“Thianghlimna” tih hian a huam zau hle a. Rilru thianghlimna leh taksa thianghlimna te, khawtlang nun thianghlimna te leh khawchhung thianghlimna te chenin a hmertel theih vek awm e. Keini ringtute hi “Nangni in thianghlim tur a ni, kei ka thianghlim si a” (I Pet. 1:16) tih thupek dawngtute kan nih avangin tun tumah hian heng thianghlimna zawng zawng fawkkhawmna ni-a ka hriat, Kohhran thianghlimna chungchang ka rawn thlurbing ber dawn a ni.
PATHIAN KHAWPUI

KOHHRAN TOBUL :

Pathianin Ama taksa hmanga a din, Amah ringtute inpawlkhawmna tura a buatsaih, Kohhran hian Thuthlung Hlui hunah pawh zung a lo kaih tanin, he Thuthlung Thar kohhran a awm theih nan hian a lo inbuatsaih lawk a ni tih rintheihna tam tak a awm a. Chung zinga kan hmuh langsar zualte chu :

(i). Pathianin mihring a siamin kohhran zia a lang.
(ii). Temple dinah kohhran zia alang.
(iii). Pathianin Israel chhngkua a dinah kohhran zia a lang.
(iv). Israelte beisei, hun thar lo ding turah kohhran zia a lang .

Kohhran sawi nan hian Greek tawng “Ekllesia” tih hman a ni thin a. A awmzia chu kohchhuah, ko hrang, ko khawm tihna a ni. Kan Pathian Lehkhabu thianghlim, Bible-a kan hmuh dan chuan Kohhran dik sawi nan hian Pathian chhungte (I Tim. 3:15); Thutak ban leh innghana (I Tim. 3:15); Krista taksa (Ephe. 4:13) tih leh Krista Mo (II Kor. 11:2) tih hman a ni a. Kohhran diklo sawinan erawh chuan “Nawhchizuar kohhran” (Thup. 17 : 1) tih tawngkam hman a ni.

KOHHRAN CHU ENG NGE NI ???

Fak hla phuahtuin, “Kan Kohhran ho lungphum, chu a Lal Krista Isua” a lo tih angin kohhran hi Krista thisena din, thlaurau thianghlim hriak thih a ni a. Tin, Kohhranho tih tawngkam hrim hrim hi zirmiten an sawi dan chuan a tir lamah chuan thlan anga kal khawm (eddah) a kawk a. A kohva koh khawm a kawk leh a. Mahni duh thua kal khawm mai a kawk lo an ti. Chutiang chuan kohhran tih hian Krista sipai ni tura koh khawm a kawk deuh ber. Kohhran chu khawvel mite Krista mi ni tura kohchhuah, kohhran, lakhran a ni a. Kohhran tia kan sawi ber hi chu Pentikos-ni atanga lo awm, Thlarau Thianghlim chenchilh, Krista Isuaa tihhran, mi thianghlim ni tura koh leh serhhran a ni. (I Kor 1:2)

Kohhran Din Chhante:

1. Kohhran chu Krista Isuaa in nghat, vanram chabi kawltu a ni - Mt 16:18-19
2. Thlarauva Pathian chenna tura din a ni - Eph 2:21-22
3. Pathian chhungte a ni a, Thutak ban leh innghahna a ni - I Tim 3:15.
4. Krista, taksa a kut kea hman atan din a ni - Eph 4:13 & I Kor 12:27.
5. Krista Mo, Thlarau lam fa hringtu, thianghlim taka amah hmuaktu tur ani – Thup 21:2; 19:7-9
6. Kohhran chu (Missionary) Krista aia palai hna thawk tura din ani - Eph 4:13; II Kor 5:20

Rev. Dr.Zairema chuan, “Kohhran hi Pathianin Isuaa khawvêl chhandamna a rawn siam chhunzawm zêl tura Kohhran hi Isua taksa, ringtute inpâwl leh inpuih tawn theihna tura Pathian din a ni a. Krista taksa a nih avängin Pathian nen a inzawm reng tur a ni a, inchâwm tawn tur kan ni” a lo ti a. A dik khawp mai, Kohhran hi ringtute inpawlkhawnna tura din, he khawvel kan cham chhung kan harsatna te kan inhnem a, kan phurrit kan inphurhchhawktawnna tura din a ni a. Heti khawpa pawimawh a nih vang hian Kohhran humhalhtu ropui Cyprian-a phei chuan, “Nu atana Kohhran neilotu chuan Pa atan pawh Kohhran a nei thei lo ang” a lo ti hial mai.

KOHHRAN CHU A THIANGHLIM TUR A NI:

Khawvel Theologian ropui Cyprian-a chuan, “Kohhran pawnah chhandamna a awm lo” tiin nasa takin kohhran thlavang a lo hauh a. Mi tam tak chuan a uar lutukin a ti lutuk ve deuh mah mah a ni e kan ti pawh a ni mai thei. A sawitu pa ngei pawh hian thinlung leh rilru ngaihtuahna chhungril ber atang chuan a pawm bik chiah kher lo ang. Amaherawhchu, he a thu phuhchhuah kam hnih-khat te hian kohhran pawimawhna nasa takin a tarlang a. Kohhran mite nunah nasa takin thu a sawi a ni.

Chuti taka pawimawh a nih vang chuan ringtute hian kohhran hi kan humhalh a, kan venhim hi a tul tak meuh meuh a. Kohhran chhungah duhtuina kan lekkawhin, urhsunna kan ngaih pawimawh pawh a tul hle. Kum 2007-2009 Synod Higher Secondary School-a ka luh lai, Mission Vengthlang Kohhrana ka lawi laia an kohhran Upa Lalengzaua thusawi ka la hriat reng chu – “Lalpan, hmana tha a tih kha tunah pawh tha a la ti reng a. Hmana thalo a tih pawh kha a ngai tein tunah pawh thalo a la ti reng a ni” tih thu hi a ni a. Kan thinlungah thu a sawi thui khawp mai. Khawvela Theologian ropui ber bawla ngaih, Salvation kohhran dinchhuaktu William Booth`an “Ni hnuhnungah chuan, simna tel lova piantharna te a lo la chhuak ang a” a tih ang deuh khan kan tunlai khawvel han thlir hian sual pawisaklohna leh ngaihzamna a lian sawt hlein a hriat a. Kohhran pawhin hmanlaia a duhtuina ang thin kha a hlamchhiah tial tial tanin, a huau huau, a hup hup lamah rilru kan seng tan ta mah mah em aw a tih theih rum rum a, a pawi em em a ni.

Kohhran hi kan thih hnu khawvel atan chiah ni lo, he kan damchhung la la pawha ringtute kan inhnangfakna tur a ni a. Chuvangin, thianghlim leh felfai thei ang bera ringtu ten kan chawm chhoh pawh a tha. Khawvel thil anga sawrkar leh pawl mihring din, NGO pawl satliah mai mai ni lova, thlaraua hriakthih a nih tlat avang hian kan zah thiam hle a tul. Kohhran mi, ringtute hi he khawvel mite lakah kan a ngam tur a ni a. Kan thiante emaw kan bulhnai a mi, Krista Isua chanchintha la hre ve lo emaw, zawm duhlotute anga talpawr ve mai mai thei kan ni lo. Thinglung leh tihtakzetin hlemhletna kan do ang a. Tin, kan taksa hi Pathian In a nih avangin thianghlim takin kan vawng bawk tur a ni. Kohhranah hian inelrelna, itsikna leh dinhmun tha inchuhna bawlhhlawh ten bu a khuar a, inhmangaihtlanna leh thianghlimna kawng kan hawisan vaih a nih zawngin a pawi thui hle ang.

DUHTUINA - KOHHRAN-AH :

Mi thiam zawkten an lo sawi fo tawh thin angin Zofate hi khawvel hnama zawnga inkhawm zing leh zai uar ber hnamte zinga mi kan ni a. Pathian thu pawh kan hre tamin kan ngaithla tam nangiang mai. Hnam pum anga chhuta Pathian thu ngaihsak ber pawl pawh kan ni hial awm e. Kan Pathian thu pawmdanah kan duhtuiin kan duh fir em em a. A lawmawm em em a ni. Amaherawhchu, hetihlai hian kan Pathian thu pawm dana kan intih conservative em em lai hian kan chhungril nun chu a liberal sawt em em a. Kan khawlai mit leh benga kan hriatte, timna leh inthlahrunna nei lek lova kohhran huangchhungah seng luh tum kohhran mite zingah kan thahnem sawt ta viau a. A chang phei chuan kan Pathian Biak inkhawm te hi Vanapa Hall inkhawm ang leka kalpui hial te kan hnial ta lo niin a lang a, a pawi em em a ni.

Kan thunlaia khawvela Zoram Kristianten kan mamawh ber ni-a ka hriat chu Martin Luther, John Calvin leh Zwingli te anga kohhran siamthat duhna rilru huaisen pu mi; Rev.Thansiama, Rev.Saiaithanga, Rev.Thangpuiliana, Rev.H.S.Luaia, Rev. Chuautera etc. te anga kohhran humhalh duhmite hi an niin ka hria a. Anni hnungzuitu tur, khawvel changkannain kohhran a rawn nek chang pawha huaisen taka kohhran thlavang hauh ngamtu tur, Krista lungpui ngheta dingngam tur, mi tak leh mi fir hi kohhran hian a mamawh tak zet zet a ni. Tuna huaisen taka ka sawi lawk ngam chu khawi kohhran pawh hian takna aia hlimna, nghehna aia phurna, duhtuina aia palzamna, worship aia fellowship a dahsan hun hunah chuan kohhran hi a dahlau tial tial ang a, khawvel changkannain zawi zawiin a ei da hret hret ang a, kan nun a liberal tial tial bawk ang a, thimah kan inhnuk lut tial tial ang tih hi. Amaherawhchu, chutiang hun em chu kan Pathian hian min thlentir ka ring phal mawlh lo.

Kohhran hian a duhtuina leh a kherkhiapna a hloh tial tial chuan a zahawmna a tlahnial ve tial tial ang a, nitin a ropuina a tikiam tial tial dawn si a. Chuvangin, ringtu hmasa ten kohhran an lo vawn zahawm dan kha keini thangtharte hian hre reng ila. A tidahlautu ni lovin a zahawmna, duhtuina leh kherkhiapna chhawmnung zeltu nih i tum zawk theuh ang u.

KOHHRAN MITE MAMAWH BER - THIANGHLIMNA:

Kohhran neitu, kan Pathian hi, sual leh bawlhhlawhna nei lo, thianghlimna famkima inbel a ni a. A hniakhnung kan zui ve theih nan entawn tur ropui tak min hnutchhiah a ni. “A kotu che u a thianghlim angin nangni pawh in chetzia zawng zawngah lo thianghlim zawk rawh u” (I Pet 1:15) ti-a thupek dawngtute kan nih avang hian keini ringtute hian thianghlimna hi kan ngaihpawimawh a tul hle. Krista thisena tlan, mana lei kan nih tawh avangin keimahni duh thua kal thei leh nung thei kan ni tawh lo va. Kan taksa hi Pathian In a nih angin Pathian chenna tlak, hmun thianghlim ni tura kan serh thianghlim hi a tul em em a ni. Kohhran mi, a bik takin rawngbawltute chhunglam chu sawi loh, pawn lam langtheiah pawh kan thianghlim tawk lo thin hi chu a pawi ngawt mai.

Fakhla phuahtu, J. Hughes`in, “Khawvel sum tinreng leh lunghlu, Ka dillo nawmsakna nen; Rilru mawi leh thianghlimna chu, Ka dil zawk, chung zawng ai chuan” ti-a Pathian hnena rilru mawi leh thianghlim neih a dil ngawih ngawih ang hian keini ringtute pawh hian hmangaihnaa khat, rilru tha, mawi leh thianghlim hi chawl lovin Pathian hnenah dil ve thei ila a va duhawm em! He khawvel mi zawng zawngte hian hmangaihna atang chhuak rilru tha, thianghlim leh mawi hi nei thei vek ila chuan insual, inhauh leh indo te hi a awm hauh lo ang. Suakliana`n, “Aw hnam zawng zawng leh chitin tanwgtin hi, Van lal nau anga tahna kalvari-ah, an dang chuang lo ve” a lo tih angin hnam hrang hrang, tawng leh pianhmang inanglo tak tak te pawh hi hmangaihna nen zaikhatin kan lo luangho thei reng dawn tihna a lo ni. Tirhkoh Paula chuan, “Mihring tawngte leh vantirhkoh tawngtein thu sawi mah ila, hmangaihna ka neih si loh chuan dar, ri mai mai emaw, dar benthek ri mai mai emaw ka lo ni ang” (I Kor. 13:1) a lo ti hial si a. Chu hmangaihnain a ken tel tlat chu he rilru thianghlimna hi a ni.

He rilru thianghlimna hi kan lehkha zirna hmunah te, kan hnathawhna hmunah te leh kohhran chhunga kan rawngbawlna hmunah te leh khawi hmunah pawh mihring chen hona tura pawimawh ber a ni a. A bik takin kohhran rawngbawlnaah phei chuan a pawimawh lehzual. Kohhran tam takah chuan rawngbawltu leh rawngbawltu inhmuthiam lo, rawngbawl ho theilo sawi tur an awm zeuh zeuh thin a, a pawi hle mai. Hla phuahtu J.Hughes bawkin, “Fak zai vawr, rilru thianghlim chuan, A ning lo, tlaini lenin” a lo tih ang khan rilru thianghlim chuan mitin damna a thlen a, inngainatna a tipungin kan nitin nunah leh rawngbawl honaah pawh thawhhona tichak tu ber pakhat a ni. Chuvangin, kohhran mi, mitin hian kan mamawh ber chu pawnlam lantheih leh chhunglam hmuh theihloha thianghlimna hi a ni kan ti thei ang.

TLANGKAWMNA :

Fakhla phuahtu bawk Rev. H.F.Lyte`an, “Lei leh van thianghlimah, A lungphum a innghat; Pa Pathian a chhungah a awm, Hmun tina awm thei kha” ti-a kohhran thianghlimzia a lo auchhuahpui ang hian keini kohhran chhunga mi, ringtute hian kohhran thianghlimna hi kan chhawmnung deuh deuh a tul hle a. Kohhran hi Pathian chhungte awmkhawmna a nih tlat avangin a bawlhhlawh thiang lo a ni. Hla phuahtu vek Rev. S.J. Stone`an, “Hmuhsitna mak tak mai chuan, Mite`n hnehchhiah mah se; Kohhran thendarh leh buaina, Lo chhuak fo thin mah se; Mi thianghlimte`n ngaihvenin, ‘Eng chen nge? an ti a; Tahna zan chu, zing lawm hla, A la chang thuai dawn e” ti-a beiseina nen kohhran ropui taka a lo dinchhuah hun tur a thlir tlat ang hian keini ringtute pawh hian he hla phuahtu tarmit vuah ang hi vuahin beiseina nen kan thlir ve tur a ni. Kohhran neitu, kan Lalpa Isua Krista hi, mi thianghlim, bawlhhlawh kai lo, thianghlimna famkima inbel a ni si a…

Krista, Kohhran tan kan ding,
Rilrua inzawmin;
Kan Aw, Amah fak nan,
Kan kut chaklo puih nan;
Vakbote zawng zelin,
Krista, Kohhran tan.

K. Remruatfela
K.L.E. Law College
Bangalore
Powered by Blogger.