"TAWNGKAM THAIN SIAL A MAN"(Tunlai Social Media versus Reality)

CT Lalrinawma chanchinthar

Mizo thufing, "tawng upa" tihah chuan, "Tawngkam thain Sial a man" tih a awm a, hman lai kan Pipute kha aia upa zah thiam tur leh tawngkam mawi leh zahawm hmang turin an lo infuih nasa thin niin alang.

Hun leh ni, kum tam a lo her liam a. Mizote khawtlang nun (closed-knit society) chu danglam mek khawvelin a rawn sawi danglamin, her danglam nasa ta hle. Naupang zawkte pawhin, "Zonun mawi" hre tawh lovin, mahni aia upate zah thiamna ka bosal ta hle. Tu thiam loh nge tih sawi dawn ila, a chhan leh vang kan puh a dang thluah awm e. Zawlbuk a Val Upate inthununna ang chi kha kan nei ta lova, nu leh paten fate khawtlang a awm dan tur leh mawhphurhna inhrilh hria pawh an tam tawh lutuk lo niin alang.

Vawi khat chu kan High School kal laiin kan thian pa chuan thlan laihnaah tihian a sawi a, ngaihtuah a tithuiin, ka hrereng thin: " Ka Patea (uncle) chuan, thlan laihnaah chuan i va zel thelin, tute titi ko tlangah i va dak mai mai ange. Fimkhur la. Thlan chhung lut tam ber nih va tum ang che... Mi fate hi an tlawmngai a, thlan chhung lut tam ber nih hi a harsa thin a ni... a ti", tiin.

Vawiinah chuan, tlawmngaia thlan laitute zingah "thlan chhung lut tam ber, lai tam ber, chek tam ber" nih tum rana thlan lai mi tlawmngai tam tak engzat tak awm thin ang maw? Tam tak an la awm ngei ang tih a rinawm. Mizote tlawmngaihna chu a la chhe vek lo ve.

Chutih rualin khawvel changkang leh hmasawn zel chuan "thil tha leh tha lo" rawn chhawm leh ken tel a nei zel a. Tunlai "Age of Digital Revolution- Globalization" khawvelah meuh chuan "Social Media" an tih, "Facebook, WhatsApp, Instagram" tih pawh Mizoten kan hmel hriatna kum 20 dawn a lo ni ve ta reng mai. Chung 'social media' ah te chuan mahni tap chhak zawl leh khum laizawl atangin duh duhin, mahni rak raka rakin kan sapa tal vel a! Mizote hi "fiamthu" duh ang reng tak hnam kan ni a, kan fiamthu hmangin thiante leh midangte chu fiamin, thenkhatin mupui ngatin kan kap bawk a! Fiamthu tia kan sawi tam tak hi chu kan rilru chhungril pho chhuahna niin, huat dawna huat theih si loh turin, "Chawngkhum dan tlang huat loh" tiin, a dum lai chu kan hnawih var chawp fo thin niin alang bawk.

Fiamthu hi a tha e. Mahse, kan fiamthuin mi rilru emaw, taksa a hliam palh a a tihnat chinah chuan "fiamthu" chu a him tawh lovin, a tha tawk tawhlo tihna a ni thin. Mi fing chuan mi pawi sawilo zawngin fiamthu a thehin, a thawh thiam tur a ni ang.

Vawikhat chu kan tleirawl laiin kan aia upa kan thian kawm ngeih tak pakhat meizu hian min fiam thin a, ka biangah a meizial ling chuan min deh tumin, min deh hma chiah chuan a kut zung tangin a dal tir a, meizial ling sen ham chuan taksa chu a siin a tawk hman lo. Vawi hnih vawi thum chutiang chuan ka biangah a rawn tichhen mai a, ka ning chuan "Ka mitah te i rawn dep palh ange, khatiang chu a infiamna chi loh em mai. Mei hmanga infiam chu intih palh a awl a, ka chhungten an duh lo asin" tia ka hrilh hnuah pawh rawn tilui zelin, a tawpah chuan a meizial ling sen chu ka biang a nawr hmain a zung tang tichar hmanlo chuan, min rawn dep palh ta hlauh mai a!

Kei lahin fiamthu ti tak deuhvin, rang zetin "A va sa zek ve!" tih pahin, a biangah kan hnek nghal thuai mai a, a thinrim nasa ta mai. "Ka fiam che a nih kha, engvangin nge khatia min hnek?" tiin, min velh a tum ta. Ka ngamin ka hneh chiah chu ka ring lem lova. A chhang chiah a nau nen inkawm tawk kan ni a, mahse, chumi tum chuan ka inthiam ve em avangin, a tawp thlenga fight turin ka rilru leh taksa chu ka sang phek tir a ni! Kan infiam sual chiang khawp.

Inhlei/ ninhlei te pawh hi a tawk neih thiam a lo tha viau. Mipa naupang dam tha pangngai ve ta chu "inhlei/ ninhlei" hi a lo awl khawp a, aia U zawkten "Awm ve mai mai tawh teh u, inhlei/ninhlei tawh su" an tih hnua la awm tha duhlo leh harh zual leh luh lul zual chu kan inhliamin, inti palh ta thin a! Vawi duailo taksa ti pem khawpa infiama chetsual kan nei fo thin! Chutiang hunah chuan U te zawkin, "Inhlei/ninhleiin te peng a nei a nih kha. Na ti hlek suh. Tap suh!" tia min hau let khar khar tum a awm thin a ni.

Tawngkam duh uluk loh, duh tui loh lutuk te pawh a lo tha hauh lo. "Tawngkam thain Sial a man" tih lai rengin, "Mi tawng tam leh tawng thei deuh chuan, mi pawi an sawi nge nge thin" tihte hi a dik fo thin! Tul lovah mi pawi i lo sawi palh ange, fimkhur rawh!

Vawikhat chu kan thian 5 zinga naupang ber Lala chu thil hi a inti hre hle mai a, kan zingah a tal tamin Cowboy bu lehlin, cyclo-style hmanga siam kha a chhiar tam ve thawkhat a ni ange, a hriat tlem ngaihtuahin inhnial hi a han hrat khawp a. A aia upa thil hre zawkten kan hrilhfiah pawhin, knowledge aia kareh zau zawk ang maiin min hnial hrep zel mai a! Tha deuhva hrilhfiah hnuah pawh, "Ngawi mah ila, ka dang chuang lo vang" min la tihkhum ta hram thin a, tum khat chu Tea thinin a tuar ta ngang lova, "Zah puiawm reuh lutuk. Chutiangtea i la tawng fo chu le! I aia upa vek kan nih hi, ka vel dawn che" a ti ta mai a, "a lehalinga vut tui thlawr bel" tih angin, kan han chhan leh rih a!

Tunlaiah pawh "Zoram khawvel" a social media-ah inhnialna chi hrang hrang hmuh tur a tam duhin, thenkhat chuan tawngkam kan duh hriamin, duh tuilo hle thinin alang. Comments velah thu post mila midang hriatna tizau leh pe a tanpui theitu aiin, "deu sawhna, hmuh sitna, diriamna" ang chia inbeih chiam chiamna hmuh tur a awm leh zauh thin.

Social Media platforms hi "Hatemongers or Fake News, Peddlers" an tih anga hman atan chuan a uihawm deuh. Chuvangin a tha zawngin, midangte tana tangkai pui theihna tur leh hriatna tipung zawngin "social media" "hman hram hram i zir ang u.

Tuamah hmai chhanah kan inhmu lova. An dawhkan kil puia an bula kan sawi duh hauhlo tur tawngkam tlahawlh na zet leh chhe deuh deuhva in comments khum te, inrun luihna tawngkam dengkhawng te hi sim i zir ang u."Insulting, mocking, degatory, abusing language" hman hi mi puitling zia a ni lo. Buaina, inhuatna, harsatna leh inremlohna tichhuaktu a ni thin.

Bible-in, "Puitlin lam i pan ang u" a tih te, "A tha leh duhawm, a thangmawi apiang te..." a tih kha hrerengin, kan tawngkam chhuakte "khawngaihna tel, chi al" lo ni mawlh rawh se.

"I ngaihtuahna chu veng tha la, Thu-ah a lo chang thin.
I thu chu veng tha la, Thiltihah a lo chang thin.
I thiltihte chu veng tha la,
I thil chin than (habit) ah a chang thin.
I thil chin than chu veng tha la, I mizia/nungchangah a lo chang thin.
I nungchang/mizia chu veng tha la, I mizia/ nungchang chu i thlen chin (destiny) a lo ni thin a ni"-Unknown@CT Lalrinawma

Post a Comment

Powered by Blogger.