MIZO NULA MAN TAM BER 

( Phullen lal fanu Sainguri Sailo) 


(Pi Sainguri hi Mizo lal ropui Vanphunga Sailo tunu a ni a, a pa chu lal fing leh taima, Kohhran tih mi Awksarala Phullen lal a ni. A chanchin hi a ngaihhlutawm em a, ka hriat ang angte ka rawn tarlang ve a ni. – Buata Bawihtlung)

Phullen lal fan Sainguri SailoMizote hian nupui pasal kan inneih dawnin, a hmeichhia zawk hian man an nei thin a. Hei hi hnam dangten an ching ve vak lo a ni mai thei a. Mizote erawh chuan, hma sang atang tawha kan inrochun, tihdan phung a ni a. Chin dan á¹­ha a ni nge ni lo tih chu, mithiam ten an la chhui fiah turah ngai ila.

Mipa in Hmeichhiate kan lei a ni em:
Hetianga man in hlan hi, a lan dan chuan, mipa ten hmeichhiate hi kan lei a ni ber mai a. Hmeichhia te chu bungrua emaw ang maia ngaih theih lek lekin man an nei a, an man pek hnuah chuan, a leitu mipa ta a ni tawh thin. Man leh  mual sawifel hnuah ringawt pawh mipa lam ten hmeichhia (nula) chungah chuan an inti neitu hle á¹­hin a, Man inhlan hnu ah ngat phei chuan, hmeichhia zawk kha mipa ta a ni fel hle a ngaih a ni. Chutiang a nih rual chuan, hmeichhe man kan inpek dan leh kan sawngbawl dan vel hi chu thil dang kan lei dan nen chuan a inang chiah lo deuh chuan a hriat bawk si.

Hmeichhe man a in ang vek lo:
Hmeichhe man hi, kan pi leh pute atanga kan rochhun, tihdan thin a ni a, chuvang chuan tun thlengin man kan la inhlan zel a. Tun hma chuan lal fanu man chu Rs 300 te pawh an lo ti á¹­hin a ni awm e. Chutiangin Mizo hnam peng hrang hrangte zingah pawh, hmeichhe man kan inchhiar dan hi a inang vek lem lo a, Pachuau te pawhin an inchhiar to deuh á¹­hin a ni awm e. Mizo hnam hrang hrang zingah hmeichhe man atan  Rs 420 hi tun thlenga hman tlang lawn tak a la ni. Tun hma kan nu leh pa, pi leh pute hunah chuan Hmeichhe man hi an in bat sak fo á¹­hin a, tun laiah erawh kan in batsak ngai lo ti ila a dik awm e.

Mizo hmeichhe man tam ber Pi Sainguri Sailo:
Ka hriat ve theih chin a, Mizo hmeichhiate zinga man tam ber chu Phullen lal Pu Awksarala fanu upa ber, Phullen nula hmeltha Pi Sainguri Sailo a ni. Tumkhat chu Pi Sainguri hian inleng a nei a, a pa lal Awksarala chu an rawn bia a. Pu Awksarala hi Sailo lalropui Vanphunga fapa a ni a, amah Awksarala pawh hi lal fing leh taima, buh leh bala intodelh tak, an hun laia Chief Council a Vice President a ni nghe nghe a. Lal fanu Sainguri chuan pasal la neih rih loh chu a duh deuh a, chutiangin, a pa Awksarala pawh chuan pasal la nei hrih lo se a duh a, mawihnai taka hnar dan tur a ngaihtuah rauh ruah a. A fanu man chu tam tham tak, a rawn be tute neihin a tlin loh tur khawpa tam chhiar chu lo hnarna atan a ruahman deuh a ni awm e. Tichuan Pu Awksarala chuan a fanu Sainguri Sailo man atan chuan Rs 1500/- (Sangkhat zanga) lai mai a chhiar ta a.

Pi Sainguri Sailo pasal neih kum hi 1940/41 bawr vel ni a ngaih a ni a. Cheng sangkhat zanga hi kum 1940-41 vel khan Rs 244000 /- (nuaih hnih sing li sang li) vel zet a ni. (Hei hi infogram.com in pawisa hlutna a chhut dan behchhan a chhut a ni a. Infogram.com in a chhut dan chuan kum 1940-41 vela Re 1 chu kum 2013-14 khan Rs 162.6666 ang hu a ni. Tichuan khatih lai (1940-41) vela Rs 1500 chu kum 2013 angah khan Rs 244000 /- vel zet a ni tihna a ni a.  Khang hun lai khan chutiang zat zat a tam pawisa chu neih harsa tak a ni a, lal Pu Awsarala meuh pawh chuan, an inlengte chu an reh zui mai a ring a ni awm e.

Pi Sainguri man atan a bûk zât hu Pawisa seng ngam:
Tichuan inleng Palaite chuan anmahni tirtu Pu Henkaia hnenah chuan, an indawrna thu chu an hawn ta a. Pu Awksarala chuan a fanu man atan Rs 1500 /- lai mai a lo chhiar thu chu an thlen ta a. Mahse, mak tak main Pu Henkaia chu a lo lawm em em zawk mai a, “Lal fanu hmeltha Sainguri man atan chuan, a bûk zât (Pi Saingur rih zawng ang hu pawisa) pawh chhiar se ka ngam ang chu” a lo la ti ta deuh deuh zawk a. Khatih lai khan pawisa thir an hmang á¹­hin a, Pi Sainguri bûk tâwk ang vel tura an chhut chu Rs 3200 (Sang thum zahnih) a ni a. Khatih laia Rs 3200 kha, kum 2013-14 vel khan Rs 520533.12 (Nuaih nga, singhnih leh zanga sawm thum pathum) lai a ni.

A man pangngai bakah thil hlu dang pawh:
Tichuan, Pu Awksarala chuan a fanu man atana a chhiar chu a inleng Pu Henkaia chuan a ngam a ni tih a hriat chuan mak a ti hle a. Khatih lai khan Sailo lal an la ropui hle a, Pu Henkaia kha Paihte hnam á¹­ha a ni na a, Sailo lalfanu Pi Sainguri chu khaw mipuite pawhin an ui ve deuh a ni awm e. Mahse, Pu Henkaia chuan a man an chhiar zat  chu pek a inhuam miau mai si a, Phullen lal Awksarala pawh chuan, “Thu ka lo tiam tawh a, mahni thutiam ngei bawhchhiat chu a dik lo e” tiin a insawirempui ta a ni. Pu Henkaia hian Pi Sainguri man atan hian pawisa Rs 1500 /- mai bakah thil dang hlu tak tak – Silai leh thil dangte pawh a pe tel hial a. A thil pek zingah hian Sakawr pawh a tel nghe nghe a. Pi Sainguri pa Pu Awksarala kha Sakawr chung chuan thiam tak a ni a. Mizo lal ho inzawmkhawm pawl Chief Council ah Vice President a ni a, Lal Conference a tel tura a kal nan Sakawr chu a hmang thin a ni.

Pu Henkaia hi Burma rama Sipai bungrua vel supply a sumdawng a ni a, a taimain a hausa hle a. Chuvang chuan pawisa chu a lo nei hle a, Rs 1500/- pek pawh chu a tan thil harsa lo tak a lo ni awm a. Pi Sainguri man tam zia hi a hun lai mite sawi leh titi a tling a. Hriat theih chinah Mizo nula man tam ber niin a thang nasa hle a, a hun lai hre pha leh an chanchin hriate chuan tun thleng hian hahipin an la sawi thin a ni.

Pi Sainguri hi nu leh pa thu awih tak, nula hmeltha leh fel tak a ni a. Tichuan, a pa thu awihin lungawi takin pasal chu a nei ta a. A pasal nen chuan hlim taka awmin chhungkua an din a. Nu leh pa thu awiha innei an ni a, malsawmna pawh an dawng zui zel a. An chhungkuain Shillong-ah te an awm hnuah, tunah chuan a tu leh fate nen USA ah In leh lo neiin an inbengbel tawh a ni.

Pi Sainguri hi hriselna ngaipawimawh mi, mahni invawng fai tak thin mi a ni a. A pain Meizial, Tuibur leh thil dang dang, taksa tana tha lo chu ti lo tura a fuihna chu a zawm tlat a. Tunah hian kum 93 mi niin USA ah a awm a, a hmel pawh a la thain a la nula hle a ni. Tun thlenga damna leh hriselna a la neih theihna chhan pawh, Pathian awmpuina bakah, a pa thu awih a, zuk leh hmuam te a tih loh vang niin a sawi á¹­hin a, a u leh naute pawh, a pa thu zawm a, zuk leh hmuam ti lo turin a la fuih ngar ngar thin a ni.

Mizo hmeichhe man tam ber Pi Sainguri Sailo, Phullen lalfanu hi, a man tam vang chauh lo pawh, nu leh pa thu a awih theihna avang pawh hian a fakawmin a chhuanawm tak zet a ni. Hlim taka dam reng turin duhsakna ka hlan e.

~Buata Bawihtlung

Post a Comment

Powered by Blogger.