Kan luhna pindanah chuan khum pakhat chauh a awm a. Tin, chu khum awm chhunah chuan bang lam hawiin nu pakhat hi a mû a. A bulah chuan hmeichhe naupang fel ve tawh tak hi zam hmel tak hian a ṭhu ngawi kâr bawk a. Chu nu chu bang lam hawia mû a nih avangin a hmêl ka hmu mai thei lo. Nakin deuhah chuan kan thawm hriain a rawn zi ṭiah ṭiah a. Chutah a rawn hawi chhuak chu midang ni lovin hun kal tawha ka nun chawk buai fê tawhtu Catherine-i a lo ni reng mai a!
Rin loh lutuk leh beisei loh lutuka Catherine-i hmêl ka hmu phut chu ka phu chiang kher mai. Awm ngaihna ka hre lo. Ka lû chu hai muai muaiin ka hria a. Sawi mai tur pawh kan hre lo. Kan rilru a la inhmu tih hriat takin kan inmelh ta reng mai a. Chutah a hmui chu a rawn phun sep sep a. Mahse engnge a sawi reng reng ka hre lo. A hmêlah chuan tunhma lama nula hrisel, hlim thei leh kawm nuam a nihna reng reng a lang tawh lo va. Chu âi chuan mahni inzahpuina te, lungngaihnate leh mak tihnate chauh a lang chhuak tawh a ni. A mit mengah chuan, ‘Nangma duhthlanna ngeia thiam loh chantir i ni’ tih inziak a chhiar theih a. Tin, a hmuite chu a dang lêp a, a ban chu a chêrin a bal hle bawk. Ka ṭhiante chuan an han be ve bawk naa biak hleih theih pawh a ni lo.
Kei chu mualpho dawna ka inhriat avangin ka chhuak leh ta thuai a. Sangpuii chuan min zui chhuak nghal a. Ka rilrua thil awmte chu hria se zawn; a lungchhe teh ang chu. Rei vak lovah midang pawh chu an rawn chhuak ve ta sap sap a. A hnuhnung ber Malsawma leh Zonuna chuan, “A khawngaihthlak ngawt mai. Tikhan a thih hun a nghâk reng chu a ni awm si a. A fanu tak pawh kha ania ka lainat,” an rawn tichhuak bawrh bawrh a. Kei chu ka ṭawng thei lo; ka ṭawng ve chuan ka mualpho hial ang. Ka awte chuan nidang a ang dawn si lo va, chuvangin ngawih ka chuh mai a ni. Catherine-i chanchin chu an sawi zui sep sep a. A nat dan leh nat chhan ni-awm te, a nungchang leh hetianga a lo awm tak mai dante chu an sawi zel bawk a.
Ka ngawi reng a, ka rilru chu a hrehawm tak zet a ni. Catherine-i chanchin diktak an sawi chu ziah lan chi a ni em ka hre lo. Mosia dan anga uire denhluma denhlum tur nge Sodom leh Gommorra nulate anga hrem chi pawh ka ngaihtuah thiam lo ve. Hmeichhe hmelṭhate hi zawngin an hmai hnawih leh incheina vel an ngaihtuah ata langin an awhna tura an thlarau man thiamte lên zar chu an hmuh ṭhelh a, an pal per fo reng a ni.
“Mihring hi kan mak teh e. Kan hma lam hun tur lah kan hre der si lo. Catherine-i te ang nula hlim thei, hrisel te khatiang khan an han chhe ta em em chu a ni a, mak ka ti tak zet a ni,” tih rite chu ka bengah chuan a ri ring hle. Zothani chuan, “Ka rin aiin a dam rei . Thla hmasa lawk pawh khan thi mai tur ni-awmin khan a thang tawh a,” a lo tive bauh a. Mawitei chuan, “A dam rei tawh kher lo vang. Doctor sawi danin a natna hi enkawl dam theih chi a ni tawh lo. Phaiah pawh an beidawng tawh a ni a. A na lutuk tur chhawk nana chiu leh ṭhin hi kan theih tawk chu a ni mai e.” a ti a. Zothani chuan, “Amah chu a khawngaihthlak hle naa a nih nih a ni tawh a. A fanu kha a nia ngaihtuahawm ni. A nu thei thur eiah a ha a lo ṭim ve ringawt dawn a nih kha,” a ti a. Kei chuan bus lamah ka kalsan ta daih a.
Catherine-i chu kan sikul kalpui ve tho a nih avangin ka ṭhiante pawhin chutia chhiatna tâwp a thlen takah chuan an khawngaih hle ni tur a ni. Bus-a kan lawn kim hnu pawh chuan, “Nichina Catherine-i ka hmu phut kha chu ka phu chiang ngei mai. A chanchin chu ka lo hre tawh tho naa khatiang em em kha a lo ni maw?” tiin Zonuna chuan a rawn ṭan leh ta a. Zothani chuan rang zet hian, “Khawvel hi a danglam chak ngawt asin. Kei pawh a chanchinte chu ka hre sa a. Hmanah pawh kan tlawh tawh a. Mahse vawiin kha chu danglam ka ti riau a ni,” a lo ti ve leh a. Pakhat chuan, “A rilru a la harh vek si a, a hrehawm teh ang chu,” a lo ti a. Chu thu rawn sawitu chu tunge a nih ka hre lo.
Bus chu a kal leh dawn tawh avangin a vu vut vut a. Sangpuii chu ka bulah a rawn ṭhu a. Chutihlai tak chuan Zorema ṭhiannu Rosangi chuan, “Catherine-i chanchin kha insawi insawi a. Lunglêng zual deuhte hi kan lo awm ang e,” a rawn ti ta a. Rosangi’n fiamthua a ṭan takah chuan an fiamthu zui ta zel a. Lalrindika chuan, “E khai, a ni tak e. Nichin kha chu tute emaw thin zawng a lo phu rang ngawt ang chu.” a ti a. Min rawn en ṭhap a, an nui ta dar dar a. Sangpuii chuan thil awm dan hre thiamin ka ṭhiante fiamthu chu a lo chhang ve a. “A phût te pawh a phu deuh a ni ang. Tunhma lam chanchin hi engmah ka hre ve si lo va,” a ti a. Zorema chuan, “Tak tak a. Ngaihṭhat loh phah nante hian ilo hmang ang e. Past tense a nih chu kan sawi,” a lo ti thuai a. Zonuna chuan, “Sangpui, in pa hi a puitlin hnua i neih a ni lawm ni? Mipate hi zawngin chhai lai di kan hel lai chuan rose par mai kan thliak lo va, saron parte pawh kan thliak tel ve chawk a nia. Nichina mi kha i hre mai lawm ni? Saron par chu a nih kha,” a lo ti ve a. Zorema chuan, “Nakin zanah a na lam chhawn phah nante hian ilo hmang ang e. A tihchi miah lo a nia,” a ti leh a. Sangpuii chuan, “Chu kan lo chang lo ṭhelh a ni maw? Kha a thi lek lek tawh chung pawhin a hmel zawng a chhiat loh kha. |an ve sauh sauh tur a nih chu,” tiin ṭhiante fiamthu chu a chhang zel a. An han nui dar dar ṭhin a. Kei erawh chu ka tum luih ngial pawhin ka hlawhchham a ni deuh ber e.Thil dang reng rengin ka rilru a la pêng thei lo.
In kan thlen hnu pawh chuan rilru mumal ka pu thei lo va. A ṭawng pawh ka ṭawng hlei thei lo. Chaw ei pawh ka châk lo va. Khumah ka mû a. Zanriah chaw ei an siam a, ka kil ve tâk lawk loh avangin Sangpuii chuan min rawn ko va. Chu pawh chu ka chhâng mumal lo. A rei tak deuhah chuan a rawn kal leh a. “I ei dâwn lo tak tak em ni?” a rawn ti a. Kei chuan bung zet hian, “Lo va ei rawh u” ka lo ti a. Lunghnûr tak, engmah sawi ngam si lovin a kal hmak a. Mahse a ei thei ngang lo a ni ang; “Kan kham ṭêp tawh a nia, rawn kal thuai thuai rawh” tiin a rawn tho leh a. Kei chuan vin zetin, “Ka ei châk lo ka ti ani lâw’m ni. Va ei ringawt rawh,” ka lo ti a. Eng tik lai maha ka biak chhiat phal loh Sangpuii chu a ngawi ta reng a. Chaw pawh chu a ei zawm ta bik lo. A chaw thleng chu dawhkana kalsanin pâwnah a va ṭhu ta daih a. Kan fate pahnih engmah hre lo chuan ka pa hovin an ei ta a ni.
Naupang chaw eikham hmaa chhuakin pawna lo ṭhu ngawi reng Sangpuii hnenah chuan, “Ka lêng dawn” ka ti ringawt a. Ani chuan min rawn thlir zui vawng vawng chungin “Lêng rei suh aw” a rawn ti lawm lawm a. A beidawng pangchang rawl te chu ka hre reng naa ka haider lui a.
Khua a thim chhelh chhelh tawh a. |henawmte inah rei vak lo zahzel tur zawngin ka lût a. Chuta ṭanga ka chhuak leh chu ka tei ka tei a. Darkar hnih hnu velah hun rei tak ka tlawh tawh loh primary sikul chu ka tum lawk pawh ni lem lovin ka han chuang chhuak ta hlawl mai a. Primary sikul, nau-awmna in lian tia koh tlak hial chu sikul luh laia a bengchhen ṭhin nen; chu thlasik khawvawt hnuaiah zet erawh zawng, a nauawm ten an tlan bo san vek si a. Khawhar awm takin a reh vung vung a. Kil khata sazu tlan ri khat khat leh sava zan riak ri leh rak rak ṭhin bâk a luah lumtu thawm dang hriat tur a awm lo.
Thlang lamah chuan naupang an zai rual ṭhap ṭhap a. Tin, tuten emaw ni Christmas hla an zai tir luah luah bawk a. An hlat deuh avangin naupangho chuan eng hla nge an sak ka zu hre chiah lo. Christmas hlai erawh chu aurinna lak chhawn a nih avangin ka hre chiang hle. Sikul bathlar ban nghenga dingin ka maimichhing a, ka khawvel hring nun piah suangtuahna ram, duhthusam khawvelah ka cheng ta veng veng mai a ni. Eng hi second khatah mel 186000 chuang a kal thei e an ti a. Mahse mihring fate ngaihtuahna nena khaikhin ralah chuan hnapkhawnin zawhte um se, chutiang vela inthlau chu an ni. Eng aia chak suangtuahna chuan ka nun kal tawh leh lo la awm tur van arsi piah lamah te ka zin kual ta a.
Ka ban phak loh duhthusam rama rei tak ka chen hnu-ah ka han hawi chhuak a. Kâwl chhak lamah inthlahrung awm takin thla chu a rawn chhuak dûk dûk a. A hmâ lawka thimna thlarau sual awp beh leilung chu Chhawrthla pui êng lawmin an lo tho suau a. Zan vâk phûng leh ramhuai thlarau sual, thimna fate chuan Chhawrthlapui hmêl êng no nghulh, sualna reng reng nei lo chu hmachhawn ngam lovin kawmkar thim leh pûk chhung ril an chuh bawk a. Vanah chuan chhum them tê pawh hmuh tur a awm lo. Chu zan boruak vawt tak, nuam leh thengthaw bawk si chuan ka hun hman tawhte chu a phêk hmasa ber aṭangin min chhiar nawn tir a.
Hmar lam ka han hawi a, danglam ve ngai lo Hmar Arsi chu a lo êng sen vât vât a. A bul vela arsi phe neuh neuh leh thlasik kawng kal riak ruakte chuan kum maktaduaih tam tak danglamna nei lovin an khualzin kawng an zawh tawh a. Mahse mihring fate erawh zawng minute khat, second khat lekah pawh kan chhe vek zel a nih hi. Tin, tun aia khawvel la naupan deuh lai, high school naupang kan nih laia ka thil tawnte chu ka chhiar thleng a. Chutihlai chuan mahni tawkah beiseina kan la nei sang a. Khawvel hi a ṭha lam zawng hlirin kan la thlir bawk a. Chutiang hun, rilru so phut phut lai, thil reng reng a mawi zawng leh a duhawm zawng hlira kan thlir lai chuan chumi belhchhahtu Catherine-i kha ka tawng ta a ni.
Ka bengah chuan chiang em emin Catherine-i chu a rawn nui ri awr awr a. A hmel hlim siah mai leh a mitmeng mawi tak, de sâr sâr te, a sam sei hnelh hnawlh lêng siau siaute chu ka mitthla-ah chuan a rawn lang zut zut a. “Catherine, Catherine,” tiin ka ṭawng chhuak ta hial a; mi chhangtu awm si lo. Natna khuma a mu chu ka va pan ang a, ka va pawm chawt mai dawn nge? Ka la hmangaihzia hi a hma-ah ṭhingṭhiin ka va puang vek mai dawn? A nih he zan boruak thiang tak leh Thla êng duhawmn zette hi a khum bul tukverh aṭang khan a thlir ve ang em? Zawhna a va tam em!
Lunglen leh khawhar rilru so phut hi hman thiam loh chuan damchhung kulcho phahna a nih loh vêk leh a aia rapthlâk thlen theihna a nih avangin patling fimkhur a ṭul hle. Kei pawh chu ka thlang lawka masi nghakhlel tawhho thiltih niawm tak halpuah lian chi puak ri dupah chuan ka harh zawk a. ‘E khai, patling i ni lawm ni? Engah nge thil sawt lovah i inngaihtuah hah ni? Hnung lama thil awm i kohkir theih tawh loh chu hnuchhawn la, i hma lama beiseina kawl êng, chhimbal hual vel ram saw thlir ta che’ tiin keimah leh keimah chu ka inhrilh mawlh mawlh a. Ka mitthlaa ka fate hmel chiang em ema rawn lang leh nghakhlel taka min lo thlir rengtu Sangpuii te chu ka rilru-ah a rawn lang zel a. Chutihlai chuan ral lehlama sipai duty chuan dâr sawmpahnih a rawn khawng ri bâl bâl a. Ka awmna ngaia ka awm reng chuan thil ṭha lo zawk a thlente ka hlau ta hial a. Rilru fim lai chuhin ka kalsawn ta a ni.
In ka zu thlen chuan Sangpuii chu a lo la meng reng a. A hmelah chuan zawhna tam tak, zawh lan ngam chiah si loh awmin ka hmu a. Kei lahin engmah sawi ka tum si lo. A lehkhabu chhiar lai chu a khup a, beisei em ema mi rawn en chungin, “Ka lo nghak reng che asin,” a ti a. Zan dang nise phur lutuka pan nghal ruak ruak a, duhthawh taka pawm nawk nawk tur ka nih nen; chumi zan erawh chuan a pasal laka a thil beisei chu haiderin khum sir lehlamah ka mut san ta a ni.
Christmas chu kan hmang zo va, ka tum ang leh beisei ang zawng ka pha ta chiah lo a ni. Sangpuii pawhin nuam ti awm taka lan hram hram a tum chungin a tum ang chu a ni lo nasa tih a hmêlah a lang thei a. Mahse engmah mi zawt zui lem lo. Kei pawhin engmah thleng lo ang maiin ka ngawih san hmiah mai a ni. Mahse damdawi ina kan kal zan tih loh kha chu a pasal laka a beiseinate chu hlawhtling takin ka phuhrûk sak a. Ka nungchang leh khawsak danah chuan ka inthup hram hram ṭhin. Kan fate pahnih chuan engmah an hre thiam lo va; Sangpuii erawh chuan nidang ka ang ta vak lo tih chu a hre thiam khawp mai. Ka pa pawhin boruak a danglam tih chu a hre thiam bawk a, mahse engmah a sawi lo. Tunhmain Catherine-i nen kan inzui ṭhin tihte, damdawi in kan kal thu leh Catherine-i nena kan inhmuh leh dante chu a hre ve vek si a. Mahse ka pa chu thil sawi mai mai lo tak a nih avangin a ngawi hmiah thung.
Kum thar kan hmang zo leh a. Kan ṭhian ṭhenkhat, khawdanga sawrkar hna neiho chu rei lo tê-ah an bo zo ta duak a. |hiante kal darh tur ka thlah ṭum chuan damchhunga inhmu tawh lo maithei kan nih dante ka ngaihtuah a, ka lung a lêng rum rum mai. High school kan kal ho lai, engmah ngaihtuah lova kan tal mai mai lai kha a lo nuam ber a nih dawn hi tihte ka ngaihtuah ta hial a.
Keini pawh kan haw thlâk dawn tawh avangin kan helhhawlh ṭan a. Tum anga Christmas leh kum tharte kan hman nawm tak chiah loh avangin haw thlâk pawh ka châk loh phah khawp mai. Kar tawp lama kal ve mai tur kan nih avangin kan bungruate chu kan singsa ṭan ta bawk a. Kan haw tur huphurh leh lûnglêng lawk ka < te ho chu an rawn lawr chhen bawk a. Ka < fate zinga pahnihin vâirama sikul kal an duh a, keinin nauawmtu kan duh bawk nen, min zui thlâk an tum a; lunglêng lo turin kan infuih sauh sauh bawk.
Tin, Sangpuii chhungte pawh ngaihtuah tel an ngai. Anni hi nu leh pa tak tak tlâk an ni. Ka lakah engmah an beisei lo va, a ṭulna hmunah erawh mi ṭanpui turin an inring reng thung a. Chu chuan mi tilawm hle a ni. A ṭul huna ka chhungte dah pawimawh hmasak dan te, a huna neitu chan han chan mai dante an thiam bawk a, an makpa ka ni hi ka lawm tulh tulh mai. Officer lian ka nih avangin min tlawn huam lo va, ka unaute leh ka chhungte hma khalh an tum ngai hek lo. Min hmangaih a ni tih an tilang thiam hle a. Chu chu a tâwk a ni.
Zirtawpni-ah loh theih loha kal a ngai tawh a. Keini ai mahin min zui thla tur kan ûnau hmeichhe zinga upa ber fanu Lalrempuii leh kan ûnau zinga mipa upa ber dawttu fapa Zonunthara te chu an phur niin a lang. Ka pa erawh chuan kal thlâk ve tawh loh maite a han sawi ri that that ṭhin a. Mahse ka bula a awm chuan nuamsa ber dawnin ka hriat bâkah ka faten an ngai ve bawk si a, min hnial hneh leh ta lo.
Kan haw thlâk hma ni Ninga ni tlai lamah Sangpuii chuan High School tlânga len chhoh a rawt a. High School tlâng han hmuh leh chu ka hreh rilru tawh khawp mai a. Mahse a hma lawkin Sangpuii chu ka lo tilunghnur reng tawh si a, chuvangin a duhzawng han tihsak ve chu ṭhain ka hria a, ka ‘Aw’ ta nge nge a ni. Kan han thleng chho ta chu………!
Kan han thleng chho ta chu hlauh ang ngeiin ka rilru a rawn thar leh a. |hang khat lian dawn lai liam tawh mah nise Catherine-i nena kan ṭhut dunna phaitualhnim leh thingphunte ka hmuh leh meuh chuan ka rilru-ah thildang reng reng a leng leh ta lo. Ka rilrua thil awm avang chuan Sangpuii te nufa inlawm rite chu hla tak ami niin ka hre ta a. Tlangchhip hmar lam hmun rem china Catherine-i nen kan thingphun dunna lamah chuan ngawi rengin Sangpuii te nufa thum chu ka kalsan ta a. Ka hmangaih em em Catherine-i, sikul kal tinuamtu, hring nun tukverh mi dah chhuah tir hmasa bertu, chumi hnua lungngaihna vawrtawp mi phurh tir a, zahna kawn mi pal tlang tirtu nena kan thingphun chu ka vuan chawt a. Ka rilru-ah zawng, ‘Sikul run in hliap zar hnuaia zaitin kan vawr lai’ bâk kha a leng lo a ni.
Tunhma lam ka hun kal tawhte chhui kirin ka rilru chu a lo thar zel a. Ka la hre chiang hlawm kher mai. Inrinni tlai khat chu ka lêng haw min thlah a. July 12, fur khaw thiangah tlai lam khua chuanin kawng sirah kan ṭhu dun a. Kawrfual ban bul nghawng nei lo, a dung zawnga ṭial, han en thuak pawha man to vak lo tih hriat reng hi a ha a. Khua a lum avangin a sam chu a tukhum lamah a ṭawn a. Mahse a sam chu a sei em avangin a koki hma lamah a la rawn uai thla pha tho a ni. A heh sen ling hlar mai leh khaw lum avanga a biang tai têk maite chu ka mitah zawng hmuhnawm thlira thlir tham a ni. A mawiin a va duhawm em! A ban chawm bat mai leh a kawrfual rawn do pawngtu a hnute kawh lah maite chu……
Chumi ṭum chuan a hmai zawnah hian ka saptawng thiam tawka ka ziah, nalh deuh maia ka chei “Catherine, the twilight your lovely face touches my heart” tih chu ka lek kâng vah a. A nui var var a, “A! Khawi maw. Ka duh reuh lutuk,” tih pahin mi phih thlak sak nghal a. A chhiar zo rawn hawi lêt leh chuan, “Ka nei dawn” tia nui san san pahin min siai zauh a.
Chutia ka sâp lal duh berin ka thil ziak a lawm viau mai chu keimah pawh ka inring tâwkin ka induh phah ve sawt a. Ka ngaihṭhatnate chu an tê thamin ka vuina leh tihtauhnate pawh an holam ṭhin khawp mai. Mi duh ve tak taka ka hriatna leh ka hmangaih ang em ema min hmangaih ve lova ka hriatna inkar pawh zim tê a ni. Chutiang chu Catherine-i chunga ka rilru put dan leh ka hmangaihna kawnga ka thil dai hriat mêk chu an nih avangin chumi ṭuma ka thil ziak a lawm viau mai pawh chuan min tihuai ve sawt a. “Catherine, Exam-te a hnai tawh si a, ṭang dun sauh sauh ila. Kan induhna hi exam tihchhiat phah nan hmang lovin tih ṭhat phah nan hmang ang,” ka ti a. A nui leh a, “Nangni zawng in thiam thei a. In pass bik ngei awm si. Keini ve zawng nakumah a ngaiah kan su leh tlauh tlauh ang a, nangni college-ah in kal bik dawn a nia” a ti a. Lehkhate chu thiam thei lo mah ila thiam thei anga min han ngai derte chu ka lawm tâwk a tling em em zel mai a ni.
Ngaihzawng nei ve ngai lova thuchâng, ka ngawi leh ta reng a. Hetiang châng hi a tam viau ṭhin reng a ni. Nakin deuhah chuan buh fê hian, “Rual kawmte kan thiam lovin kan nula mi lo si a. I duhzawnga awm dan pawh kan thiam ve kher lo vang,” tiin ka thinlunga khat liam chu ka han leihbaw ṭan a. Mi rawn thlêk hâw a, a ha-hmai lang vâr rual ṭhat leh a mitmeng de ser serte chu tawrhhlelhawm tak a ni.
Ni tla turin Vâu lui ruama chhum vâr nalh tak tak a chhun ên thlâwk dêl dêl te chu kan thlir dun vang vang a. Chutah, “Kei zawng, mi rinawm hi ka duh a ni. Mi rinawm lo deuhte hi ka ngaizawng ang tih ka hlau,” a ti a. Chutih lai na na na chuan rinawm ve tâwk hian ka inhre bawk a, a duhthusamah chuan pass chiang dawn hlein ka inhria a ni. A kut zungṭang zum sil selte chu ka khalh sak neuh neuh a. Kha tih lai khan eng ang rilru leh thinlung puin nge min kawm ka hre hauh lo; kei erawh chuan beram no thinlung puin ka kawm a; hmeichhiate hi mipaho in-el nan mai maia hman atân chuan ka phal lo a ni.
Ka naupan lai aṭanga tun dinhmun ka thlen dante ngaihtuahin ka rilru chu a lo thar zel a. Tichuan he lei hring nun mak tak mai hi ka lo hre thiam ta uarh uarh mai a ni. Catherine-i nen he thing kan phun dun lai te, thih duh rum rum hial khawpa ka mangan chang leh harsatna khirh khan ber ber ka hmachhawn laite pawh khan tuna ka dinhmun hian mi lo hmuak reng a ni tihte chu ka hre thiam ta vek bawk a. Ani! Lei hring nun hi a makin a va ngaihnawm em! Lungngaihna te, harsatna te, ṭah leh ha ṭhialna zawng zawngte hi mihring nuna tel ve zel; lawmna tilawmawmtu leh hlawhtlinna tiduhawmtu mai an lo ni. Hmelṭhate pawh hmelchhiate zara hmelṭha an ni angin thil ṭha nia kan hriatte pawh hi a aia ṭha lo zawk an awm vanga ṭha lek an ni fo. Hring nun kawng chho hahthlâk tak kha zawh lo ila, kawng chhuk zawh tur pawh a awm dawn miah lo tihna a ni. Harsatna ka tawh zawng zawngte khan ka hriat loh hlanin mi lo chher hriam hle a lo ni a. Keia tan zawng lawmna tur hlir a lo ni.
Rangkachak thianghlim nan mei an hmang angin,
Pathianin thil harin mi a siamṭha ṭhin.
Ka rilru chu a kal ding em avangin ka bul lawka Sangpuii lo ding ve reng pawh chu ka lo hmu lawk lo va. Vui aw lek leka, “Engnge maw i ngaihtuah leh tâk veng veng le?” a tih ri-ah chuan ka harh a. Sangpuii lam chu ka hawi vat a. A sam lêng siau siau leh a biang no chik chek te chu tunhma aia duhawm fê hian ka hmu ta a. Ka rilru chuan, ‘Hei ngei hi a nih hi, a tir ata Siamtu’n ka kawppui tur renga a lo ruat chu,’ ka ti a. Tunhma lama ka lungngaihna zawng zawngte kha Sangpuii zara ka lawmna tizualtu mai an chang zo ta.
Keinin vanduainaa kan ruat,
A hmangaihna lantirtu.
Tuna ka thing nghen lai mêk ka phun pui Catherine-i chu ka tâna piang ni lovin Sangpuii ka tawn theihna tur leh hring nun awmzia ka hriat thiamna tura Pathian hmanraw pakhat ve mai a lo ni. Sangpuii chu en vawng vawng chungin, “Sangpui, en teh. Henglai vel ram mawizia hi,” ka ti ringawt a. Ani chuan, “Leilunga Pathian thilsiam mawizia leh ropuizia ka ngaihtuah hian mihring pawh hi engnge maw kan nih le (?) ka ti ṭhin. Mahse kei zawng, khawvel thar lo la awm tur chuan min tihlim zawk a ni,” a ti a. Kei chuan thlifim thaw heuh heuhin a sam a chhem len siau siaute chu lo huikhawm sak pah hian, “Pathian thilsiam zingah chuan hei hi mawi ka ti ber a, ṭha ka ti ber a, ka duh ber bawk,” tiin a biang chu ka piai sak zauh a. Mi rawn melh chhoh ralh pah hian, “A ni lovang tih a va hlauhawm ve” a ti a. Min siai zauh a. Kan in en a, kan nui dun a.
Ka awma rawn bei thlawp pah hian, “Mama Pa, kan inhmangaihna hi ni tin a pung deuh deuh ti raw?” a ti sap a. Kei chuan a kut lum thar thar hmer vawng vawng chungin a beng bulah chuan, “Sangpui, ka hmangaih fo ang che,” ka ti a. Pangchang takin ka khabe hnuaiah chuan a rawn dâk chho va. “Min hmangaih fo suh. Min hmangaih reng ta che,” a ti leh a. A nui deuh seih naa a thinlung chhung ril ber aṭanga nui lo deuha hriatna ka nei a. A rilrua zawhna awm tur pawh ka hre reng. Tunah chuan eng zawhna pawh min zawt se chhang thei turin ka inpeih ta at mai. “Sangpui, ka hmuh tirh che aṭang khan ka hmangaihna che hi a pung zel a, a la pung deuh deuh dawn asin,” ka ti a. Ngaihṭha ta sawt niawm tak hian a meng sêt sêt a. Ka kawrkilh khalh nauh nauh pah hian, “Kan inhmangaihna hi ṭiau vaivut zatin lo pung se. Van aia sâng lo ni bawk rawh se. Mi ṭhenkhat chuan hmangaihna thutiamte hi an naupang chângvawn sawi mai mai ṭhin. Keini erawh hi zawng, thihna chauh lo chuan min ṭhen suh se aw,” a ti a. A baksam kir chiaih maite chu ka chul sak heuh heuh a. “Dam pangngaiin thih thu an sawi ngai lo ve. Kei zawng thih hnu piah ram, thlarau khawvelah pawh Zawlpala leh Tualvungi ang khan indi rial rial asin ka tum,” ka ti leh a. Damdawi in kan kal aṭanga a hmel ngui bâr leh heh dâng bêi ṭhinte kha a lo êng thar leh a. Pangchang takin ka awmah chuan a bei hle hle a.
A hmui rawn dawh chho ha pah hian, “Mama Pa” a ti sap a. Beisei nei takin a nui var var a. A beisei ang ngeiin a heh sen ling hlar mai chu ka lo fawh sak zauh a. Chu thlasik tlai lam ni dul raih mai hnuaia Sangpuii hmêl chu Eden pâr anga rimtui, Harmon tlâng vûr tluka thianghlim leh Saron phâi Lili ang maia duhawm a ni si a. Hmangaihna mitmeng nena en ve lêm lo tu tana nu pangngai ve mai tur chu ka tan erawh khawvel rosum dang zawng zawng âi pawha duhawm; rangkachak ṭhami ang a ni si a. A! khawnge, Pathian leh Sangpuii zarah ka va hlim teh reng em! Duh leh Catherine-i chu a thang thangin lo thang se, a thak thakin lo thak rawh se. Ka tan zawng, Pathianin min awm pui a, Sangpuii te nufa an dam bawk chuan; chu chu a tâwk a ni.
Inngheng riala ding dunin hmar chhak lama Zopui tlang ding to lurh mai chu kan thlir dun a. A thlang lawka tlâng tê z^wk, Mizo pasalṭha Thangzika leh Pawih pasalṭha an inbeih ðtuma Thangzika’n Pawih pasalṭha a sahna tlâng, tunthlenga Pawih Sah-tlâng an tih hlen tak te, Mangpui khaw pasalṭha Lianzika leh sakei huai insual ṭuma an tlakhlum dunna kham, Zopui tlâng hmar thlang lama kham r^ng chhengchhe pui pui chanchinte chu ka hrilh zel a.
Tin, chhim lam kan hawi leh a. Vâu lui ruama ka nute nen kan ram riahna hmun te, Sailo lal Thanṭhianga khua Pawih hovin an run ṭuma an sal man an dahkhawmna hmun te, a piah lawka an lunglêng lutuk kal hlei thei lo Pawih hovin an râwtna hmun, tun thlenga Râwtk^wn an tih hlen takte chu ka kawhhmuh bawk a.
Hlim em emin kan inkawm zel a. Kan inkara hmangaihna lo pung zel chu thu leh hlaa hrilh sen a ni ta lo. Hmangaihna chu he khawvel thil mai ni lo; chatuan ram thil niin ka hre ta hial a. Kan thinlung chhung ril ber aṭanga hmangaihna lo pâr chhuak chu pawn lam thila lo teh theih pawh a ni ta lo ve. Chuta ṭang chuan chiang lehzualin hmangaihna hi mi pakhatah a famkim thei lo an tih ṭhin awmzia kha ka man fuh ta. Tin, he khawvela kan nihnate chu engahmah kan ngai ta lo va. Chungte âi chuan chatuana kan inhmangaih zel theihna hmun tur khawvel thar lo la awm tur chuan min tihlim zawk bawk a. Chu chu a ni, kan dinhmun chu.
He dinhmun chiah hi alawm Catherine-i kha thlenpui ka tum a, kan inzui tirh pawha lehkhate zir dun sauh sauh a, kan inhmangaihna chu tisa nawm nan mai hmang lo va, malsawmnaa chantir tura ka fuih ni. Ka lehkhathawnah pawh vawikhat chu, “Catherine, kan inhmangaihna hi tuiluang kianga thingphun, a hun têa rah ṭhin angin a hun tê-ah chauh i rah tir ang khai. Mi hmanhmawhte chu an inchhuih tlu châwk si a,” ka tih ve hial ni. Mahse chu chu hre thiam lovin mi hmuhsit phah n^n leh ngaihnêp nan a hmang a. Sangpuii-ah hian par a lo chhuang ta zâwk a ni.
Kan hnung lam phaitualhnim zâwla Mamate unau ball khal infiam chu an nui dun awr awr a. Kan piah lawk Tlaizawng kungah chuan tlaiberh nupa an inchhaih zar(h) zar(h) a. Sangpuii chuan pangchang taka min rawn melh chhoh pah hian, “Khawvel hi ṭah leh ha ṭhialna ringawt zawngin a khat bik lo ve. Kei zawng, ka chan tawkah hian ka lungawi a, ka hlim em em a ni,” a ti a. Tawngkama chhang lovin a chal sam chu duat takin ka chul sak heuh heuh a.
A diktak chuan hetia Sangpuii nena kan inneih hnu hian tunhma hun koh kir theih tawh loh, ko kir ila sawt tur awm tawh chuang lo vanga lunglen ka nei ngai lo va, ka duhzawng a ni lo va, ka tum bawk hek lo. Tunhnaia ka awmdan pawh hi ka duh thusam leh awm tum dan a ni bik lo va. Pawi ka tiin ka inthunun ve hram hram ṭhin. Mahse tunah chuan khawhring thawi ang huai a ni ta. Sangpuii chauh hi ka hmangaih a, ka hmangaih zel dawn tih ka hria.
Mama te unau chu an ball pet lai kalsanin an rawn tlan phei dat dat a. An nui dun awr awr bawk a. Matei chu a nu chuan a lo pawm a. Mama chuan, “Pa, min pawm ve rawh” tih pahin ka malpui chu a rawn kuah nghal thlawp a. Ka vei lama Mama pawmin ka ban ding lam chuan Sangpuii chu a darah ka kuah bawk a. Thlasik ni dul reih mai hnuaia Vâu lui ruam lang hring dep dup leh ral hla taka tlang zum fir fer, lang pawl raih maite leh kawlkila chhum vâr thianghlim tak tak thlâwk dêl dêlte chuan thinlung ngui an chhâwk dam sawng sawng mai. Chu January thla tir tlailam ni tla tur sen raih mai leh khaw vâwt seng seng hnuaiah chuan hun rei tak liam taa Catherine-i nen kan thingphun dun hnuai ngeia dingin hmar chhak lama Zopui tlâng lang paw veu vo leh chumi lam pana sava rual thlâwk siau siau te chu rilru hlim em em chungin kan thlir liam tlâng ta a.
Ka thil chhiar zo chu ka thaw huai a. Ngaihnawm ka ti bawka chhiar zo hmâ hlein ka inhria. Mi tân chuan a ngaihnawm ve kher lo mai thei. Mahse a hun leh a boruakin min chim lai a nih vang chu thuhran, ka ṭhianpa chanchin a nih miau avangin ka tân chuan a ngaihnawm lo thei lo a ni.
Eng vanga hetia a chanchin hi ziak vak mai nge a nih ang aw tihte ka ngaihtuah zui bawk a. Tunhma lamin chanchinbu-ah thu a chhuah emaw, lehkhabu hrim hrim a ziah emaw, hla a phuah kur ngei nguai emaw ka hre ngai lo va. Chuvangin tuna hetia a chanchin famkim lo ang reng tak a ziahna chhan awm hi ka hre bik chiah lo.
Damdawi inah khan rilru harh reng si, kawnga chin hnuai lam che thei lovin rei tak a awm a. Chutih laia a ziak chu a ni maithei. Ka la hawn loh a lehkhathawnah hian a chhan chu a lo ziak reng pawh a ni thei e. Tin, a thuziak hi a kim lo nasa a, tlan paha ziak a ang ber. Han en thuak pawha a ziah kim loh, ziah ngei awmte chu: A hming a ziak miah lo; ziahna awm ngawih ngawiha ka ngaihah pawh a hel hram zel. Tin, a college kalna hmun te, college a kal zawha a rawn haw mai lohna chhante pawh a ziak kim lo nasa hle. Sipaiah ka ṭang ti siin a sipai ṭan dan leh an regiment tih ang vel pawh a ziak lang miah lo.
Kei a ṭhian hnai ber takngial pawh hian thil zawng zawng ka hre bik hauh lo. A vâi ṭhian Singh-a te chhungkua nena an thlalâk chu min pe ve a. Singh-a farnu nulate hmelṭhatzia chu ha hipin a sawi bawk a. Chu chu a sawi dikin ka ring; an thlalak aṭang ringawt pawhin kan lo ralkhat ngaihzawn ve lo chauh a ni. Thil dang, vâirama a zuk tei khawtlai rengna chhan chu a sawi tam lo khawp mai.
Tin, tam tak chuan a kum upat dan leh tunhmaa a nun dan enin sipaia a ṭan tak tak hi an ring lo va. Engmah thawk lovin a zu tei rawlai mai mai a nih an ring deuh vek a ni. Sipaia ṭangte chuan thlal^k pahnih khat tal chu neih awm tak; engmah phawrh tur a nei si lo. Hei chu a hriat loha mi inhnialna titamtu leh a chanchin sawi apianga mi rinhlelh a kaina lai a ni. Mahse khatia a awm loh chhûng khan a nu leh pate chu pawisa a rawn thawn ṭha viau lawi si a ni. Hei hi chu keimah pawhin ka hre chiang.
Tin, a dang leh chu a hnathawh a sawi hi eng hna nge tih a ziak miah lo bawk. Ziak lo turin a hel hram hram hram ṭhin a ang hle bawk. IAS, IPS, IRS…etc a ziak lang lo hrim hrim a ni. Tin, a hun leh ni engmah ziah lan a awm lo bawk.
A tâwp berah chuan Catherine-i chanchin hrim hrim pawh a ziak tam lo hle bawk. A fak lutuk lo va, a sawichhe vak hek lo. Tin, Catherine-i khan Mizo hming nalh tak a nei a. A dik tak chuan Catherine-i tih chu a nu leh pate phuah pawh a ni lo nghe nghe awm e. Hmunzotlângah ngat pawh hian Catherine-i tia hria chu an tlêm hle. A ṭhian hnaiten koh duat nâna an hman mai a ni a, hretu an tam vak lo.
Heng a thil sawi kim loh nia ka hriatte hi ka chhiar zawh hlima ka rilrua rawn lût te an ni a. Uluk leh ngun zawk chuan ngaihtuah ila sawiselna tur dang pawh a la awm ṭeuh maithei a ni. Engpawhnise heng a thuziak kim lo laite hi a changtupa berin a sawi duh loh chuan hmeichhe thil zêp anga lo sawi chhuah sak vek chu thil tih chi-ah ka ngâi bik lo.(A chanchin engemaw chen hre mah ila) Hre turin min duh lo pawh a ni ang e. Chu pawh chu rinthu a nih chu. Amah zawh tur a awm tawh si lo.
Catherine-i nen hian an inzui ve hman viau naa an inzui dan chiah kha a ziak tam lo hle mai a. Chu bâkah an inṭhen dan pawh hi a ziak ang chiah hi a ni em tih ka hre ngam lo. Heta a sawi bâk deuh hlek pawh hi thil chu a awm ngei mai a. Mahse chu chu a sawi tam lo khawp mai. Catherine-i chu a fak lutuk lo va, a sawisel bawk hek lo. Ka ṭhianpa kha hnung lam aṭanga hmeichhe rêl zut zut mi a ni lo tih chu ka hriat hnu phei zawng a ni.
Tin, a thilziah dan hi thawnthu ziah dan kalphung pangngai chiah pawh a ni lo va. Chuvangin lehkhabu-ah chhuah dawn ta ang ila a ngai ang ang hi chuan chhuah sak chi a ni lo vang. A ziah dan kalphung leh a thawnthu ruangâmte hi siam ṭhat a, belh sak fê a ngai dawn a ni. Engpawhnise tlangzarh hluai tura a ziah a nih loh hmêl bawk a, ti hian lo kawl ṭha ve hrim hrim phawt mai ang tiin ka rilru ka siam nghal ti tih deuh mai a.
Tun hnu hi chuan kan inkawm tam lutuk hman lo. Kan khua Thingsulthliah-ah a pa têa sawrkar hnathawk rawn awm pui pahin pâwl riat leh pâwl kua a rawn zir a. Kan inhmuh hmasak ber ni aṭangin kan inkawm ngeih nghal em em ringawt mai a ni. Kei chu chutihlai chuan middle sikul ka rap ve ṭan dêk dêk chauh a ni a. Sava vehna-ah leh hna thawhna-ah min hruai ngun khawp mai. A dik tak chuan ṭhian anga min enna ai mahin nau anga min en avanga kan inkawp a tam zâwk mah a ni. A rawn awm kum hnih chhung kha chu tûk zanin ka zui chawt a ni ber mai a. Ani pawhin min lam reng bawk a. Kan inngâi em em mai a ni.
Amah kha zaidam fû e ti lo chuan kut tum lek mai hreh bik loh châng ngah ve tak; a sikul rawn luh ṭan tirh ni pawha sualpui tur hmu nghal thei a ni. A intih mikhual deuh vang leh a la naupan vang nge kohhran leh khawtlangah a inhmang lutuk lo va. Pathianni chawhma lam kha vanram kawng a zawh thui ber ṭum a ni deuh ziah a. Tlailam a lo nih hi chuan khawvel lamah thui fê a lo tawlhkir leh hman tawh ṭhin a. Chu chu ka buaipui zauh zauh bawk. Tin, lehkha thiam thei tak mai leh rual el tina zet mai kha a ni a. Exam result chhuah ni kha chu a birthday tluka nuam a ni ringawt zel.
Hmunzotlanga a kir leh hnu-ah pawh lehkha mi rawn thawnin min ngaihven zui khawp mai a. College a kal thleng khan min theihnghilh ngai reng reng lo. Catherine-i nena an inzui lai khan Hmunzotlangah vawi hnih ka kal a. Mahse engemaw remchan lohna avangin Catherine-i chu ka hmu ve ta lo. An inbân hnu khan Catherine-i chu Aizawlah ka hmu ve thuak a. A chanchin chu kan sawi chhuak leh zauh ṭhin bawk a. Mahse a sawi rei pui theih miah loh thung. Chuvang chu a nia Catherine-i hming hi hre bel hle mah la a chanchin ka hriat tlêm em em ni. Vawikhat erawhchu, “Sawi fo hi a nuam ka ti lo. I bulah ngei pawh hian ka lo sawi palh mai ṭhin pawh a, thil danga ti ti ka duh zawk.” a ti a. Catherine-i chanchin sawi chuan a mitmeng pawh a danglam vek thei hial a. Chuvang chuan kei pawhin ka sawi tam pui duh vak ṭhin lo. Mahse rilrua khat liam ta na na na chu amah hian a rawn sawi chhuak leh zauh ṭhin.
Tin, Catherine-i chu Hmunzotlang damdawi ina a awm hnu khan ka hmu leh a. A nulât lâia Aizawla ka hmuh ve thuak tih chauh loh kha chu a hmêl ka hre chiang si lo va, a vanglâia a hmêl ṭhat leh ṭhat loh dan tur pawh ka hre thiam chiah tawh lo. Aizawla ka hmuh ve dan kha chuan ka ṭhianpa sawi ang hian Mizo nula pangngai, han sawi vul chûk tur awm bik lo a ni. A pumrua a tê hran lo va, a sam a sei a, a hmêl pawh a chhe lutuk lo ve; a inkhawm tur incheite phei chu tâwk ila ziaawm ve tak tur chu a ni. Amarawhchu cinema leh milem bua sâp nula nalh tak tak kan hmuh ṭhinte nen erawh chuan tehkhin chi a ni lo vang. Hmunzotlang nula hmai fai pâwl tak a ni ti ila, sawi vak ngâi lovin a awm tâwk chu a hriat mai a ni.
Ka ṭhianpa kha chu pa ngaihsam ang reng tak, a dai china khawvel nuam tive tak ṭhin kha a ni a. Tin, a thilphal em em bawk. Hmunzotlânga an rawn haw khan Japan siam Camera ṭha zet mai min rawn hawn sak a. A man zât a sawi duh si lo. Mahse Aizawla camera chanchin hre deuh ka zawhte chuan singhnih aṭanga sing thum vel turah min ngaihsak hlawm a ni. “Katmandu kan kalna-ah ka thianpa custom officer min present a nia. A dang ka nei tho alawm,” a ti tlat si a. Ka neih sak ve ta mai a ni.
Camera min pêk ṭum hian a Parker pen chuan engemaw ni hi a ziak a. Chutah a rawn hawi chhuak chuan, “Chhuana, khawvel hmanrua-ah chuan pen hian a tia puiah thil a ti thei ber a ni. He pen hi industrialist pakhat min present a ni a. A awmna hmun leh a kengtu a zirin thil a tithei teh mai asin. Office-a ka ṭhut lai chuan he pen hmawrah hian tunlai motor chhuak thar ber ber te, khâwl changkang tak tak te, pawisa tam tak tak te, nula hmelṭha tak tak te leh hetia sawi mai theih loh thil tam tak a awm a. Mahse nang chuan keng ve la chutiang chu a awm ve kher lo vang. Nula pahnih khat chhai thl
Chutia hun kal tawh thil eng engemaw ngaihtuaha ka thu chu mut chhuakin min rawn zem ta chiai chiai a. A tâwp nan a lehkhathawn chu ka han hawn sak leh hram a. Lehkhathawn pangngai deuh mai phei zawng a ni. A lehkha ziah chhan te, a chanchin zawng zawng a ziah duh lem lohna chhan te, kan inhmuhtirh lam te, a hnu zela min ngaih ve thinzia leh a hun hnuhnung lama a thu thuchah pangngai te a ni deuh ber a. A tawpah thil pathum tihsak turin min ngên a. Chu erawh chuan mi tiphu nasa ngang mai. Mahse ka chauh deuh avang leh a hma zana kan lo tlaivar tawh bawk avangin a thil mi chahte chu uluk zawka ngaihtuah ṭhat leh atan ka dah ta a. Ka rilrute chu tâwtin buai hle mah se khuma ka mû chu pa hrilsel tih takah ka muhil ta thuai a.
Ningani
Ka harh leh meuh chuan khua a lo êng uarh tawh a. Ni chhuak khalh zat zat ṭhin ka ni bawka a la tlai chhe lutuk lo ve. Ka mutna bul tukverh aṭang chuan khawchhak lam ka han thlir a. Ni a rawn chhuak dawn mêk chauh a ni. Thawmhnaw ha sawk sawkin ka hmai chu ka phih thuak thuak a. Insawizawi pah leh boruak thianghlim dawn pahin Hmunzotlang High School lam chu ka pan chho ta a. Boruak a thiangin a thengthaw nuam si a. Sikul tlâng ka han thleng chho chu harh sawng sawngin ka inhria a ni.
Favang ni chhuak no nghulh mai chuan V^u lui ruam leh Zopui tlâng a rawn chhun êng uarh a. A mawi ngei mai. Van lam han hawi ila chhum pakhatmah hmuh tur awm lovin khua chu a thiang vawl vawl a. Tin, ka bul vela thinghnah leh phaitualhnim ther fir ferahte chuan dai a lo huh chap hlawm a. Tlaiberh zing chaw zawng leh chip zing tho thlâwk vel an ri nak nak bawk a. Naupan lai, chip thang kan kam ṭhin laite kha a ngaihawm rum rum e.
Sikul tlâng hmar lam hmun rem china Catherine-i leh ka ṭhianpa thingphun dun niawm chu ka zawng ta a. Mahse hmar lam hmun rem chinah chuan thingphun dang a lo tam bâkah a inang deuh pût si a, khawi ber nge an thingphun chu ka hre mai thei ta lo. Ngun taka ka en kual hnu-ah ka piah fit sawmhnih vela rihmim buk chu ka pan ta ngawt a. Chu rihmim kung chu a buk nalh bâkah tlângchhip tâwp rêta awm a ni a, khaw hawi pawh a nuam bik hle. Rihmim buk hnuai aṭang chuan V^u lui ruam leh Zopui tlangte chu ka’n thlir ve chhin a, hmun dang aṭang âi chuan a lan pawh a lo lang chiang bik hle mai. ‘Hei ngei hi a nih dawn hi tun kum January thlaa an chhungkaw din hona chu’ ka ti rilru a.
Favang lâi a nia ka ti ringawt naa a dik tak chuan thlasik rim a nam tawh a. Hmunzotlâng angahte phei chuan khua chu vawt vau vau tawh tak a ni. Sawi tawh angin khua lah chu kum dang ang lo takin kan ti dawn nge(?) kum dangah pawh a lo ni ve reng ṭhin ka chhinchhiah ngai hauh lo va, a hma lawkin ni thum zet a cheng bur mai a. Chu chuan khaw vâwt chu a belhchhah a ni. Khaw vawt avang chuan ka thaw khu laih laih a. Ka hnâr chu a thip vât vât bawk a. An thingphun dun nia ka rin tâk ber thingbuk chu ka’n belchiang leh deuh a. Mizo naupang awmkhawmna tih hriat tak hian a kung te chu a khem nian nuan a. Naupang an lâwn fo a ni ang; han chuan kai mai theihna tâwk tur a zâr thlang lamte chu a bel hen hun mai.
High School chu ka bel chiang leh deuh a. Sawi tawh angin sikul ropui leh changkanga sawi tur chu a ni lo. A hmanruate chu a hlui tawh bâkah a chei zuina lam an uar lo ve hrim hrim niin a lang. A tira an bang rawng hnawih ve chu hmuh tura lawi pawh awm tawh lovin a khawk zo deuh vek tawh a. Tin, a chhuat cement-te chu a khawk nual tawh bâkah a rual rem lo ve hle mai bawk a. Tukverh darthlalang pawh a keh nual bawk.
Mizo ṭhalai tam tak chuan High School-ah vanglai nun kan hmang liam ṭhin. Primary sikul leh middle sikulah chuan kan la naupang deuh bawk a, kan la zakzum hle a. High School-ah erawh chuan khaw chhung sikul sâng ber kal nia inhriatna rilru bâkah nulât tlangval pawh kan lo hre ṭan deuh tak tak ta a. Mahni tâwkah tute pawhin kan chhiat kan ṭhat chu thu khat ni se, khawvel kan hman nawm lai tak a ni ṭheuh awm e. A hmanhmawh zual ṭhenkhat phei chuan damchh
Hun kal tawh thil thui tak ngaihtuaha hun engemaw chen ka din vang vang hnu-ah muangchangin ka kalsawn ta a. Thingsulthliah High School leh Hmunzotlang High School chu a inan deuh avangin lungte pawh a tilêng ve rum rum e. Sikul chu ka kal hual pawp a, tichuan ṭukṭhuan ei turin ka haw thla ta a ni.
Tukṭhuan eikham aṭangin khawhar inah chuan ka awm ta char char a. Sangpuii pawh a hranpa chuan ka hmu ta lem lo. An fa naupang zawk Rintei chuan thihna chu a awmzia a la hre pha lo hle, “Pa dang kan nei leh mai ang” a tisam êt mai a ni. A hre thiam pha lo lutuk chu a lawmawm nge a lungchhiat thlâk pawh ka hre thiam chiah lo. Khawlaiah chuan hlim takin a tei lauh lauh a. Nulaho chuan an lo chhaih nak nak bawk a. A upa zâwk Mama erawh chuan thihna awmzia chu a hre ve nial nual tawh niawm tak a ni. A nu hnenah chuan, “Nu, â pa chu vawi khat mah kan hmu tawh dawn lo ti raw?” a ti a. A nu chuan, “ Mama, i pa chu vanramah hlim takin kan la hmu leh dawn alawm,” a ti a. Mama chuan, “Vanramah chuan engtikah nge kan hmuh leh ang?” tiin a zâwt leh a. A nu chuan, “Isua lo kal hunah a ni ang,” tiin a chhang a. Mama bawk chuan, “Engtikah nge Isua chu a lo kal dawn?” a ti leh a. A nu chuan mittui sûm hram hram chungin, “A lo kal dawn tawh ang,” a ti thei hram a. Mama chuan dilchhût takin, “Nakumah em ni a lo kal dawn? A lo va kal har awm?” a ti a. A nu chuan a chhang thei tawh lo.
Chungte chu mi sawi ka hriat chhawn an ni a. Nizan lama an inkawmna niawm tak a ni. Rilru an khawih hle mai. Sangpuii chuan a vanglai a hmang chho dawn vel mêk chauh a la ni a. A la naupan bâkah a hmelte a chhe lo bawk nen, a duh phawt chuan pasal tur chu a la hmu leh em em ang. Tunah hian an fa pathumna tur nau thla li mi vel a lo pai hman hlauh mai a. Chuti ni lo se a nu leh pate an fel bawk nen ngaihtuah awm lutuk turah ka ngai lo. Mahse tuna a pai lai hi a lo piang leh ang a, an mittui zawng a la tla dawn chauh a nih hmel a ni. A fate pawh pate hmel chhinchhiah tham an la ni si lo va, pate hmel hre mang lovin an puitling dawn tihna a ni a, an khawngaihthlak dawn hle a ni. Tin, an pu ber pawh a khawhar hle ang. Han inpuih reng ngaihna a awm dawn si lo.
Ka rilru-ah Catherine-i bawk a rawn lang leh a. Ka ṭhianpa thil mi chah tihhlawhtlin ngai bawk nen; a chanchin hrim hrim hriat chu ka châk ta a. Ka bul vela a chanchin hre awm deuh nia ka rin thalaiho chu ka’n zawt thawi chhin vel a, tuman hre chiang an inti lo. Mahse nula pakhat chuan thla ruk vel kal taa a boral thu min hrilh thei a. A natna kha rei tawh bawk a, mak ka ti vak lo. Mak ka tih chu thla ruk thla sarih vel laia boral tawh si engmah ka la hre ve lo chu a ni. Catherine-i chu kan khua Thingsulthliah lamah a lar lem lo va. Hre ve dang an awm leh awm loh pawh ka hre lo. Chuvang chuan a thih thu hi hre har ka nih ka inring a. Chu bâkah Hmunzotlang leh Thingsulthliah ho tlemna lamah ka awm tam tlat a, chuvanga hre har pawh chu ka ni mai thei. Engpawhnise a thi emaw, thi lo emaw, a chanchin hrim hrim hriat chian lehzual chu ka châk tlat mai si a. Chuvangin kim chang taka a chanchin min hrilh theitu tur a ṭhian ṭha hnai vai emaw, a chhungte emaw ka hmu duh a ni.
Vanneihthlak takin chhun thingpui in tura ka thlen in ka haw phei chuan damdawi ina amah Catherine-i dawmhlumtu Mawitei (Jennifer Lalrinmawii a ni awm e) chu ka hmu ta hlauh mai a. Mawitei (ka û rual daih chu a ni naa Mawitei ka tive mai) chu a dawmhlumtu mai a ni lo va, Catherine-i te nen lehkha zir chho ho zela inkawm reng reng ṭhin an ni a. Chuvangin Catherine-i chanchin chu hre chiang hle turah ka ngai a ni. Kan inhmu phut chu “E khai” kan tirual ṭhawt a. A hmeichhe dangnal zawk chuan ka ṭawng hmain, “Kan va inhmu har ve. Tukin ka rawn thlen khan i chanchin an lo sawi a. Mahse i lo kal chhuak leh hman tawh si a. Ka hmu ta lo che a ni. Hmuh che hi ka châk ngawt asin” a ti a. Kei chuan, “Kei pawh ka hmu duh ve tho che a nia. A reng rengah i dam laite a ni em? Pasal i la nei bik lo maw?” tiin ka zâwt nghal a. A nui var var a, “La nei suh e. Neih tur kan hmu ve lo a nih hi. Hmu ve ila kan nei daih tawh ang chu. In vêng lamahte sâwn nupui duh tui lo deuhte hi an lo awm ang e, min rawn zawn sak ta che” tiin mi fiam zui nghal a.
Kei chuan thutak deuh hian, “Catherine-i chanchin kha i hre chiang viau ang maw?” ka ti a. Mawitei chu a ngawi deuh vang vang a, chutah, “Hre chiang bawk tho ve. Engti zawngin nge hriat i duh a?” tiin min zâwt lêt a. Hre duh satliah anga ka insawi chuan a hriat zawng zawng min hrilh duh lo vang tih ka hlauh avangin a hma zana ka lehkha chhiar chanchin te, leh Bible pêk ka tum thu te, a lo boral tawh avanga pawi ka tihzia leh engtia a Bible chu tihzui tur nge ka hriat loh thute chu ka sawi ta a.
Catherine-i chanchin ka hriat duh chhan tlangpui ka sawi hnuah Mawitei chuan phur hmel tak hian, “A lo nih tak chu maw le. Mahse a mak lo ve. Catherine-i pawh khan a sawi ngun ve khawp a. A thih dawn ṭêp pawh khan engemaw chu min chah ve tak asin,” a ti ta a. Kei chuan, “Nang hi Catherine-i hun hnuhnung lam buaipuitu leh dawmhlumtu ber kha i ni a. Tin, tunhma lamin in lo inkawm ve fo bawk nen; thih dawn tak takah meuh zawng, tumah an inzêp duh tawh mang lo a nia. A thih dawn hnaia i awmpui ngat zawngin a thurûk engemaw zawng i hre khawp ang,” ka ti a. “A nia sin. Kei tluka hre chiang hi chu an awm kher lo vang. Chutiang thu hla-ah chuan alawm kei pawhin hmuh che a, titi pui che hi ka châk ni. I hre duh tak tak a nih chuan ka hrilh ṭeuh thei ang che,” a ti a.
Kei chuan, “Ngawi lawk teh. Tukin khan chaw ka ei mang lo va. Chaw kan bâr lawk ang e. Nang pawh rawn bâr ve nghal ta che. Chaw ei pahin min hrilh ang chu maw le,” ka ti a. Mawitei chuan, “Ka ril a ṭam lo ve. Thingpui erawh chu ka in ang. Nangmahin ei rawh,” a ti a. A tho va, chaw ei chu min siam sak a. Mawitei chuan ka bul hnaia rawn ṭhut pahin thingpui no chu a dawm a. “Catherine-i chanchin chu i hre nual tawh tho chuan ka ring a. Chuvangin a tirte aṭanga sawi lovin college a kal hnu aṭangin sawi ila a tawk vel chauh awm e.
“I ṭhianpa nena an inṭhen hnu kha chuan ngaihzawng mumal vak pawh nei lovin college a kal ve lâwp lâwp a ni ber a. Amarawhchu vanduaithlak takin kan ti dawn nge ni PU final a zir zawh dawn lam khan officer zei deuh mai pakhat nen an intawng hlauh mai a. Chu pa chu nupui nei lai a ni lehnghal. Rin aia lût thûkin tlang hial an than bâkah an lo chesual ta hial a. A bialpa lah chuan nupui thlâk nan tak tak êm chuan a lo duh hauh si lo va. Mipa hi zawng mak tak in ni; nupui nei reng chung hian nulate hi hmangaih awm em emin in chhai in chhai peih a,” a ti a. Kei chuan, “Chuti emaw ni bik ṭhin le? Hmeichhe ho hi mak ka ti ṭhin asin. Mipa hi zawng an mak a nia, an neih duh miah loh tur pawh hi an buaipui an buaipui peih a, ti hlâwr hlâwr si hian mi nupui nei reng laite hi an intihbuai tir an intihbuai tir tho ṭhin si,” tiin mipa dinhmun chhe lutuk tur chu ka lo vêng ve a.
Mawitei chuan a sawi zawm zel a, “Catherine-i chu sawi tawh ang khan a che buai ta hle a. Hei hi i ṭhianpa nena an inṭhenna chhan pawh kha a ni maithei e. In chhung khawsakna lamah chuti vaka han uang thei an ni bik lo va. Chuvangin a duh duh leisak thei officer a tawn khan nuam ta viau turah a ngai pawh a ni mai thei bawk. A bialpa thar nen chuan an inzui ngunin an buai hle mai a. Lehkha pawh a zir zawm loh phah ta hial a ni,” a ti leh a. Kei chuan, “Eng tianga Catherine-i nen chuan intibuai ṭan nge an nih ka ṭhianpa chuan engmah a ziak lo va. Catherine-in bialpa ang reng a neih san leh neih san loh pawh a ziak lo,” ka lo ti ve a.
Mawitei chuan, “A ziak duh kherin ka ring lo. A tlangpuiin mipa pangngai chin chuan an bialnute nena an inṭhen dan hi an sawi ve fo duh ngai lo. An inṭhen dan tak chu ka awm loh hlante a ni bawk a, ka hre chiang bik chiah lo. Nangman i hre ang chu. I zawt ṭhin lawm ni?” a ti a. Kei chuan, “A ruh langin engmah min hrilh ngai lo. ‘Min duh tak tak lo ni berin ka hria’ a ti ringawt a. Engmah ka hre chiang bik lo. Ni e, i sawi ang khan ka ṭhianpa zawngin a bialnu hluite chanchin chhe lam chu a sawi duh hauhin ka ring lo,” ka lo ti ve a.
Mawitei chuan, “Ka hriat dan chuan Catherine-i pawhin a duh em em a. Mahse awm ngaihna a hre tlat lo. A biak ṭhat duh loh dan leh a lo chhawn dan hrim hrim kha a hmeichhe ât chhuah vang ni berin ka hria. I ṭhianpain a duh hle tih a hriat khan engtin pawhin awm se pawi zo dawn lo va hriatna a nei nite pawhin a lang. Chu chu an bialpa te chunga hmeichhe ṭhenkhat rilru chu a ni ve thei tho asin,” a ti a. Engpawhnise an thi ve ve tawh a, thu chiang zawng kan hre tawh dawn lo a ni. Chu bâkah an inṭhen dan ringawt chu ka hriat châk ber pawh a ni chuang lo.
Ka chaw ei lai pawh ka theihnghilh lek lek a ni e. Mawite chuan a sawi zawm zel a. “Catherine-i nen chuan college kan kal dun loh avang leh mahni buai buaia kan buai ṭheuh avangin matric kan pass chhuah hnu kha chuan a chanchin ka hre zui mang lo va. A pianthar zât zet a tlu leh tih bâk ka hre zui lo a ni. Zirna lama kan buai ve em avang leh awmna hmunte a lo inhlat chuan inngaihven reng theih a lo ni bik lo va. Damdawi ina a rawn awm hnu khan a chanchin diktak chu ka hre chiang ve ta chauh alawm.
“Damdawi in khuma a mut lai chuan a ṭawngvai nasa ṭhin hle a. I ṭhianpa hmingte pawh a lam ri ve zauh zauh a. Achang chuan high sikul kal laite pawh kha a mangphan fo a ni ngei ang; sikul naupang ang chiahte hian a ṭawngvai ṭhin. A harh a, kawm theih a nih tum chuan hmanlai chanchinte sawiin i ṭhianpa hmingte pawh kha kan rawn lam ve fo ṭhin a sin. Vawi khat chu damlo buaipui ngai an awm lo bawk a, a bulah chuan ka va ṭhu ta reng a. Chumi tum chuan, ‘Mawite, mihring hian hma lam hun kan lo hre lo ngawt mai ti raw? High sikul kan kal laia khawvel hi nuam kan tih a, kan hlim theih ṭhin nen; khang lai hunte kha a lo ngaihawm ta ber a nih hi. Koh kir leh theih nise ka ti asin aw,’ a ti vang vang a. Chutihlai chuan a natna chu a rawn chhuak a, a ṭhen tlawk tlawk a. Kei chuan, ‘Ani ngawt mai. Kan nulat tirh lai vel kha a lo nuam ber a nih kha,’ ka ti a. Catherine-i chuan ṭhen sawk sawk pah hian, ‘Tun hnu hian ka ngai ṭhin tak tak asin aw!’ a ti leh vang vang a. Kei chuan, ‘Mahni tawka vanglai hun kan chen ve lai leh beiseina kan neih san lai a ni a. A nuam ber zawng a lo nih awm tak kha maw’ ka ti leh a. Catherine-i chuan, ‘Ni e ti raw. Khang lai hunte kha chuan kan to ve a nia. Ka bialpa pakhat pawh kha ila hre chiang viau tak ang chu maw le. Kha pa kha ka mipa tawn tawhah chuan a la danglam ber a ni,’ a ti a. ‘Hre teh reng ang chu. A lehkha rawn kengtu ber leh a thuchah hrilh ngun bertu che ka ni tlat a. Engtin nge ka theihnghilh theih ang ni’ ka ti a.
“Catherine-i chuan thei leh thei lo hian a lukham hnuai aṭangin thlalak a rawn phawrh a. Uluk fê hian a en vang vang a. Mi en tir ve dawn emaw ka ti a nia, mahse a en zo chuan a awmna ngaiah a dah leh ta daih mai a. Chutah a rawn hawi leh a, ‘Ani ngawt mai. I hre chiang ngawt tak ang chu. Christmas hma lawk pawhin an rawn kal kha. Khami nia kan inhmu thut mai kha chu; ṭawng ngaihna reng reng ka hre lo. Biak ka tum pawhin ka ṭawng chhuak zo tlat lo a nih chu. Amah pawh kha a phu chiangin a hamhaih nasa kher mai. Kei aimahin a buai niin ka hria,’ a ti a. Kei chuan, ‘A hmu thut che kha mak a ti lutuk a ni ang,’ ka lo tive satliah ringawt a. Catherine-i chuan, ‘Min hmuh thut vang chu a ni satliah ngawtin ka hre lo. A mitmengah khan hmangaihna mitmeng a la awm tlat. I lo en chiang lo a nih kha,’ a ti leh a.
“Catherine-i thusawi chu ka ringhlel lo. ‘Nangmah tluka duh leh hmangaih chu a nei tawh lo mai thei a ni. In inzui ṭhin lai pawh khan a hmangaihzia che leh i tana a inpumpêkzia chu hai rual a nih loh kha. A diktak chuan in inṭhen chhan pawh nangmah vang a ni law’m ni?’ ka ti a. A han thaw deuh hawk a, “Mawite, a dik alawm. Hmeichhe lo ât theihzia hi chu mak tak a ni. Min duh êma ka hriat avang khan awm ngaihna ka hre lo a ni ber e. Khatih laia ka awm dan diktak kha a hriat pawh ka hre tawh mang lo. Hmeichhia hi chu i hriat angin kan induh veleh rik ngawt ṭhin hi. Ka ngaihtuah chian a, tunhnua hetia ka awm hnu leh min ngaizawngtu dang neuh neuh ka tawn fo hnu hian ka inhre chhuak ṭhin a ni. Kan inṭhen hnu khan ka inhriat aia nasain ka lo hmangaih daih mai a. Min ngaihsak awm lo tak leh ka tel lova awm thei niawm taka a lehkha zir a zuk pil vang vangte khan hrehawm ka ti tulh tulh mai a. Hetia sawrkar hna lian thawk thei khawpa a lo hlawhtlin takah phei hi chuan ka rin ang em em leh a laka inchhuang thei nia ka inhriat ang em em kha a lo ni lovin ka inhre ta a. Hrehawm ka tizual ta em em mai a ni. Mahse ngaihdam dila inphahhnuai leh turin midang lakah ka lo kal thui tawh lutuk a, ka ngam ta ngang lo a ni. Ka chanchinte hi a hre ve ngei awm si. Ani ang pa zaidam thil ti mai mai lo chuan a rilrua a tihtawh loh chu engang pawhin tuar dawn mah se a inlam lêt ngawt duhin ka ring tawh lo,’ a ti ta duah mai a.
“Kei chuan, ‘Khatihlai khan ngaihdam dilin lehkhate chu thawn la, a la ngaidam duh em em ang che. Sangpuii âi kha i awh ni mai tur,’ ka ti a. Catherine-i chuan, ‘Vâiram aṭanga a rawn haw ka hriat khan va len a, hmuh ve hrim hrim pawh ka châk khawp mai a. Mahse ka ngam tawh ngang lo a ni. Midang lakah ka kal thui lutuk tawh tih chu i hriat vek kha. Chungte chu a hai dawn bik der si lo va. Min lo hmusit dawn em mai. Chu bâkah Sangpuii nen an lo inrim lunglêng hman hle tawhin an sawi bawk si a. Ka thisen hian a ngam tawh ngang lo a ni. Hetia pasal nei mumal lova ka awm hnu leh an nupa hlimzia an sawi ka hriat hian ka âtzia kha ka hre chhuak dawn chauh a ni. Hmeichhe fin hi zawng a tlai ṭhin,’ a ti a.
Mawitei chuan insiam that pah hian min rawn melh zauh a, chutah a sawi zawm leh a.
“I thianpa kha mi rilru nghet tak, thil tihtawh ti mai mai lo mi niin ka hria a. Sangpuii rilru tihnat âi chuan engang pawhin Catherine-i chuan va chhaih buai leh pawh tum se a hlawhtlin ka ring tawh chuang lo. Mahse chu phei chu ka rinthu mai mai a nia. Chumi zana Catherine-i nen kan inkawm chu kei pawh ka lung zu lêng ve em ema maw le. Amah pawh chu hlim ta sawt hian a lang nghe nghe a. ‘Mawite, he damdawi ina an rawn sawn kher kher che hi chu a lawmawm mang e,’ a ti ta hial a. Chumi zan chuan a ṭawng tam lutuk anga a chauh phah ang tih hlauhvin ka chhuah san ta a,” tiin Mawitei chuan Catherine-i chanchin chu a sawi zel a.
Ngaihnawm ka ti bawk a, “Han sawi zel teh. Engtin nge a awm tak zel?” ka lo ve sek a. Mawitei chuan, “Nia, ka sawi zawm zel dawn alawm. Khatia Christmas hma lawka an inhmuh hnu khan a zia-awm ta sawt hian a lang a. Amah pawh a harh ta viau bawk a. Bathlarah te pawh a ṭhu chhuak ve hial a nih chu. A thih hma kârte phei kha chuan a harh khawp mai. Kei chu Aizawlah hotute’n min koh thlâk avangin zan thum lai ka zu riak nghe nghe a. Ka han haw chho leh chu a lo lawm khawp mai a. “Mawite, i rawn haw tawh maw? I awm loh zawngin a khawhar thlâk em mai, zin zin tawh suh. I awm hi chuan dam sawtin ka inhre ṭhin,’ a lo ti lawm lawm a.
Aizawl aṭanga an nufa eitur ka hawn sak pêk pah chuan, ‘Chanchin thar a awm em? I lo ṭha zel maw? Kha i hmêl pawh a mawi sawt khawp kha,’ ka ti a. Mahse a hmêl chu ka’n en chiang a, a dik lo nasa tih ka hre ta a. Ngui hmel tak hian, ‘Mawite, ka awm dan diktak hi ka fanu hian hre lo se ka duh a ni. Tunah hian ṭha ve ta viau chuan ka lang a. Mahse ka dam rei tawh dawn lo tih hriatna mak tak ka nei tlat a ni. Nizan hmasa khan doctor a rawn kal a. Ka muhil emaw a ti a ni ngei ang; ‘A tuarchhel hle mai. Ka rin aiin a dam rei . Mahse a daih rei tawh kher lo vang,’ tisap hian ka hria a. Mahse mak ka ti lo. Kei pawh ka rin aiin ka damrei daih asin,’ a ti a. Kei chuan doctor thusawi chu thil ni thei ani tih hre mah ila mi barakhaih em avangin, ‘Catherine, i bengchhe ri mai mai a nih chu. Tunhma aiin i harh a, i ṭha thuai mai ang. Lungngai mah ta che,’ ka ti a.
“Mahse ka thusawi chu keimah pawhin ka awih lo. A hmêl en pawhin a dam rei tawh dawn lo tih a lang reng mai si a. Catherine-i chuan, ‘Mawite, ka hre chiang alawm. Min thlaphan pui lutuk duh mah ta che. Hetiang renga dam âi chuan thih thuai hi a ṭha zawk. Kan nulât chhuah tirh, beiseina nen hma lam hun thlira ni chhuak kan chhiar lâi khan thihte hi kan lo hreh mai mai a. Bei a dawn tak tak a, thihna thlazar hnuaia mihring han tal ngat zawngin thihnate hi a lo hlauhawm reng reng lo. Fa phei chu lo nei hman lo ila nun hian awmzia a nei tawh lo. Min hlauhpui mah ta che,’ a ti ta duah mai a.
“A thusawi chu mak ka tih em avangin chhân ngaihna pawh ka hre lo hial a ni. ‘Catherine, i dam sawt viau hi.’ ka ti ringawt a. A nui mai a. ‘Mawite, mi hnem ṭalh chu i tum a. A dik a lawm. Kei pawh ni ila i tih ang tho hian ka ti ve ang. En teh, tunah hian ka chhûngte pawhin min ngaihsak lutuk tawh lo a nia. Nang chauh hi ka laina neih chhun, tun ang mualphona tâwpkhawk leh chhiat tâwp khâwk ka tawh hnu pawha min la ngaihven duh chu i ni a. Ka thurûk pawh nang tluka hre chiang tur an awm lo. He diary karah hian ka lehkhathawn hluite ka zep a. Tin, ka bag-ah hian ka thlalâk ṭhenkhat ka dah bawk a. Min lo kawl sak dawn nia. A hminga mihring ka la nih ve ṭek ṭek chhung chuan hetia kawl ve hi ka duh a. Nakinah chuan min la kawl sak dawn nia.’ a ti a.
“Thei leh thei lovin a lukham hnuaia a diary chu a rawn la chhuak a. Min han entir chu nuih luih hram hram hi a tum a. Mahse a harsa ngang a ni e. Kan inkawm ho laia a hlim theih ṭhin teh reng nen; mittui tla zawih zawih chungin a lukham hnuaiah chuan a dah leh ta a. Kei pawh a ṭap hmêl ka hmu chu ka insum zo ta bik lo va. Kan ṭap dun ta ringawt alawm. ‘Mawite, hriat reng tlak zawng ka ni hauh lo naa min rawn hre ve reng ṭhin dawn nia aw. . . . ka duhthlan sual leh ât luat vanga hetiang dinhmun chang ta hi ka ni a. Vui thei zawng ka ni lo. Mahse vawi khat chauh tal han nulât ṭhat leh hi chu ka châk a ni,’ a ti a. A sawi zawm thei tawh lo. Puanin a inkhuh a, a ṭap zawih zawih mai a ni. Kei pawhin chumi ṭum zet chuan hnem ngaihna reng reng ka hre lo va, ka ṭahpui ve ringawt alawm. A mittui hru mawlh mawlh pah hian, ‘Mawite, a hrehawmin a zahthlâk hle mai. I bul a nia ka insum zo lo a ni ber e. Min hre thiam rawh aw. Thu pakhat chauh ka chah leh ang che. ……….te nupa chu i hmuh hmasak berah chibai min han bûk sak dawn nia.’ a ti a.
“A thusawi chu ka hre reng a. Mahse i ṭhiante chanchin ka hriat leh hmasak berah chuan hetiang hi an lo ni ta si a. Ka hrilh hman ta lo a ni. Tin, a tûk khua a lo vâr a. Kei chu ka duty ni a nih loh avang leh in lamah tihtur ka ngah ve em avangin Catherine-i chu ka tlawh lo va. A hnua nurse duty min hrilh danin Catherine-i chu a inbual a, nalh taka incheiin bathlarah a rawn ṭhu chhuak a, a fanu nen chuan an inchhaih ve nasa hle a ni awm e.
“Mahse chumi zan dâr 12 velah chuan duty lâi Roliani’n min rawn kai tho va. ‘Mawite, Catherine-i a buai hle a, a hmu duh che a nih chu,’ a rawn ti a. Ka insiam sawk sawk a, ka tlân phei ve nghal a. Mahse ka va thlen ve chuan biak hleih theih pawh a lo ni tawh lo. Mangang takin, ‘Catherine, Catherine’ ka va ti nghal mawlh mawlh a. Doctor leh a bul vela awm vete pawh ka zah zo tawh lo a ni. Zawi tê hian, ‘Mawite’ a rawn tichhuak sap a. A rawn meng zauh bawk a. A bâk chu biak zawm theih a ni tawh si lo va, ka en reng ringawt mai a ni. Chumi zan chuan a buai ta hle a, Doctor leh nurse ten theihtawp chhuaha chhan ngial an tum pawhin an thei ta ngang lo va. Tichuan kan ṭhiannu Catherine-i chu a nun kal tawha inchhir ngawih ngawih leh nun thar din leh châk em emin a tûk zing dâr ruk leh a chanve velah a boral ta a ni.” tiin Mawitei chuan a ṭhiannu chanchin chu a sawi zel a.
“Chumi ni chuan in vui nghal tihna em ni?” tiin ka lo zawt ve bauh a. Mawitei chuan, “Ni e. Chumi ni chawhnu lam chuan kan vui liam ta nghal a. A vuina-ah pawh chuan ka va kal ve nghe nghe a. A chhûngte tlêm tê leh pastor leh damdawi in hnathawkte nen mawlmang ang reng takin nula hmelṭha (a ti deuh kher a) Catherine-i chu kan vui liam ta a ni. Thlânmuala vuina hun kan hmang zo kan tin darh dawna a fanu ṭap chuan hnuk a ti-ulh kher asin. A vuinaa kal mittui tla lo kan awm lo ti ila a dik ang. Thlân vur tura mi tlawmngai awm fualho meuh pawh an inhru mawlh mawlh hlawm zu nia.” a ti leh a.
Kei chuan, “A chhûngte chuan Catherine-i chu an ngaihsak lo hle a ni maw? Chu, ruang hlawmtu tur pawh a nei nang e?” ka ti a. Mawitei chuan, “An hre meuh lo ti ila, run dalah zawng an rawn kal ve ṭhin kha. Ei tur leh a mamawh ang tur chu a khât tâwk chuan an rawn pe ve alawm. Amah hi a baihvai ve hrim hrim a ni,” tiin zawh zui hlauh hmel takin min chhâng a. Chuvangin Catherine-i chhûngte lam chanchin zâwt bik lem lovin, “Sawi zel rawh khai. Ngaihnawm ka tih zawng tak a ni,” tiin sawi zawm tur chuan ka ti leh ta a. Mawitei chuan, “Ni e, ka sawi ta sa sa, kan sawi zel mai ang e. Catherine-i chu a hmêlṭhain a pian a nalh bawk a, tin, amah hi a lo zei ve roh bawk nen; duhtu pawh a ngah khawp mai. A luck bawk a, chêt pawh che buai ve tak a ni. I hre thiam maiin ka ring. Mahse a dam ṭhat lâia amah duhtu leh thlahlel em emtu mipa ho khan chhiat a tawh a, buaipui ngâia a awm meuh chuan hnawmhne tlukah pawh an ngâi leh tawh si lo. Natna khuma a mut a, a awmdan tur a hriat chian tawh hnu phei chuan kantu a nei tawh mang lo,” a ti a.
Chaw chu ka ei kham a. Chaw ei thleng kan seng lai chuan midang an rawn lût a. Kan titi kal lai pawh kan chhunzawm hlei thei ta hrih lo. Rawn lût thar pakhat, kamis ṭial ha, kawlawm aia tuthlawh hmang tam zawk tih hriat ve tak chuan, “Kan mitthi chu a uihawm bawk a, vuitu pawh a ngah kha le! Hmunzotlâng kan awm chinah vuitu ngah ber ni hialin ka hria a ni. Hetianga kan lehkha thiam leh sawrkar milian neih chhun kan chân hi khawtlang tân chuan a uihawm tak zet a ni. Kan khawtlâng hi a hmangaihin a duhsak ve asin maw le,” a ti a.
A rawn luhpui pakhat chu sam ṭuak vâr vau tawh hi a ni a. Kawrchung hlui rap tawh, a neih tirha inneite pawhin an fate sikul admission an buaipui fo tawh ang tih rin theih tur hi a ha a. A second-hand kekawr rawng chul tawh taka a kut tât mawlh mawlh chung hian “Kei pawh nikuma nula Hmingmawii vuitu kha an tam hlein ka hria a nia. Mahse nimin khan kan tam deuh zawkin ka inhria ka ti. Tunhma deuh kha chuan kan fate nen hian an inkawm ṭhin avangin kan inahte hian a rawn lêng lût ve reng reng ṭhin a. Fiamthu a duhin sawi tur a hre si a, kan nuihpui nasa ṭhin teh asin,” a lo ti ve bauh a. A bula mi chuan, “Ngawi teh u, a thih chhan an sawi kha ka lo hre chiang ve mang hauh lo va. Engtiang chiaha chesual nge maw an nih le?” tiin a ṭhiante chu a zâwt a. A ṭawng hmasa ber khan, “Vuinaa an sawi bâk kha chu ka hre vak lo. An chuanna car leh lungalhthei phur motor lian a insu niin an sawi kha,” a lo ti a. Pakhat chuan a meizial ṭan kai pah hian, “Kei pawh kha bâk kha chu ka hre tam lo. Vâiramahte khu zawng motor a tamin an tlan chak hlawm si a. Insut palh a hlauhawm reng a ni. A kawnga chin hnuai lam che thei lovin rei tak a awm a. A lu lam pawh a sawh deuh niawm tak a ni,” a lo ti ve bawk a.
Rawn lût tharho chuan sitting room lam an pan ta dial a.Choka lam hi a chêp deuh bawk a ni. Ka hmelhriat an nih hlawm loh avangin an rawn luh tirha lo chiau-au bâk chu biak chhunzawm vak ngaihna ka hre lo va. Hmunzotlanga awm tam zâwk Mawitei chuan a hria ang a, a lo chiau-au ang chu ka ti deuh a. Ani pawh chuan a hre bik lo a ni ang; a lo be lum lam ta bik hlei lo va. Khawhar in aṭanga an mawngkham rawn chawlte pawh an ni ve mahna.
Mawitei chuan thingpui bel vil pahin, “Nichina kan thil sawi kha han chhunzawm leh lawk ila.Catherine-i chu a kawpte pawh hi an sâng hlawm viau reng a. Damdawi ina a awm hnu pawh hian nichin khan ka sawi uar deuh hlek naa a hmelhriat hluite hian theihnghilh hmin ṭhak zawng an ni bik lo ve. Rawn kal a, han hmelhriat vel kha an zak tawh niin ka hria,” a ti a. Kei chuan, “Damdawi inah a awm rei si a. Hmunzotlang damdawi ina a awm hma pawhin phaiah an kal tawh a ni lawm ni? Chunga an kalna-ahte chuan tunge pawisa han tum sak ṭhin a?” ka ti a.
Mawitei chuan, “Ka sawi dawn alawm. Vawikhat chu khawi lam aṭangin emaw ni officer pakhat hian cheng 5000 a rawn pe ringawt mai a. Chumi ṭum chuan heti hian Catherine-i chuan a tia lawm, ‘Mawite, dam ṭhat laia pawisate hian min tihhlim ṭhin teh reng nen; natna khumah meuh hi zawng hmangaihna hi ani lo hlu ber chu ni.Tuna pawisa min rawn thawntu hian mi buaipui ve nasa ṭhin asin,’ a ti a. A nui vawr vawr a. Kei chuan, ‘Ani ngawt asin. Keini thla hlawh kham ve ṭawk ṭawkte hian kan neih loh luatah rilru hahna tur pawh kan hmu zo lo a nih hi maw. Mi hausa tam tak ai hian kan hlimin kan nui ring daih lo maw?’ ka ti a.
“Catherine-i chu a kiai sak a. ‘Mawite, nang âi chuan milian leh hausa ho hi ka hmelhriat tamin ka kawm tam a. An chanchin chu ka hre in ka ring. Pawisa chuan mi zawng a tihlim chiang a lawm. Pawisain min tihlim lo tih hi kei chuan ka hnial tlat. Mahse pawisa avanga hlimna ringawt hi chuan a daih rei lo va, a hnu leh a hrehawmin mahni inthiam lohna rilruin min han uai tak tak phei hi chuan pawisa chu kan ten hluah hluah lo chauh a ni. Tunah chuan thingtlang nula pangngai, khawvel dai zau em em bik lote a nia ka awh tâk rum rum ni,’ a ti a. Pawisa lam chu a thlaphang lo. A nâu tân pawh a dah ṭeuh alawm,” tiin Mawitei chuan a sawi zawm zel a. Kei chuan, “A nâu i tih chu a fanu kha em ni?” ka lo ti a. Mawitei chuan, “Aw ni e. A fanu ka tihna a ni. A fanu tan chuan pawisa tam tawk tak a dah a. Mahse kum 20 a tlin hmaa lak chhuah theih loh turin a tam zâwk chu bank-ah a dah sak a ni,” tiin min chhang a.
Post a Comment