti em em a, a kiangah chuan nopang ngawichawi tak ang mai hian a thusawi ngaithla in a È›hu hle hle a.
Nula chuan rawn en in a rawn nuihsak a, a hmeltha in an nuih leh ngat phei chuan Pasalțha Chawngkhuma hringzawl khaw lal fapa meuh pawh a lakah a tuiral lo chauh hi a ni a, Chawngkhuma chuan sawi tur reng a hrelo, a lai lutuk chu khawdang a hawisawn ta ngawt a.
Nula chuan “Ka hming chu Varparhi a ni a” tiin an chawldat a. “Mihriat hma daih aÈ›ang tawh khan ka lo hre tawh che asin” a rawn tichhuak a. Chawngkhuma chuan “engtin nge kei teh lul minlo hriatsa theih le, kan in hmelhriatna lah ni zan chauh a ni si a. Kan pi puten Lasi an tih hi nge i nih a, khuavang nula zawk” tiin a lo zawt let ve thung a. Varparhi chu a nui ta hawk hawk a. a nuimawlh mai chu a mawi in thinlung a fana, a bula awm chu hahdam thlak hliah hliah hian a hria a.


CHAWNGKHUMA LEH VANCHUNG NULA VARPARHI | BUNG 12


Ziaktu :  Samy Ralte

Post a Comment

Powered by Blogger.