Nitin Covid 19 vêi thar an pung zel rih a. Tunkar liam ta (4th week of May) ah khan kan ramah nikhat chhunga mi 6000 chuang hripui kâi thar an awm ṭum hnih ngawt kan nei. May ni 23, Inrinni khan mi 6545 laiin nikhatah a hri an kai thar a. May ni 22, Zirtawpni khan mi 6088 in anlo kãi thar tawh bawk.(Data from Union Health Ministry)
MIN VÊNGTU CHU LALPA A NI


Health Ministry-in a tarlan danin, Inrinni khan mi 137 thiin, a thi zingah hian India rama kan Doctor thiam chung chuang  Dr JN Pande, Director and Professor of Pulmonology, AIIMS, Delhi chu a tel ve. Covid 19 damlote enkawlna hmuna thawk niin, a hri a kâi ve a ni tih an hmuhchhuah nî thlengin damlo a en a ni. He hripui hian damlo leh a enkawltute a thliar lova, milian leh mite ang khat vekin a hrût rual a ni.

Assam-ah chuan Covid 19 damlo an neih zawng zawng zat 329 a tling tawh a. Inrinni khan nikhat thil thuah mi 64 hri kai thar an nei a. Mi 64 zinga 50 te hi Quarantine centre pakhat Sarusajai quarantine centre Guwahati a mite an ni. Hetianga hri vei an pun tak chhan ber chu, hmundang aṭanga rawn hawng an tam vang niin an Health Ministerin a sawi. Tin, quarantine centre pakhat aṭanga mi 50 lai mai an positive avang hian, quarantine centre chungchangah pawh an state sawrkar ngaihtuahna a buai ve hle mai.

Manipurah tunkar liamta chhungin Covid 19 case a pung chho hle a, a hri vei zawng zawng zat 27 an tling tawh. A hri kai tharte hi hmun dang aṭanga rawn hawngte an ni a.  May ni 20 a hmundang aṭanga rawn hawng mi 405 an test zingah mi 16 an positive a ni.

Tripura pawhin a hri vei tawh 189 an nei ta. A hri vei awmlohna hmun a  an state sawrkarin puan a tum mek laiin, zanhnih khat thilthu lekah a hri vei an pung chho thut a. BSF Sipai Camp aṭangin an inkaidarh a, mi 60 chuangin an kai a ni. Chutih laiin tunkar chhunga mipui (civil mi) zing a kai thar 4 te chu Chennai aṭanga rawn hawngte an ni. Heng mi 4 te hi May ni 19 a an rawn thlen khan insawiselna an nei hranlo a. Nimahsela, an state in an tihdanin rawn hawng te zinga panga-na zel(every fifth passenger among the returnees) an lo test a, mi 850 zingah mi 4 te hian a hri an vei tih an hmuchhuak. Lockdown thawh 4-na chhung hian mi 30,000 vel zet hruai hawn tur an nei a. Covid 19 case pawh pûng chho turin an ngai a ni. He thu ka ziah mek lai hian(23.05.'20 zan), an CM chuan twitter-ah mi 996 an test zingah Maharastra aṭanga rawn hawng 16 an positive thu a rawn sawi leh bawk.

Meghalaya chuan hri vei zawng zawng 14 a nei tawh a. A hri vei thihpui hmasa ber chu kan Mizo doctor thiam Dr John L Sailo a ni.

Covid 19 case la neilo awm chhun nia kan ngaih, Sikkim pawhin May ni 23 Inrinni khan Delhi aṭanga rawn hawng mipa kum 25 hri vei thar an nei ve ta. A rual hian mi 12 Bus-in an rawn hawng a ni.

Mizoram dinhmun March Ni 24 ah India hmarchhak State-a a pahnihna atan Covid 19 positive case kan nei a, ni 45 enkawl a nih hnuah May ni 9 khan damtakin ZMC Aizawl aṭangin a chhuak thei ta. Tun dinhmunah Mizoram chhung bikah a hri vei kan awmlo niin kan inhria.

Pathianin min buatsaih India hmarchhakah Covid 19 damlo pakhat chiah a awmlaiin, kan rin aia hmain Covid 19 damlo kan nei thut. Kan va phu chiang kher em. Doctorte pawh eng emaw titakin min ṭham.

Covid 19 vei hmasa ber hi kan sakhaw puithiam a ni a. Tumah midang a kai kan hrelo. A rawn hawn kawnga a fimkhur zia an sawi phei chuan, a lainatawm zawk hial a ni. Chutiang ang mi a vei hmasa a han ni tlat mai hi ava mak em! Fimkhurna chang hre lemlo, nun pawlawh ve deuhten han vei hmasa se chu(h), kan inkai pherh viau thei mai awm asin.

Kan sawrkarin theihtawp chhuahin hma ala nghal a. Mipuiin thu kan awih sawt, a damlo tak kan neih ve tak avangin. Kan fimkhur tlang ta hle mai. Kan damlo chu vanduaithlak takin ICUah te awmin, Ventilator hman a ni a. Ventilator hmangte dinhmun chauhzia kan hretlâng. Kan zavaiin kan mangang. Kohhran bik pawh sai lovin, Zoram mipuiten kan Pastor damlo tan nasa takin kan ṭawngṭai a ni. Zoram Kohhrante kan inpumkhat sawt. Pathian hnathawh a ni. A enkawltute bang lovin kan ṭawngṭaipui. Damtakin Damdawiin a chhuahsan thei ta. Ram changkang ber USA meuhah pawh Ventilator hman ngai tawh dam an tlem zia kan hria (Data- 80% fatality rate).

Meghalaya-ah kan Mizopui Doctor Covid 19 avangin a thi a, an state a ṭhawng na hle mai. An chiai a, a ruang phumna tur pawh hmu zo lovin nikhat an dah. A chhungte quarantine nghal an ni a, a ruang pawh an kil theilo. A vuina ah pawh tumah kal an phallo. Kohhran hote lo pen chhuakin an vûi thei hram. Mizo rilru a na takzet. Kha thilthleng khan Mizo hnam rilru a chawk tho. Kan ramah vui kan duh hial, kan Mizo doctor ngei a ruang phumna tur a neilo kha a nâ kan ti. Kan CM leh Health Minister ten Meghalaya CM leh Health Ministerte lehkha an thawn nghal. Doctors' Association (IMA) pawhin Meghalaya-a kan doctor-puite lehkhathawnin, Mizo doctor ruang chunga thil thleng kan duhlohzia hrilhin, zahawm taka phum turin kan lo nawr ve bawk. Heng boruak leng vel hian kan hriatloh hlanin 'Mizo hnam rilru' a ṭha zawngin min chawh thawhsak. Kan inhmangaih sawt. Tin, mitthi lo nei palh ta ila, lo inven dantur leh a ruang sawngbawl dan tur thlengin kan lo zir hman. Chunglam remruat tihloh rual a nilo. 

Ṭawngthuchhelovah han tawng ve thut ila, khatih lai khan, kan ropui bik lo viau mai thei.

Tun dinhmunah Hmarchhak State-te zinga a hri vei nei hmasa ber pawl nisi, kan la him tlat mai hi, thilmak a ni. Pathian venna kan la chang zel a ni. A mite ṭawngṭaina a ngaithla a. LALPA chu fakin awm rawh se🙏.

State dang aṭangin eng emaw zat an rawn hawng tawh. An haw rualpuite aṭangin Covid 19 hri vei thar hmuh chhuah mek zel a ni a. Chutihlaiin, kan state-ah kan la hmuh belh lo. Pathian vênna chu ava ni chiang em.

Khawvel ramdang mai bakah, kan ṭhenawm state aṭang pawhin, Covid 19 hripui in reh lam pan ahnêka zual lam a pan zel dan kan hmu. Chutih mek laiin, a ṭan tir lam aiin kan fimkhur lo tulh tulh niin alang. Kan inzirtir hun kha a tawp tawh a, kan zir tâkte hman hun a ni ta e. 

Lo hâwng kan pung zel a. Tun dinhmun ang hi kan ni renglo thei a nia. Hei hi insawiṭhaihna ni lovin fimkhur a ṭulzia sawina a ni.

Engtin nge kan tih zel dawn? Tunkar chho hi tawmim hun a ni, mi ina ṭullo a lenloh hun a ni.

Mask kan vuah taimak deuh deuh a ṭul. Puipunna,  Office leh inchhung mi awmkhawmna ah a pawimawh leh zual. Pâwn lamah aiin inchhûng(closed space) ah he natna hi a let sawmhnihin inkai a awlsam zawk niin mithiamten an sawi. Office/mipui awmkhawmna/meeting/committee-na hmuna mask phelh ta daih te kan awm fo. Vuah ṭhat sauh sauh zawk tur a ni e. Midangte kha a hri vei tlukah ngaih hial tur a ni. Tichuan, kan fimkhur thei ang.

Social distancing hi hmun ṭhenkhatah kan zawm hleitheilo niin a lang. Ṭan kan lak a pawimawh. Kan khawpui Aizawl aiin District capital leh thingtlang lamten kan zawm ṭha zawk mahin ahriat. Ei leh bar zawn ṭul a, sawrkarin a phal chinah fimkhur takin chet ila ang u. Ṭul lo a bazar, dawr leh kawtlaia chhuah vah ching lo ila. Kum upa leh natna benvawn neite phei chu duhsak takin lo tawmim zel turin kan ngen che u a ni. Kut sil hi kan peih deuh deuh a ṭul. Kâ, hnar leh mit  khawih loh hram hram a pawimawh. Khawih dawnah chuan kut sil ngei ni thei se. He hripui hi midang ta tur chauh emaw kan tipalh ang e, kan fimkhurloh chuan kan ta ve tur tho a ni thei.

Kan awmdan han en hian, he hripui hi a hma aiin kan hlau ta lo deuh em aw atih theih. Chutih rualin lo hawngte lakah kan phût sang viau lawi a. Quarantine a awmte hi theihtawpa fimkhur tur chu an ni ngei mai,  chutiangin keini a khawtual mite pawh kan lo fimkhur tur a ni. Chuti anihloh chuan, awmzia a nei tak tak lovang. Kan ṭhenawm state-te tawn ang tawng ve tur pawhin kan rilru kan lo buatsaih a ṭul. Tun ang hian kan him renglo thei.

Kan ram hian chhuan tur dang kan neilo, he hripui lakah hian, min humhimtu Pathian chauh lo chu. Sawrkarin hma nasa takin ala a, inbuatsaihna pawh a nei hmasa ber pawl kan ni.  Task force leh Tlawmngai pawlte theihtawpin khaw chhung leh ramriah an duty a. Kohhrante lo pen chhuakin Quarantine centre atan Hall-te an thawh a, a ṭhen phei chuan ei lehin thlengin an tum bawk. Tin, mipuiten thu kan awih a. Kan ṭawngṭaina Lalpan a chhang a, a venhimna kan la chang zel rih a ni. He kan thuawihna hmang hian hripui laka him turin history ngaihnawm tak siam i tum tlat ang u.

Kan inthlahdul thei rih lo. Kan himna tur hi Pathian hnenah chauh a awm. Kan hmelma hlat vang ni lovin, min pui theitu Pathian kan hnaih vang zawkin kan him zel ang. Tihtur erawh kan nei, thuawih takin fimkhur zel ang u.

Min vêngtu chu Lalpa a ni,
Tlachhamin ka awm lo'ng;
A ṭhatna dang chuang ngai lo kha,
Chatuan ka ta a ni. (KHB 28)

~Dr JLalramchhuanga
MD(Medicine)

Post a Comment

Powered by Blogger.